فلسفه غرب

یکی از نظریات مهم ویتگنشتاین متأخر، نفی زبان خصوصی است؛ زبانی که معنای واژگان اش را تنها کاربر آن زبان می داند. ویتگنشتاین در استدلال خاطره نویس برای اثبات امتناع زبان خصوصی می گوید که محال است شخص بتواند احساس خودش را با نشانه ای مثل «S» نامگذاری کند و آن را در دفتر خاطراتش یادداشت کند و بعد از آن بخواهد تکرار آن احساس را نیز در آن دفتر یادداشت کند. از این استدلال تفسیرهای متفاوتی شده است. برخی آن را استدلالی علیه اعتبار حافظه دانستند و برخی آن را تأکیدی بر ضرورت وجود قواعدی برای کاربرد واژگان در یک زبان به شمار آوردند. تشکیک در اعتبار حافظه گاهی به توان حافظه بر نگهداری احساس آغازین و گاهی به توان حافظه بر یادآوری درست کاربردهای یک نشانه در گذشته مربوط می شود. مفسران بیشتر شق نخست را برگرفتند و به هر حال امکان احراز درستی عملکرد حافظه را در زبان خصوصی به این دلیل منتفی دانستند که معیاری عینی برای بازسنجی کاربردهای یک نشانه وجود ندارد. در این مقاله برخی تفاسیر از استدلال خاطره نویس بررسی شده است.

۴۳۴۴.

دفاع لویناس از سوبژ کتیویته دکارتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد اصغری

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۸۸ شماره ۲۱۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای پدیدارشناسی

تعداد بازدید : ۱۴۶۸ تعداد دانلود : ۷۲۹

۴۳۴۵.

الاهیات لیبرال؛ تلاشی در جهت بازسازی ایمان مسیحی در پرتو دانش مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید علی حسنی

منبع: معرفت ادیان سال سوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: الاهیات مسیحی خردگرایی عصر روشنگری دانش مدرن کلیسای پروتستان الاهیات لیبرال

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی الهیات فلسفی

تعداد بازدید : ۱۴۶۸ تعداد دانلود : ۸۱۳

الاهیات لیبرال یکی از مهم ترین مکاتب الاهیاتی است که در قرن نوزده میلادی در مسیحیت پروتستان ظهور کرده است. این مکتب الاهیاتی به علت ویژگی ها و دستاوردهای خاص خود، تأثیرات بسیار گسترده ای در الاهیات مسیحی در مغرب زمین در قرون اخیر داشته است. بر این اساس، واکاوی ریشه های شکل گیری این مکتب، ما را در فهم بهتر و عمیق تر تحولات دینی و الاهیات مسیحی کمک می کند. این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی، به مهم ترین عامل شکل گیری این مکتب، یعنی دانش مدرن می پردازد و با بیان عوامل و زمینه های شکل گیری آن، ویژگی ها و تأثیرات روشنگری بر الاهیات مسیحی، به ریشه های الاهیات لیبرال می پردازد. یافته پژوهش حکایت از این دارد که الاهیات لیبرال، پاسخی به دانش مدرن، همراه با دست برداشتن از برخی از آموزه ها از جانب کلیسای پروتستان بود.

۴۳۴۶.

بازگشت به خود چیزها

نویسنده: سید مجید کمالی

منبع: خردنامه همشهری اسفند ۱۳۸۴ شماره ۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۷ تعداد دانلود : ۷۸۴

۴۳۴۷.

هگل و تاریخ فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی مرادخانی

منبع: خردنامه صدرا پاییز ۱۳۸۶ شماره ۴۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید کانت تا ابتدای دوره معاصر ایده آلیسمِ آلمانی (قرون 18 و 19)

تعداد بازدید : ۱۴۶۷ تعداد دانلود : ۱۲۷۵

۴۳۴۸.

دلتای مدرنیسم

نویسنده: رابرت سی مورگان مترجم: احمدرضا تقاء

منبع: زیباشناخت ۱۳۸۷ شماره ۱۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۷ تعداد دانلود : ۷۶۸

۴۳۴۹.

بررسی تطبیقی سیمای فرعون در قرآن و عهد قدیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید عباس خیراللهی اصغر کریمی رکن آبادی علی محمد میرجلیلی

منبع: الهیات تطبیقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۱

کلید واژه ها: قرآن عهد قدیم فرعون موسی بنی اسرائیل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۷ تعداد دانلود : ۸۰۸

چکیده از جمله روش هایی که کتاب های مقدس برای تبلیغ و آموزش بشر به کار می برند، استفاده از قصه است؛ قصه هایی که ریشه در وقایع حقیقی تاریخ داشته، عبرت و الگوی خوبی برای آیندگانند. سرگذشت فرعون و فرعونیان و چالش هایی که حضرت موسی (ع) و دیگر انبیاء در مقابل فرعون با آن مواجه بوده اند، یکی از موضوعاتی است که هم قرآن کریم و هم عهد قدیم را به خود مشغول داشته است. این تحقیق با جستجو در آیات قرآن کریم و کتاب مقدس (عهد قدیم)، به معرفی فرعون پرداخته است. بخشی از زندگی، رسالت و مبارزه ی موسی(ع) به فرعون طاغوت زمانش مربوط می شود، از طرف دیگر همین پیامبر در کتاب مقدس به عنوان منجی و نجات دهنده بنی اسرائیل از چنگال فرعون معرفی شده است. این که فرعون زمان موسی(ع) در قرآن و کتاب مقدس به چه نحوه ای معرفی شده، بر روی چه فرازی از زندگی و شخصیت او در هر دو کتاب تأکید شده و به چه جنبه ها و فرازهایی از زندگی این شخصیت و حکومت او کمتر پرداخته شده و یا اصلاً پرداخته نشده، از مواردی است که سعی شده است در این پژوهش به آن پرداخته شود. هر یک از قرآن و کتاب مقدس بر بخش های ویژه ای از زندگانی و منش فرعون و حضرت موسی (ع) متمرکز شده اند. در پایان، وجوه اشتراک و افتراق این دو کتاب را در بیان سیمای فرعون تلخیص کرده ایم. واژگان کلیدی: قرآن، عهد قدیم، موسی، فرعون، بنی اسرائیل.

۴۳۵۰.

آیا تجربه دینى مى‏تواند باور دینى را موجّه کند؟

نویسنده: بابک عباسی

منبع: حوزه و دانشگاه ۱۳۸۳ شماره ۳۸

کلید واژه ها: توجیه تجربه دینى باورهاى تجلى بنیاد توجیه معرفتى توجیه دستورى رویه ادراکى (حسى) رویه معرفتى دینى (مسیحى)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۷

مقاله حاضر دیدگاه یکى از فیلسوفان دین، ویلیام آلستون، را در دفاع از منزلت معرفتى تجربه دینى بررسى مى‏کند. توجیه و توجیه معرفتى در معرفت‏شناسى آلستون از جمله مباحث مقدمى در این مقاله است. نویسنده براى بررسى رویّه‏اى که به تکوین باورهاى دینى منجر مى‏گردد، رشته استدلال‏هایى را پى مى‏گیرد که در آن آلستون به مقایسه رویه ادراک حسى و رویه ادراک دینى از منظر توجیه معرفتى مى‏پردازد. وى پس از طرح دو تلقى از توجیه معرفتى (تلقى سنجش‏گرانه و تلقى دستورى) نشان مى‏دهد که رویه ادراک حسّى تنها براساس تلقى حداقلى از توجیه دستورى مى‏تواند موجه باشد؛ سپس رویه ادراک دینى (مسیحى) را به محکِ این تلقى از توجیه معرفتى زده و نتیجه مى‏گیرد که این رویه معرفتى نیز، مانند دیگرى، واجد چنین توجیهى است و تجربه دینى مى‏تواند تحت شرایطى، پاره‏اى از باورهاى دینى را موجه کند؛ با این قید که چنین توجیهى در بادى نظر ممکن است با دلایل معارض قوى‏تر، ملغى یا تضعیف گردد.

۴۳۵۱.

پیشگذارده و تناقض: تعریفِ پیشگذارده در آثار منطقی ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید عمار کلانتر مهدی قوام صفری

منبع: پژوهش های فلسفی پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۹

کلید واژه ها: ارسطو گزاره استنتاج تناقض پیش گذارده ایجاب و سلب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۶ تعداد دانلود : ۹۴۷

ارسطو در آثار منطقی خود، علاوه بر گزاره، مفهوم پیشگذارده را مطرح می کند و در تحلیلات اولیآن را بر اساس ایجاب و سلب تعریف می کند. دو مساله مهم درباره پیشگذارده از دیدگاه ارسطو مطرح است: تفسیرِ تعریفِ آن و رابطه آن با گزاره. در این مقاله ابتدا سه تفسیرِ، از جمله تفسیرِ اسکندر افرودیسی و تفسیر کلاسیک، در این زمینه تقریر و نقد می شود. و از آنجا که ارسطو به رابطه تناقض با پیشگذارده اشاره می کند، ابتدا تعریفِ تناقض از دیدگاه ارسطو بررسی می شود و سپس رابطه تناقض و پیشگذارده مورد بررسی قرار می گیرد. سرانجام تفسیر پیشنهادی از پیشگذارده مطرح می شود: پیشگذارده گزاره ای است که رابطه آن با تناقض مورد توجه قرار گرفته است و توجه به این رابطه به معنای پذیرش قاعده تناقض است که بنیاد هر گونه استنتاجی است. معنای لغوی پیشگذارده هم با این تفسیر سازگار است: پیشگذارده پیش گذاشتن یکی از دو طرف تناقض است. و از این رو پیشگذارده جدلی دو صورت دارد: پرسش از مخاطب و فرض در استنتاج جدلی.

۴۳۵۲.

ظهور و تکامل جامعه مدنی

نویسنده: علی رضایی

منبع: کیان ۱۳۷۵ شماره ۳۳

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه سیاسی

تعداد بازدید : ۱۴۶۶ تعداد دانلود : ۷۲۳

۴۳۵۳.

اخلاق و نظریه ی نفس در اندیشه ی استیچ: آوردگاه روان شناسیِ اخلاق و علوم شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدهادی فاضلی احد فرامرز قراملکی

منبع: پژوهش های فلسفی پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۵

کلید واژه ها: فلسفه ی اخلاق نظریه ی اخلاق استیچ نفس شناسی استیچ نفس شناسی یگانه انگار فلسفه ی ذهن

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۶۰۹

استیفن استیچ، یکی از نام دارترین روان شناسان و فیلسوفان حوزه های اخلاق و ذهن است. وی با بهره گیری و تلفیق سنت های روان شناسانه و فلسفی در حوزه های مذکور به مرجع بسیاری از پژوهش های معاصر در روان شناسی اخلاق و فلسفه ی ذهن بدل گشته است. پژوهش حاضر با ادعای اینکه نفس شناسی، جهان شناسی و خداشناسی فیلسوفان، سامان نظریه ی اخلاق آنان را برخواهد ساخت، به تأثیر نظریه ی نفس استیچ در نظرگاه اخلاقیِ وی خواهد پرداخت. براین اساس، نخست به تحلیل فرااخلاقِ نظریه ی اخلاق وی در دو ساحت معرفت شناسی و وجودشناسی پرداخته و سپس با ارزیابی نفس شناسی وی، درصدد یافتن نسبت های مابعدالطبیعی میان نفس شناسی و نظریه ی اخلاقِ وی برخواهیم آمد. در پایان با اشاره به اینکه تلقیِ غیر دوگانه انگار و شناختی استیچ در نفس شناسی، چگونه ساحت های یادشده را متاثر نموده، به نگرش وی مبنی بر گذار از روان شناسی متعارف اخلاق به روان شناسیِ شناختی و رهیافت های آزمایشگاهیِ وی در سامانِ نظریه ی اخلاق خواهیم پرداخت.

۴۳۵۴.

پایان فلسفه هم چون آغاز اندیشیدن

نویسنده: ساموئل آیسلینگ مترجم: محمود لطفی

منبع: نامه فرهنگ ۱۳۸۳ شماره ۵۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۷۴۱

۴۳۵۵.

مسئله شناسی روایت ذبح فرزند ابراهیم علیه السلام در ادیان ابراهیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد مقری رضا کاظمی راد محمدتقی انصاری پور

منبع: معرفت ادیان سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: قرآن تورات ابراهیم اسماعیل ذبح اسحاق اناجیل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۷۴۳

ابراهیم به عنوان نیای مشترک ادیان ابراهیمی، از جایگاهی ویژه در سنت دینی یهودیت، مسیحیت و اسلام برخوردار است. درحالیکه به باور برخی اندیشمندان معاصر، اختلاف این سه دین در مورد ابراهیم، از نقاط اشتراک آنها بیشتر است. مروری بر ادبیات تفسیری و مجادله ای پیرامون روایت ابراهیم در قرآن و کتاب مقدس، به ویژه تا پیش از شورای دوم واتیکان و عطف نظر کلیسای کاتولیک به اصل گفت وگو و تعامل ادیان، شاهدی بر این مسئله است. در این میان، ماجرای ذبح پسر ابراهیم علیه السلام ، از محوری ترین مسائل اختلافی است که در ادیان ابراهیمی تفاسیر متفاوتی از آن ارائه شده و در هر سنت دینی نقطه ثقل متمایزی یافته است. این مقاله درصدد است تا با بازخوانی برداشت های مختلفی که با تکیه بر روایت قرآن و عهدین از این واقعه صورت گرفته است، جان مایه اصلی روایت ذبح فرزند ابراهیم در ادیان ابراهیمی را مورد واکاوی قرار داده و این موضوع را در سه سنت دینی اسلام، مسیحیت و یهودیت در روایت ماجرایی واحد (ذبح پسر ابراهیم) بازنمایی کند.

۴۳۵۶.

فرهنگ شرقی - اسلامی و نیست انگاری غربی

نویسنده: عبدالجواد فلاطوری خسرو ناقد

منبع: اطلاعات حکمت و معرفت مرداد ۱۳۸۶ شماره ۵ (پیاپی۱۷)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای پست مدرنیسم

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۱۳۸۰

۴۳۵۷.

دین عقلانیت، و تحول معرفت

نویسنده: على مصباح

منبع: معرفت فلسفی ۱۳۸۲ شماره ۱و ۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۸۷۵

۴۳۵۸.

مفهوم گزارة نظرورزانه در هگل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدتقی طباطبایی

منبع: غرب شناسی بنیادی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: دیالکتیک حکم تحلیلی گزارة نظرورزانه حکم تألیفی پیشینی حکم تألیفی پسینی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید کانت تا ابتدای دوره معاصر ایده آلیسمِ آلمانی (قرون 18 و 19)

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۹۳۷

گزارة نظرورزانه یکی از نوآوری های منطقی هگل است که آن را نخست بار در درآمد کتاب پدیدارشناسی روح مطرح کرد. مفهوم اساسی این گزاره بر اساس نقدی شکل می گیرد که وی به منطق سنتی و نیز به منطق کانتی دارد. در این مقاله می کوشم تا نشان دهم این گزاره در اندیشة هگل چگونه شکل می گیرد چه نسبتی با گزاره های بنیادین در دو منطق پیش گفته دارد و نیز این برداشت خاص از گزاره چه امکاناتی را برای متافیزیک و منطق وی فراهم می آورد

۴۳۵۹.

نقد و بررسی دیدگاه دیویس درباره تجربه دینی وحیانی (الهامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی شیروانی

منبع: الهیات تطبیقی سال اول زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴

کلید واژه ها: عرفان اسلامی تجربة دینی کشف و شهود تجربة وحیانی کشف معنوی دیویس.

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه دین

تعداد بازدید : ۱۴۶۸ تعداد دانلود : ۶۵۶

جربه های وحیانی (الهامی) یکی از انواع مهم تجربه دینی است که صاحبانش آن را به یقین رسیدن ناگهانی، الهام، وحی، روشنگری، مشاهده عرفانی و بارقه بصیرت مینامند. از نظر دیویس علایم مشخصه این تجربه ها عبارتند از: 1. ناگهانی و کوتاه مدت بودن در غالب موارد؛ 2. دستیابی به معرفتی جدید از غیر طریق استدلال یا ادراک حسی؛ 3. دریافت این معرفت از سوی عاملی بیرونی به نحوی سیل آسا و رگبارگونه در غالب موارد؛ 4. همراهی با یقین مطلق؛ 5. بیان ناپذیر بودن در بسیاری موارد. این مقاله میکوشد ضمن ارائه دقیق آنچه دیویس از منظر فلسفه دین مسیحی درباره این دسته از تجربه های دینی بیان کرده، آرای او را از دیدگاه عرفان اسلامی نقد و بررسی کند. در این مطالعه تطبیقی و انتقادی معلوم میشود، آنچه دیویس تجربه دینی وحیانی نامیده است، با آنچه در عرفان اسلامی کشف معنوی خوانده میشود، ارتباطی تنگاتنگ دارد و در منابع عرفانی ما به گونه ای عمیق تر و دقیق تر بررسی شده است. تمایز میان وحی رسالی با دیگر مصادیق تجربه دینی وحیانی و بیان تفاوت های اساسی این دو، از جمله نکاتی است که مورد توجه خاص عارفان مسلمان بوده است.

۴۳۶۰.

نقدی بر خداشناسی اشو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی ارشدریاحی زینب فرهادی

منبع: معرفت ادیان سال چهارم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: خداشناسی شناخت خدا اثبات خدا صفات خدا اشو نائل شدن به خداوند

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۰۰۷

این مقاله با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی درصدد بررسی آراء اشو در رابطه با خداشناسی است. در این زمینه، با نظر به کتب این مدعی عرفان هندی، پنج موضوع مهم را از آثار پراکنده وی در باب خداوند جمع آوری و مورد بحث قرار داده و سپس به نقد عقلانی و فلسفی آن پرداخته است. این پنج موضوع عبارتند از: اثبات وجود خداوند، تعریف خداوند، شناخت خدا، صفات خدا و چگونگی نائل شدن انسان به او. اشو در همه این مباحث ارائه شده، دچار خطا، به ویژه تناقض گویی شده است، ازاین رو، باید اذعان داشت که اکثر نقدهای واردشده بر مطالب ارائه شده، با توجه به تناقضاتی است که جز با دقت و تأمل در سخنان و نظریات وی قابل کشف نیست.

درخت حوزه‌های تخصصی