درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ زنان

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۶۷ مورد.
۱.

موقوفات زنان یزد از عصر پهلوی تا عصر حاضر (از سال 1305ه.ش تا 1394ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وقف یزد معاصر موقوفات زنان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم فرهنگی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۷۰
زنان ایران از عصر پهلوی به بعد به دنبال تحولات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و شکل گیری جامعه مدرن با عهده دار شدن برخی از مشاغل اجتماعی و فرهنگی نقش به سزای در جامعه ایفا نمودند. یکی از اموری که به صورت گسترده تری این نقش را نشان می دهد، در زمینه سنت وقف و موقوفات می باشد. مقاله حاضر که به موقوفات زنان یزد از عصر پهلوی تا عصر حاضر می پردازد،درصدد است تا با توجه به جایگاه وقف در یزد در بازه ی زمانی مشخص شده، وسعت و اهمیت نقش زنان را در امر وقف نشان دهد و باتوجه به وقفنامه های موجود و اسناد مکتوب به دست آمده، به سوالات ذیل پاسخ گوید: میزان مشارکت زنان در امر وقف در کدام دوره بیشتر بوده است؟ زنان واقف از چه قشر و طبقه اجتماعی بوده اند و انگیزه آنها ازوقف چه بوده؟ بررسی ها نشان می دهد که این نقش در عصرانقلاب اسلامی توسعه پیدا می کند که نشانگر هم جایگاه اجتماعی وهم استقلال مالی زنان دراین دوره می باشد.
۲.

چالش های زناشویی و طلاق در ایران به روایت اسناد (1300-1320ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طلاق خانواده ایران زناشویی دوره پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۲ تعداد دانلود : ۶۱۷
هدف:دو هدف این پژوهش، یکی واکاوی میزان طلاق در ایران طی دهه های نخست قرن14ش به صورت توصیف کمّی، و دیگری، بررسی علل عمده گسست پیوند زناشویی طی همان برهه زمانی به عنوان دوره تقریباً سنّتی و پیشامدرن ایران است. روش/رویکرد پژوهش:برای نیل به این مقصود، از روش ترکیبی مبتنی بر رهیافت های کمّی و کیفی استفاده شده است. روش و ابزار گردآوری اطّلاعات، مطالعة کتابخانه ای و اسنادی بوده است. داده های پژوهش، ازطریق فیش برداری از اسناد عمدتاً منتشرنشده و بعضاً نیز مدارک منتشرشده کم یاب، استخراج شده است. یافته های پژوهش: یافته ها حاکی از این است که، میزان طلاق در ایران طی آن برهه زمانی زیاد بود و علل اصلی آن را باید در معضلات فرهنگی منبعث از اندیشة سنّتی مردسالار جستجو کرد؛ همچنین، چالش های اجتماعی و مشکلات اقتصادی نیز در این زمینه نقش زیادی داشت.
۳.

مشارکت سیاسی خاتون ها در دولت سلجوقیان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت زنان عزل و نصب تاریخ سیاسی خاتون های سلجوقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۵۰۳ تعداد دانلود : ۱۲۲۷
دولت سلجوقیان در اوایل قرن پنجم هجری از میان ترکان مهاجر از شرق ایران برآمدند  و با پیروزی بر غزنویان و آل بویه، وسیع ترین امپراتوری اسلامی را ایجاد کردند. مشارکت زنان در قدرت در دوره سلجوقیان، یک پدیده شاخص بود و آثار آن در منابع تاریخی دیده می شود. پژوهش حاضر، با استناد به منابع تاریخی بویژه فرهنگنامه ها و تاریخ های  سیاسی درصدد پاسخ به این پرسش است که خاتون ها ی سلجوقی چگونه و در چه حوزه هایی بر بدنه سیاسی دولت تاثیرگذاربودند؟ نگارندگان بر این باورند که ملکه های سلجوقی هوشمندانه به شیوه مستقیم از راه هایی چون مشاوره با سلاطین، ایجاد تشکیلات مستقل، فشار بر شاهان سلجوقی در تعیین ولیعهد و ورود در رقابت های سیاسی موجود در دربار و به طور غیرمستقیم با ازدواج های سیاسی در ایجاد روابط دیپلماسی با دولت های دیگر، بر تمامی نهادهای دولتی اشراف و در ساختار دیوانی و تحولات سیاسی و نظامی نقش داشتند.
۴.

از مستوری تا حضور اجتماعی: موانع و پیامدهای مشارکت اجتماعی زنان از دیدگاه نشریه ملانصرالدین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان حجاب حضور اجتماعی عرصه خصوصی نشریه ملانصرالدین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ مطبوعات
تعداد بازدید : ۱۰۵۰ تعداد دانلود : ۷۸۸
مواجهه مسلمانان با دنیای مدرن، آنان را به بازنگری در حوزه های مختلف، از جمله حجاب زنان و حضور اجتماعی آنان وا داشت. در این بین، توجه مقاله حاضر معطوف به تبیین رویکرد نشریه تجدد طلب ملانصرالدین، به مسئله حجاب و مشارکت اجتماعی زنان می باشد. سوال ما در این تحقیق این است که؛ مصادیق حجاب از نظر ملانصرالدین چه بود و چگونه بین معانی سنتی حجاب و دلالت های مدرن از آن و مسئله حضور اجتماعی زنان پیوند برقرار کرد؟ روش پژوهش، توصیفی و تحلیل محتوای مقالات ملانصرالدین در پنج سال نخست آن است. نتایج نشان می دهد، ملانصرالدین با تأسی به تجدد گرایی بحث حجاب را به چالش کشید و به حمایت از حضور اجتماعی زنان پرداخت. و با رد صریح هرگونه ارتباط بین حجاب و عفاف آن را برداشتی سنتی دانست و بر انتخابی بودن حجاب و عدم مغایرت آن با آموزه های سنتی تاکید نمود.
۵.

زنان و قیام 15 خرداد 1342

نویسنده:

کلید واژه ها: تهران زنان امام خمینی حکومت پهلوی قیام 15 خرداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۳۲
مسئله زنان و نقشی که در جنبش های معاصر ایران ایفا کرده اند از جمله مسایلی است که با توجه به مهم و تاثیرگذار بودن آن، در تاریخنگاری تا حدودی مورد غفلت قرار گرفته است. لذا می طلبد که پژوهش هایی در این زمینه به رشته نگارش درآید تا نه تنها برهه هایی از تاریخ ایران ملموس و روشن تر شود بلکه با عنایت به نقش تاریخی زنان در حوادث انقلاب اسلامی این قشر به عنوان نیمی از جامعه ایران میدان بیشتری در سایر زمینه های علمی، سیاسی و اجتماعی داده شود. همین مهم سبب شد تا نگارنده به واکاوی کنش زنان در حوادث سال 1342 بپردازد. از این رو مسئله اصلی تحقیق حاضر میزان مشارکت زنان در تظاهرات 15 خرداد سال 1342 است و اینکه دلیل این حضور زنان چیست؟ لذا نگارنده برای رسیدن به پاسخی درخور با استفاده از منابع کتابخانه ای اطلاعات مورد نظر را گردآوری و سپس فکت های مربوط به موضوع از میان داه های اولیه جدا کرده و برای تحلیل فکت ها از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است.
۶.

جایگاه و نقش زنان در نظام اداری ایران دوره رضاشاه (1320-1304ش.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان رضاشاه نظام اداری تجدد آمرانه عرفی سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۱ تعداد دانلود : ۱۹۰۳
در دوره رضاشاه برنامه های تمرکز، تجدد آمرانه، وحدت ملی و تشکیل حکومت واحد به عنوان شاخص های اصلی این دوره، منجر به اصلاحات زیادی ازجمله در عرصه نظام اداری کشور شد. از مهمترین ویژگی های دیوانسالاری در این دوره، ورود زن به این بخش و شکل گیری قشر کارمند زن بود که بررسی آن، مسأله اصلی مقاله حاضر است. کشف حجاب و سیاست حضور زنان در اجتماع و گسترش تعلیم و تربیت آنان در افزایش تعداد زنان کارمند تأثیر زیادی داشت و با گسترش دیوانسالاری و تأسیس ادارات مختلف، به بدنه آن راه یافتند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر منابع اسنادی- کتابخانه ای، به واکاوی نقش زنان در دیوانسالاری نوین پرداخته و در پی پاسخ به این پرسش است که زنان در نظام اداری دوره رضاشاه چه جایگاهی داشتند؟ دستاوردهای تحقیق نشان می دهد که در دوره رضاشاه برای اولین بار در تاریخ اداری کشور، زنان علیرغم ناکامی های حقوقی و جنبش های مدنی، در سطحی پائین تر از مردان به استخدام دولت درآمدند؛ گرچه ساختار فکری، فرهنگی و اجتماعی کشور و همینطور یکسان نبودن وضعیت توجه به شهرهای مختلف، موجب شد که زنان بیشتر در تهران و آن هم، عمدتاً در نظام آموزشی جدید، به کار گرفته شوند.
۷.

نقش پردازش های دینی در طرح مطالبات اجتماعی زنانِ عصر مشروطه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان مشروطه مطالبات اجتماعی حق تحصیل پردازش های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۴ تعداد دانلود : ۱۰۰۴
هدف این پژوهش، بررسی نقش پردازش های دینی در طرح مسأله مطالبات اجتماعی زنان ایرانی در دوره تاریخیِ مشروطه است. در این نگارش به بررسی مطالبه حق تحصیل برای زنان و نقش پردازش های دینی در طرح و به نتیجه رسیدن برخی از آن مطالبات پرداخته شده است. منبع شاخص در این پژوهش، مطبوعات دوره مشروطه است؛ دلیل اهمیت و توجه به مطبوعات در این دوره، اهمیت آن ها در قالب مهم ترین منبع اطلاع رسانی بودن در دوره مشروطه می باشد. روش تحقیق در پژوهش حاضر اسنادی و با استفاده از دو فن تحلیل محتوا و بافت موقعیت کلمات می باشد. این پژوهش به ثمر رسیدن اصلی ترین مطالبه اجتماعی زنان در دوره مشروطه و نقش استفاده از روایات و پردازش های دینی، به عنوان حلقه واسط میان طرح مطالبات اجتماعی و تحقق مسأله حق تحصیل برای زنان در دوره مشروطه را نشان می دهد.
۸.

کارکردهای موقوفات زنان از مشروطه تا پایان دورﮤ پهلوی اول (نمونه پژوهی: موقوفات زنان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وقف مشروطه پهلوی اول زنان واقف تهران کارکرد موقوفات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۸ تعداد دانلود : ۶۷۴
پژوهش حاضر کارکردهای موقوفات زنان از مشروطه تا پایان دورﮤ پهلوی اول و به طور نمونه زنان واقف شهر تهران را بررسی می کند. پویایی وقف در دوران اسلامی، به رونق فرهنگ و اقتصاد و حتی حوزه های فرهنگی جامعه انجامید. پس از انقلاب مشروطه و دگرگونی های سیاسی و اجتماعی جامعه ایران، وقف نیز متحول شد و در مناسبات فرهنگی و اجتماعی، جایگاه جدیدی به دست آورد. این پژوهش در پی آن است تا علاوه بر شناسایی کارکردهای موقوفات زنان از دورﮤ مشروطه تا پایان دوران پهلوی اول، دریابد که موقوفات زنان تهران در این ادوار چه ویژگی هایی داشت و همچنین براساس اسناد موجود، چه حوزه هایی را دربرمی گرفت. ﻧﺘیﺠﮥ حاصل از این پژوهش بیان کنندﮤ آن است که زنان واقف در دورﮤ مشروطه و دوران پهلوی اول، از اصلی ترین کنشگران مؤثر بر تحولات اجتماعی بودند که موقوفاتشان در این دو بازه زمانی مختلف، تفاوت های معناداری داشت. بررسی اسناد موجود نشان می دهد که در این زمان، زنان مطابق با تغییرات جامعه پیش می رفتند. تحول در نوع نگرش، انگیزه های واقفان و مطالبات اجتماعی حاکم از علت های اصلی این تفاوت ها بود و در عرصه وقف، پایه گذار تحولاتی برای دوره های بعد شدند. به نظر می رسد که حداقل 20درصد اسناد وقفی تهران در دورﮤ مشروطه و پهلوی اول متعلق به زنان است؛ درعین حال با تغییرات دورﮤ پهلوی اول، واقفان زن بنابه نیازهای اجتماعی، موقوفات خود را به تدریج در ابعاد اجتماعی متمرکز کردند. روش پژوهش توصیفی همراه با تجزیه وتحلیل داده ها و با تکیه بر اسناد به دست آمده است.
۹.

بررسی اصلاحات آتاتورک در دگرگونی موقعیت زنان ترکیه (1922-1938 م)

کلید واژه ها: حقوق زن اصلاحات آتاتورک زن در جمهوری لائیک جایگاه اجتماعی - سیاسی زن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ عثمانی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۲۵۸۵ تعداد دانلود : ۱۵۱۴
دگرگونی موقعیت اجتماعی و سیاسی زنان یکی از مهم ترین اهداف اصلاحی مصطفی کمال؛ آتاتورک و دیگر جمهوری خواهان بود که به عنوان راهکاری در راستای لائیسیسم و غربی کردن ترکیه ی نوین پی-گیری می شد، پژوهش حاضر از نوع مطالعات تاریخی می باشد که با استفاده از مهم ترین منابع و مآخذ موجود در تاریخ ترکیه، به روش توصیفی، تحلیل و مقایسه ی داده ها درصدد بررسی این دگرگونی است. بر اساس یافته ها، مصطفی کمال و کمالی ها کوشیدند با تغییراتی در حقوق زن در خانواده، تصویب قانون لباس و اعطای برخی آزادی های سیاسی، فرهنگ زندگی زنان را در ترکیه ی نو دگرگون سازند، تا زن ترک به شأن و منزلتی هم پای زنان در جوامع غربی دست یابد، آن ها در معرفی زن جمهوری بر ملی-گرایی و یا هوا خواهی او از لائیک تأکید می نمودند، و به شیوه های مختلف سعی در معرفی و ترویج این چهره ی مطلوب در جامعه داشتند.
۱۰.

بررسی نظریه حجاب حداقلی دربارﺓ وضعیت پوشش در عصر جاهلیت و صدر اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حجاب عصر جاهلی اشعار جاهلی اﻟﺒﺴﮥ دوخته

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب جزیره العرب قبل از اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۳۴۵۷ تعداد دانلود : ۱۸۲۹
نظریﮥ حجاب حداقلی ازجمله نظریه های ارائه شده دربارﺓ حجاب شرعی است. طرفداران این نظریه مدعی اند که در فرهنگ عمومی و رایج قبل از بعثت، برهنگی حتی در ناحیه شرمگاه وجود داشته است؛ به گونه ای که برای  مردان و زنان آن عصر، این مسئله امری عادی بوده است و احساس بدی نیز بدان نداشته اند. باوجود این وضعیت، شریعت مقدس اسلام تنها قادر بود که از آنها بخواهد برهنه راه نروند و الزام بانوان به پوشش موی سر و گردن و ساق پا در شریعت اسلام دور از انتظار است. در این مقاله با جستاری در منابع تاریخی و ادبی کهن و معتبر، به ویژه اشعار شاعران عصر جاهلیت، وضعیت پوشش بانوان در آن عصر بررسی شد؛ همچنین ادعاهای طرفداران حجاب حداقلی ارزیابی شد و چنین نتیجه گیری شد که برخلاف ادعای مطرح شده، فرهنگ رایج در آن عصر فرهنگ پوشش بوده است و مردمان آن عصر، به ویژه بانوان، برای پوشش قسمت های مختلف خویش، حتی موی سر، از لباس های دوخته و نادوخته متنوعی استفاده می کردند.
۱۱.

تأثیر نوسازی حکومت پهلوی اول بر پایگاه زنان در خانواده و اجتماع(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان نوسازی پایگاه حکومت پهلوی اول زندگی خانوادگی و اجتماعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۹۸
موضوع بحث حاضر مطالعه پایگاه خانوادگی و اجتماعی زنان در دوره پهلوی اول با توجه به نوسازی است. این نوشته در پاسخ به این ابهام است که در پایگاه و نقش زنان در زندگی خانوادگی و اجتماعی، متأثر از نوسازی های این دوره چه تغییری ایجاد شد. چارچوب نظری از مفاهیم پایگاه و نقش در دو شاخص کیفیت زندگی یعنی زندگی خانوادگی و اجتماعی استخراج شده است. پایگاه، نقشی است در الگویی ویژه که موقعیت شخص را در رابطه با کل جامعه نشان می دهد و مجموعه ای از حقوق و تکالیف مشخص است. فرضیه اولیه آنست که پایگاه زنان در خانواده و اجتماع با توجه به نقش آنها ارتقا یافت. با اقدامات نوسازی حکومت پهلوی، پایگاه، حقوق و تکالیف زنان در خانواده و اجتماع مورد بازبینی قرار گرفت. در ساخت ایران مدرن زنان عهده دار پرورش نسلی وطن پرست و مترقی شدند. مادر و مام وطن مفاهیمی مقدس شدند. بر خانواده تک همسری تأکید شد. قانون ازدواج 1310 گامی مهم در تنظیم قانونی روابط زن و مرد در ازدواج بود. آموزش و پرورش و مشارکت اجتماعی- اقتصادی زنان مورد توجه قرار گرفت. زنان در ابتدا با تقسیم کار جنسیتی در نقش مادر، معلم و تایپیست ظاهر شدند. به تدریج از اواسط دوره در لباس نظامی پیشاهنگی و خلبانی وارد عرصه مردانه شده و برای ورود به حوزه سیاست در دوره بعد تا حدودی زمینه را هموار ساختند. بازساخت پایگاه زنان به عنوان مادر گرچه موجب نگرش جنسیتی برای مشارکت زنان شد اما زمینه های ارتقای پایگاه زنان در خانواده و جامعه را از طریق اقدامات قانونی و فرهنگ سازی فراهم نمود. گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی- کتابخانه ای و روش تالیف مقاله، توصیفی- تحلیلی است
۱۲.

اصلاحات ارضی و مسئله سلب مالکیت از مالکان زن(1341-1351ش)؛ مطالعه موردی: غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرمانشاه گراندد تئوری اصلاحات ارضی مالکیت زمین اربابان زن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اجتماعی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۴۶۰ تعداد دانلود : ۱۰۵۴
هدف:هدف کلی مقاله حاضر تبیین تحول وضعیت اربابان و مالکان زن در جریان اصلاحات ارضی و نشان دادن چرایی و چگونگی سلب مالکیت از زنان و نیز، پیامدهای آن است. روش/ رویکرد پژوهش:رویکرد تحقیق حاضر کیفی است. داده ها بر پایه اسناد و منابع کتابخانه ای و براساس نمونه گیری هدفمند گردآوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش گراندد تئوری استفاده شد. یافته های پژوهش:یافته ها نشان می دهد در جریان اصلاحات ارضی در ابعاد وسیعی از زنان سلب مالکیت شده است. مهم ترین عوامل سلب مالکیت از زنان عبارت اند از: قانون اصلاحات ارضی، غایب بودن مالکان زن، حق نسق و نسق بندی که در عرف جامعه روستایی و مردسالار ایران حقوقی مردانه تلقی می شد و درنهایت سقوط نظام ارباب رعیتی. سلب مالکیت از زنان پیامدهای متعددی داشت؛ سلطه پذیری و انقیاد زنان روستایی، نابرابری زنان روستایی با زنان شهری، خودسوزی زنان روستایی و گسترش مالکیت حقوقی ازجمله پیامدهای حذف زنان از نظام مالکیت زمین در مناطق روستایی بود.
۱۳.

زنان،تجدد و بهداشت نوین در آستانه ی تشکیل دولت مدرن؛ بررسی رویکرد مجله عالم نسوان به بهداشت زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجدد بهداشت پزشکی روزنامه نگاری عالم نسوان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ پزشکی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۸۹۱ تعداد دانلود : ۸۷۸
یکی از رهاوردهای تجدد در فرهنگ بهداشت و پزشکی ایران، ارائه خوانشی ناسوتی از  بهداشت و تلاش برای درمان بیماری از همان رهگذر بود. به واسطه مرگ و میر مادر و کودک به عنوان یکی از دلایل کاهش جمعیت، بهداشت زنان در عصر قاجاری در کانون توجه قرار گرفت. با انتشار روزنامه هایی توسط زنان در اواخر دوره قاجاری، مسئله بهداشت مورد توجه روزنامه نگاران زن قرار گرفت. عالم نسوان(1311-1299) از روزنامه هایی بود که واکاوی آن بر محور مسئله بهداشت زنان و بر اساس الگویی توصیفی-تحلیلی هدف پژوهش حاضر است. نتایح پژوهش حاکی از آن است، حجم قابل توجهی از مقالات مرتبط با بهداشت زنان در این مجله، بیانگر نوعی تحول نگرش از ناآگاهی به تنانگی زن به ضرورت بسط مفهوم آن با توسل به پزشکی مدرن است. نویسندگان مجله با تأکید بر اهمیت پیشگیری و درمان بیماری، ضرورت جایگزینی پزشکی نوین با طبابت سنتی، نقد خرافه گرایی و بسط عقل گرایی و پزشکی نوین با الهام از تجربه های کشورهای غربی، جهت ارتقای سطح آگاهی بهداشتی زنان گام برداشتند. از این منظر، عالم نسوانرامی توان نماینده تفکری دانست که درصدد رخنه در ساختار و گزاره های سنتی مسلط بر نگرش به زن بود و می کوشید، افق نوینی بگشاید که در آن زنان به بهداشت دانش و آگاهی بیشتری پیدا کنند.
۱۴.

زنان خاندان سلطنتی در دوره اشکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ملکه اشکانی زنان سلطنتی اسناد اورامان الواح بابلی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران باستان اشکانی اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۴۷۹۴ تعداد دانلود : ۱۸۸۱
با آنکه اشکانیان نزدیک به پانصد سال حکومت کردند اما شواهد ناچیزی در خصوص زنان این دوره در دست است. زنان خاندان سلطنتی نیز، که معمولاً در بالاترین رده های اجتماعی کشور قرار دارند، از این قاعده مستثنی نیستند. با مطالعة منابع اندک یونانی و رومی و بررسی آثاری از قبیل سکه ها، نقش برجسته ها، الواح بابلی و چرم نوشته های اورامان می توان اطلاعات مفیدی دربارة ملکه ها و زنان خاندان سلطنتی به دست آورد. هدف از این پژوهش بررسی جایگاه زنان خاندان سلطنتی، شناسایی زنان سرشناس و میزان قدرت و فعالیت آنان در دربار است . با بررسی منابع مکتوب و داده های باستان شناختی همچون سکه ها، کتیبه های میخیِ بابلی و چرم نوشته های اورامان نام تعدادی ملکه، ملکة مادر و برخی از زنان در دربار شاهان محلی این دوره شناسایی شد. این اسناد بر اهمیت سیاسی برخی زنان و قدرت کسانی همچون رینو، آنزاز و موزا، تا رسیدن به مقام نایب السلطنگی صحّه می گذارد. در این دوره زنان خاندان شاهی از طریق ازدواج با دولتمردان ارمنی، سلوکی و همچنین مقامات اشکانی، به مثابه ابزاری سیاسی برای تأمین منافع شاهان اشکانی بودند.
۱۵.

خوانش و بررسی روایات مربوط به خَیزُران، مادر امام جواد (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: نقد روایت امام جواد (ع) خیزران مادر امام جواد (ع) روایات شیعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۱۹۸۲ تعداد دانلود : ۸۱۰
نقد درونی و بیرونی روایات مربوط به خویشاوندان و نزدیکان ائمه(ع) می تواند پاره ای ابهام های تاریخی را برطرف کند و گوشه های تاریک از تاریخ زندگی معصومان(ع) را روشن سازد. درباره مادر امام جواد(ع) آمیخته ای از اطلاعات درست و نادرست در منابع تاریخی آمده است. این نوشتار پس از توضیح درباره مهم ترین مفاهیم استفاده شده در مقاله و بررسی نام ها، کنیه، تبار، مکان تولد و مدفن خیزران، مادر امام جواد(ع)، کوشیده است سه روایت اصلی دربردارنده اطلاعات درباره این بانوی بزرگوار را با بهره گیری از روش سنجش داده های تاریخی بررسی کند. این سه روایت که با توجه به محتوای آن، می توان آن ها را «روایت درخواست ابلاغ سلام به بانو از سوی امام کاظم(ع)»، «روایت ولادت امام جواد(ع)» و «روایت قیافه شناسی» نامید، به لحاظ سند قوت چندانی ندارد. با این حال، بخشی از مفاد روایت اول و سوم به دلیل همسویی با مفاد روایات معتبر و دیگر قرائن تاریخی، قابل پذیرش به نظر می رسد.
۱۶.

ملانصرالدین و مسئله ی زنان (تحلیلِ رویکردِ مجلّه ی ملانصرالدین به مسئله ی زنان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق زنان مجلّه ی ملانصرالدین جلیلِ محمدقلی زاده مسئله ی زنان آزادی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۱ تعداد دانلود : ۶۶۱
توجهِ مقاله ی حاضر بر مسئله ی زنان در مجلّه ی ملانصرالدین است. با عنایت به این که مجلّه ی ملانصرالدین جزوِ مجله های پیشرو در ربعِ اولِ قرنِ بیستم میلادی در شرق بود، تحلیلِ رویکردِ آن مجلّه نسبت به مسئله ی زنان می تواند هم آگاهی های دست اولی از موقعیّت زنِ ایرانی و مسلمان در اوایل قرن بیستم میلادی در اختیار بگذارد و هم موجبِ آشنایی بیشتر با نحوه ی مواجهه ی روشنفکرانِ مسلمان با مسئله ی زنان شود. از این رو نوشتار حاضر در صددِ پاسخ به این پرسش است که، مجلّه ی ملانصرالدین موقعیتِ زنِ مسلمان را چگونه بازتاب داده و دیدگاهش درباره ی موقعیتِ زن مسلمان چه بود؟ نتایج پژوهش نشان می دهد، مجلّه ی ملانصرالدین مسئله ی زنان را با رویکردی آسیب شناسانه در پنج حوزه ی، ازدواجِ زنان، حجاب، آموزشِ زنان، خشونت علیه زنان و آزادیِ زنان موردِ توجه قرار داده و تحت تأثیر اندیشه های جدید که در قفقاز رواج داشت راهِ برون رفت از آن موقعیت را آموزش زنان و نقد مستمرِ مخالفانِ آزادیِ زنان می داند. روشِ پژوهش در این نوشتار، توصیفی تحلیلی با تکیه بر متنِ اصلیِ مجلّه ی ملانصرالدین و اسنادِ دست اول است.
۱۷.

بررسی تاریخی پوشاک زنان در دوره ایلخانان (736-654 ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زنان پوشاک نگارگری ایلخانان مغول خاتونان مغول

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۳۴۱۳ تعداد دانلود : ۱۴۴۴
هدف این مقاله دست یابی به آگاهی صحیح در خصوص انواع، اجزاء، شکل و طرح پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول می باشد. چراکه لباس بیش از هر چیز نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی پوشنده آن است و بررسی پوشاک هر دوره می تواند یکی از پرارزش ترین منابع برای شناخت و درک ذهنیت توده های مختلف جامعه باشد. در این میان مطالعه تاریخی لباس زنان در ایران بعد از اسلام بدلیل حفظ کرامت زن مسلمان از جایگاه والاتری برخوردار است، به خصوص در دوره هایی که کشور ما زیر سلطه اقوام بیگانه قرار داشت. در این پژوهش تلاش می شود تا با مطالعه متون تاریخی و برخی از متون ادبی دوره مغول، به اطلاعاتی در خصوص پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول دست یافت و با مطالعه سفرنامه ها و مشاهده نگارگری های برجای مانده از آن دوران به تصویر کامل تری رسید. روش پژوهش بر مبنای تاریخ خرد (microhistory) است و مطالب حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.
۱۸.

نقش حرمسرا در رویدادهای اجتماعی عصر عباسی (با تأکید بر نقش زبیده و شغب)

کلید واژه ها: فعالیت های اجتماعی زبیده زنان حرمسرا شغب عصر اول و دوم عباسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه شخصیت ها
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۲۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۸۵۱
درباره نقش زنان در تاریخ اسلام اطلاعات و آگاهی ما بسیار اندک است، اما به منظور نشان دادن گوشه ای از نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام، مطالعه نقش حرمسراهای خلفای عباسی حائز اهمیت است. حرمسرا در دوره عباسیان نقشی مهم و محوری در شکل دهی بسیاری از رویدادهای سیاسی و اجتماعی داشت. برخی از زنان حرمسرا به واسطه قدرت و نفوذی که در نتیجه دست اندازی در امور سیاسی به دست آورده بودند، از تمکن مالی بسیار مساعدی برخوردار شدند، به همین دلیل در زمینه کارهای عمرانی و عام المنفعه در جهت رفاه حال مردم مخصوصاً در مسیر راه حجاج، اقدامات مهم و موثری انجام دادند. برخی از زنان از جمله زبیده همسر هارون الرشید، به واسطه علاقه به مباحث علمی و ادبی زمینه حضور دانشمندان و شاعران را در دربار خلافت فراهم آوردند. همچنین در زمینه حضور زنان در امور اجتماعی، در عصر دوم شاهد نشستن یکی از زنان قهرمانه بر منصب قضاوت هستیم.
۱۹.

تصویر زن ایرانی در سفرنامه های فرانسویان از اوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه بر اساس نظریه بازنمایی استوارت هال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زن ایرانی بازنمایی سفرنامه ها عصر قاجار سیاحان فرانسوی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه سفرنامه و سفرنامه نویسان
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۲۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۱۵۶
سفرنامه نویسان فرانسوی عصر قاجار در گزارش های خود، به مسأله ی زنان توجه ویژه ای نشان داده اند. از آن جایی که زنان شهری کارکردی متفاوت با زنان روستایی در ایران داشتند، این موضوع بازتابی جدی در سفرنامه های آنان داشت. پژوهش حاضر، با استفاده از نظریه ی بازنمایی استوارت هال و روش توصیفی تحلیلی تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که نگرش سفرنامه نویسان فرانسوی نسبت به زنان ایران در دوره قاجار چگونه بوده است؟ در پاسخ می توان این مدعا را مطرح کرد که دو نگرش کلی در مقوله ی زن از این سفرنامه ها قابل استنباط است: نگرش تحسین آمیز و دیگر، نگاه شرق شناسانه نسبت به زن ایرانی. نگاه نخست، بیشتر مثبت و نگاه دوم تا حدودی منفی است. یافته های دیگر پژوهش نشان می دهد که هرچند سیاحان فرانسوی در سفرنامه هایشان، زن ایرانی را از جهات متعددی مورد توجه و گاه آنان را مورد ستایش قرارداده اند و توصیف های آنان با توجه به محدودیت هایشان در مطالعه ی زنان جامع بوده است؛ ولی در بازنمایی این مؤلفه ها چندان موفق عمل نکرده اند.
۲۰.

پنهان در تاریخ؛ زنان و نقش اقتصادی آنان در ایران عصر قاجار و پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۷ تعداد دانلود : ۳۳۶۱
یک نسل قبل مورخ طرفدار حقوق زنان در بریتانیا، شیلا روبوثام(1974م) پرسشی را با این مضمون مطرح نمود که «چرا نقش زنان در تاریخ ناپیداست؟» او تلاش نمود تا گستره ای در مورد تاریخ زنان یافت نماید. چندین سال بعد، گایا تری اسپیواک(1988) نیز سوالی مطرح نمود که می توان در این مورد به جزیئات نیز پرداخت و ابعاد جدیدی به آن افزود. در سرتاسر دوره مارکسیستی در مورد ارتباط بین تقسیم جنسیتی و روش تولید تحقیقاتی صورت پذیرفت. همچنین گزارش قطعی انگل در مورد وضعیت خانواده و بازآفرینی (تاریخ جهانی در مورد نابودی جنس مونث) متعاقبا توسط تحلیلگران به فراموشی سپرده شد و توجه عمده آنان فقط به طبقه اصلی(مردان کارگر) معطوف بود. این مضامین چارچوب مقاله را دربر می گیرد و در مورد تاریخ و تاریخ نگاری طبقه زنان کارگر در ایران به بحث می پردازد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان