درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۱۸۱ تا ۱۰٬۲۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۰۱۸۱.

دیدگاه قاضی نعمان درتأویل آیات و احکام فقهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۴ 95 - 116

کلید واژه ها: آیات فقهی اسماعیلیه باطن تأویل قاضی نعمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۱۷۱
قاضی نعمان ابن حیون (متوفی 363 ق) از جمله اندیشمندان فاطمی است که به تأویل رمزگرایانه آیات فقهی اهتمام ورزیده است. او احکام فقهی را ظاهر شریعت، و ایمان و معرفت را بطن پنهان آن و دارای مراتب می داند. وی با تعریفی که از ایمان کرده، آنچه را که مکلف از دعائم «ولایت، طهارت، صلوه، صوم، زکاه، حج، جهاد» انجام می دهد حدّی از حدود دین دانسته و با تأکید بر توأم بودن ایمان و عمل، و استفاده از آیات قرآن و روایات پیامبر (ص) و ائمه تا امام جعفر صادق (علیهم السلام) به تأویل رمزی احکام و آیات فقهی پرداخته است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی برای کشف مبانی فکری قاضی نعمان، روش و دیدگاه او را در تأویل احکام و آیات فقهی مورد بررسی قرار داده و دریافته وی شدیداً متأثر از مذهب اسماعیلیه آیات فقهی را بر مبنای مهمترین رکن اعتقادیشان یعنی «ولایت» تأویل کرده که بر پایه دلیل منطقی استوار نمی باشد.
۱۰۱۸۲.

گونه های تأویل در تفسیر طبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۴ 229 - 250

کلید واژه ها: تأویل طبری گونه های تأویل سطح مخاطبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
بر اساس نظر مشهور، «تأویل» و «تفسیر» در جامع البیان فی تأویل آی القرآن طبری به یک معناستإ اما در سایه پژوهش های اخیر پایه های این فرض فروریخته است. از نوع کاربست «تأویل» در این کتاب پیداست که طبری دامنه «تأویل» را بسی فراخ تر از «تفسیر» دیده است. اگر فهم در سطح تفسیر، کشف و پرده برگرفتن از ظاهر کلام باشد اما گستره «تأویل» به طور عام و در جامع البیان به طور خاص، با «تفسیر» تفاوتی آشکار دارد؛ زیرا، فهم در سطح تأویل نیازمند بررسی و ملاحظه تمام مؤلفه های تاریخی متن، از زمان، مکان، زبان و فرهنگ زمان نزول است از سوی دیگر، از مبانی مهم تأویل در فرایند فهم متن، توجه به سطح مخاطبان است. با تحلیل روش طبری و پیگیری این ابعاد گونه هایی از تأویل، مثل: «بازگرداندن معنای ظاهر به ریشه های آن»،«ترجیح معنای محتمل، به کمک دلیلی از نقل یا عقل»، «جاری ساختن پیام عام آیه در موارد مشابه در جاری زمان» در این تفسیر قابل شناسایی است. هدف این پژوهش ارائه شواهدی گویا و شفاف از هر یک از این گونه هاست تا گواهی باشد بر این که طبری در تبیین مراد الهی، رویکردی تأویلی به فهم این متن مقدس داشته و درشمار معتنابهی ازآیات، به نحوآگاهانه تأویل کرده است.
۱۰۱۸۳.

ویژگی های نظام قانون گذاری قرآن در حوزه خانواده با رویکردی به تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۳ 236 - 213

کلید واژه ها: المیزان خانواده فطرت فلسفه حقوق قرآن کریم مصالح و مفاسد احکام نظام حقوقی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۱۹۴
از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، مورد توجه شرع مقدس اسلام بوده و جهت حفظ قداست و استواری خانواده، احکام و قوانینی تشریع و وضع شده است. قرآن کریم، آیات فراوانی را به خانواده و احکام مربوط به آن اختصاص داده است. آنچه مهم است، شناخت اصول و ویژگی های نظام قانون گذاری قرآن کریم در حوزه خانواده است که پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با محوریت تفسیر المیزان، به دنبال تبیین آن است. با توجه به بیانات علامه طباطبایی ذیل آیات مربوط به احکام خانواده در قرآن کریم، نظام حقوقی قرآن دارای ویژگی های ذاتی «کلیت» و «دائمی» بودن است. توجه به اقتضائات فطری، امضای عرف عقلا، تقیید قوانین خانواده به اخلاقیات و بیان مصالح و مفاسد احکام، از ویژگی های بارز نظام قانون گذاری قرآن در حوزه خانواده است.
۱۰۱۸۴.

Interpreting Hobbes’s Moral Theory: Rightness, Goodness, Virtue, and Responsibility

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 69 - 90

کلید واژه ها: Hobbes Rightness Reciprocity moral goodness Sociability

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۹۵
The paper argues that the moral philosophy of Thomas Hobbes is unified by a complex conception of reason that imposes consistency norms of both rationality and reasonableness.  Hobbes’s conceptions of rightness as reciprocity, and moral goodness as sociability belong to an original and attractive moral theory that is neither teleological nor classically deontological, nor as interpreters have variously argued, subjectivist, contractarian, egoist, or dependent on divine command.
۱۰۱۸۵.

شخصیت شناسی شمر بن ذی الجوشن و نقش او در مصائب کربلا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۰ 7-16

کلید واژه ها: امام حسین (ع) شمربن ذی الجوشن روز عاشورا مصائب کربلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵۶ تعداد دانلود : ۵۹۱
شمر بن ذی الجوشن یکی از افرادی است که در جریان قیام امام حسین مرتکب جنایاتی شد و به بدنامی و بدفرجامی به عنوان قاتل امام حسین در تاریخ ثبت شده است. این فرد دارای فراز و فرودهای شخصیتی است. نوشتار پیش رو با روش توصیفی و شیوه کتابخانه ای به شخصیت شناسی وی و نقش او در جنایات و مصائب کربلا به ویژه روز عاشورا پرداخته است.
۱۰۱۸۶.

وثاقت ابو هریره از منظر رجال شناسان اهل سنت

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 68 - 87

کلید واژه ها: ابوهریره وثاقت عدالت الفاظ جرح و تعدیل و رجال شناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۲۱۲
یکی از راویان کثیر الروایه اهل سنت ابو هریره است. احادیث وی از نظر کثرت از  اکثر صحابه بیشتر است. ابن حجر تعداد احادیث وی 5374-حدیث گزارش می کند. و به سبب این تعداد از روایات ابوهریره از سوی برخی از اصحاب و نزدیکان رسول الله (ص) مورد اتهام به کذب واقع شده است ؛ با این حال رجال شناسان اهل سنت وی را فردی ثقه و مورد اعتماد می دانند و روایات ایشان را  در مباحث علم حدیث و قرآن و تفسیر و کلام مورد استناد قرار می دهند. به رغم اینکه  الفاظ تعدیل به کار برده شده در باره توثیق ایشان در کتب رجالی از منظر علمای حدیث اهل سنت بر وثاقت راوی دلالت نمی کند,  بلکه فقط بر مدح راوی دلالت می کند. ولی با این حال علمای رجال از وی به عنوان راوی معتبر یاد می کنند. این نوشتار در صدد تبیین و بررسی دیدگاه های رجال شناسان  اهل سنت در باره ابوهریره و بررسی دلالت این الفاظ بر وثاقت وی است.
۱۰۱۸۷.

گونه های تجلی تفسیر موضوعی در عصر اهل بیت(ع)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 34 - 13

کلید واژه ها: قرآن تفسیر موضوعی اهل بیت (ع) روش تفسیر اصول عقاید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۲۶
به نظر می رسد در طول تاریخ تفسیر قرآن کریم، اسلوب غالب بر تفسیر، تفسیر ترتیبی بوده است و مفسران تا قرن چهاردهم اقبال کمتری به تفسیر موضوعی داشته اند، این در حالی است که تفسیر موضوعی ممکن است از نظر اصطلاحی، اصطلاحی جدید باشد، ولی اصل و ریشه آن از زمان نزول قرآن و همراه تفسیر ترتیبی وجود داشته است. این مطلب از روایات پیامبر و معصومین که منشاء علم تفسیر هستند و بیانات ایشان به عنوان مرجعیت علمی و محک داوری مورد توجه است، قابل اثبات است از سویی عنایت اهل بیت به تفسیر موضوعی می تواند دلیلی قاطع بر صحت و اعتبار این سبک تفسیری باشد. در ا ین نوشتار که با روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای احادیث اهل بیت(ع) و بررسی سیر تاریخی تفسیر ومنابع موجود صورت گرفته این نتیجه حاصل شد که تفسیر موضوعی در عصر اهل بیت (ع) در دو عرصه ظهورو نمود داشته است که یکی از دو عرصه نمود مربوط به بهره گیری گسترده اهل بیت از این روش و بیان معارف و اصول عقاید و احکام توسط معصومین(ع) به شیوه ی موضوعی است و عرصه دیگر نمود مربوط به آثاری است که توسط شاگردان و اصحاب معصومین(ع) به منظور بیان و تفسیر آیات به شیوه ی موضوعی در عصر اهل بیت(ع) و یا نزدیک به عصر ایشان تالیف شده است.
۱۰۱۸۸.

موازنه حدود آزادی بیان در اسناد بین الملل و قرآن با تکیه بر واکاوی سرگذشت حضرت موسی(ع) و فرعون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 77 - 100

کلید واژه ها: مرزهای آزادی بیان قرآن اسناد بین المللی حضرت موسی فرعون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۲۷۸
حق آزادی بیان در آموزه های اسلام و میثاق های بین المللی جزء حقوق سیاسی مدنی انسان ها و یکی از پذیرفته ترین اصول حیات اجتماعی بشر شمرده شده است. از یک سو در روزگار کنونی، محور مناقشه درباره آزادی بیان، حدود آن است و از سوی دیگر، ربط و نسبت میان مٶلفه های سنت و مدرنیته از دل مشغولی های جدی محققان و پژوهشگران می باشد. از این روی این مقاله بر آن است تا با کاویدن و سراغ گرفتن از مرزهای قلمرو کلان آزادی بیان در اسناد بین المللی و موازنه آن ها با آموزه های قرآن کریم به عنوان اولین مصدر تشریع مسلمانان، حدود و ثغور آزادی بیان را بررسی نماید و در این مسیر با توجه به اینکه در زمینه آزادی بیان و مرزهای آن، یکی از کهن ترین چالش های آدمیان در ادوار گوناگون تاریخ با ساختارهای قدرت و نظام حاکم بوده است، این پژوهه با تمرکز بر سرگذشت حضرت موسیu در حکومت فرعون، مرزهای پیش بینی شده در اسناد بین المللی را به بحث و نقد می کشاند. بر همین اساس و با در نظر گرفتن فزونی نشست های منطقه ای و فرامنطقه ای در باب آزادی بیان و حجم بالای مرزهای خرد و کلان آزادی بیان در اسناد بین المللی، ابتدا مهم ترین معاهدات فرامنطقه ای را ذکر کرده و سپس آن ها را با آموزه های قرآنی حکایت حضرت موسیu و فرعون مقایسه و نقد می کند. نتایج این پژوهش نشانگر آن است که از بین حدود آزادی بیان در این اسناد، تنها مرز «حمایت از حقوق دیگران» قابل استناد است و دیگر حدود، علی رغم تلاش های فراوان در عرصه بین المللی، محدودیت های بسیار کلی و مبهمی است که آزادی بیان را تهدید و تحدید می کند.
۱۰۱۸۹.

صحت خیار شرط در وقف در فقه اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال ششم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 125 - 149

کلید واژه ها: خیار شرط خیار عقد لازم وقف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۱ تعداد دانلود : ۴۸۳
یکی از تقسیمات عقد، تقسیم آن به جایز و لازم است. انحلال عقود لازم ممکن نیست، مگر در جایی که برای یکی از طرفین یا هر دوی آن ها، خیار ثابت شود یا طرفین بر اقاله قرارداد، تراضی نمایند. عقود لازم نیز به نوبه خود به دو دسته عقود لازم خیارپذیر و عقود لازم خیار ناپذیر تقسیم می شوند. قانون مدنی ایران در خصوص امکان یا عدم امکان درج خیار در عقد وقف، سکوت کرده است؛ لذا حقوقدانان نسبت به آن اختلاف دارند. در فقه امامیه و اهل سنت نیز مسئله اختلافی است. برخی شرط خیار در عقد وقف را صحیح دانسته اند. در مقابل، برخی حکم به بطلان شرط و عقد کرده اند و برخی معتقدند شرط باطل، ولی عقد صحیح است. در نوشتار حاضر، این نتیجه به دست آمده است که شرط خیار در عقد وقف، صحیح و سکوت قانون مدنی را نیز باید بر صحت آن نزد قانونگذار حمل نمود.
۱۰۱۹۰.

الشّرعه وآفاق الدّلاله فی قصیده «الغریبه» لوفیق سلیطین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 71 - 98

کلید واژه ها: الشّرعه الدلاله الأسلوب الغریبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۲۲۰
یقدِّم هذا البحث رؤیهً تحلیلیَّهً لقصیده (الغریبه) للشاعر وفیق سلیطین، فی محاولهٍ لدراسه أسلوبه الشّعریّ، وتسلیط الضَّوء على الشّرعه، وفاعلیتها فی إنتاج الدّلاله. من هنا، جرى الترَّکیز على تقدیم تأسیسٍ نظریّ یمهد للدخول إلى نظریه الشّرعه، ودراستها فی تعدُّدیَّتها، ودلالات ما تحتها، وما فوقها، بوصفها أساساً فی إحداث الأثر الأسلوبیّ، ومرتکزاً لحرکه الدوالِّ فی فضاء النَّص. وفی هذا السِّیاق التحلیلیّ، کان لابدَّ من الرّجوع إلى المؤثرات الفاعله فی إنتاج النَّص، من خبرهٍ أدائیَّهٍ، وثقافهٍ توزَّعت بین صوفیّهٍ، ووجودیّهٍ، ومیثیولوجیِّهٍ، ودینیَّهٍ، وفنیَّهٍ، جسَّدت الرؤیا فی أیقوناتٍ دلالیهٍ تواشجت فی الأنساق اللغویّه مع الأدوات التَّعبیریَّه، مبرزهً آلیات التَّکوین النَّصی، والمفاعِلات الدّلالیّه المسهِمه فی تماسک النَّص، وإعاده إنتاجه عبر التَّلقّی الخلَّاق الذی یعایش التَّجربه، ویعید صیاغتها، وقد ملأ فجواتها الدّلالیّه بکشوفاته عبر استبطان مکامنها التَّعبیریَّه.    وعلیه، فقد جاء هذا البحث، المستند فی نحلیله إلى الإجراءات المفیده فی إضاءه شکل العمل الأدبی، ومضمونه، محاولهً لتأکید دور الشرعه فی تکنیک النص، وتناول الکلمه بوصفها بؤرهً للدال، والمدلول فی إطار العلاقات السیاقیه المقدمه نصیاً، وأساساً فی معماریه النص فی تشکیلها البنائی فنیاً، وقد توصل إلى نتائج عدَّه أهمها أن الشرعه تسهم فی إحداث الأثر الأسلوبی، وأنها تؤدی دوراً مهماً فی مجال التأویل الدلالی، وأن نص "الغریبه" نموذجٌ جیدٌ لأسلبه التصوف، وقدره الشاعر على تقدیم مکوناته الثقافیه بکفاءهٍ عالیهٍ استوعبت الصوفی والأسطوری فی سیاق التجربه، وتوظیفه التناص بوعیٍ شعریًّ ممیزٍ فتح النص على آفاقٍ معرفیهٍ دلالیهٍ أغنت التجربه.
۱۰۱۹۱.

تحلیل گفتمان قرآنی در تبیین شاخصه های اصلی ارتباط مؤثر (مطالعه موردی ارتباط میان فردی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷) 204 - 226

کلید واژه ها: گفتمان قرآنی شاخصه ها ارتباط مؤثر ارتباط میان فردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۴۷
اهتمام به مسئله ارتباط مؤثر، موضوعی است که هموارهبه عنوان اصلی مهّم در تعاملات بشری به شمار میرود؛ زیرا انسان موجودی اجتماعی است که به واسطه ارتباط و تعامل با دیگران تعریف میشود. برقراری ارتباط مؤثر، یکی از تکنیکهای موفقیّتآمیز در تعاملات بشری است که نه تنها نشانه ادب، شعور و کمال انسان بهشمار میرود، بلکه در سلامت روانی آنها نیز بسیار مؤثر است؛ چراکه موجب شکوفایی و بهبود کیفیت روابط انسانها با دیگران میشود. امّا امروزه با تحولات ایجاد شده در حوزه رفتاری، سبک زندگی و مدرنیته شدن، شیوههای ارتباطی انسانها دستخوش تغییر بسیاری شده است، به گونهای که روشهای ارتباطی مردم در بیشتر موارد از شیوههای صحیح و کارآمد به دور گشته است. از این رو پژوهش حاضر با روش کتابخانهای و توصیفی- تحلیلی، این فرضیه را مورد آزمون قرار میدهد که گفتمان قرآنی در عرصه برقراری ارتباط مؤثر از توان الگویی بسیار بالایی برخوردار است به گونهای که با استناد به آن میتوان رفتارها، باورها و نگرشها را در حوزه ارتباطات میانفردی تغییر داد و به تعاملات انسانی رنگ الهی همراه با آرامش و موفقیّت بخشید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که در گفتمان قرآنی اعتماد، همدلی، مثبتگرایی و حمایتگری از شاخصههای اصلی ارتباط مؤثر بهشمار میروند به گونهای که با آگاهیبخشی، تعلیم و فرهنگسازی این شاخصهها میتوان فرآیند ارتباطات میانفردی را به سمت الهی شدن، سعادتمندی و موفقیت سوق داد.
۱۰۱۹۲.

بررسی تطبیقی تفسیر آیه 79 سوره نساء در انتساب شرور به خداوند، از دیدگاه آیه الله جوادی آملی و فخر رازی

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 78 - 93

کلید واژه ها: اعجاز آیه 79 سوره نساء انتساب شروربه خدا آیت الله جوادی آملی فخر رازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۹۲
مسئله ی انتساب شرور و حسنات به خداوند، به نوعی از فروع مسئله جبر و اختیار محسوب می شود؛ لذا عدم آگاهی صحیح از آن، موجب کج فهمی های بنیادی، در اصول اعتقادی هر فرد می شود. نوشتار حاضر، با روش توصیفی- تطبیقی، درصدد پاسخ به سؤال از مفهوم شر و نحوه انتساب آن به خداوند از منظر آیت الله جوادی آملی و جناب فخر رازی است. در برخی از آیات از جمله: آیه 78 سوره نساء، حسنات و سیئات از جانب خدا بیان شده است؛ اما در برخی از آیات دیگر، قرآن میان این دو تفکیک قائل شده و حسنات را از جانب خدا و سیئات را از جانب انسان دانسته است؛ از جمله: در آیه 79 سوره نساء که مورد بحث ما دراین نوشتار می باشد. نتیجه حاصله چنین است که، از منظر آیه الله جوادی آملی، همه خیرات و شرور از نزد خدای سبحان است و از آنجا که خداوند منشأ هر خیر و رحمتی است، خیرات نه تنها از نزد خداست بلکه از خدا نیز هست. ولی شرور فقط از نزد خداست (مِن عِندِالله)؛ ( 78/نساء)، اما از خدای متعال نیست؛ بلکه سبب قریب آن، اعمال خود انسان است. در حالی که فخر رازی، با پذیرش دیدگاه کسب، انتساب حسنات و شرور به خداوند را حقیقی می داند و اسناد شرور به انسان را، از باب «رعایت ادب» و یا «استفهام انکاری» می پندارد.
۱۰۱۹۳.

معادباروی ضامن اصول و افعال اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 41-54

کلید واژه ها: ضمانت اخلاقی معادباوری عدالت اخروی عذاب اخروی حقارت دنیا رسوایی اخروی محبت به کامل مطلق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۲۷۵
بی شک افعال اخلاقی نیازمند ضمانت عملی هستند. ضمانت یا بیرونی است؛ مانند نظارت ها و کنترل ها؛ یا درونی است؛ مانند باورها و اعتقادات. باور به معاد، از جمله مهم ترین باورهایی است که ضامن اجرای اصول و افعال اخلاقی است. هدف این تحقیق نشان دادن کیفیت ضمانت معادباوری با روش عقلی نقلی است. تحقق عدالت در معاد، سوق دهنده ای قوی به سمت خوبی ها و اِعراض از بدی هاست. همچنین رسوایی اخروی و ایصال عذاب های اُخروی به فاعلِ امور قبیح، با توجه به حب انسان ها به ذات خود، عاملی بی نظیر در ترک زشتی هاست. همچنین اعتقاد به جهانی بی انتها و ابدی و مقایسه آن با دنیای فانی و زودگذر، ارزش را به جهان اخروی می دهد و دنیا و مافیها را در چشم باورمند به معاد کم ارزش، بلکه بی ارزش می کند. در نتیجه، خود را برای آن هزینه نمی کند. محبت به کمال مطلق و مواجهه با کامل مطلق در آخرت، عاملی بی همتا برای اعراض از بدی ها و موانع کمال است. چنین نتایجی که در سایه اعتقاد و باور به معاد حاصل می شود، ضمانت اجرای اخلاق خواهند بود.
۱۰۱۹۴.

جمع عارفانه میان خلوت و جلوت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۲۶۸ 48-57

کلید واژه ها: عرفان اسلامی خلوت جلوت سلوک تصوف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۹ تعداد دانلود : ۳۸۵
در میان آموزه های دینی مفهوم خلوت دارای اهمیت و جایگاه والایی است، ازاین رو، عرفا نیز امر خلوت گزینی را در مسیر سیر و سلوک برای سالک طریق الی الله سفارش می کردند. از طرفی انسان ذاتاً موجودی اجتماعی است؛ یعنی برای تداوم حیات و رفع نیازهای خویش ناچار است که با جامعه اطراف خود ارتباط مؤثر داشته باشد. خلوت به معنای انقطاع از خلق و اشتغال به حق می باشد. برخی از عرفا خلوت را بر همنشینی ترجیح داده و جهت تکمیل نفوس ناقصه خویش از معاشرت و همنشینی با خلق پرهیز کرده و زندگی سعادتمندانه را در گرو خلوت و دوری از خلق دانسته اند. در مقابل عده ای دیگر به مخالطت با خلق گراییده و اعتقاد داشته اند که بخشی از ظرف وجودی سالک و عارف در سایه انس، الفت و همنشینی با خلق به کمال می رسد و عدم مصاحبت و حضور در اجتماع، سبب غفلت از بعد جامعه پذیری انسان می گردد. در این میان برخی از عرفا نیز بین خلوت و بعد اجتمایی انسان جمع کرده اند. دراین پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی به بررسی چگونگی خلوت و سازگاری آن با بعد اجتماعی انسان پرداخته شده است. به طوری می توان گفت آموزه خلوت امری موقتی است که در اوایل سلوک، و یا امری باطنی است که در مراحل گوناگون سلوک صورت می پذیرد؛ به گونه ای که عارف حضور اجتماعی داشته و از طرفی خلوت باطنی نیز دارد. حضور عارف در جامعه با خلوت عرفانی تنافی و ناسازگاری ندارد و سیره بسیاری از عارفان نیز بر جمع میان آن دو بوده است. به این صورت که پس از بیان مدعا در هر بحث، ابتدا بیانات و نظرات دیگران نقل شده و سپس به تبیین و تحلیل ارتباط آن نظرات با موضوع بحث پرداخته شده است.
۱۰۱۹۵.

بایسته های تحقیق در مفاهیم فلسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم شهریور ۱۳۹۹ شماره ۲۷۳ 87-96

کلید واژه ها: مفاهیم کلی معقولات ثانیه مفاهیم فلسفی بایسته های تحقیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۲۳۴
مفاهیم فلسفی که از اقسام مفاهیم عام و کلی می باشند؛ جزء مهم ترین مباحث فلسفی به شمار می روند، به گونه ای که بسیاری از حکما آن را کلید شناخت و رمز کشف واقع و تطابق صورت های علمی با اشیاء عینی می دانند. اصطلاح مفاهیم فلسفی از اصطلاحات رایج در فلسفه اسلامی است و در غرب بی توجهی به این سنخ مفاهیم، موجب پاره ای کج روی ها و... در فلسفه غرب و بخصوص مباحث معرفت شناسی شده است. ولی در اسلام به ویژه نزد صدرالمتألهین توجه شایسته ای به این موضوع شد و ایشان تلاش کرد اختلاف آراء حکما را به تصالح کشاند؛ اما در دوران معاصر انتقاداتی به دیدگاه صدرالمتألهین وارد شده که، علی رغم اهمیت فراوان مفاهیم فلسفی، شایسته است بیش از پیش مورد توجه محققان قرار گیرد و زوایای مختلفی که تاکنون مورد غفلت یا توجه کمتر واقع شده است با شفافیت بیشتری عرضه گردد. در این مقاله تلاش می شود با بهره گیری از روش تحلیلی تاریخی برخی از مهم ترین بایسته های تحقیق در مفاهیم فلسفی با هدف تبیین واقع نمایی آنها جهت تحکیم فلسفه و معرفت شناسی اسلامی ارائه شود.
۱۰۱۹۶.

مؤلفه های سیاست اخلاقی در اندیشه سیاسی امام خمینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت سیاسی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 23-44

کلید واژه ها: سیاست اخلاقی امام خمینی ره سفر اربعه حکومت حق مداری عدالت محوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۲۷۴
ارتباط اخلاق و سیاست همواره مورد توجه دانشمندان، سیاستمداران، فیلسوفان و مدیران جوامع بوده است. برخی اخلاق را تابع سیاست می دانند و برخی سیاست را مبتنی بر موازین اخلاقی؛ و دسته ای نیز به جدایی بین آنها باورمندند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی و تحلیل این مسئله از نگاه امام خمینی ره به عنوان الگوی سیاست و اخلاق پرداخته است. طبق یافته های پژوهش امام ره سیاست را تابع اخلاق و هر دو را از شاخه هاى حکمت عملى می داند که در پى تأمین سعادت انسان اند. براین اساس، امام ره تأمین سعادت را منوط به ایجاد سیاست اخلاقی می داند. در دیدگاه امام ره سیاستِ مبتنی بر اخلاق، مؤلفه هایی دارد که رعایت آنها موجب پیشرفت جوامع می شود. مؤلفه هایی همچون: رعایت عدالت و انصاف بین مردم؛ پرهیز از دنیادوستی و دنیاپرستی؛ رعایت رفق و مدارا در رفتار با مردم، تناسب مقام ها با توجه به میزان برخورداری از فضایل اخلاقی؛ حاکم نمودن اخلاق بر سیاست؛ وفاداری به پیمان و شعارهای حکومتی؛ برخورد صادقانه با مردم؛ و پرهیز از فریبکاری.
۱۰۱۹۷.

واکاوی مبانی فقهی دیه در همزمانی نقصان تکلم و قطع بخشی از زبان (نقدی بر مواد 611 و 613 قانون مجازات اسلامی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و هفتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۲) 7 - 34

کلید واژه ها: منفعت گویایی قطع زبان دیه زبان ماده 613 قانون مجازات اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۳۰۹
تکلم ، یکی از منافع زبان است. در برخی موارد، جنایت بر جرمِ زبان ، با نقصان در تکلّم همراه می شود. قانونگذار از طرفی در مادهٔ 611 و 613 قانون مدنی، مبنا در تعیین میزان دیه در همزمانی نقصان تکلّم و قطع زبان را - به پیروی از قول مشهور - حروف غیر قابل ادا نسبت به کل حروف دانسته است و در مادهٔ اخیر ، سخن از تعدّد جانی به میان آورده است. از طرفی هم در مادهٔ 545 و 546 قانون مدنی در مسئلهٔ جنایت بر منفعت و محل آن ، دیهٔ بیشتر را ملاک قرار داده است. فقها در این زمینه اختلاف دارند و افزون بر نظریهٔ مشهور ، شمار اندکی از فقها، مجموع دو دیهٔ تکلّم و زبان را ثابت می دانند و گروهی هم قائل به ثبوت بیشترین مقدار دیه از تکلّم و زبان هستند. همچنین ، برخی این احتمال را داده اند که ملاک در تعیین دیه ، مقدار مقطوع باشد. کلام مشهور فقها و سایرین ، در این زمینه مطلق است و در فتاوا تفکیکی میان حالتی که جانیْ واحد یا متعدد باشد ، صورت نگرفته است. جُستار حاضر ، با ارزیابی فتاوا و مستندات آنها به این نوآوری دست یافته که روایات محل بحث از ضعف سندی و یا قصور دلالی در همزمانی نقصان تکلّم و قطع زبان برخوردارند و اجماعی که ادعا شده ، با موانع کبروی و صغروی مواجه است. از این رو ، در نهایت ، جهت تعیین میزان دیه در همزمانی جنایتِ موجب نقصان تکلّم و قطع بخشی از زبان ، نظر به ثبوت بیشترین مقدار (از دیهٔ تکلّم و زبان) از باب عمل به ادلهٔ دیه هر یک از زوال تکلّم و قطع زبان ، مورد پذیرش واقع شد و ملاک در حروف ، کل حروف زبانی که مجنی علیه به آن تکلّم می کند ، دانسته شد.
۱۰۱۹۸.

چند فرضیه روایی جهت بررسی شرایط کارآیی در مقابله با کرونا

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۹ 137-141

کلید واژه ها: روایات طبی کرونا بهداشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۵۱۱
روایات بسیاری در حوزه سلامت از اهل بیت علیهم السلام رسیده است. شماری از این احادیث به رویارویی با بیماری های واگیردار، اختصاص دارد. در روزگار معصومان علیهم السلام، رعایت این دستورات، موجب پیشگیری از بیماری شده و یا درمان مریض را در پی داشت. شاید نتوان گزاره های مطرح شده در این روایات را به عنوان راه پیشگیری امروزین، برشمرد؛ زیرا چه بسا ویروس های آن روز و شرایط مخاطبان معصومان علیهم السلام با امروز تفاوتی کرده که گزاره های پیشین، عینا پاسخگوی بیماری های امروزین نباشد. با این حال، می توان از چنین احادیثی به عنوان فرضیه های پیشگیری بهره گرفت و با آزمایش، شرایط کارآیی آن را تعیین کرد. حتّی روایات ضعیف این حوزه از دانش نیز قابل راستی آزمایی در آزمایشگاه های پزشکی و با روش های مدرن است. امروزه روشن شده که وجود بیماری های خاص، احتمال ابتلا به برخی از ویروس ها از جمله کرونا را افزایش می دهد. در روایات، گزاره هایی برای پیشگیری یا درمان چنین امراضی نیز وجود دارد. این گزاره ها هم نیازمند بررسی های آزمایشگاهی است. آشنایی با این گزاره ها، راه بررسی های بیشتر در زمینه مبارزه با بیماری را باز می کند...
۱۰۱۹۹.

بازخوانی وقف شخص حقوقی در جهت توسعه نهادهای اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 215-232

کلید واژه ها: وقف شخص حقوقی فقه حقوق مدنی منفعت عینیت اخلاق نهاد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۴۶۰
با مطالعه پیشینه وقف در کشورهای اسلامی از جمله ایران، این نکته به دست می آید که همواره وقف همنشینِ اخلاقیات و مبیّن نیت خیرخواهانه واقف بوده است اما آنچه در این میان مغفول مانده است؛ تحقق بخشیدن به مفهوم وقف در قالب «شخصیت حقوقی» در نظام حقوقی ایران می باشد و تحصیل این هدف موجبات توسعه قلمروی نهاد وقف به عنوان مهمترین نهاد اخلاقی فقهی را فراهم خواهد آورد؛ در این فرض، واقف ابتدا یک شخص حقوقی را ایجاد و سپس نسبت به وقف آن اقدام نموده و النهایه شخص حقوقیِ مذکور در قالب مال موقوفه متجلی می گردد؛ نظر به اینکه دین اسلام همواره بر رعایت اصول و مبانی اخلاقی تأکید داشته و دارد در وقف شخص حقوقی، با تحقق این وقف هر مالی که در دارایی شخص حقوقی وجود دارد نیز داخل در وقف شده و موجب گسترش دامنه وقف و نیت واقف می گردد، مضاف برآن قیودی که دامنه موقوفات را محدود می نماید مانند عینیت بی آنکه به مبانی اصلی و قطعی عقد وقف لطمه ای وارد نماید، حذف شده و در نتیجه، با گسترش قلمروی این نهاد فقهی حقوقی، عرصه های وسیع تر و افراد بیشتری فرصت بهره مندی از آثار وقف را به دست خواهند آورد؛ باتوجه به اهمیت این موضوع در این نوشتار مفهوم شخصیت حقوقی و مبانی فقهی حقوقی وقف در نظام حقوقی ایران مورد واکاوی و تفحص قرار گرفته است تا از این طریق جلوه ای از توسعه نهادهای اخلاق مدار در جامعه مورد تأکید بیشتر قرار گیرد.
۱۰۲۰۰.

بررسی تناسبات درونی سوره نازعات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 177 - 197

کلید واژه ها: آیه تناسب ساختار هندسی سوره نازعات. قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۲۸۹
تناسب میان آیات یک سوره بر مبنای غرض واحد، از ابعاد علم تناسب است. با توجه به این که سوره نازعات نخست با قسم های مؤکدی به فرشتگان شروع می شود، سپس به قسمتی از مناظر هول انگیز قیامت اشاره می نماید و در ادامه اشاره کوتاه و گذرایی به داستان موسی (ع) و سرنوشت فرعون طغیانگر دارد، سپس به نمونه هایی از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین تصریح می کند؛ براساس این آشفتگی ظاهریِ موضوعی درسوره نازعات، ضرورت دارد تناسب و محور این سوره مورد بازشناسی قرار گیرد. لذا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی ابتدا غرض سوره را با روش فحوای کلام سوره تعیین می کند، سپس به بررسی تناسب میان آیات سوره نازعات با محوریت غرض آن پرداخته است و نشان می دهد که آیات این سوره با محوریت غرض آن دارای وحدت موضوعی می باشد که می توان آن را  به دو صورت نمودار درختی و محتوایی به تصویرکشاند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان