فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۰۴۱ تا ۲٬۰۶۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۲۰۴۱.

بررسی تحلیلی پیدایش نگارش در ایران و بین النهرین در اواخر هزارۀ چهارم قبل ازمیلاد

کلید واژه ها: آغاز نگارش شبه میخی آغازایلامی شوش ارزش آوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۳ تعداد دانلود : ۶۳۶
پیدایش نگارش، انسان را از دورۀ پیش از تاریخ به دورۀ تاریخی می رساند، به همین دلیل نقطۀ عطفی در تکامل انسان است. این پیدایش یک باره صورت نگرفته، بلکه روند تدریجی از دوران نوسنگی تا پایان هزارۀ چهارم قبل ازمیلاد داشته است. مراحل آغازین آن در میان فرهنگ های خاورمیانه مشابه بوده، اما در انتهای هزارۀ چهارم قبل ازمیلاد و تشکیل حکومت ها در اوروک، خوزستان و فارس، مرزهای سیاسی بین این نواحی کشیده می شود و در نتیجه دو خط نوشتاری (آغازایلامی و شبه میخی) در یک برهۀ زمانی شکل می گیرند. این دو خط هردو از یک نظام ارتباطی مشترک ریشه گرفته اند. برخی شکل واژه ها با شمایل نگاری کاملاً یکسان در خطوط دو سرزمین به دست آمده که باتوجه به پیشرفت خوانش، با کاربرد معنایی متفاوتی ترجمه شده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ساختار آوایی میان خطوط آغازین رایج در نیمۀ دوم هزارۀ چهارم قبل ازمیلاد در غرب آسیا است که زمینه ساز پیدایش ادبیات در سده های آتی می شود. نگارندگان با روش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش پژوهشی و کتابخانه ای می کوشند با ریشه یابی نگارش در دو سرزمین و بررسی علل شکل گیری اولین اختلاف های به وجود آمده ازطریق درک محیط و داده های باستان شناسی چنین استنباط کنند که دلیل این شباهت ها در زمینۀ نگارش دو سرزمین، به ریشه های یکسان آن ها برمی گردد و دلیل اختلاف های معنایی شکل واژه ها با شمایل نگاری یکسان، به تنوع تغییرات اجتماعی و معیشتی میان فلات ایران و جنوب بین النهرین و همچنین تفاوت زبانی دو منطقه بازمی گردد؛ در نتیجه به دلیل تراکم جمعیتی و بافت شهری کاملاً منسجم بین النهرین، به خصوص اوروک و همچنین باتوجه به میزان مساحت، به خان سالار و کوچ رو تقسیم می شوند و ویژگی های فرهنگی مانند قومیت و چندزبانی بودن فلات ایران، در برخی شکل واژه ها با شمایل نگاری یکسان، کاربرد معنایی متفاوتی می گیرد.
۲۰۴۲.

جغرافیای تاریخی و نام جای شناسی ارجان در دوران ساسانی و اسلامی

نویسنده:

کلید واژه ها: ارجان نام جای بهبهان دورۀ ساسانی دوران اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۷۲۸
«ارجان» یکی از خوره های مهم ایالت فارس در دوران ساسانی و اسلامی بود. درخصوص نام جای ارجان اختلافات عدیده ای هم در منابع مکتوب و هم در میان پژوهشگران معاصر وجود دارد. از علت های اصلی این اختلافات، اطلاعات مختلف منابع مکتوب و ناهمخوانی شواهد باستان شناختی با این منابع است و همین امر منجر شده تا نقطه نظرات گونا گونی در این راستا مطرح شود. در اینجا نگارنده با ذکر دیدگاه های مختلف و تلفیق آن ها با شواهد باستان شناختی سعی دارد به درک و شناختی روشن تر از این موضوع دست یابد. از دیگر مواردی که در این مقاله بدان پرداخته خواهد شد، موضوع تغییرات اداری و مرزی است که درطول دوران مختلف، ارجان را دستخوش تغییر و تحول کرده است. ارجان در دوران مختلف دچار تغییرات اداری و مرزی فراوانی شده است؛ به طوری که در سده های نخستین اسلام، این خوره همان ساختار و حدود دورۀ ساسانی را در خود داشت، اما در دوره های بعد شاهد جابه جایی از ایالتی به ایالت دیگر، تغییر نام و کم شدنِ حدود و ثغور نواحی و بخش های وابسته به آن هستیم. این نوشتار تلاش دارد به دو پرسش مهم در ارجان پاسخ دهد؛ نخست، تغییرات اداری و مرزی رخ داده در پهنۀ ارجان تا به امروز چگونه بوده است؟ و دیگری آن که، دلایل اصلی ناهمخوانی های موجود میان پژوهشگران بر سر نام واقعی ارجان چیست؟ دلایل اصلی ناهمخوانی های موجود میان پژوهشگران برسر نام جای ارجان چیست؟ پرواضح است که محققان اشاره ها و توضیحات بسیاری درراستای شناخت سیمای ارجان، تغییرات اداری و مرزی این منطقه بیان داشته اند؛ با این حال، تلفیق و ترکیب داده های تاریخی و باستان شناختی موردی است که کمتر در مطالعاتشان مشاهده می شود. از این رو نگارنده سعی دارد تا با تلفیق هر دو رویکرد تاریخی و باستان شناختی به موضوع نام جای و تغییرات اداری و مرزی ارجان در دوران ساسانی و اسلامی بپردازد. انجام پژوهش حاضر از طریق بررسی و تطبیق یافته ها و شواهد باستان شناسی با مواد و اطلاعات مستخرج از منابع مکتوب است.
۲۰۴۳.

تأویل از دیدگاه حسن محمود کاتب با استناد به دیوان قائمیات

نویسنده:

کلید واژه ها: تأویل قائمیات اسماعیلیه حسن محمود کاتب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۲۸۷
با توجه به اینکه دیوان قائمیات به تازگی انتشار یافته است و ما اطلاع چندانی از تاریخ و عقاید اسماعیلیه ی الموت نداریم، لذا هدف مشخص کردن تأویل در دیوان قائمیات است. یکی از مهم ترین مسایلی که اسماعیلیه به آن توجه ویژه ای داشته اند، مبحث تأویل قرآن بوده است. دیوان قائمیات که بیشتر اشعار آن سروده ی حسن محمود کاتب از سرایندگان اسماعیلی مذهب سده ی هفتم مربوط به روزگار نزاریان الموت است. وی در دیوان خویش از تأویل بهره جسته و بسیاری از مفاهیم اعتقادی اسماعیلیه را مورد تأویل قرار داده است و با توجه به اینکه بیشتر منابع و کتب اسماعیلیه زمان الموت از بین رفته است. لذا بررسی تأویل در قائمیات ضمن روشن شدن عقاید اسماعیلیه در آن دوران ما را با ابعاد دیگری از باورهای اسماعیلیه آشنا می سازد.
۲۰۴۴.

بررسی انتقادی گزارش های ناظر بر آیه اطعام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) حضرت فاطمه3 مناقب قرآنی اهل بیت: سوره دهر تاریخ روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۳۶۴
بر اساس آرای مشهور پیرامون آیاتی از سوره مبارکه دهر، امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه (س) و حسنین(ع)بر اساس نذری روزه گرفتند و با وجود نیاز شدید به خوراک در هنگام افطار، آن را در راه خدا به مسکین، یتیم و اسیر بخشیدند. این عمل آنان مورد تقدیر خدای متعال قرار گرفت و خداوند از آن به عنوان سرمشقی برای دیگران یاد کرد. در تفاسیر شیعه و سنی و در کتاب های مناقب، گزارش های مختلفی درباره شأن نزول، شرح ماجرا، افراد روزه گیرنده و شمار روزهایی که افطار بخشیده شد، آمده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی پس از بازخوانی گزارش ها و روایات موجود، سنجش آنها با یکدیگر، نشان دادن اختلاف و تناقض های آنها و با استناد به قرآن، سیره و عقل به نتایجی دست یافته است که از مهم ترین آنها می توان به توالی روزه ها در سه روز، ولی اطعام در یک روز اشاره کرد. هم چنین، آشکار شدن تفاوت چگونگی رویارویی منابع شیعی و سنی با این رویداد و تفاوت رویکردهای تاریخی و منقبتی در رویارویی با آن از یافته های این پژوهش است.
۲۰۴۶.

بسترشناسی تاریخی فهم محتوای حدیث زینت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفتمان حدیث زینت امام صادق× و حدیث زینت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۳۱۱
فهم دقیق تر احادیث ائمه^ نیازمند به بسترشناسی تاریخی است بدین معنا که کلام امام× در چه زمان، مکان و فضایی نقل شده است. یکی از این احادیث حدیث زینت است. این نوشتار عهده دار بستر شناسی تاریخی حدیث زینت است تا بتواند تحلیل دقیق تری از آن ارائه نماید. برای این هدف با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با ارجاع به منابع روایی تاریخی به بررسی وضعیت ویژه دوران امام صادق× پرداخته و سپس آسیب های اجتماعی موجود در عصر ایشان را مورد بررسی قرار داده و در ادامه به کارکردهای حدیث زینت پرداخته است. بررسی و تحلیل ها نشان داد که بسترشناسی تاریخی نقش بسیار مهمی در تحلیل محتوای احادیث دارد و در این تحقیق روشن شد که حدیث زینت در پی هویت بخشیدن شیعیان و تحقق همزیستی مسالمت آمیز آنان با دیگران و سازمان دهی اقلیت شیعی در درون اکثریت سنی نقل شد و نقشه راهی برای تمام شیعیان در همه اعصار است تا آنان را به جایگاه اجتماعی مطلوب برساند.
۲۰۴۷.

انتقال فناوری چاپ حروفی به ایران در اوایل دوره قاجار (1233-1261ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انتقال فناوری فناوری چاپ چاپ حروفی چاپخانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۲۷۵
پس از گذشت نزدیک چهار قرن از اختراع چاپ به همت گوتنبرگ، این فناوری با کوشش عباس میرزا و میرزا صالح به ایران انتقال یافت. در این پژوهش با نگاهی به پیشینه فناوری چاپ در جهان، چگونگی انتقال فناوری چاپ حروفی را در دوره قاجار بررسی می کنیم. اختراعات جدید در فناوری چاپ، بهبود روابط تجاری، زمینه های داخلی انتقال این فناوری، رویکرد ایرانیان نسبت به آن، از موضوعات این تحقیق است.
۲۰۴۸.

نقش و جایگاه ادوارد گرانویل براون در ایران پژوهی (با تأکید بر کتاب تاریخ ادبیات ایران)

کلید واژه ها: ایران ایران پژوهی تاریخ ادبیات شرق شناس ادوارد گرانویل براون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۱۹
ادوارد گرانویل براون، شرق شناس انگلیسی آثار متعددی در زمینه مطالعات مربوط به ایران دارد که در این میان می توان به کتاب تاریخ ادبیات اشاره کرد. این اثر که خود تحت تأثیر شرق شناسان بزرگ اروپایی و شیوه های آن تدوین شده بود، بعدها در ایران سرمشق تاریخ ادبیات نویسان فارسی شد. هدف از این نوشتار بازگو نمودن نقش وی در ایران پژوهی است. از دید عالمان و محققان ادبی مقام وی به عنوان یک شرق شناس دوستدار فرهنگ مردم ایران ستودنی است. گسترده نگری ادوارد بروان در زمینه ایران شناسی از یک سو و تکیه بر روایت و اسناد تاریخی از سوی دیگر سبب شده تا نظرها درباره وی گوناگون باشد؛ برخی وی را نقد می کنند و برخی دیگر وی را می ستایند. در این جستار که با روش کتابخانه ای انجام شده است، نویسنده نخست به معرفی کوتاهی از براون می پردازد و سپس نقش وی در ایران پژوهی را با تأکید بر کتاب تاریخ ادبیات ایران مطالعه و بررسی می کند تا جایگاه او از دید عالمان ادبی مشخص شود. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد در میان شرق شناسانی که به موضوع ایران پرداخته اند، براون سهم بسزایی در شناساندن ایران و ادبیات آن به اروپاییان دارد و اینکه بعد از چاپ این کتاب محققان ایرانی روش تاریخ نگاری روایی و رجالی صرف را در پژوهش های ادبی خود کنار گذاشتند و روشی را در پیش گرفتند که براون آن را در تاریخ ادبیات خود به کار گرفته بود.
۲۰۴۹.

نقش اقتصادی تجار و تجارت خانه های زرتشتیان در دوره قاجار

کلید واژه ها: دوره قاجار انقلاب مشروطه زرتشتیان ایران تجار زرتشتی تجارت خانه های زرتشتیان پارسیان هند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۶
دوره قاجار به دلیل وقوع انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی از منظر سیاسی و اجتماعی جزو دوره های مهم تاریخ ایران به شمار می رود. در سال های آغازین این حکومت، زرتشتیان از وضعیت معیشتی چندان مناسبی برخوردار نبودند. اما از اواسط عهد ناصری به دلیل ایجاد ارتباط با جامعه پارسیان هند نقش آنان در حوزه های اقتصادی و اجتماعی کشور پر رنگ تر از پیش گردید که این اتفاق سرانجام منتج به نقش آفرینی آنان در حوادث مربوط به انقلاب مشروطه شد. این نوشتار بر آن است تا با تکیه بر منابع دست اول و با رویکردی توصیفی- تحلیلی، به بررسی نقش اقتصادی تجار و تجارت خانه های زرتشتیان در دوره قاجار بپردازد و فعالیت های اجتماعی و سیاسی آنها را در آن زمان واکاوی کند. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که تجار و تجارت خانه های زرتشتیان از اواسط دوره قاجار، جایگاه تجاری خود را به تدریج بهبود بخشیدند و به مرور زمان افزون بر تجارت، فعالیت های خود را در زمینه صرافی و زمین داری نیز گسترش دادند. مجموع این عوامل باعث رشد تدریجی جایگاه سیاسی و اجتماعی آنان گردید.
۲۰۵۰.

نوروز، هویت دینی و ملی ایرانیان

کلید واژه ها: آیین های نوروزی هویت ماهیت پیوستگی استمرار ماندگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۱
در وصف و معرفی آیین های نوروزی سخن بسیار گفته اند و بسیار نوشته اند. منابع غنی و گرانبهای فراوان از روزگاران گذشته در باب نوروز و آیین های نوروزی، درباره اسطوره های جشن نوروز، یزدان شناسی، کیهان شناسی، اخترشناسی، رسوم و سنت های منتسب و مرتبط با آیین های نوروزی و مناسبتشان با ایرانشهر و شهریاری روزگار ساسانیان، در دست است. در دوره جدید نیز مدارک و شواهد مکشوف باستان شناختی و پژوهش های باستان شناسان، درکنار مطالعات تطبیقی مورخان، اسطوره شناسان، متخصصان زبان ها و نظام های نوشتاری باستانی و ایران شناسان غربی و ایرانی اطلاعات علمی موثق و مفیدی را درباره آیین های نوروزی در اختیار ما قرار داده اند. در نوشتار پیشرو بررسی آیین ها و رسوم نوروزی، مسئله و موضوع بحث نیست بلکه رویکرد و نحوه نگاه این نوشتار از صدر تا ذیل صبغه ای نظری و فلسفی دارد و از این منظر به آیین های نوروزی و مناسبتشان با هویت ملی و دینی ایرانیان توجه شده و در بابشان سخن رفته است. گمان می رود جای این نوع و نحوه نگاه نظری و فلسفی به آیین های نوروزی در قیاس با پژوهش های تاریخی،تطبیقی و میدانی انجام شده اندکی خالی ست.
۲۰۵۱.

تحول و تطور طغراء در تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: طغراء طغرایی طغراکش دیوان طغراء توقیع تمغا عثمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۳۲۸
طغراء واژه ای اصالتاً ترکیست که در زبان های عربی و فارسی نیز به کار رفته است. در سنت دیرین حاکمان ترکِ ترکستان، طغراء به مثابه نشانه نوشتاری معادل امضاء یا تأیید و صحّه نهادن بر حکم و دستور بود. بعدها با قدرت یابی ترکان در سرزمین های شرقی اسلامی تا هند و شرق آسیا و بسط اقتدار سیاسی آنان در قلمروی عثمانی تا اقصای مغرب اسلامی و شرق اروپا، طغراء به عنوان بخشی از تشکیلات اداری مسلمانان رواج تام و تمام یافت و دارای سازمانی خاص گردید. علاوه بر پیوستگی به دستگاه اداری مسلمانان که تا مرتبه اختصاص دیوانی به آن رشد کرد، طغراء جنبه هنری نیز یافت و بسیاری از هنرمندان خطاط و نقاش در آن به طبع آزمایی پرداختند و نمونه های ارزنده هنری را تا پایان امپراتوری عثمانی خلق کردند. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد زمینه شناسی تاریخی به بررسی پیدایی و سیر تحول و تطور طغراء در تمدن اسلامی می پردازد.
۲۰۵۲.

از قلعه تا شهر: بررسی پیوند شهرنشینی و حیات قبایلی در جنوب قفقاز با تمرکز بر شوشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شوشی قراباغ جوانشیر پناه خان جوانشیر تاریخ اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۳۱
در پژوهش حاضر، ضمن تمرکز بر روند ظهور و توسعه شوشی، ابعاد معینی از حیات شهری جنوب قفقاز سده دوازدهم/هجدهم بررسی می شود. هدف، نمایاندن سهم عوامل محیطی و نیروهای قبایلی در تکوین و تحول حیات شهری جنوب قفقاز در آستانه تسلط روسیه تزاری بر این حوزه است. به این منظور، نخست، چشم اندازی تاریخی از حیات شهری جنوب قفقاز در این مقطع ترسیم و سپس، با تمرکز بر روند شکل گیری و توسعه شهر شوشی و سهم طایفه جوانشیر در آن، دلایل انتخاب این شهر به مرکزیت حکومت محلی این خوانین و سیر توسعه کالبدی و اجتماعی آن تحلیل و تبیین شده است. این پژوهش با رویکرد تاریخ اجتماعی و در جهت نمایاندن برخی زوایای مغفول از حیات اجتماعی جنوب قفقاز پیش از تسلط روسیه تزاری انجام شده است. دستاورد تحقیق نشان می دهد که الگوی عمومی حاکم بر حیات شهری جنوب قفقاز در دوره یادشده تا حد زیادی تحت تأثیر یک عامل اجتماعی بومی یعنی نیروهای قبایلی تحول یافته است. جلوه معینی از این تأثیرپذیری را می توان در شکل گیری و توسعه شوشی مشاهده کرد که هم در الگوی توسعه کالبدی و هم در تکوین بافت اجتماعی آن، به شکل مستقیم با اراده و تدبیر سیاسی یک فرمانروای قبایلی پیوند داشت.
۲۰۵۳.

بررسی جنبه های تاثیر گذاری نهضت ترجمه در شکل گیری اندیشه فلسفی تفکر اعتزالی در تفسیر قرآن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: نهضت ترجمه معتزله تفسیر قران فلسفه و منطق یونانی تاویل گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۸۰
نهضت ترجمه در عصر خلافت عباسی باعث آشنایی مسلمین با میراث فرهنگی و علمی ملل کهن گذشته شد و بواسطه آن مسلمانان با آثار علمی یونانی ،هندی ، سریانی ،پهلوی آشنا شدند ماحصل آن شکل گیری بنیان های علوم جدید اسلامی بواسطه این نهضت علمی بود.از این میان ترجمه آثار یونانی باعث آشنایی مسلمانان با فسفه و منطق یونان گشت که ماحصل آن شکل گیری علم کلام و وارد شدن تفاسیر عقلی قرآن مجید بود .تاثیر نهضت ترجمه در فرق مذهبی آن دوران متفاوت بود .از همه این فرق مذهبی معتزله بیشترین تاثیر را گرفت .زیرا معتزله جریان فکری بود که در برابر مرجئه قرار گرفته بود و لزوم استفاده از عقل را در تبین و تفسیر احکام دینی لازم می دانست .معتزله با این اعتقاد فکری با آشنایی که با کتب ترجمه شده فلسفی یافت توانست منطق و فلسفه را در روش عقلانی که برای تفسیر مبانی دینی برگزیده بود بکاربرد .یکی از مهم ترین نمود های تاثیر گذاری منطق و فلسفه یونانی در تفسیر قران بود که مباحثی چون حادث بودن قرآن فورد تاویل گرایی در تفسیر متون دینی بود.
۲۰۵۴.

اثر رقابت های سیاسی فاطمیان با عباسیان بر منسوجات فاطمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رقابت سیاسی هنر اسلامی منسوجات فاطمی منسوجات عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۱۲۱
سده های چهارم تا ششم هجری دوران کارزار خلافت شیعۀ فاطمی با خلافت سنی عباسی در بخش عمده ای از سرزمین های اسلامی بود. این دو برای تقابل سیاسی با یکدیگر به طور گسترده ای از منسوجات استفاده می کردند. هدف این پژوهش تحلیل زمینه گرایانۀ تأثیر رقابت سیاسی فاطمیان با عباسیان بر منسوجات فاطمی است و پرسش اصلی آن چگونگی اثر این رقابت های سیاسی بر منسوجات فاطمی است. چهارچوب زمینه گرایی با تکیه بر این نظریه که اثر هنری محصولی اجتماعی است که در بستر تاریخی جامعه شکل می گیرد، زمینه را برای تحلیل نقش منسوجات در این رقابت در بافت تاریخی سیاسی آن دوره فراهم می سازد. برای نگارش این پژوهش از مطالعۀ اسنادی برای گردآوری داده ها و از روش توصیفی تحلیلی بر پایه تحقیقات نظری استفاده شده است. بر اساس نتایج این پژوهش نقش منسوجات در رقابت سیاسی فاطمیان با عباسیان سه دوره را دربرمی گرفت: دورۀ نخست خلافت فاطمی که در آن، منسوجات در سرنگونی کارگزاران عباسی در شمال آفریقا و تثبیت خلافت فاطمی نقش نمادین داشت. دوران شکوه فاطمیان و تسلط بر صنعت نساجی مصر که در آن، از منسوجات برای نفوذ سیاسی در سرزمین عباسیان استفاده می شد و سرانجام دوران پایانی خلافت فاطمی که در آن، به علت بحران های داخلی و خارجی، منسوجات ابزاری برای برقراری روابط سیاسی با عباسیان بود.
۲۰۵۵.

خوانش داستانی از کلیله و دمنه با رویکرد بینامتنیت و گفتمان

نویسنده:

کلید واژه ها: بینامتنیت گفتمان دوره غزنوی کلیله و دمنه مرزبان نامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۳۲
دوره غزنوی یکی از دوره های مهم زبان و ادبیات فارسی است. در این دوره، متون بسیاری تألیف یا از زبان های دیگر ترجمه شدند که در ادبیات فارسی ماندگار گردیده و در متون دوره های پس از خود نیز تأثیرگذاشته اند. کلیله و دمنه از جمله متون فاخر این دوره به شمار می رود. با خوانش این متن کهن با رویکرد بینامتنیت و گفتمان، می توان تأثیر این کتاب را در متون پس از آن بررسی کرد. گفتمان های حاکم در یک متن لایه های پیدا و پنهان یک جامعه را در زمان تألیفشان بازتاب می کنند. در این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نظریه بینامتنیت ضمنی و تحلیل انتقادی گفتمان، در داستان «درودگر و زن او و دوستگان زن » از کتاب کلیله و دمنه پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که تحلیل عناصر این داستان می تواند پیوندهای بینامتنی و گفتمان های حاکم در آن را نمایان سازد و موجب مشخص شدن وجوه جامعه شناختی در آن شود.
۲۰۵۶.

تبیین تاریخی دلائل شورش و پایداری بنی سلیم در فرارود بر مبنای عوامل ژئوپولیتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خلافت اموی بومیان شورش بنی سلیم ژئوپولیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۲۲۹
تبیین تاریخی شورش سردارعرب عبدالله بن خازم سلیمی وادامه آن توسط پسرش موسی هدف اصلی این مقاله است.این سرداران علیرغم پیشنهاد طعمه مناسبی چون خراسان ، ازسوی عبدالملک بن مروان برعهد خود باز بیریان پای فشردند که یافتن دلیل مسیله این نوشتاراست. در بین شورش های پس از مرگ یزیدبن معاویه، شورش عبدالله بن خازم و فرزندش موسی ویژگی های قابل تاملی دارد. این شورش عربی اولین حرکتی است که باعث ایجاد منطقه ای مستقل از نظارت خلافت در قلمرو فرهنگی سیاسی ایران شد. هر چند سرداران سلیمی در بهره گیری از شرایط ژئوپولیتیک در منطقه ناتوان بودند، اما این حرکت از جنبه تسلط سیاسی و نظامی طولانی مدت که در نقطه اوج خود پانزده سال به طول انجامید منحصر به فرد است دلایل این توفیق؛ موقعیت جغرافیایی ترمذ، تجربیات ممتد سرداران سلیمی، نوع رابطه آنها با امویان و زبیریان و جایگاه قبیله ای ایشان بوده است. در ضمن این شورش فاقد جنبه های ایدئولوژیک و مبانی نظری قوی بوده است. در این تحقیق باتکیه برروش توصیفی وتحلیلی تاریخی سعی شده است باتکیه برمستندات وشواهدموجود درهمه منابع اصلی پاسخی متفاوت ازیافته های قبلی ارایه شودونگاه تازه ای به این پدیده قابل تامل شود.
۲۰۵۷.

بررسی بوطیقای قطعات ابن یمین فریومدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قطعه قلمروی معناشناختی قلمروی زیباشناختی ابن یمین فریومدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۸ تعداد دانلود : ۴۲۶
ابن یمین فریومدی، یکی از شاعرانی است که اگرچه در زمینۀ قصیده، غزل، مثنوی و ... جزء شاعران طراز اول زبان فارسی نیست؛ اما در زمینۀ قطعات اخلاقی، اندرزی و حکمی از جمله شاعران برجستۀ ایران محسوب می-شود. در این پژوهش، جنبه های گوناگون و برجستۀ معناشناختی و زیباشناختی قطعات این شاعرِ مورد بررسی قرار گرفته است؛ جنبه هایی که در آن بر ریشۀ یونانی «بوطیقا» تکیه می شود؛ یعنی استقلال و ویژگی-های ساختاری و قواعد زیباشناختی- معناشناختی اثر. نتیجه نشان می دهد که رابطۀ معنادار و استواری میان نگرش و نگارش شاعر وجود دارد و تسلط مفاهیم مرکزی همچون دنیاگریزی، اعتراض، بخشش، خردورزی و اغتنام فرصت بر ذهنیت و جهان بینی شاعر، سبب گرایش او به واژگان خاص و شگردهای ادبی ویژه ای از جمله تضاد، تشبیه، تمثیل، ایهام تناسب، تلمیح و جناس شده است. روش پژوهش، توصیفی است و نتایج با استفاده از تحلیل بیت ها، به شیوۀ کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده اند و در پایان، بسامدی از قلمروی زیباشناختی قطعات ابن یمین ارائه شده است.
۲۰۵۸.

عوامل مؤثر بر توسعه ی اقتصاد شهری اصفهان در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصفهان تاریخ اسلام اقتصاد شهری عصر صفوی شاه عباس توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۳ تعداد دانلود : ۷۹۱
اصفهان، شهری با سابقه کهن در مرکزفلات ایران، هزار سال تجربه شهرنشینی به شیوه اسلامی- ایرانی را پشت سرگذاشته و در این گذر طعم ویژه سه دوره برجسته( آل بویه، سلجوقیان، صفویه) را آزموده است ؛ که اوج آن در دوره صفویه رغم خورد. یکی از نمادهای بالندگی شهرنشینی در این دوره توسعه «اقتصاد شهری» اصفهان بود که عوامل گوناگونی در تحقق آن نقش داشتند. دراین پژوهش نقش شاخص های «جمعیت»،« زیرساخت های حمل و نقل» و«مکان یابی» که از مؤلفه های علم «اقتصاد شهری» به شمار می روند، مورد بررسی قرار می گیرند. در این راستا، این سوال مطرح می شود که این شاخص ها تحت تأثیر چه عواملی شکل گرفتند و چه نقشی در توسعه سازمان «اقتصاد شهری» اصفهان در این دوره داشتند. پژوهش حاضر تحقیقی تاریخی است که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که عواملی نظیر «تراکم جمعیت»، « توسعه زیر ساخت های حمل ونقل» و «مکان یابی مناسب عناصر شهر» تأثیر بسزایی در توسعه «اقتصاد شهری»اصفهان دوره صفوی داشته اند.
۲۰۵۹.

تأثیر هیئت اتحاد اسلام بر تحولات سیاسی، فکری و نظامی جنبش جنگل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اتحاد اسلام ایدئولوژی جنبش جنگل عثمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۳۸۱
یکی از مهم ترین پایه های فکری و سیاسی جنبش جنگل، ایدئولوژی اتحاد اسلام بود. جنگلی ها تلاش داشتند تا از حمایت عثمانی جهت کاستن فشار روسیه و انگلستان بهره برداری کنند؛ اما بعدها در عرصه عمل، کوچک خان اثبات نمود که حاضر به فروگذاردن منافع ملی ایران به نفع ایدئولوژی عثمانی ها نبوده است. با توجه به این موضوع، این پرسش مطرح می شود که هیئت اتحاد اسلام، با چه انگیزه ها و اهدافی با جنبش جنگل در گیلان همگام شد و دستاوردهای جنگلی ها و اتحاد اسلام از این همکاری چه بود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد، شکست های سیاسی و فکری مشروطه خواهان آرمان گرا و ضد بیگانه از یک سو و تسلط روز افزون روسیه و انگلستان از سوی دیگر، موجب شد تا با حمایت روشنفکران متمایل به آلمان و عثمانی و با استفاده از ایدئولوژی اتحاد اسلام، جنگلی ها در گیلان از پشتوانه های اقتصادی، فکری و نظامی این گروه بهره مند شوند. با وجود پیوند جنگلی ها با ایدئولوژی اتحاد اسلام، کوچک خان اساس سیاست های خود را بر پایه استقلال ایران قرار داد؛ لیکن همکاری جنگلی ها با اتحاد اسلام را می توان تاکتیکی سیاسی از سوی آنها دانست. روش پژوهش در مقاله حاضر با تکیه بر رویکرد تاریخی، اسنادی و به شیوه مطالعه توصیفی تحلیلی است.  
۲۰۶۰.

بررسی قوانین حقوقی زنان زرتشتی در قرون نخستین هجری با تکیه بر متن روایت پهلوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: قرون نخستین هجری روایت پهلوی قوانین حقوقی زنان زرتشتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۱۹
روایت پهلوی متنی به زبان فارسی میانه است که اطلاعات نسبتا گسترده ای از تفسیرهای دینی،و مباحث حقوقی ، اجتماعی و آیینی دین زرتشتی در آن بیان شده است .هویت نویسنده و تاریخ دقیق تالیف متن مشخص نیست اما با توجه به محتوا و ویژگی های خاص متن به احتمال قریب به یقین این تحریر در قرون نخستین هجری با هدف تبیین و حفاظت از آموزه های دین زرتشتی تالیف شده است. جستار حاضر بر اساس روش توصیفی تحلیلی بر آنست تا وضعیت زنان را در این متن پهلوی مورد واکاوی قرار دهد و در پی پاسخ گویی به این پرسش است که وضعیت حقوقی زنان زرتشتی در قرون نخستین اسلامی به استناد متن روایت پهلوی چگونه بوده است؟ بررسی ها بیانگر اینست که دستاوردها و استقلال حقوقی زنان عصر ساسانی همچنان اعتبارش را در بین زنان زرتشتی در قرون نخستین هجری حفظ نموده و در چارچوب معطوف به زندگی خانوادگی زنان حاضر به پذیرش محدودیت و تبعیت محض از شوهران خویش نبودند یافته های پژوهش بیانگر آنست که نویسنده متن برای ملزم نمودن زنان به تبعیت از کدخدای خانه با لحنی نسبتا تند در قالب فتواهایی دینی فقهی وظایفی را به زنان متذکر شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان