تأثیر هیئت اتحاد اسلام بر تحولات سیاسی، فکری و نظامی جنبش جنگل (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از مهم ترین پایه های فکری و سیاسی جنبش جنگل، ایدئولوژی اتحاد اسلام بود. جنگلی ها تلاش داشتند تا از حمایت عثمانی جهت کاستن فشار روسیه و انگلستان بهره برداری کنند؛ اما بعدها در عرصه عمل، کوچک خان اثبات نمود که حاضر به فروگذاردن منافع ملی ایران به نفع ایدئولوژی عثمانی ها نبوده است. با توجه به این موضوع، این پرسش مطرح می شود که هیئت اتحاد اسلام، با چه انگیزه ها و اهدافی با جنبش جنگل در گیلان همگام شد و دستاوردهای جنگلی ها و اتحاد اسلام از این همکاری چه بود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد، شکست های سیاسی و فکری مشروطه خواهان آرمان گرا و ضد بیگانه از یک سو و تسلط روز افزون روسیه و انگلستان از سوی دیگر، موجب شد تا با حمایت روشنفکران متمایل به آلمان و عثمانی و با استفاده از ایدئولوژی اتحاد اسلام، جنگلی ها در گیلان از پشتوانه های اقتصادی، فکری و نظامی این گروه بهره مند شوند. با وجود پیوند جنگلی ها با ایدئولوژی اتحاد اسلام، کوچک خان اساس سیاست های خود را بر پایه استقلال ایران قرار داد؛ لیکن همکاری جنگلی ها با اتحاد اسلام را می توان تاکتیکی سیاسی از سوی آنها دانست. روش پژوهش در مقاله حاضر با تکیه بر رویکرد تاریخی، اسنادی و به شیوه مطالعه توصیفی تحلیلی است.