درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۲۲۱ تا ۱۰٬۲۴۰ مورد از کل ۷۳٬۸۶۱ مورد.
۱۰۲۲۱.

ارزیابی نظریه جهاد دعوت با سنجه فعل پیامبر اکرم (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال پنجاه و دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۲۲ 147 - 168

کلید واژه ها: جهاد ابتدایی جهاد دعوت فعل پیامبر (ص) مسلمان کافر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۴۹
مشروعیت جهاد ابتدایی در متون کهن فقه اسلامی، یک اصل ضروری شمرده شده است. در فقه اسلامی به طور غالب، هدف از جهاد ابتدایی، اسلام آوردن کافران عنوان شده و از آن با عنوان «جهاد دعوت» یاد شده است. در این بین فقیهان متأخر دو نظریه دیگر در این باره ارائه کرده و در صحت نظریه پیشین تشکیک نموده اند. در نظریه دوم، هدف از جهاد ابتدایی، گسترش جغرافیای حکومت اسلامی قلمداد شده است و نظریه سوم، پیش گیری از به خطر افتادن امنیت و ثبات مسلمانان را به عنوان هدف از جهاد ابتدایی مطرح کرده است. بررسی این سه نظریه درباره جهاد ابتدایی، به مسأله ای کلیدی و تأثیرگذار در بسیاری از مسائل معاصر دنیای اسلام تبدیل شده است. ما در این پژوهش با بهره گیری از داده های معتبر تاریخی اثبات می کنیم که دعوت به دین اسلام نمی تواند هدف از جهاد ابتدایی باشد و این تفسیر، با قراین و شواهد گوناگون، سازگاری ندارد.
۱۰۲۲۲.

بررسی تطبیقی طبقات ارث در فقه شیعه، اهل سنت و حقوق فرانسه با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۶ 79 - 99

کلید واژه ها: ارث امام خمینی فقه سنی فقه شیعه حقوق فرانسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۹ تعداد دانلود : ۳۸۲
حقوق ارث شاخه ای از حقوق خصوصی است که سابقه آن بیشتر از سایر گرایش هاست. تقسیمات ارث بدون شناختن طبقات ارث امکان پذیر نیست. در این میان، حقوق فرانسه یکی از قدیمی ترین قواعد مکتوب و منظم در ارث را دارد و همچنین برخی از مباحث فقهی ارث در تشابه با حقوق فرانسه است؛ از این رو در این مقاله با به کارگیری روش توصیفی- تاریخی و با تکیه بر دیدگاه های امام خمینی، طبقات ارث میان دو نظام حقوقی مستقل اسلامی که با منشأ واحد (قرآن کریم) تأسیس شده اند، با مقارنه و مقایسه تطبیقی در حقوق فرانسه بررسی و ریشه اختلاف قوانین ارثی شیعه و اهل تسنن و فرانسه مشخص شده است.
۱۰۲۲۳.

قواعد در تفسیر سوره عبس بر اساس تفسیر المیزان

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 79 - 94

کلید واژه ها: تفسیر قرآن علم تفسیر قواعدتفسیر سورهعبس المیزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۵۲۴
قواعد تفسیر، دستور العمل هایی کلی برای تفسیر قرآن مبتنی بر مبانی عقلی، نقلی و عقلایی است که با وجود آن ها تفسیر ضابطه مند می شود و با رعایت آن ها خطا در فهم معنا و مراد آیات کاهش می یابد و مفسر اگر چه  ممکن است در متن تفسیر نامی از این قواعد ذکر نکرده باشد؛ لکن  با تکیه به این قواعد برای بدست آوردن مراد جدی خداوند کوشش می نماید. علامه طباطبایی نیز در تفسیر المیزان با رعایت قواعد و اصول ، تفسیری ماندگار و ارزشمند را برای کسانی که خواهان فهم قران می باشند به یادگار گذاشته اند.شناخت این قواعد برای قرآن پژوهان اندیشه امری ضروری می باشد. در ایننوشتار، قواعد تفسیری به کار رفته در  سوره عبس از تفسیر المیزان با استفاده از روش تبیینی-تحلیلی، استخراج شده است؛ مهم ترین قواعد به کار رفته عبارتند از: تبیین مفردات و ساختار ادبی کلمات، توجه به قرائن متصل و منفصل آیات و لزوم علم یا علمی بودن مستندات تفسیر.
۱۰۲۲۴.

اعتقاد به منجی در مسیحیت

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 91 - 106

کلید واژه ها: منجی مسیحیت موعودباوری مهدویت حضرت عیسی (ع) امام مهدی (عج)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴۷ تعداد دانلود : ۵۶۶
مسأله مهدویت، انتظار مصلح کل و موعود منتظر از ویژگی های مختص دین اسلام نیست، بلکه همه ادیان و مذاهب و کیش های آسمانی مانند زرتشت، یهودیت، مسیحیت آن را پذیرفته اند. پیروان آیین های آسمانی در سراسر تاریخ محنت بار خود هر گونه خواری و شکنجه را به این امید برخود هموار کردند که روزی منجی ظهور خواهد کرد و آنان را از جمیع بلاها نجات خواهد داد. اعتقاد به منجی یکی از اصول پذیرفته شده در دین مسیحیت می باشد که در کتاب مقدس آنان منعکس شده است. در مسیحیت برای منجی القاب و ویژگی های مختلفی بیان شده که همگی بر عیسی(ع) پسر مریم انطباق دارند. او نبی، صاحب معجزه، نجات دهنده و رجعت کننده خوانده شده که با ظهور مجدد خود جهان را از تاریکی ظلم و جهل نجات خواهد داد. منجی مسیحیت دارای ماهیت نجات بخشی فردی و هم جمعی است. برای وی دو کارکرد قابل تصور است یکی مبتنی بر شخص او و دیگری بر عمل تاریخی اش. همین امر منجر به تصور دو گونه نجات و منجی شده است: 1. نجات سیال، شخصی و میانجی گرایانه، 2. نجات جمعی، زمان مند و منجی گرایانه. در گونه اول، عیسی(ع) با فدیه کردن خود رابطه میان انسان و خدا را اصلاح می کند و نقش میانجی را دارد تا منجی و در گونه دوم وی با بازگشت مجدد خود و تشکیل حکومت جهانی، عدالت را برپا کرده و پیام انجیل را به همه مردم می رساند و نقش منجی را دارد تا میانجی. در پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به کتب و مقاله های نوشتاری سعی شده اعتقاد به منجی در مسیحیت و کارکردهای مختلف عیسی(ع) و نقش و جایگاه وی، مورد تبیین و بررسی قرار گیرد.
۱۰۲۲۵.

واکاوی گزارش ها درباره دفن امامزاده حسین بن موسی(علیه السلام) در شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 37 - 58

کلید واژه ها: امامزادگان حسین بن موسی احمدبن موسی شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۷۱
از سده های نخستین هجری، ایران مقصد شمار فراوانی از امامزادگان بوده است و بارگاه های بسیاری در مناطق مختلف این سرزمین به چشم می خورد که به ایشان منسوب است. در این میان، امامزادگانی وجود دارند که بیش از یک بارگاه به آنان منسوب است؛ از آن جمله، امامزاده حسین بن موسی بن جعفر، برادر امام رضا (ع) است که به ادعای برخی منابع به دنبال ولایت عهدی برادرش همراه با گروهی از سادات و دیگر برادرش، احمد، راهی ایران شده بود. در میان جایگاه های متعدد منتسب به وی، دو دیدگاه ناظر به دفن او در طبس و شیراز شهرت بیشتری دارد. هدف این پژوهش واکاوی و بازنگری روایات مربوط به دفن این امامزاده در شیراز است و در این راه، از شیوه توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده است. با توجه به آنکه گزارش های موجود به منابع متأخّر، یعنی سده های 8 14 قمری بازمی گردد و از سوی دیگر، اشکالات متعددی که در آن ها مشاهده می شود، خطاست که حسین بن موسی در شمار همراهان احمدبن موسی دانسته و شهر شیراز نیز به عنوان محل دفن او پنداشته شود.
۱۰۲۲۶.

معرفی و بررسی کهن ترین نسخه شناخته شده رساله ذکریه

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۱ فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۸۱) 205 - 224

کلید واژه ها: رساله ذکریه میر سید علی همدانی تصحیح انتقادی متن شناسی نسخه های فارسی کتابخانه دانشگاه لیدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۳۲۰
رساله ذکریه یکی از آثار معروف میر سیّد علی همدانی ملقب به علی ثانی و شاه همدان، از عرفای نام دار قرن هشتم است که تاکنون این رساله چندین بار به صورت مستقل یا همراه با دیگر آثار همدانی به چاپ رسیده است. نگارندگان در خلال تصحیح زاد آخرت اثر ابوحامد محمّد غزالی (450- 505 ق.)، به نسخه ای از این اثر که در کتابخانه دانشگاه لیدن (شماره 600 از مجموعه وارنر) نگه داری می شود، دست پیدا کرده اند. این دست نویس مجموعه ای است از چند اثر که مهم ترین آنها رساله ذکریه است، چراکه تاریخ کتابت این دست نویس سال 811 ق. و بسیار نزدیک به دوره حیات میر سید علی همدانی (714- 786 ق.) است. همچنین بر اساس فهرست ها، قدیمی ترین دست نویس کامل از این اثر به شمار می رود. از میان چاپ های مختلف این رساله، دو چاپ محمد ریاض و فریدون تقی زاده، مهم تر و منقح تر هستند که اولی در ضمن کتاب احوال و آثار و اشعار میر سیّد علی همدانی و شش رساله از وی و دومی به صورت مستقلبه چاپ رسیده است. نگارندگان در این جستار ضمن معرفی کامل چاپ های قبلی، این نسخه را با هر دوی این چاپ ها مقایسه کرده و اهمیّت و ویژگی های نسخه لیدن را به ویژه در راستای تصحیح رساله ذکریه نشان داده اند.
۱۰۲۲۷.

چند نکته اصلاحی درباره بیت های عربی ریاض الملوک

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۱ بهمن و اسفند ۱۳۹۹ شماره ۶ (پیاپی ۱۸۶) 237 - 246

کلید واژه ها: ریاض الملوک فی ریاضات السلوک سلوان المطاع تصحیح کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۲۳۰
ریاض الملوک فی ریاضات السلوک  از متن های سزاوار اعتنای سده هشتم به شیوه داستان در داستان است و مانند کلیله و دمنه و مرزبان نامه و کتاب هایی از این دست که حکایت های جانوران را دربردارند. اصل کتاب در سده ششم به نام سلوان المطاع به زبان عربی نوشته شده است و ریاض الملوک ترجمه آزادی از آن به شمار می رود؛ ترجمه ای که با فزودوکاست های قابل توجهی همراه بوده و مرزهای مشترکی با بازنویسی دارد. کتاب مذکور به تصحیح و تحقیق بهروز ایمانی در سال 1397 به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده در نوشتار حاضر، در تلاش است چند بیت عربی از متن کتاب را اصلاح نماید.
۱۰۲۲۸.

ثنائیّه المودّه والکراهیه فی العلاقات بین الأدیان دراسه قرآنیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 287-309

کلید واژه ها: الکراهیه الولاء البراء الموده الهویه الغلظه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۸۳
تذهب بعض التیارات الفکریّه والفقهیّه فی العالم الإسلامی خاصّه السلفیّه إلى الإیمان بمبدأ الکراهیه بین الأدیان، بوصفه من وجهه نظرهم الأساس الذی تقوم علیه الشریعه الإسلامیّه، مدّعین أنّ الأصل فی التعامل مع الآخر الدینی هو إضمار الکراهیه له بوصفها مظهراً من مظاهر الغلظه والشدّه ونفی الموالاه. وقد حاول هذا البحث أن یدرس هذه القضیّه من زاویه قرآنیّه، لیتوصّل إلى أنّ فکره الکراهیه لا وجود لها فی النصّ القرآنی إلا تجاه المعتدین على الأمّه المسلمه والإنسان، لا مطلق المختلف معهم فی الرأی والعقیده والدین والمذهب، وأنّ النصّ القرآنی یرکّز على مبدأ المفاصله لحفظ الهویّه، ولیس على مبدأ الکراهیه.
۱۰۲۲۹.

جستاری تاریخی در شناخت ماهوی مفهوم «رافضی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۷, Issue ۲۴, Autumn ۲۰۲۰ 33 - 42

کلید واژه ها: رافضی علوی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۶ تعداد دانلود : ۴۹۶
کلیدواژه «رافضی» در منابع تاریخی به صورت «رافضیه»، «رافضیان» و «روافض» آمده و از کلمه رفض به معنای ترک کردن وام گرفته شده و در اصطلاح کلامی مخالفین مذهب امامیه، عنوانی است که بر همه فرقه های شیعه و گاهی بر گروه و فرقه خاصی از ایشان و زمانی بر کسانی که محبت خاندان پیامبر اکرم را ابراز می کنند، اطلاق می شود. در این پژوهش که با روش کتابخانه ای و بررسی اسناد انجام شده، از منابع متعدد روایی شیعه و سنی استفاده شده و تلاش نموده با تبیین مفهومی رافضی به نقش ایشان در تاریخ و تمدن اسلامی اشاره گردد. اهمیت بحث به ویژه از آن جا نمودار می شود که طرح بحث رافضی ها موجب ابهام میان مسلمانان در طول تاریخ شده که سرمنشأ این نامگذاری از کجا آغاز شده و به چه عصر و دوره ای بازمی گردد؛ مطلبی که تبیین آن می تواند به رفع ابهاماتی که در این حوزه وجود دارد، کمک شایانی کند.
۱۰۲۳۰.

The Notion of “Light” Interpreted in "The Niche of the Lights" of Al-Ghazali(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۷, Issue ۲۴, Autumn ۲۰۲۰ 101 - 109

کلید واژه ها: Quranic Studies Light Surah Light Verse The Niche of the lights al-Ghazali

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۱۷۱
Since the revelation of the Holy Qur'an to the Prophet Mohammad, Muslim thinkers have been interested in the interpretation of the 35th verse of the Surah "Light". From Fārābi, Avicenna and Sohrawardi to contemporary Islamic scholars, the structure, content and symbolism of this verse, reputed by the title of the verse of the Light, have been studied and commented on several methods. Imam Abu Hamed Mohammad Al-Ghazali (1058-1111), the Great Iranian Master of jurisprudence, theology, ethics, philosophy, logic and gnostic has written a very concise essay on this subject, in order to answer the question of a disciple who asks him to interpret this qur'anic verse. This book, written in Arabic, is called "Mishkat-al-Anwar", which means "The Niche of the lights". In this article, we will faithfully follow the approach taken by Al-Ghazali, this famous Muslim thinker, who was born in Iranian region of Khorasan at the time of the Seljukide dynasty, to explain the qur'anic notion of the Light.
۱۰۲۳۱.

واکاوی نظر مشهور در موضوع «دعوت مخفیانه پیامبر اکرم(ص)» از نگاه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵) 32 - 63

کلید واژه ها: روش دعوت نبوی دعوت مخفیانه دعوت علنی انذار سیر نزول تفسیر تنزیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵۳ تعداد دانلود : ۴۸۸
در بیشتر کتاب های تاریخ اسلام شیعه و سنی دو عنوان «دعوت پنهانی» و «دعوت علنی» به چشم می خورد. دیدگاه مشهور مورخان تاریخ اسلام درباره روش دعوت پیامبر به دین اسلام چنین است که ایشان پس از بعثت مأمور به دعوت همگان نبود و ازاین رو تا سه سال دل های آماده پذیرش حق را به صورت پنهانی و خصوصی به اسلام فرامی خواند؛ سپس در مرحله دوم رسالت خویش با نزول آیه 214 سوره شعراء به دعوت خویشان پرداخت و پس از آن در مرحله سوم رسالت خویش با نزول آیه 94 سوره حجر مأمور به دعوت عمومی شد. این نظریه مشهور بر اخبار تاریخی و روایات تفسیری استوار است؛ اما ابهامات فراوانی را در پی دارد و با سیاق آیات، غرض سوره های مرتبط و سیر نزول قرآن سازگاری ندارد. اگر در واکاوی این نظریه مبتنی بر سه اصل عرضه روایات بر قرآن، روش تفسیر تنزیلی و لغت شناسی آیات و روایات راه بپیماییم، خواهیم دید که پیامبر از ابتدا به تبلیغ توحید پرداخته و بعد از گذشت حدود شش سال از بعثت مأمور به تثبیت جایگاه اجتماعی رسالت و اعلام رسمی تشکل مسلمانان شده است. این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای تدوین شده، نشان می دهد برخلاف آنچه درباره مراحل گسترش اسلام در عصر نزول مشهور است که تاریخ اسلام در عهد مکی را به دو دوره دعوت پنهانی و آشکار تقسیم می کند، دعوت پیامبر از آغاز رسالت ایشان علنی بوده است.
۱۰۲۳۲.

تجسم اعمال از نگاه شیخ بهایی و علامه مجلسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۲ ۷۹-۹۸

کلید واژه ها: تجسم اعمال آیات روایات شیخ بهایی علامه مجلسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۳ تعداد دانلود : ۲۸۸
یکی از مهم ترین مباحث بزرخ و قیامت مسئله تجسم اعمال است که مورد بحث فلاسفه، متکلمین و مفسران قرار گرفته است. مساله تحقیق این است که آیا تجسم اعمال به معنای این است که تمام پاداش ها و کیفرهای برزخی و اخروی همان اعمال دنیوی انسان است که در آخرت به صورت های مختلف برای وی متمثل و متجسم می شود یا اینکه بین جزای عمل و خود عمل سنخیتی وجود ندارد بلکه انسان به ازای عملی که در دنیا انجام می دهد در آخرت مستحق پاداش یا عذاب می شود؟ شیخ بهایی و علامه دو دیدگاه متفاوت و متضاد در مورد تجسم اعمال دارند. در این مقاله با بررسی و تبیین دید گاه این دو عالم برجسته در مورد آیات، روایات و استدلال های عقلی مربوط به تجسم اعمال به نتایج ذیل دست یافتیم: شیخ بهایی به عینیت میان اعمال دنیوی و جزای اخروی معتقد است در مقابل، علامه مجلسی نه تنها قائلان به تجسم اعمال را خارج از دین و دایره اسلام می داند، بلکه با ارائه دلایل متعددی وقوع آن را مستلزم محال می داند.
۱۰۲۳۳.

تحلیل تفسیری اندیشه آیه در گفتمان قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ ۱۲۱-۱۳۶

کلید واژه ها: آیه معجزه گفتمان قرآنی گفتمان پساقرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۴۶۵
اندیشه ورزی درباره اعجاز قرآن در گستره تاریخ اندیشه اسلامی، گفتمانی حول قرآن فراهم آورده است. در اینکه این گفتمان، چه نسبتی با خود گفتمان قرآن دارد؟ و آیا این گفتمان ادامه و بسط گفتمان قرآنی است یا از گفتمان قرآنی فاصله گرفته است؟ برخی تصور می کنند تفاوت مورد بحث فقط در سطوح ظاهری و در تفاوت های مفهومی و واژگانی است و «آیه» و «معجزه» به یک معنا و مدعا اشارت دارند. اما تحلیل و مقایسه مختصات دو گفتمان مذکور نشان می دهد حضور مسلط مفهوم آیه در قرآن و سیطره مفهوم معجزه در گفتمان پساقرآنی را نمی توان به تفاوت دو واژه مترادف فروکاست. تفاوت و تحول میان اندیشه قرآنی و پساقرآنی در باب اعجاز قرآن در حد تفاوت گفتمانی است. در جهان نگری قرآنی همه هستی حتی رخدادهای اعجازآمیز، آیه و نمود پروردگارست؛ اما گفتمان پساقرآنی، گفتمانی جدلی کلامی است که این شاخصه ممتاز آیت اندیشی قرآن را نمایندگی نمی کند. آیات در گفتمان قرآنی، کارکردی توحیدی دارند اما معجزات در گفتمان پساقرآنی، کارکردشان اثبات صدق نبی است و این، چرخشِ مهم و معناداری است.
۱۰۲۳۴.

نگاهی روش شناسانه به نظریه ی قرارداد اجتماعی جان لاک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره بیستم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷۵ 21 - 44

کلید واژه ها: جان لاک روش شناسی سوبژکتیویته قرارداد اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۵ تعداد دانلود : ۵۰۸
هر نظریه ای که در علوم انسانی مطرح می شود مبتنی بر مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی خاصی است. شناخت این مبانی و ارتباط آن ها با نظریه ی مدنظر را می توان «روش شناسی بنیادین» نامید. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد روش شناسی بنیادین به بررسی نظریه ی قرارداد اجتماعی «جان لاک» می پردازد و تلاش می کند که ارتباط این نظریه را با مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی لاک روشن سازد. به لحاظ هستی شناسی، سوبژکتیویته و اومانیسم و همچنین سکولاریسم اندیشه ی قرارداد اجتماعی لاک را راه بری می کند. تلفیق تجربه گرایی با نوعی مابعدالطبیعه و تضعیف عقل قدسی با قراردادن عقل در مقام داور وحی، دو مبنای مهم معرفت شناختی لاک در این نظریه است. به لحاظ انسان شناسی نیز نگاه خوش بینانه به طبیعت انسانی در اندیشه ی او تأثیرگذار بوده است. بر این اساس، نظریه ی قرارداد اجتماعی لاک که بعد از دوران مدرن مطرح شده است واجد ماهیت جدیدی است؛ ماهیتی که نمایانگر نگرش جدیدی به انسان و نسبت او با جهان است؛ نگرشی که در طی آن، انسان و خواست ها و امیال او محور قرار می گیرد.
۱۰۲۳۵.

اختصاصات اعتقادی شیعه امامیه در مسئله امامت از منظر سید مرتضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم تیر ۱۳۹۹ شماره ۲۷۱ 9-17

کلید واژه ها: اختصاصات شیعه امامت مهدویت عصمت رجعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
اختصاصات اعتقادی شیعه مجموعه آموزه هایی است که یا اصل آموزه اعتقاد قطعی و منحصر به شیعه است؛ یا تقریر و نوع تبیین آن به شیعه اختصاص دارد. موضوع این مقاله، تبیین و استخراج اختصاصات اعتقادی شیعه امامیه از دیدگاه سید مرتضی است. هدف از پژوهش آن است که عقاید اختصاصی شیعه از متون متکلمی امامت پژوه و نزدیک به عصر حضور که معاصر و محشور با اهل سنت است، استخراج شده و مرز عقاید شیعه امامیه و سایر فرق در این آموزه معلوم گردد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به ادله عقلی و نقلی انجام شده است. سید مرتضی به عنوان یکی از متکلمان مطرح مدرسه بغداد، با تدوین کتب و رساله های متعدد و پاسخ به شبهات اعتقادی اهل سنت، به تبیین صحیح عقاید اسلامی و طرح منظومه کامل فکر شیعی می پردازد. یافته های مقاله گویای آن است که ایشان با تبیین آموزه های امامت، همچون تعریف امام، عصمت، منصوص بودن و علم امام، مهدویت و رجعت، این باورها را به عنوان اعتقادات اختصاصی شیعه مطرح ساخته و مرز اعتقادی شیعه امامیه و دیگر فرق در این باورها را بیان می کند.
۱۰۲۳۶.

برهان در فلسفه کانت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و پنجم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۹۸) 82 - 105

کلید واژه ها: کانت ابن سینا شهود اصول متعارف تعریف برهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۴۲۲
در اندیشه کانت، برهان به معنای واقعی کلمه در شناخت فلسفی وجود ندارد و تنها در شناخت ریاضی جاری است. وی دلیل این امر را در شهودی بودن دلایل ریاضی می داند و معتقد است که یک دلیل یقینی، تنها تا آنجا که شهودی است، برهانی می باشد؛ بنابراین باید دید شهود از نظر کانت چیست و چه نسبتی با برهان واقعی در اندیشه وی دارد؟ بنابراین مقاله حاضر با روش توصیفی_تحلیلی در صدد است نخست روشن کند که منظور کانت از شهودی که یک دلیل یقینی تنها با تکیه بر آن وصف برهان را می پذیرد چیست و سپس چنین شهودی چه نسبتی با برهان دارد؟ آیا شهود مورد نظر بر ساختار برهان نیز ربط پیدا می کند یا تنها به مبادی برهان مربوط می شود؟ بررسی حاضر نشان داد اولاً شهود مورد نظر کانت در بحث برهان، شهود محض است و او مصداق آن را زمان و مکان می داند که عامل پیوند دهنده شهود تجربی در فاهمه می باشند و همین دو شهود هستند که همه شناخت های برهانی و ضروری ریاضیات بر آنها مبتنی است؛ ثانیاً از نظر وی در نهایت تنها اصول متعارف و مبادی برهان شهودی هستند و بنابر این تمایز برهان از استدلال فلسفی تمایز ماهوی نخواهد بود؛ بلکه به شهودی بودن مقدمات استدلال قیاسی مربوط می شود نه ساختار برهان.
۱۰۲۳۷.

برهان وجودی آنسلم(بر اساس تقریر گراهام اُپی) و مقایسه آن با برهان صدیقین ابن سینا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و پنجم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۹۸) 106 - 136

کلید واژه ها: برهان وجودی برهان صدیقین ابن سینا آنسلم گراهام اپی کتاب اشارات و تنبیهات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۲۶۵
برهان آنسلم یکی از بحث انگیزترین براهین وجودی و خاستگاه سایر براهین وجودی است. از نظر گراهام اُپی، این برهان، می تواند در گروه براهین وجهی، ماینونگی و یا مفهومی قرار گیرد. وی معتقد است که یکی از منابع تفکر آنسلم، در ارائه برهان وجودی، برهان وجودی وجهی ابن سینا است. در این پژوهش برآنیم تا به این پرسش-هاپاسخ دهیم: آیا می توان برهان صدیقین سینوی را گونه ای برهان وجودی دانست؟ و آیا برهان آنسلم، یک استدلال با دو تفسیر متفاوت می باشد، یا وی در پی طراحی دو استدلال جداگانه بوده است؟ هدف از این پژوهش، آن است که با روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه برهان آنسلم با برهان صدیقین ابن سیناست. یافته های پژوهش نشان می دهد که از منظر اُپی، آنسلم در رساله پروسلوگیون، تنها یک برهان بر وجود خدا بنا نهاده است. این برهان، اگرچه در پیشینی بودن، الهام از کتاب مقدس و طی طریق از خدا به خدا به برهان صدیقین شباهت دارد، اما تفاوت ماهوی بین دو استدلال به حدی است که می توان، از این مشابهت ها صرف نظر نمود. برهان وجودی از «نفس مفهوم وجود» آغاز می کند، در حالی که برهان سینوی براساس «نفس حقیقت وجود» پی ریزی می شود و این امر سر آغاز تفاوتهای مهمی بین این دو استدلال است.
۱۰۲۳۸.

بررسی تطبیقی رویکرد دولت صفویه و انقلاب اسلامی به آموزه مهدویت با تأکید بر مشروعیت نقش فقها و زمینه سازی ظهور

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۸ 25-47

کلید واژه ها: مهدویت صفویه انقلاب اسلامی حکومت های شیعه انتظار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۱۹۸
با وجود شباهت های زیادی که در بررسی تطبیقی دولت صفویه و انقلاب اسلامی، به عنوان دو حکومت شیعی مستقل در ایران تفاوت های اساسی به چشم می خورد. این تفاوت ها در عرصه های متفاوتی است. یکی از عمده ترین آنها تفاوت نگاه صفویه و انقلاب اسلامی به آموزه مهدویت بوده که می تواند در مباحثی مانند مشروعیت الهی و دینی حکومت، نقش عالمان و فقیهان و زمینه سازی ظهور مورد بحث قرار گیرند. تحقیق حاضر در صدد بررسی مقایسه نوع توجه به آن ها در این دو حکومت شیعی است. این مسئله به روش کتابخانه ای و رویکرد تحلیلی – توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۰۲۳۹.

گزارشی از پایان نامه موانع پیشرفت انسان از منظر صحیفه سجّادیه و تطبیق آن با آیات قرآن کریم

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال سوم زمستان۱۳۹۹ شماره ۱۱ 116-129

کلید واژه ها: امام سجاد علیه السلام سبک زندگی اسلامی رشد مادی و معنوی دانش دعا معارف قرآن و حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۲۷۳
پایان نامه «موانع پیشرفت انسان از منظر صحیفه سجّادیه و تطبیق آن با آیات قرآن کریم» به گرد آوری گزاره های مرتبط با موضوع موانع پیشرفت مادّی و معنوی انسان از کتاب صحیفه سجّادیه پرداخته و این فرازها را با آیات قرآن کریم تطبیق داده است. در نوشتار کنونی سعی شده تا گزارشی از این پایان نامه به عنوان پروژه ای علمی در پنج محور ارائه شود. ابتدا به شناخت موضوع و زمینه های نگارش پرداخته شده و سپس روش و ساختار آن مطرح می شود. علاوه بر این به ویژگی ها و نوآوری های پایان نامه و نتایج محتوایی آن اشاره شده و در پایان، محدودیت های نگارش، گزارش گردیده است. این پنج محور ساختار اصلی مقاله حاضر را تشکیل داده اند. شناخت این موارد می تواند در اجرای پروژه های مشابه، سودمند بوده و اشکالات ساختاری و محتوایی را کمتر کند.
۱۰۲۴۰.

عاشورا تبلور دیدگاه های نوین تربیتی: سیره تربیتی امام حسین (ع) بسترساز خودگردانی متعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۱ 31 - 46

کلید واژه ها: امام حسین (ع) عاشورا خودگردانی اصالت تأمل عقلانی اراده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۳۷۳
پژوهش حاضر با هدف تحلیل ابعاد تربیتی واقعه عاشورا، به دنبال واکاوی این حادثه عظیم از منظر خودگردانی است. در راستای تحقق این هدف نویسندگان مقاله به شیوه توصیفی−تحلیلی به دنبال تحلیل رفتاری نقش آفرینان واقعه عاشورا بر مبنای خودگردانی هستند. یافته های پژوهش به دو بخش قابل تفکیک است. بخش اول به مفهوم شناسی خودگردانی و ملاک های سه گانه خودگردانی اختصاص دارد. یافته های بخش دوم مربوط به تحلیل سیره امام حسین (ع) و یارانش بر مبنای ملاک های سه گانه خودگردانی (اصالت، عقلانیت و اراده) شکل گرفته است. یافته های مرتبط با بخش دوم پژوهش مبین آن است که عملکرد امام حسین (ع) و یارانش مصداق بارز تحقق خودگردانی منبعث از تعالیم قرآنی است. رویکرد امام در اعطای آزادی و پرورش عقلانیت نیز از مصادیق بسترسازی در جهت تحقق خودگردانی محسوب می شود. یافته های مرتبط با تحلیل رفتاری دشمنان نیز مبین آن است که فقدان ملاک های سه گانه خودگردانی در عملکرد عوام و خواص به خوبی مشهود است. بر این اساس دشمنان امام مصداق بارز انسان دگرگردان هستند. جبن و فقدان بصیرت و آگاهی در مردم و ارعاب، تبلیغات مسموم و هواپرستی حاکمان در این گروه نیز از زمینه های بسترساز دگرگردانی محسوب می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان