نسبیت فرهنگی به معنای ارزشمند بودن همه فرهنگ ها و اعتقاد به این که فرهنگ ها قیاس ناپذیرند؛ زیرا شرایطی که فرهنگ ها در قالب آنها شکل می گیرند متفاوت هستند؛ پس فرهنگ هیچ ملتی با فرهنگ دیگر ملل قابل قیاس نیست. نقطه مقابل نسبیت فرهنگی، قوم مداری است که اعتقاد به برتری فرهنگ خود بر دیگر فرهنگ ها دارد.موضوع این مقاله، تبیین نظری و راستی آزمایی نسبیت فرهنگی از منظر گزاره های دین مبین اسلام است.سوال اصلی پژوهش این است که آیا می توان برای فرهنگ ها معیار و میزانی در جهت راستی و درستی یا ناراستی و نادرستی در نظر گرفت و آیا همه فرهنگ ها از سطح ارزشمندی یکسانی برخوردار هستند؟ در این نوشتار با توجه به موضوع تحقیق، روش تحقیق به صورت مطالعه کتابخانه ای دنبال شده و موضوع بحث با روش توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار می گیرد. نگارنده ضمن تبیین معتقدات نسبی گرایان، با استفاده از آیات قرآن راه سومی را معلوم نموده است که نه نسبیت گرایی مطلق است و نه قوم مداری مطلق. از منظر قرآن حق مداری مطرح است و لذا در برخی امور اطلاق حاکم و بر برخی امور نسبیت جاری است.
توسعه فناوری، اینترنت و ارتباطات و تجارت رایانه ای، با درنوردیدن ثغور، عرصه نوینی از فعالیت های انسانی را بازکرده و موجب تضعیف مشروعیت قوانین بر اساس مرزهای جغرافیایی شده است. پدیده حاضر، مرز جدیدی میان دنیای سایبری و دنیای حقیقی به وجود آورده که تهدید بزرگی در مقوله فقدان قانون و همچنین عدم امکان اجرای تمام و کمال قانون احساس می شود. استفاده دولت ها از فضای ناامن سایبری، زمینه را برای بسیاری از هم نوعان خود جهت خرابکاری، اخلال، ترور، جاسوسی و دیگر جرائم مرتبط هموار ساخته اند. اقدام به قانون گذاری در برخی کشورها، بسته به میزان پیشرفت در دنیای فناوری، جامعه بین المللی را نیز به فکر واداشته که بتواند در این آشفته بازار فضای مجازی، اقدامی هرچند اندک به منظور تلطیف این فضا انجام دهد. مقالات و کتب منتشره در سال های اخیر تاثیر شگرفی در توجه جهانیان به این جبهه جنگی داشته است. نوشتار حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال کلیدی است که جنگ سایبری چیست و آیا اقدامات مخرب سایبری از سوی کشورها می توانند موجد عناصر تجاوز و مشمول جرائم بین المللی، توسل به زور و بالتبع مسئولیت بین المللی دولت ها باشند؟ جهت یافتن پاسخ به چنین پرسشی باید به جستجو در اسناد بین المللی همچون منشور ملل متحد، کنوانسیون های حقوق جنگ و حقوق بشردوستانه و همچنین دستورالعمل تالین در خصوص جنگ های سایبری پرداخت. هرچند دستورالعمل اخیر، از نظر جرم انگاری و ارائه راهکار، با وجود کپی برداری از مواد کنوانسیون های با موضوع بشردوستانه، بالنسبه جامع و کامل بوده اما ماهیت ارشادی آن، مانع بزرگی در برابر لازم الاجرا و آمره بودن آن می نماید. با این وجود، بررسی آن به عنوان تنها منبع بین المللی با موضوع حقوق بین الملل قابل اعمال در نبردهای سایبری، خالی از لطف به نظر نمی رسد.
قدرت دارای دولایه سخت و نرم است. قدرت نرم عبارت است از: "" توانایی کسب آنچه می خواهید، از طریق جذب کردن نه از طریق اجبار و یا پاداش."" در طول حدود هفت دهه اخیر از اتحاد استراتژیک تا قطع روابط و درگیری نظامی را می توان در پرونده مناسبات ایران و آمریکا مشاهده کرد. بر این اساس این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی درصدد بررسی نقش و ابعاد قدرت نرم در سیاست خارجی آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران از منظر پدافند غیرعامل است. بر اساس یافته های پژوهش، بررسی مناسبات آمریکا با جمهوری اسلامی ایران نشان دهنده این واقعیت است که در دهه اول پیروزی انقلاب، آمریکا بیشتر از قدرت سخت علیه ایران استفاده کرده است که نمونه بارز آن، تحریم های اقتصادی، حمله به طبس و همکاری آمریکا با عراق در طول جنگ تحمیلی و وقوع درگیری های مستقیم و غیرمستقیم نظامی این کشور با ایران است. با شکست آمریکا در کاربرد قدرت سخت علیه ایران، این کشور به استفاده از قدرت نرم علیه ایران توجه بیشتری کرده است. بر همین اساس سیاست آمریکا در برابر ایران به ویژه پس از یازده سپتامبر آمیزه ای از شاخصه ای نرم و سخت است که یکی در مقام بسترساز، مکمل و توجیه کننده دیگری عمل می کند. درنتیجه در سیاست دفاعی کشور توجه به پدافند غیرعامل از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بسیاری از پژوهشگران، امنیت ملی را توانایی یک کشور در حفظ ارزش های فردی در برابر تهدیدهای خارجی می دانند و از این منظر یکی از موضوعات بسیار مهم حال حاضر، شناخت ادبیات فکری و اعتقادی امام خمینی (ره) بنیان گذار انقلاب اسلامی و امام خامنه ای (مدظله العالی) رهبر جمهوری اسلامی ایران جهت درک و شناخت بهتر حوزه امینت ملی جمهوری اسلامی ایران و اهداف اصول آن است. لذا با توجه به اینکه در پیدایش اهداف و اصول امنیت ملی و استقرار آن، عاملی تاثیرگذار در اندیشه این دو بزرگوار دخیل بوده است که نیازمند تامل و ژرف نگری اساسی برای شناخت این عامل تاثیرگذار است و در اینجا ما با هدف بررسی این مسئله، ضمن تفهمیم مفاهیم امنیت و امنیت ملی و نیز بررسی این مفاهیم از منظر اسلام، با تامل و بازخوانی دیدگاه های مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره) به تبیین اهداف و اصول امنیت ملی حال حاضر جمهوری اسلامی می پردازیم. نتایج پژوهش بیان می دارد رهبران جمهوری اسلامی ایران؛ اهداف و اصول امنیت ملی را از زاویه نگاه و اصول اعتقادی خود که همانا اسلام راستین است استخراج نموده اند و هدف اصلی از اصول و اهداف امنیت ملی حال حاضر جمهوری اسلامی، در حقیقت یک ابزار در خدمت اندیشه و گفتمان اسلام است که در اندیشه حفظ جان و مال و ناموس مسلمین در کنار حفظ ارزش ها و اعتقادات آنها در برابر سلطه کافران و معاندین و نیز ارتقا و اعتلای فکری فرهنگی مسلمانان در سراسر جهان است.
انقلاب اسلامی ایران را می توان الگوی تجلی و تحقق قدرت نرم اسلام در عصر حاضر محسوب نمود. این انقلاب از رهگذر اندیشه و آرمان عدالت خواهانه برخاسته از نگرش اصیل اسلامی و بینش والای بنیان گذار آن حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه)درصدد برآمد با روش های مسالمت جویانه به نتیجه دلخواه و مطلوب خود یعنی بیداری اسلامی دست یابد. به همین دلیل دشمنان انقلاب اسلامی در تلاش اند با بهره گیری از شیوه ها و ابزار گوناگون از جمله ابزار رسانه و تهاجم فرهنگی به طور مداوم و به انحای مختلف به مقابله فرهنگی با این نهضت الهی بپردازند. رهبر بیدار و فرزانه مان حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)در فرازی از فرمایشات گهربارشان فرموده اند، اولویت آن چیزی است که به آن می گویند نبرد نرم؛ یعنی نبرد به وسیله ابزارهای فرهنگی، به وسیله نفوذ، به وسیله دروغ، به وسیله شایعه پراکنی، با ابزارهای پیشرفته ای که امروز وجود دارد. ابزارهای ارتباطی که ده سال قبل و پانزده سال قبل و سی سال قبل نبود[1]. در این تحقیق با در نظر گرفتن شیوهای نبرد نرم دشمن به بررسی راهبردها و شیوه های نرم رسانه ای و فرهنگی دشمن علیه انقلاب اسلامی پرداخته می شود. به منظور دستیابی به نتایج، روش این تحقیق تفسیری مبتنی بر رویکرد تحلیلی متن و تجزیه و تحلیل اطلاعات زمینه ای است که با توجه به ماهیت و نوع موضوع مورد مطالعه، گردآوری اطلاعات از روش های گوناگون و به طورکلی بر مبنای روش کتابخانه ای و اینترنتی صورت پذیرفته و تجزیه و تحلیل یافته ها نیز عمدتا با شیوه تحلیل کیفی انجام پذیرفته است. یافته های تحقیق آن است که اگر مسئولین کشور به راهبردها و شیوه های رسانه ای و فرهنگی دشمن در نبرد نرم علیه انقلاب اسلامی از منظر حضرت امام خامنه ای ( مدظله العالی)توجه نمایند و در جهت مقابله با آنها به تقویت قدرت نرم فرهنگی رسانه ای انقلاب اسلامی بپردازند، سبب خنثی شدن توطئه های دشمنان به ویژه تبلیغات فرهنگی و رسانه ای آنها در این زمینه خواهد شد. [1]. بیانات حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)در دیدار با بسیجیان کشور 4/9/88
انقلاب اطلاعاتی و ظهور رسانه های نوین به زندگی امروز ما شتابی بی سابقه داده است که موجب جایگزینی فرهنگ رسانه های نوین بافرهنگ رسانه های سنتی مانند کتاب، روزنامهو ... شده است و از آنجایی که رسانه های نوین مبتنی بر دیدار و شنیدار (و نه تفکر عمیق) هستند و نحوه ساخت برنامه در آنها نیاز به تفکر عمیق را منتفی کرده است، با اقبال گسترده جهانی روبه رو شده اند، همچنین فناوری های رسانه ای جنبه های مختلف زندگی بشر امروزی را تحت تاثیر خود قرار داده است؛ از طرفی نیز جنگ و نزاع به عنوان جزیی جدایی ناپذیر از نهاد جوامع بشری نیز دستخوش دگرگونی عمیق شده است و با توجه به امکانات گسترده موجود در رسانه های نوین، از جنگ کلاسیک و نبرد واقعی به سمت جنگ نرم در عرصه مجازی سوق یافته است. جنگ نرم در واقع جنگی است کم هزینه مبتنی بر نرم افزار رسانه و غیرمستقیم که در آن هدف تغییری نکرده است و فروپاشی از درون و استحاله در حاکمیت دولت های مخالف است، ولی ابزارها تغییر بنیادین کرده و رسانه ها به عنوان اصلی ترین ابزار به کار گرفته می شوند؛ پرسشی که به ذهن متبادر می شود این است که چرا رسانه های نوین به عنوان ابزاری برای جنگ نرم انتخاب شده اند و هدف از جنگ نرم چیست. تحقیق حاضر به روش توصیفی تحلیلی گردآوری شده است و نتایج آن نشان دهنده آن است که رسانه های نوین دارای خصوصیاتی برتر نسبت به دیگر ابزارها هستند از این رو از طرف دولت های مختلف بستر مناسبی برای تغییر نگرش و فروپاشی از درون گروه ها و کشورهای مخالف قرارگرفته اند. در این میان رسانه های نوین را به عنوان ابزار جنگ نرم انتخاب کرده تا به اهداف خود از قبیل: مرجع سازی، جایگزینی فرهنگ دنیایی به جای فرهنگ های ملی، رواج مادی گرایی، بازتعریف روابط اجتماعی و خواسته های شهروندان، تردید افکنی در کارایی نظام های سیاسی و ... برسد.
نگاه، نظریه و نظام سیاسی انقلابی اسلامی بدیع و بی بدیل ایران: ظرفیت، ضرورت و زمینه تبدیل و تعالی قدرت بین المللی را داراست. به سبب اینکه برآمد و نیمساز سه وجهی اسلامیت، ایران و ایرانیت و جمهوریت است. همچنین نیمساز سه وجهی مکتب، امت یا ملت یعنی مردم و امامت یا ولایت فقیه بوده و به شمار می آید. با شعائر شعور خیز و درعین حال شورانگیز حکمت آمیز و در عین حال حرکت آفرین استقلال، آزادی و حکومت اسلامی یا مردم سالاری دینی است. همگی این ها از سویی موجب و موجد کارامدی؛ بهره وری و اثر بخشی ملی جمهوری اسلامی ایران می باشند. در نتیجه و از دیگر سو توسعه متعالی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 ه.ش را ایجاب نموده و ایجاد می سازند. ارتقای هر چه فراتر کارامدی و توسعه متعالی ج.ا.ا. مقدمات و مبانی تعالی قدرت و اقتدار ملی و بین المللی ج.ا.ا. می باشند. درنتیجه از الزامات بوده و محسوب می گردند. ایمان اسلامی و تعالی فرهنگی؛ معنوی و اخلاقی، ضمن اینکه یکی از بخش های سه گانه توسعه متعالی ج.ا.ا. است، نیروی مولد و محرک و نیز به تعبیری علت فاعلی و در عین حال علت غایی توسعه متعالی ج.ا.ا. هست. بدین ترتیب تعالی فرهنگی برترین الزام توسعه متعالی و تبدیل و تعالی قدرت فرو ملی، ملی و فراملی از منطقه ای تا بین المللی و حتی جهانی است. الزام و ضرورت تعالی فرهنگی قدرت بین المللی ج.ا.ا. به نوبه خود دارای ضروریات و الزاماتی است. تعالی معنوی و اخلاقی: حقیقت، روح و محوریت عزیمت آن هاست. در اینجا نیم نگاهی به الزامات فرهنگی؛ معنوی و اخلاقی تعالی قدرت بین المللی ج.ا.ا. داریم.
در عصر حاضر، دیپلماسی عمومی به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای قدرت نرم برای اثرگذاری بر کنش های بازیگران بین المللی، از سوی برخی کشورهای قدرتمند در عرصه سیاسی مورد استفاده قرارگرفته است، اما با پیشرفت تکنولوژی و گسترش ارتباطات، دیپلماسی عمومی نیز ساز و کار نوینی را برای تحقق اهداف خود به کار گرفته است. مقاله حاضر بر آن است که با بررسی نظریه جوزف نای پیرامون قدرت نرم و دیپلماسی عمومی، جایگاه این رویکرد را در تعیین ساز و کار نوین دیپلماسی عمومی مورد بررسی قرار دهد؛ بنابراین، نویسندگان در این مقاله با استفاده از روش علمی و رویکرد توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخ این پرسش هستند که دیدگاه جوزف نای در تبیین نظریه قدرت نرم چه تاثیری بر تعیین ساز و کار کنونی دیپلماسی عمومی در جهان داشته است. در پاسخ به این پرسش، یافته های تحقیق حاکی از آن است که جوزف نای در خلال نظریه قدرت نرم به دیپلماسی عمومی به عنوان یکی از مهم ترین شیوه های قدرت نرم توجه بسیار دارد و برای آن سه مولفه اساسی را بیان می کند که شامل ارتباطات روزانه با مردم، ارتباطات استراتژیک موضوعی و گسترش روابط بلند مدت با افراد کلیدی در کشورهای هدف می شود؛ که این سه مولفه امروزه به سه محور اساسی ساز و کار نوین دیپلماسی عمومی تحت عنوان مدیریت پیام، برقراری ارتباطات راهبردی و تثبیت روابط پایدار تبدیل شده است.
فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی به دلیل پرمایگی محتوایی و تعلق تاریخی به سرزمین تمدنی اسلام، از جلوه های مهم و برجسته در بازتولید قدرت نرم به شمار می آید. ژرفای درونی فرهنگ و هنر اسلامی که در گذار تاریخی خود به تولید علم پرداخته است، توانسته است گهواره ای از تمدن را در سده های نخستین و میانی اسلام مدیریت کند. با از میان رفتن ارزش های نهادی فرهنگ و هنر که با علم و شکوفایی رابطه مستقیمی دارند، دوران فرو رفت علمی در ایران آغاز شد و باوجود گذار چندین سده، کامیابی چشمگیری در مقیاس جهانی به دست نیامده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، کوشیده است تا جایگاه فرهنگ و هنر به عنوان دانش درونی و معنوی را در افزایش قدرت نرم ایران بررسی کند. بدین منظور، به کاوش اسناد بالادستی کشور، ازجمله سند چشم انداز و برنامه پنجم توسعه پرداخته شده است. نتایج پژوهش، نشان می دهد که جایگاه فرهنگ و هنر در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران به دلیل توجه بیشتر به امور عینی و صنعتی، چندان رضایت بخش نیست.
این مقاله در پی آن است که با رویکرد تحلیل گفتمانی فوکو، تقابل گفتمانی غرب با اسلام و ایران را در عظیم ترین صنعت فرهنگی آمریکا یعنی هالیوود نشان دهد. از این رو به تحلیل تبارشناسانه گفتمان اسلام هراسی و ایران هراسی با رویکرد تحلیل گفتمانی فوکو پرداخته می شود و سپس با کاربست همین رویکرد، بازنمایی این گفتمان در فیلم سینمایی «غیرقابل درک» (گرگورجردن،2010) - که یکی از برجسته ترین فیلم های سینمایی هالیوود در موضوع تقابل گفتمانی غرب با اسلام و ایران است - مورد تحلیل قرار می گیرد. این فیلم، خواسته های به حق ملل مسلمان را در قالب درخواست های تروریست مسلمانی قرار می دهد که 3 عدد بمب اتمی را در نقاط مختلف آمریکا کار گذاشته است. تحلیل این فیلم می تواند چشم انداز مناسبی از آنچه که تحت عنوان اسلام هراسی و ایران هراسی در رسانه های غربی وجود دارد، ارائه دهد.
