درخت حوزه‌های تخصصی

پرسه زنی که بر اثر پیوند ناموزون عناصر سنتی و مدرن در زندگیِ روزمره فرد ایرانی پروبلماتیک شده است، اکنون نشانه ای است با دلالت های معنایی گوناگون که در عرصه های گوناگون شهری به انحاء گوناگون خود را نمایان می سازد. پرسه زنی کنشی معطوف به ساختن فضایی فرهنگی و مقاومتی در برابر عناصرِ فرهنگِ مسلط است. تلاش پژوهش حاضر واکاویِ ژرفِ تجربه پرسه زنی در فضاهای همگانیِ شهر سنندج است. این که پرسه زنان (جوانان) چه درکی از کنش پرسه زنی در این فضاها دارند؟ چگونه تعامل ها، لذت ها، معناها و تجربه های خود را در این فضاها شکل می دهند؟ چگونه با استفاده از این فضاها به خرده فرهنگ خاص خود شکل می دهند؟ چگونه در برابر فرامین فرهنگ رسمی مقاومت می ورزند؟ در بخش نظری منظومه ای از آرای زیمل، بنیامین و دوسرتو در باب پرسه زنی و فضاهای همگانیِ شهری ارائه شده است. در روش شناسی نیز با کاربست مردم نگاریِ شهری از فن مصاحبه عمیق و مشاهده مشارکتی استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه بر اساس شیوه نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شده است. نتایج نشان می دهد که تجربه پرسه زنی نزد پرسه زنان معانی گوناگونی دارد که در پنج مقوله بنیانی قابل دسته بندی اند: 1- مستعمره شدن زندگیِ روزمره در فضاهای همگانیِ شهری 2- آفرینش و باز شکل دهی فضاهای نمادین به میانجی کنش پرسه زنی 3- تمایز پذیری/تمایز زدایی زندگیِ روزمره به واسطه پرسه زنی 4- کارناوالی شدن زندگیِ روزمره 5- پرسه زنی در مقام خرده فرهنگ شهری. پژوهش حاضر به این نتیجه ختم می شود که پرسه زنی پراکسیسی اجتماعی است که از طریق آن گفتمان رسمیِ مسلط بر عرصه های شهری که سعی در تثبیت و شکل دهیِ این عرصه ها دارد، به چالش کشیده می شود و پرسه زنان به میانجی تسخیر نمادین این عرصه ها و خلق نظام معنایی خاص خود سعی در بازشکل دهی این عرصه های شهری دارند. به بیان دیگر عرصه های شهری صحنه معارضه جویی دو نیروی متفاوت است که یکی سعی در تثبیت گفتمان مسلط و دیگری سعی در بازتولید فضاهای گفتمانی و ارائه خوانش های متفاوت در این عرصه ها را دارد.

رمان های عامه پسند اینترنتی یکی از نمودهای تولید محتوا در فضای مجازی است که الگوی در حال تحول استفاده از اینترنت در ایران را از مصرف یک سویة محتوای سایت ها و رسانه های اجتماعی به سوی تولید محتواهای گوناگون، نشان می دهد. آنچه در این پژوهش انجام شده، بررسی رمان های عامه پسند پربازدیدترین سایت ها در میان سایت های منتشرکننده رمان های عامه پسند اینترنتی، یعنی سایت نودهشتیا[1] است. پرسش اصلی پژوهش چگونگی بازنمایی هویت جنسی جوانان در رمان های تولیدشده توسط کاربران در این پایگاه اینترنتی است. 24رمان از میان محبوب ترین رمان های این سایت، با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که آنچه نویسندگان جوان این رمان ها منتشر کرده اند، کمابیش بازنمایی کنندة تقید اندک جوانان به حدود و چارچوب های جامعه سنتی در ابراز هویت جنسی در ظاهر و پوشش، ارزش ها و نگرش های جنسی و رفتارهای بین جنسی است. این تقید اندک، با کمی اختلاف بین طبقات پایین و بالای جامعه، کمابیش قابل تشخیص است. جوانان نسل جدید در رمان های مورد بررسی، جوانانی با نگرش ها، الگوی ابراز هویت و رفتارهای بین جنسی هستند که ارزش های نسل پیش از خود را در عمل به چالش می کشند. در عین حال، محتوای رمان های عامه پسند سایت نودهشتیا نشان دهندة تصویری غالب از سبک زندگی طبقه بالای جامعه است. [1]. www.98ia.ir

ارزش ها از جمله مفاهیمی‏اند که از دیر باز ذهن بشر را به خود مشغول داشته‏اند. اگرچه ابتدا فیلسوفان به آن پرداخته اند، اما به تدریج با توجه به اهمیت‏شان، در بخش‏های مختلف معرفت بشری مطرح شده‏اند و امروزه علوم متعددی خود را نیازمند به شناخت آنها می‏دانند و از دیدگاه‏های گوناگون به آنها می‏پردازند. شاید علت این باشد که ارزش‏ها در واقع مفاهیمی‏اند که زندگی آدمی‏از آنها معنی می‏گیرد و آنها راهنماهای مؤثری برای هدایت انسان‏هااند. در حقیقت در پشت همه انواع رفتارها و گرایشهای جمعی، همه سازمانها، الگوها، نشانه های اجتماعی، نقش‏ها و رمزها، دنیایی از تصورات و ارزش های جمعی قرار دارد (گورویچ و دیگران 1349 : 122)و فقط پس از فهم این ارزش هاست که قادر به توجیه رفتارها خواهیم بود. با توجه به اهمیت ارزش ها در جهان امروز شناخت آنها از مسائل اصلی عصر حاضر است

تحقیقات نشان می دهد پارکها یکی از مهمترین فضاهای فراغتی در شهرهای مختلف هستند و در ابعاد مختلف زیست محیطی، زیبایی شناختی، کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فراغتی بر محیط شهری تاثیر می گذارند. شهروندان در قالب اجتماعات مختلف فراغتی شامل فردی، خانوادگی و دوستان و همسالان به پارک می روند و عوامل مختلفی در دو گروه کلی فردی و محیطی بر شکل گیری این اجتماعات و فراوانی هریک از آنها در هر پارک تاثیرگذارند. این تحقیق تاثیر دو عامل محیطی شامل مطلوبیت فضای داخلی و مطلوبیت مکان را در پارک های شهر اهواز بر شکل گیری اجتماعات فراغتی در آنها بررسی می کند. تحقیق به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده و داده های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای، شیوه پیمایشی از طریق پرکردن پرسشنامه از مراجعه کنندگان به پارکها و ثبت مشاهدات میدانی از تعداد اجتماعات فراغتی در پارکهای مورد مطالعه گردآوری شده است. سه پارک دولت، سیاحتی و شهروند در مقیاس عملکرد شهری به عنوان نمونه جهت تحقیق انتخاب شده و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزارهای تحلیل آماری (Excel , SPSS) انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد مطلوبیت مکان پارکها و نیز مطلوبیت فضای داخلی پارکها بر شکل گیری اجتماعات فراغتی در آنها موثر است و در نمونه های مورد مطالعه، مطلوبیت بیشتر مکان پارک و فضای داخلی موجب شده تا گروه های خانوادگی بیشتری در پارکها حضور پیدا کنند و ضعف این عوامل موجب بیشتر شدن حضور گروههای دوستان و همسالان شده است. در پایان تحقیق راهکارهایی نظیر ایجاد فضاهای متنوع و چند کارکردی در پارکها، پویا نمودن فضای پارک شهروند و خارج نمودن آن از بن بست ارتباطی جهت افزایش مطلوبیت فضایی پارکها و تامین نیازهای گروههای مختلف فراغتی در آنها ارائه شده است.

هدف این مقاله، مطالعه ابعاد مختلف استفاده از اینترنت روی احساس تجربه شده ناشی از آن است. جامعه آماری این پژوهش همه افراد 15 تا 35 ساله شهر شیراز با حجم نمونه 400 نفر می­باشد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار اس پیاس اس در دو سطح توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شده­اند. در بخش آمار استنباطی از رگرسون لجستیک تک متغیره و چند متغیره استفاده شده است. یافته­های استنباطی نشان می­دهند بین استفاده روزمره بالا و استفاده خبری متوسط و بالا و احساس تجربه شده رابطه معناداری وجود دارد. همچنین رگرسیون چند متغیره نشان می­دهد استفاده خبری متوسط و بالا و استفاده بالا از بعد تفریحی وارد معادله شده اند.

تجاوز سراسری ارتش رژیم عراق از زمین، هوا و دریا به جمهوری اسلامی ایران در 31 شهریور 1359 حادثه مهمی است که بررسی ابعاد آن برای نسل حاضر و آینده دارای اهمیت فراوانی است. یکی از پیامدهای بسیاری از جنگ ها ازجمله جنگ ایران و عراق، بُعد اسارت است. هدف مقاله حاضر بررسی این پیامد جنگ هشت ساله بین دو کشور ایران و عراق است. این مقاله هم از زاویه تجربه های زنانه و هم تجربه های مردانه به مقوله اسارت نگریسته است. در این راستا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مبتنی بر رویکرد عرفی، دو مجموعه خاطرات دوران اسارت با عنوان «من زنده ام» خاطرات دوران اسارت معصومه آباد و «حکایت زمستان» خاطرات دوران اسارت عباس حسین مردی بررسی شده است و در ادامه، مفاهیم، مقوله های فرعی و درنهایت، مقوله های اصلی، برگرفته شده است. نتایج به دست آمده در این مقاله نشان می دهد که اسارت برای اسیران ایرانی تا حد زیادی به عنوان ادامه مقاومت و مبارزه تعریف شده بود، اما به طور خاص، تجربه های این زنان و مردان، ذیل 16 مقوله فرعی قابل تقسیم بندی است که با تحلیل و جمع بندی در قالب 6 مقوله اصلی تعریف می شوند که عبارتند از: تعارض مکانی، خشونت، عوارض جسمانی، تجربه های روانی، سازوکار های مقابله با بحران، و سیاست های خصمانه.

آمارها و شواهد حاکی از آن است که میزان نقض هنجارهای فرهنگ رسمی و سنتی غالب در کشور در بین بخش‌هایی از جوانان به صورت آشکار یا پنهان در حدی عمومیت یافته که ممکن است بتوان از شکل‌گیری خرده‌فرهنگی که مغایر با فرهنگ رسمی غالب در کشور می‌باشد سخن گفت. برخی بی توجهی به این هنجارها را ناشی از نوعی اظهار مخالفت با فرهنگ و نیز نظام سیاسی غالب می‌دانند به این معنی که افرادی که برای حاکمیت سیاسی و فرهنگ حاکم مشرو عیت و وجاهت قائل نیستند با بی توجهی به نمادهای فرهنگی آن، مخالفت خود را ابراز می‌دارند. گروهی نیز نقض هنجارها را ناشی از پذیرش جنبه‌هایی از یک فرهنگ جدید (غربی) می‌دانند و معنای آن از نظر کنشگران را لزوما ابراز مخالفت و اعتراض به حساب نمی‌آورند. این مقاله در پی بررسی مباحث فوق است.

دکتر نجیب الکیلانی، نویسنده و شاعر معاصر مصری، فردی متعهد به اصول اسلامی است و تمام هنرش را در راه تبلیغ اندیشه های اسلامی و اخلاقی به کار گرفته است. الکیلانی را، به علت کثرت و تنوع آثار، از پیش تازان ادبیات اسلامی معاصر به شمار آورده اند زیرا بیش از 80 عنوان کتاب در زمینه های رمان، داستان کوتاه، شعر، نقد، و پزشکی نوشته است. در این میان، رمان ها و داستان های کوتاه وی در ترویج مفاهیم اخلاقی در دنیای داستان های عربی نقش مؤثری داشته اند. الکیلانی، در برخی از رمان هایش، یا محور و موضوع اصلی را به مسائل زنان اختصاص می دهد یا توجهش به زن در خلال پرداختن به دیگر شخصیت ها نمود می یابد. سؤال پژوهش این است که «زن در رمان های نجیب الکیلانی چه جایگاهی دارد و چه ویژگی هایی از زن مورد توجه وی بوده است؟» مطالعه رمان های نجیب نشان می دهد که زن مدنظر الکیلانی، ضمن حفظ شئونات اسلامی، در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، دفاع از وطن، و خانواده حضوری پررنگ دارد. نجیب الکیلانی در ارائه تصویری اسلامی از زن مسلمان تا حد زیادی موفق عمل کرده است؛ او به دنبال ارائه توصیفات مبتذل از زن نیست و هرجا از ویژگی های جسمانی زن سخن گفته به قدر کفایت و ضرورت بوده و آن خصوصیات را در هاله ای از عفت و قداست تصویر کرده است.

آموزه «حجاب» در جامعه ایران به عنوان یک ضرورت اسلامی، هرچند در دوران پهلوی از نگاه حکومت به منزله یک مانع پیشرفت، محسوب می شد و سیاست حاکمان بر ترویج «فرهنگ برهنگی» استوار بود اما هرگز جامعه، حاضر به پذیرفتن آن نشد. از نگاه این تحقیق، مدارس اسلامیِ تاسیس شده در دوران پهلوی دوم به عنوان یکی از نهادهای تاثیرگذار و مهم از منظر سرمایه اجتماعی، در مقام شبکه هایی بودند که به دلیل حاکم بودن هنجارهای قوی همچون «حجاب» در آنها، از دو طریق موجب تقویت فرهنگ حجاب می شدند. نخست اینکه، رعایت حجاب در این مدارس به عنوان یک الزام برای دانش آموزان، موجب تقویت این هنجار در میان آنها و خانواده هایشان می گردید؛ دوم اینکه از آنجا که چنین شبکه هایی از منظر سرمایه اجتماعی بستر مناسبی برای همکاری اعتمادآمیز به شمار می آمدند در شبکه مدارس اسلامی نیز با وجود ساری بودن «هنجار حجاب» در آنها اقدامات جمعی کارآمدی مبتنی بر فضای همکاری، علیه سیاست برهنگی رژیم شکل می گرفت که به طور طبیعی موجب تقویت فرهنگ حجاب می شد.