درخت حوزه‌های تخصصی

مصرف کالا در انواع و اقسام آن، دارای دلالت ها و نشانه های عدیده فرهنگی اجتماعی است و موضع مصرفی افراد نیز بر همین مبنا، توجیه می گردد. هدف نوشتار حاضر این است که توضیح دهد مصارف تظاهری و خودنمایانه که غالباً با استفاده از کالا های دارای نام و نشان (برند) با نوشوندگی بالا ، همراه است چگونه توسط مصرف کنندگان توجیه می شود . برای یافتن پاسخ و پی بردن به معانی نهفته مصرف تظاهری با 38 مشارکت کننده زن در مشهد که کم یا بیش مصرف شان، این گونه بوده و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند، در خصوص مصرف کالاها و خدمات مدیریت بدن، مصاحبه عمیق به عمل آمده است. نتایج کدگذاری و تحلیل متن مصاحبه ها نشان می دهد برای مصرف تظاهری کالاها و خدمات مدیریت بدن، پنج توجیه عمده وجود دارد: موجه سازی هویتی مصرف که نشان تشخص و معرف موقعیت اجتماعی مصرف کننده تلقی می شود؛ موجه سازی روان شناختی که در آن فرد به نیاز های روانی خود، نوع انسان یا زنان ارجاع می دهد؛ موجه سازی اقتصادی (عقلانی)، انتخاب های مصرفی را پس از مقایسه ارزش مصرفی ارزش مبادله یا محاسبه هزینه فایده اقتصادی و اجتماعی، معقول ارزیابی می کند؛ موجه سازی نظارتی (الزامی) که در آن فرد خود را تحت نظارت خواسته ها و پیشنهاد های دیگران مهم یا دیگران تعمیم یافته یا آموزه های اخلاقی و مذهبی می بیند؛ و موجه سازی عادت واره که به «مسبوق به سابقه بودن الگوی مصرفی تظاهری یا تمایل به آن در تاریخچه زندگی فرد» ارجاع دارد.

نگرش به طلاق همچون آیینه ای است که اوضاع فرهنگی و اجتماعی جامعه را بازتاب می دهد. این موضوع می تواند در کاهش کیفیت زندگی زناشویی و احتمال بروز طلاق در زندگی همسران نقش مؤثری داشته باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر، فراتحلیل مطالعات انجام شده دربارة نگرش به طلاق و نیز تبیین عوامل مؤثر بر این نگرش است. پژوهش حاضر از روش فراتحلیل کیفی بهره می جوید. بدین منظور، کلیه مطالعات انجام شده درقالب پایان نامه، مقاله علمی و طرح پژوهشی در طی سال های 1382 تا 1394، که درمجموع، پس از بررسی، چهارده اثر برآورد شد، با بیشترین ارتباط محتوایی با موضوع تحقیق انتخاب و به صورت تمام شماری مطالعه، فیش برداری و تحلیل شدند. یافته های این مطالعه نشان می دهد که سطح بالای تحصیلات، استفاده از اینترنت و داشتن ماهواره، طبقه اجتماعی سطح بالا، تفاوت های اجتماعی و فرهنگی همسران، تعارض در خانواده، کم رنگ شدن نقش اقتصادی مرد و کوچک شدن ابعاد خانواده، ازجمله عوامل مؤثر در نگرش مثبت به طلاق هستند. عواملی مثل پای بندی به مذهب، سنت گرایی، پرهیز جنسی، رضایت زناشویی، نبودنِ طلاق در خانواده، و سرمایه اجتماعی در ایجاد نگرش منفی به طلاق مؤثرند. نگرش مثبت به طلاق، روند نسبتاً فزاینده و روبه رشدی را نشان می دهد. این روند محصول تسلط فردگرایی و لیبرالیسم، کاهش کنترل های نهادی، غلبة ارزش های فوق مادی، سبک زندگی مدرن، ورود زنان به بازار کار و عدم تعادل هزینه فایده ازدواج است. درمجموع، به نظر نمی رسد میزان روبه رشد طلاق و نگرش مساعد به آن، نشان دهنده ناخرسندی عمیق از نفس ازدواج باشد، بلکه نشانه عزم راسخ تر برای تبدیل ازدواج به رابطه ای پرثمر و رضایت بخش است. چنین تحولی متعلق به عصری است که با بازاندیشی مشخص می شود؛ یعنی عصری که در آن کنش ها و باورهای ما دائماً بررسی می شود.

در ارزیابی کیفیت برنامه‎های تلویزیونی دو رویکرد کاملاً متفاوت مورد استفاده قرار گرفته است. نخست، ارزیابی جزء به جزء که در آن تک‎تک برنامه‎ها بر اساس کیفیتِ ادراک شده درجه‎بندی می‎شوند. در بررسی 72 برنامه با این شیوه مشخص شد که مقوله ادراک کیفیت برنامه‎ها با تقدیر (Appreciation) از آن برنامه‎ها تفاوت دارد. اغلب، برنامه‎هایی را که مورد تقدیر قرار می‎گیرند دارای کیفیت بالا می‎دانند در حالی که ممکن است به لحاظ کیفی در درجه پایینی قرار داشته باشند و به همین ترتیب برنامه‎هایی را که کمتر مورد تقدیر واقع می‎شوند، به لحاظ کیفی ضعیف به شمار می‎آورند. نتایج در سنجة کیفیت نسبت به سنجة تقدیر طیف بسیار گسترده‎تری دارند. ظاهراً برنامه‎هایی که به نظر می‎رسد از کیفیت پائین‎تری برخوردارند، در بعضی ژانرها یا انواع نسبت به بقیه بیشتر یافت می‎شوند. به بیان کلی، چنین گمان می‎رود که برنامه‎های واقعیت بنیاد (Factual) دارای کیفیت بیشتر و برنامه‎های سرگرم‎کننده و سریال‎های نمایشی دارای کیفیت کمتری هستند. تماشاگران نیز الگوهای مختلف تقدیر را نشان می‎دهند. برنامه‎هایی که تماشاگران مسن تحسین می‎کنند بر آنچه کل جمعیت به عنوان برنامه‎های با کیفیت انتخاب می‎کنند تأثیر می‎گذارد و برنامه‎هایی که تماشاگران گروه AB مورد انتقاد قرار می‎دهند بر دادن نمره کیفی ضعیف به برنامه‎ها مؤثر واقع می‎شوند.

مطالعه حاضر، در راستای مدیریت بهینه منابع آب کشاورزی، به بررسی واکنش و شبیه سازی رفتار کشاورزان با اعمال سیاست کاهش مقدار آب بر الگوی کشت محصولات زراعی راهبردی شهرستان خرم آباد می پردازد. داده های مورد نیاز پژوهش از طریق تکمیل 120 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در سال زراعی 92-1391 جمع آوری شد. پس از تعیین الگوی کشت، با استفاده از روش برنامه ریزی ریاضی مثبت ( PMP )، ب ه بررسی اعمال سیاست های کاهش بیست، سی، چهل و پنجاه درصدی آب موجود و نیز افزایش دو برابری قیمت آب همراه با کاهش سی و چهل درصدی مقدار آب در قالب شش سناریو پرداخته شد. نتایج نشان داد که با کاهش تا پنجاه درصدی در مقدار آب مصرفی، سطح زیر کشت محصولات آبی گندم، جو، کلزا و لوبیا قرمز، به ترتیب، تا 5/49، 2/46، 6/69 و 8/3 درصد کاهش می یابد، اما سطح زیر کشت محصولات دیم به دلیل بازده و قیمت بازاری پایین تر تغییری نمی کند و البته در نهاده آب نیز تا 53/56 درصد صرفه جویی می شود .

هدف از پژوهش پیش رو این است که تأثیر بازی های رایانه ای بر تمایلات بزهکارانه کودکان و نوجوانان گیم نتی و رابطه آن با بزهکاری کودکان و نوجوانان کانون اصلاح و تربیت مورد بررسی قرار گیرد که برای بررسی این رابطه از روش میدانی و توزیع پرسشنامه استفاده شده است. این پرسشنامه ها بین 65 نفر از کودکان و نوجوانان بزهکار در کانون اصلاح و تربیت اصفهان و به همان تعداد بین کودکان و نوجوانان غیر بزهکار که این بازی ها را انجام داده بودند توزیع شد و نهایتاً از نرم افزار spss و رگرسیون لجستیک برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. بر اساس تحلیل های به دست آمده رابطه این بازی ها با تمایلات بزهکارانه کودکان و نوجوانان گیم نتی معنادار و مرتبط بود. در واقع می توان گفت این بازی ها منجر به بزهکاری پنهان در بین کودکان و نوجوانان شده بود هرچند این متغیر (بازی های رایانه ای) در بزهکاری کودکان و نوجوانان کانون اصلاح و تربیت عامل مهمی به شمار نمی آمد که شاید یکی از دلایل آن محدودیت های پژوهش بود که بچه های کانون، وقت محدودی (کمتر از یک ساعت) را صرف انجام این بازی ها کرده بودند درحالی که بچه های گیم نت ساعات زیادی را صرف انجام این بازی ها می کردند؛ بنابراین فرضیه تأثیر بازی ها بر بزهکاری کودکان را زمانی می توان رد شده و غیرقابل استناد دانست که بدون محدودیت پژوهش و بین گروه بزهکاری که ساعات زیادی را صرف انجام بازی های خشن می کنند بررسی و تحلیل کرد.

خبر و تحلیل های روزنامه های جریان های مهم سیاسی کیهان (اصول گرا)، شرق (اصلاح طلب) و ایران (اعتدال گرا) با استفاده از روش تحقیق تحلیل گفتمان رویکرد وندایک در خصوص دهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی و پنجمین انتخابات مجلس خبرگان در بازه زمانی (1 مهر تا 10 اسفند ماه 1394) مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق پژوهشگران پس از استخراج مهم ترین کار ویژه های گفتمانی این روزنامه ها به مقایسه آنها با یکدیگر پرداختند. هر یک از این روزنامه ها که متعلق به یک جریان سیاسی بودند، به دنبال آن بودند که گفتمان خود را در مقابل دیگری تبیین کنند، اما گفتمان دو روزنامه ایران و شرق تقریبا در مقابل گفتمان روزنامه کیهان قرار می گرفت. هر چند هر دو روزنامه شرق و ایران خود را اصلاح طلب و اعتدال گرا و تا حدودی دارای تفاوت گفتمانی معرفی می کردند اما به طور کلی هر دوی آنها دگر خود را اصول گرایان معرفی می کردند. روزنامه شرق و ایران چشم انداز اصلاح طلبان و اعتدال گرایان را در انتخابات آینده مجلس پیروزی در صورت مشارکت حداکثری مردم می دانست و روزنامه کیهان هم چشم انداز اصول گرایان را برای پیروزی در صورت ائتلاف حداکثری و لیست واحد عنوان می کرد. پس از اعلام نتایج انتخابات روزنامه ایران مجلس آینده را مجلسی معتدل و روزنامه شرق با پیروزی قاطع لیست امید و اصلاح طلبان و روزنامه کیهان با پیروزی چشمگیر «اصول گرایان» و شباهت نداشتن مجلس دهم به مجلس ششم بازنمایی کرد.

یکی از عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت انسان بهره مندی از حمایت های اجتماعی است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر سبک زندگی سالم در بیماران کرونر قلبی (مورد مطالعه: شهرستان بانه) بود. روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری 3124 نفر بود. حجم نمونه با فرمول کوکران 342 نفر که به روش نمونه گیری آسان انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که متغیر حمایت اجتماعی و ابعاد آن: عاطفی، ابزاری و اطلاعاتی با سطح معنی داری 000/0Sig= بر متغیر وابسته سبک زندگی سالم تأثیر دارند. بر اساس تحلیل رگرسیون می توان گفت متغیر حمایت اجتماعی بعد اطلاعاتی با ضریب بتای 40/0 مهمترین پیش بینی کننده متغیر وابسته سبک زندگی سالم است بنابراین، تقویت حمایت اجتماعی بیماران به منظور تغییر سبک زندگی ناسالم به سبک زندگی سالم، به عنوان یک راهبرد مهم در مداخله های رفتاری ضروری به نظر می رسد.

امام موسی صدر به دنبال احیای امر اجتماعی ایمانی بود و این هدف را در گروکنش اجتماعیایمانی می دانست. ایشان با تأکید بر تحقق اندیشه های جمع گرایانه اسلام با درون مایه ولایی درصدد تحقق الگویی از ساخت اجتماعی اسلامی بود که از مسیر پیوندها و تحکیم روابط اجتماعی فعلیت یابد. جماعت و جماعت گرایی یکی از رویکردهای نظام بخشی اجتماعی است که عمدتاً پس از گسترش بحران های نوگرایی (مدرنیسم) همچون بحران فردگرایی، بی اعتمادی، مشارکت، هویت و... بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. جماعت یک ساخت ارتباطی و اجتماعی است که با تمرکز بر سطوح خرد و عینی اجتماع محیطی برای تحقق کنش ولایی است و به ایجاد فضای تعامل و مشارکت هدفمند کمک کرده و در نتیجه، تعلق و هویت اجتماعی را تقویت می کند. جماعت ها عموماً زندگی محور است و در پاسخ به نیازهای اساسی زندگی شکل می گیرند. در این مقاله با استفاده از روش داده بنیاد با محوریت مصاحبه با نخبگان به مطالعه و تبیین مفهوم و شاخص های کنش ولایی در تجربه جماعت سازی امام موسی می پردازد و در نهایت، شاخص های پنج گانه کنش ولایی اعم از زعامت و سرپرستی اجتماعی، دعوت و هدایت اجتماعی، تعاون و تعلق اجتماعی، رشد و تکامل اجتماعی و تفاهم و وفاق تبیین می گردد و در نهایت، وجوه افتراق کنش ولایی از کنش عقلانی و ارتباطی مشخص می شود.

این مقاله به درخواست سازمان امور عشایر ایران از ژان پی یر دیگار ایران شناس و متخصص جوامع عشایری ایران در قالب یک ماموریت پژوهشی که از 5 اردیبهشت تا 2 خرداد 1384 در ایران انجام شد، تحریر شده است. در این جا از جناب آقای علی اکبری رییس سازمان امور عشایر وقت که این مقاله را برای چاپ در اختیار مجله «نامه انسان شناسی» قرار دادند سپاسگزاری می شود.