فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۶۱ تا ۱۸۰ مورد از کل ۷٬۷۶۲ مورد.
حوزه های تخصصی:
کتاب کشف الاسرار از مهم ترین آثار امام خمینی به شمار می آید که در شناخت بهتر و کامل تر ابعاد سیاسی و اعتقادی ایشان حائز اهمیت فراوانی است. این اثر در ظاهر امر پاسخی است به جزوه ای سی و چند صفحه ای که شبهاتی را علیه باورهای مردم شیعه مذهب مطرح کرده بود، و در واقع امر کتابی است علمی و چند وجهی که حاوی مضامین مختلف در دفاع از مسائل عقیدتی مذهب تشیع و تنقید از نظام حکومتی ایران و طرح مبانی حکومتی اسلام می باشد. به لحاظ مضامین مختلف و متعدد این اثر، شناسایی منابع و مصادری که امام خمینی از آنها در تدوین کتاب بهره گرفته مورد توجه این مقاله است. با استخراج کلیه منابع و مآخذی که مؤلف کتاب کشف الاسرار به آنها اشاره کرده مشخص می شود که طیف قابل توجهی از آثار و منابع در رشته های مختلف اعم از: عقلی و کلامی، حدیثی و روایی، ملل و نحل، تاریخی، فقهی و... مورد ارجاع و استناد وی قرار گرفته است.
آداب ازدواج ایرانیان در دوره قاجار از منظر سفرنامه ها
حوزه های تخصصی:
آداب و رسوم ایرانیان، از جمله ازدواج، بازتابی چشمگیر در آثار مسافران خارجی که به دلایل مختلف در دوره قاجار به ایران آمده اند، داشته است. ایرانیان، در این دوران آداب و ضوابط خاصی در ارتباط با ازدواج و مسائل مربوط به آن نظیر خواستگاری، نکاح، مهریه، طلاق و غیره داشته اند که در این نوشته بدان ها پرداخته خواهد شد. البته این امر نیز در میان اقوام مختلف ایرانی با توجه به رسوم قومی شان، اشکال مختلفی به خود می گرفته است. همچنین نحوه برگزاری ازدواج در میان اقشار مختلف نیز متفاوت بوده است؛ اگرچه در اصول کلی آن همسان بودند. برای مثال در میان اقشار مرفه در مقایسه با اقشار پایین، این مسأله با تفاوت هایی انجام می گرفته است. اما آنچه در میان همه آن ها تقریباً مشترک بوده است، چند همسرگزینی (چه به صورت دائم و چه به صورت موقت) می باشد که به دلایل و به انحاء مختلف انجام می شده است. با وجود این، این امر در میان اقشار مرفه که از تمکن مالی بالایی برخوردار بوده اند، بیشتر به چشم می خورد. در مجموع، باید گفت که آداب خاص و ویژه ازدواج در میان ایرانیان، یکی از وجوه بارز هویتی آنان به شمار می آمده است، که در نوشته های سفرنامه نویسان خارجی انعکاس یافته است.
روش شناسی ابن خلدون در مطالعات تاریخی
حوزه های تخصصی:
روش ابن خلدون در مطالعات تاریخی در اصل بر پایه نقد و ارزیابی روش های تاریخ نگاری اسلامی شکل گرفته است. او بعد از نقد همه جانبه و به خدمت گرفتن برخی سنّت های فکری نهفته در تاریخ نگاری اسلامی، روش ابداعی خود را در نقد و ارزیابی اخبار تاریخی، یعنی انطباق اخبار تاریخی با واقعیات تاریخی مطرح می کند. وی در این روش برای رسیدن به شناخت تاریخی منظم و منطقیِ منطبق با واقعیات تاریخی، با پیوند دادن استدلال های فلسفی و روش های منطقی با معرفت تاریخی، روش های استقرار و قیاس را در تحلیل پدیده های تاریخی به کار می گیرد. استفاده از این روش ها، ابن خلدون را به سطحی از شناخت پدیده های تاریخی می رساند که با آن به ابداع و درک مفاهیم و الگوهای نظری در تبیین پدیده های تاریخی دست می یابد. در واقع غایت نظام روش شناسی ابن خلدون، طرح مفاهیم و نظریه های جامعه شناختی در بررسی پدیده های تاریخی و گام نهادن در عرصه جامعه شناسی تاریخی جوامع اسلامی از طریق پیوند دادن روش ها و نتایج علم عمران (جامعه شناسی) و موضوع های علم تاریخ است. مفاهیم و نظریه هایی که براساس روش های منطقی و عقلانی جامعه شناختی و معرفت تاریخیِ حاصل از تحلیل علّی پدیده های تاریخی موضوع مطالعه، یعنی همان عناصر عمران یا اجتماع انسانی شکل گرفته اند.
تقابل و تعامل آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و سید محمد کاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بر آمدن صفویان و قاجارها علاوه بر تاثیرات بنیادی در حیات تاریخی ایرانیان موجب خروج عالمان دینی از کنج عزلت درس و بحث و ورود آنان به عرصه عمومی گردید. این تحول موجب نزدیکی به دستگاه سلطنت شیعه و شهور نظریه سلطنت مسمان ذی شوکت شد. اگر چه بیشتر علما و فقهای شیعه قایل به نظریه سلطنت مسلمان ذی شوکت بودند ولی درباره حدود اختیارات، وظایف، ویژگی های سلطان و به طور کلی تعریف این نظریه با هم اختلاف داشتند. این اختلاف وقتی از حوزه نظری خارج و وارد مرحله عمل سیاسی می شد بسیار برجسته و مشخص تر می گشت تا جایی که در برهه هایی حتی به تقابل عملی کشیده شد. این تضاد و تقابل را به وضوح می توان در جریان انقلاب مشروطه مشاهده نمود، زمانی که علما به دو گروه مشخص موافق و مخالف مشروطه تقسیم شده بودند. از نمون های بارز - اگر نگوییم بارزترین نمونه - این تقابل ها، تقابل عملی و نظری دو تن از برجسته ترین مجتهدان شیعه یعنی آخوند ملا محمد کاظم خراسانی (صاحب کفایه) بزرگترین رهبر روحانی مشروطه و سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (صاحب عروه) برجسته ترین روحانی مخالف مشروطه بود. این دو مجتهد همنام تقریبا هیچگونه اتفاق نظری درباره مشروطه نداشتند. اگر چه اختلاف این دو عالم برجسته در سال های انقلاب مشروطه حل نشدنی به نظر می رسید، ولی پیش آمدن ماجرای اولیتماتوم روسیه و در پی آن ورود «کفار» به مرزهای شمالی کشور موجب گردید آن دو برای واکنش مناسب و همه جانبه به اشغالگران، همگرایی بسیار مشتری از خود نشان دهند و به صورت هماهنگ علیه این اشغالگری موضعی مشترک بگیرند. این پژوهش بر آن است تا مواضع و رفتارهای سیاسی این دو مجتهد بلند پایه را به صورت تطبیقی بررسی نماید.
معرفی اجمالی آثار دوره ایلخانی در ناحیه رویدشت اصفهان
حوزه های تخصصی:
در متون تاریخی، همواره از رویدشت به عنوان آخرین ناحیه مسکونی در حاشیه زاینده رود یاد شده است و در مآخذ سده های نخستین دوره اسلامی، آن را یکی از رستاق های اصفهان شمرده اند که در قرون سوم و چهارم هجری از رونق خاصی برخوردار بوده است و پس از آن در ضمن توضیح در خصوص تقسیم زاینده رود و یا مصب این رودخانه، گاه از ین بلوک هم ذکری به میان آمده است. از اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری، مورخین با شرح و بسط بیشتری از عمران آبادانی منطقه روایت می کنند. وجود این اسناد و نیز چندین اثر از مقطع زمانی مزبور در منطقه نتوانسته است کنجکاوی محققین ایرانی و خارجی را که تا حدود کوهپایه وحتی نائین را مورد بررسی ومطالعه قرار داده اند، بر انگیزد تا با شناسایی و تلاش در جهت ثبت آنها، ضمن شناساندن، به حفظ این آثار ارزشمند که شناسنامه تاریخی این حوضه به حساب می آیند، کمک کنند. از این رو نگارنده، محدوده بین اژیه تا ورزنه را به منظور شناسایی و ثبت آثار دوره ایلخانی برگزید، که در جریان مطالعه میدانی آن ناحیه، موفق به شناسایی یازده اثر تاریخی شد که از آن میان تنها شش بنا را می توان به دوره ایلخانی تا اوایل تیموری نسبت داد. در اینجا برای نخستین بار شرح مختصری از هر یک از آثار مزبور را، به همراه پلان هر بنا - که تمامی توسط نگارنده تهیه شده است- ارایه خواهم نمود. هدف نگارنده از استناد به منابع تاریخی کهن و یا جدید، نقد آنها نیست، بلکه بر پایه یافته های میدانی، قصد آن دارم تا با تکیه بر آنها این آثار را که به مثابه اوراقی پراکنده از تاریخ نانوشته و یا از یاد رفته آن به شمار می آیند، بازخوانی نمایم.
نقش فلسفه در تمدن اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
فلسفه با ورود خود به عالم اسلام، دست خوش تغییر و تحوّل و تکامل گردید و پس از آن، بر عرصه های گوناگون فرهنگ و تمدن اسلامی تأثیر گذاشت. ازجمله نقش های فلسفه در تمدن اسلامی را می توان نیازمندی تمدن به فلسفه در تمییز حقیقت از غیرحقیقت، تأثیر فلسفه در دین، تأثیر فلسفه در اخلاق، تأثیر فلسفه در سیاست و تبیین مدینة فاضله و تأثیر فلسفه در کلام دانست. در این نوشتار، پس از معناشناسی فرهنگ، تمدن، دین، اخلاق و سیاست، به سیر اجمالی فلسفه در عالم اسلام اشاره شده،و در ادامه به تبیین نقش فلسفه در تمدن اسلامی پرداخته شده است.
بررسی تأثیر مکتب نگارگری هرات تیموری و سبک بهزاد بر هنر اوایل عهد صفوی (950-907 ه . ق)
حوزه های تخصصی:
یکی از ادوار درخشان تاریخ ایران پس از حمله اعراب به این کشور، که به پایه گذاری حکومتی ملّی و منسجم انجامید، حکومت صفویه بوده است. ایران در دوران حکومت این خاندان، یکی از درخشان ترین ادوار خود را در زمینه های مختلف، از جمله هنر طی کرد. نگارگری به عنوان شاخه ای از هنرهای تجسمی در این دوران به اوج پیشرفت و ترقی خود رسید و این در حالی بود که این هنر در دوران تیموری و به ویژه در مکتب هرات تیموری، دوران درخشانی را تجربه کرده بود. پس از فروپاشی حکومت تیموریان، مکتب هرات آن تا حدودی رونق خود را از دست داد. با این وجود تا اواسط حکومت صفوی همچنان به حیات هنری خود ادامه داد، اما به دلیل اینکه نگارگران آن به شهرها و کشورهای دیگر مهاجرت کردند و ازطرف دیگر مکتب تبریز صفوی در این دوران درخشش بسیاری پیدا کرده بود، چندان مورد توجه قرار نگرفته و منابع مختلف نیز از آن یاد نکرده اند. با این وجود چنین پنداشته می شود که مکتب هرات در دوره صفوی تا دهه پنجاه قرن دهم هجری به حیات خود ادامه داده و دستاوردهایی داشته و هنرمندانی در آن فعالیت داشته اند. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت نگارگری در مکتب هرات پس از انقراض حکومت تیموریان و در دوره صفوی می باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخگویی به این سؤالات است::
1. آیا نگارگری در هرات پس از تیموریان و هرات اوایل عصر صفوی (907-950 ه .ق) را می توان به عنوان مکتبی هنری نامید یا نه؟
2. نگارگری در هرات عصر صفوی چه ویژگی ها و آثار و نگارگرانی را در درون خود پرورش داده است؟
بررسی نقوش تزیینی معماری ایرانی اسلامی با تکیه بر دوره ایلخانی
حوزه های تخصصی:
در تمام دوره های تاریخی آرایش بناها اهمیت خاصی داشته است و تزیینات بناها علاوه بر اینکه به عنوان یکی از ابعاد هنر و معماری در طول تاریخ مطرح است، شکل معماری را رونق می بخشید و بخشی از ساخت بنا محسوب می شد. برای معماری دوران اسلامی متناسب با تغییرات سیاسی، اقتصادی و مذهبی نیز، سبک و شیوهٔ خاصی وجود داشت و متناسب با همین تغییرات، تزیینات نیز دستخوش تحول می شد. نقوش تزیینی گویای احساسات معمار در تزیینات بنا بوده است که هر کدام معنای خاص خود را داشت و در هر دوره بسته به سلیقه معماران و تأثیراتی که پذیرفته اند رنگ های خاص و سبک های مختلف در اوج تزیینات بوده اند. در این پژوهش سعی شده است تصویری از نقوش تزیینی معماری اسلامی در ایران دوره مغول و ایلخانی ارائه شود و پرسش اساسی این است که شیوه تزیین به چه شکلی بوده و متأثر از چه ارکانی است؟ به نظرمی رسد هنر این دوره در حقیقت تلفیقی از هنر دوره های تاریخ ایران بعد از اسلام و برخی نقوش هنر شرق دور است. شیوه اجرای این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده است که با گردآوری منابع و داده ها از کتابخانه ها و تحلیل مطالب گردآوری شده به نگارش و تدوین نهایی آن اقدام شده است.
تاملی بر تاریخ نگاشته های «آن کاترین لمبتون»
حوزه های تخصصی:
آن کاترین لمبتون، پژوهشگر و ایرانشناس انگلیسی که در کودتای 28 مرداد 1332 نیز نقش داشت در 19 ژوئیه 2008 در 96 سالگی در انگلستان (منطقه کرک نیوتن) درگذشت. گزارش زیر مروری بر تاریخنگاری و سیر پژوهشی او در مورد ایران دارد. بهرغم خاطره تلخی که از فعالیت جاسوسی او بر اذهان ایرانیان مانده، آثار مکتوب وی برای شناسایی بخشی از تاریخ ایران بخصوص تاریخ سده میانه، احساسات ضد و نقیضی را در مورد او بر میانگیزد.
بررسی آراء و افکار ولتر دربارة شخصیت حضرت محمد (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مطالعات اسلامی به عنوان یکی از حوزه های مهم شرق شناسی از دیر باز مورد توجه مستشرقان بوده است. ولتر به عنوان یکی از این مستشرقان در سدة هجدهم میلادی (1694- 1778) به شرح و بسط آراء و افکار خود دربارة اسلام به ویژه حضرت محمد(ص) پرداخت. او در آغاز یعنی در مرحلة نخست، نگاهی بسیار منتقدانه نسبت به اسلام و حضرت محمد(ص) داشته است. تا جائی که پیامبر را مردی جاعل، دروغگو و فریب کار معرفی کرده است. مرحلة دوم که در اواسط زندگی فرهنگی و علمی او است، به موضعی معتدل تر نسبت به اسلام و حضرت محمد(ص) رسیده است. در این مرحله پیامبر را مردی سیاستمدار معرفی کرده است و در نهایت در اواخر عمر به مدح و ستایش حضرت محمد(ص) پرداخته است. و حضرت را پدید آورندة بزرگ ترین انقلاب روی زمین، و دین اسلام را بزرگ ترین دین معرفی کرده است. در این مقاله برآنیم تا براساس روش توصیفی-تحلیلی به شرح افکار ولتر دربارة پیامبر، چگونگی متحول شدن او و علل آن بپردازیم. و در همین جهت در صدد پاسخ به پرسش های زیر باشیم.
1. علل نگاه نقادانه ولتر به شخصیت حضرت محمد(ص) چیست؟
2. ولتر در چه مواردی نسبت به حضرت محمد(ص) انتقاد داشته است؟
3. علل تغییر دیدگاه ولتر نسبت به حضرت محمد(ص) چه بوده است؟
4. آیا بین نگاه مثبت ولتر در نیمه دوم عمرش نسبت به حضرت محمد(ص) و نگاه نقادانه او نسبت به مسیحیت، ارتباطی وجود دارد؟
چگونه ایران شدیم؟
منبع:
گزارش تیر ۱۳۸۸ شماره ۲۰۹
حوزه های تخصصی:
فرهنگ تدفین در لرستان (نیمه اول هزاره اول ق . م )(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کاوشهای باستان شناسی که از سال 1965 به این طرف در پشت کوه لرستان انجام یافته است ، موجودیت قبرستان هایی را از دوره قدیم عصر مفرغ تا عصر آهن III روشن نموده و از میان دوران های فوق ، فرهنگ عصر آهن III بهتر از دوران های دیگر شناخته شده و این کاوش ها ، مطالعه بیش از 600 گور را ، به ویژه از دوره عصر آهن III فراهم نموده است . به همین لحاظ در این پژوهش ، برای روشن شدن گورستان ها ، ساختار گورها و اشیاء تدفینی ، در خلال نیمه اول هزاره اول ق . م. به ویژه در منطقه پشت کوه لرستان ، کنکاش صورت گرفته و ویژگیهای گورستان ها ، ساختار معماری گورها ، اشیاء تدفینی و سنت های به خاک سپاری مردگان روشن گردیده است . بر اساس این پژوهش ، چنین روشن می شود که سنت ها ، عرف و عادت و به ویژه فرهنگ تدفین ، در عصر آهن ، روی هم رفته تداوم سنت های تدفین عصر مفرغ بوده است. مقاله حاضر شامل سه بخش می باشد . در بخش اول به توصیف قبور و اشیائ تدفینی داخل قبرستانهای بردبال ، ورکبود و چم ژی مومه پرداخته شده و در بخش دوم نگاه اجمالی به معماری و ساختار گورها در نیمه اول هزاره اول ق.م. گردیده و در پایان نگاهی هر چند به اجمال ، وضعیت و چگونگی تدفین مردگان در منطقه لرستان در هزاره اول مورد بررسی قرار گرفته است.
سازهای بادی تصویرشده برنگاره های دوره ساسانیان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی تصویر سازی
- حوزههای تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی یاستان شناسی آثار هنری و بومی ملل
- حوزههای تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر ایران پیش از اسلام هنر ساسانی
- حوزههای تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای نمایشی موسیقی و آواز ایران و اسلام سازها
دوره ساسانیان از دوره های اعتلای هنر و تمدن در ایران پیش از اسلام است. در این دوره جایگاه هنر و هنرمند در مقایسه با دوره های پیش از خود، از شکوفایی قابل وصفی برخوردار شد. از جمله هنرهای این دوره، هنر موسیقی است که در دربار پادشاهی و درون جامعه مردم جایگاه به سزایی داشته است. از نشانه های ترویج و جایگاه موسیقی در دوره ساسانیان می توان به نگاره ها، سفرنامه های سیاحان غربی و اشاره های آنها به موسیقی عصر ساسانی در این زمان اشاره کرد.
نگاره های به جای مانده از عصر ساسانیان که به طور کلی بر روی نقش برجسته های سنگی، ظروف فلزی و دیوارنگاره ها مشاهده شده، از جمله مهم ترین منابع در خصوص مطالعه موسیقی و سازهای موسیقی در این دوره اند. در بعضی از این نگاره ها تصاویر همراه با شاخه های انگور و موجودات اسطوره ای در کنار یکدیگر قرارگرفته اند. در نگاره ها نوازنده ها در حال اجرای سازهای زهی، سازهای بادی، سازهای کوبه ای و سازهای خود صدا تصویر شده اند. از بین این سازها، سازهای بادی بعد از سازهای زهی بیشترین تصاویر را شامل می شوند.
نتایج حاصله از این پژوهش حاکی از آن است که سازهای بادی تصویر شده بر نگاره های این دوره شامل سازهای سیرینکس، نی دوتایی، مشتک، سرنا، کرنا و بوق است.
حمزه اصفهانی و سنی ملوک الارض و الانبیاء
حوزه های تخصصی:
بررسی نظریه حجاب حداقلی دربارﺓ وضعیت پوشش در عصر جاهلیت و صدر اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نظریﮥ حجاب حداقلی ازجمله نظریه های ارائه شده دربارﺓ حجاب شرعی است. طرفداران این نظریه مدعی اند که در فرهنگ عمومی و رایج قبل از بعثت، برهنگی حتی در ناحیه شرمگاه وجود داشته است؛ به گونه ای که برای مردان و زنان آن عصر، این مسئله امری عادی بوده است و احساس بدی نیز بدان نداشته اند. باوجود این وضعیت، شریعت مقدس اسلام تنها قادر بود که از آنها بخواهد برهنه راه نروند و الزام بانوان به پوشش موی سر و گردن و ساق پا در شریعت اسلام دور از انتظار است. در این مقاله با جستاری در منابع تاریخی و ادبی کهن و معتبر، به ویژه اشعار شاعران عصر جاهلیت، وضعیت پوشش بانوان در آن عصر بررسی شد؛ همچنین ادعاهای طرفداران حجاب حداقلی ارزیابی شد و چنین نتیجه گیری شد که برخلاف ادعای مطرح شده، فرهنگ رایج در آن عصر فرهنگ پوشش بوده است و مردمان آن عصر، به ویژه بانوان، برای پوشش قسمت های مختلف خویش، حتی موی سر، از لباس های دوخته و نادوخته متنوعی استفاده می کردند.
بررسی تاریخی پوشاک زنان در دوره ایلخانان (736-654 ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله دست یابی به آگاهی صحیح در خصوص انواع، اجزاء، شکل و طرح پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول می باشد. چراکه لباس بیش از هر چیز نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی پوشنده آن است و بررسی پوشاک هر دوره می تواند یکی از پرارزش ترین منابع برای شناخت و درک ذهنیت توده های مختلف جامعه باشد. در این میان مطالعه تاریخی لباس زنان در ایران بعد از اسلام بدلیل حفظ کرامت زن مسلمان از جایگاه والاتری برخوردار است، به خصوص در دوره هایی که کشور ما زیر سلطه اقوام بیگانه قرار داشت. در این پژوهش تلاش می شود تا با مطالعه متون تاریخی و برخی از متون ادبی دوره مغول، به اطلاعاتی در خصوص پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول دست یافت و با مطالعه سفرنامه ها و مشاهده نگارگری های برجای مانده از آن دوران به تصویر کامل تری رسید. روش پژوهش بر مبنای تاریخ خرد (microhistory) است و مطالب حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.