درخت حوزه‌های تخصصی

شبه قاره هند و پاکستان- بویژه از دوره تیموریان- سرزمین کتابخانه ها . موزه ها. زبانها. عقاید و آداب و رسوم، عبایب و غرایب لقب گرفته است. وجود کتابخانه های معتبر در سراسر هند از جمله در حیدرآباد که سرشار از نسخه های خطی فارسی و عربی است زینت افزای شهر و عامل جذب محققان داخلی و خارجی به این شهر می گردد. کتابخانه هایی چون آصفیه، سالارجنگ . نظام حیدرآباد اداره ادبیات اردو مرکز اسناد ملی (آرکائیوز) و بالاخره کتابخانه مرکزی دانشگاه عثمانیه که در این گفتار به معرفی آن می پردازیم. آغاز تأسیس کتابخانه به سال 1919 به ساختمانی کوچک در خیابان عابد برمیگردد ولی افتتاح بنای اصلی آن در 13 اوت 1962 توسط رادهاکرشنا رئیس جمهور هند است. مجموعه کتابخانه را نسخه های خطی، کتابها و متون درسی . کتابهای مرجع . نشریات ادراری . پایان نامه ها .فیلمها . میکروفیلمها و میکروفیشها تشکیل می دهد که تعداد آنها به تفکیک در مقاله آمده است. مهمترین شعبهء کتابخانه بخش مخطوطات است که به تعدادی از آنها در مقاله اشاره شده است.

هدف: هدف مقاله حاضر بررسی مقایسه ای وضعیت اجرای مدیریت دانش و همچنین میزان مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی می باشد. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کتابخانه های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تشکیل می دهد. برای گردآوری داده ها از سه ابزار استفاده شد. از پرسشنامه محقق ساخته برای بررسی وضعیت اجرای مدیریت دانش که شامل ابعاد تولید دانش، اعتبار بخشی به دانش، ارائه دانش، اشتراک دانش و کاربرد دانش بود. از سوالات باز و سیاهه وارسی نیز برای بررسی میزان مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش و همچنین بررسی وضعیت زیرساخت ها و شیوه های پیاده سازی مدیریت دانش بر اساس اسناد و مدارک موجود در کتابخانه ها استفاده شده است. یافته ها: برنامه های مدیریت دانش در کتابخانه های مورد بررسی به صورت مطلوب اجرا نمی شود، میانگین نمرات مدیریت دانش و همچنین ابعاد مدیریت دانش در حد متوسط می باشد. در رابطه با فعالیت های فردی و سازمانی کتابداران در راستای مدیریت دانش، مانند شرکت در جلسات رسمی و غیر رسمی سازمانی، برگزاری و شرکت در دوره های آموزشی، شرکت در همایش های علمی و حرفه و نیز انتقال و تسهیم دانش در قالب نگارش مقاله و ارائه پیشنهادات، اطلاعات پرسش های باز و سیاهه وارسی نشان داد، مشارکت کتابداران در این فعالیت ها نیز اندک است. کتابخانه ها نیز مانند هر سازمان دیگری نیازمند پیاده سازی برنامه های مدیریت دانش هستند. علاوه بر فراهم بودن زیرساخت ها، مشارکت کارکنان در برنامه های مدیریت دانش نیز اهمیت فراوانی دارد. مدیران کتابخانه ها علاوه بر پیگیری برنامه های مدیریت دانش می بایست شرایط لازم را نیز برای همکاری و مشارکت کتابداران در برنامه های مدیریت دانش فراهم سازند.

هدف: این پژوهش به بررسی وضعیت کتابخانه های پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران و مقایسه آن با استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران می پردازد. روش: روش پیماشی و از نوع توصیفی است و از ابزار چک لیست استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشانگر این واقعیت است که 1) اهداف و وظایف کتابخانة دانشکده فنی به دلیل نداشتن آئین نامة مدون از سطح استاندارد پائین تر است. 2) از نظر سازمان و مدیریت با استانداردهای دانشگاهی فاصله معناداری وجود دارد. 3) از نظر تعداد نیروی انسانی متخصص نسبت به مجموعه موجود در کتابخانه با سطح استاندارد اختلافی وجود ندارد ولی نسبت به تعداد دانشجویان از سطح استاندارد پائین تر است. 4) از نظر مجموعه کتابخانه های پردیس دانشکده فنی با سطح استاندارد فاصله معناداری وجود دارد. 5) سازماندهی منابع کتابخانه های پردیس دانشکده های فنی مطلوب و نزدیک به سطح استاندارد است. 6) خدمات کتابخانه ای با سطح استاندارد اختلاف دارد. 7) از نظر فضا و تجهیزات با سطح استاندارد اختلاف وجود دارد و به نحو احسن از فضا استفاده نشده است و اصلاحات کلی در این بخش باید صورت گیرد

مقدمه: یکی از مهم ترین و اساسی ترین کار کتابخانه ها، گزینش مواد و منابع اطلاعاتی برای مجموعه ی کتابخانه ها می باشد. هدف این پژوهش، شناسایی نظرات کتابداران و کارکنان دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در خصوص ضرورت مؤلفه های مجموعه گستری استوارت لی (Stuart Lee) در کتابخانه های دانشگاهی بود. روش بررسی: نوع مطالعه، توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه بود. جامعه ی مورد پژوهش 129 نفر کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال 90-1389 بود که حجم نمونه 86 نفر محاسبه شد و تعداد 76 پاسخ نامه عودت داده شد. به منظور تعیین روایی، پرسش نامه در اختیار متخصصین و استادان کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان قرار گرفت و پیشنهادهای اصلاحی آنان اعمال شد و پایایی آن با استفاده از ضریب Cronbach's alpha معادل 96/0 محاسبه گردید. تحلیل های این پژوهش به کمک آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. یافته ها: حدود 2/59 درصد از کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان دارای خط مشی مدونی برای مجموعه سازی منابع الکترونیکی هستند. 5/40 درصد بر این عقیده اند که اهداف و وظایف کلان سازمان مادر و جنبه های مختلف آن در برنامه ی تخصیص بودجه گنجانده می شود. در اولویت بندی انتشارات، قیمت منابع 9/47 تأثیر دارد. منابع الکترونیکی ادواری نسبت به سایر منابع اولویت بیشتری دارد. نتیجه گیری: کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان روند رو به رشدی را در زمینه ی مجموعه سازی برداشته اند، اگرچه تا مطلوبیت کامل مسیری طولانی در پیش است.

با توجه به گسترش استفاده از وب سایت به عنوان یک محمل جدید اطلاعاتی در کتابخانه های دانشگاهی، لزوم سازماندهی محتوای اطلاعاتی آنها بیش از پیش آشکار شده است. تحقیق حاضر به منظور مطالعه و ارزیابی شیوه های سازماندهی اطلاعات در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است. در مرحله دوم این تحقیق، بر اساس نتایج مرحله اول، پرسشنامه ای برای بررسی نظرهای کتابداران متخصص (کارشناسان ارشد کتابداری و اطلاع رسانی) طراحی و ارسال گردید. نتایج کلی پژوهش بیانگر آن است که در سازماندهی اطلاعات صفحه اول وب سایتها، شیوه دسته بندی بر اساس نوع خدمات بیش از سایر انواع رایج است، در حالی که برای سازماندهی سایر صفحات از شیوه های نسبتاً متنوعی استفاده میشود. همچنین، شیوة الفبایی عنوان و موضوع، بیشترین کاربرد و شیوه دایرکتوری (موضوعی سلسله مراتبی) کمترین کاربرد را برای سازماندهی انواع منابع اطلاعاتی در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی دارند. اکثریت کتابداران اعتقاد دارند باید هر یک از انواع منابع در یک صفحه مستقل ارائه و سازماندهی شود و در نمایش نوع آنها، از اصطلاحهای متعارف استفاده گردد.

ایجاد کتابخانه های دیجیتالی به نظر اجتناب ناپذیر می رسد، به ویژه اگر فن آوری قادر باشد هزینهء فرایند انتقال ازکتابخانه های سنتی به کتابخانه های دیجیتالی را روز به روز کاهش دهد در این جریان بخش مرجع از جمله بخش هایی است که برای ارائهء خدمات از راه دور به استفاده کنندگان، فن آوری های نوین را به خدمت گرفته و این خود منجر به ایجاد خدمات دیجیتالی و خدمات مرجع هوشمند شده است. مقالة حاضر پس از مروری بر خدمات مرجع و فرایند مرجع، خدمات مرجع از راه دور را درکتابخانه های دانشگاهی مورد بررسی قرار می دهد و پس از پرداختن به هوش مصنوعی، نظام های هوشمند و رویکردهای به کارگیری أنها اشاره ای نیز به خدمات مرجع هوشمند خواهد داشت.

در تحقیق حاضر، نقش کتابخانه مرکزی دانشگاه امام صادق(ع) در تأمین نیازهای اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی آن دانشگاه بررسی میشود. در این پژوهش از روش پیمایشی – توصیفی استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری مورد پژوهش دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هستند و در مقام پاسخ گویی به سوال هایی در مورد منابع کسب اطلاعات، رفتار اطلاعیابی دانشجویان، عوامل مؤثر بر این رفتار، نحوه دستیابی دانشجویان به اطلاعات، میزان استفاده از کتابخانه، وضعیت کتابداران و عوامل مؤثر بر دسترسی اطلاعات است. براساس یافته های پژوهش، منابع رسمی کسب اطلاعات در هر دومقطع، منابع چاپی بوده و منابع الکترونیکی در اولویت بعدی قرار داشته است. از منابع غیررسمی کسب اطلاعات، حضور در گردهماییهای علمی داخلی، ارتباط با پژوهشگران داخل و خارج شایان ذکر است دانشجویان برای دستیابی به منابع، بیشتر از رایانه استفاده میکنند و کمکهای استادان و همکلاسیها نیز در شناسایی منابع مؤثر بوده است. دانشجویان در هر دو مقطع، وضعیت کتابداران را در بازیابی اطلاعات مورد نیازشان متوسط عنوان کرده اند و مهمترین عواملی که در عدم دسترسی به منابع مؤثر بوده اند عبارتند از: محدودبودن ساعات کار کتابخانه، محدودبودن امکانات برای دریافت اطلاعات از خارج، موجودنبودن منبع اطلاعاتی و روزآمد نبودن منابع اطلاعاتی در هر دو مقطع است.

""نیازسنجی اطلاعات"" در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از کارآمدترین امور به منظور تحقق هدفها و ارائه خدمات مناسب به کاربران در جهت تامین رضایت آنها است. با توجه به آنکه، کمتر پژوهشی به بررسی چگونگی اجرای برنامه های نیازسنجی پرداخته است، در این پژوهش با روش پیماشی، به بررسی وضعیت این مسئله در کتابخانه های دانشگاهی کشور و شناسایی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده آن، پرداخته است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 190 نفر از مدیران و مسئولان کتابخانه های مرکزی 29 دانشگاه جامع پزشکی و غیر پزشکی است، که به صورت سرشماری مورد پیمایش قرار گرفتند. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که قریب 70% کتابخانه ها برنامه ای مدون برای نیازسنجی اطلاعاتی نداشتند. احساس مسئولیت حرفه ای کتابداران در شناسایی نیاز اطلاعاتی کاربران، احساس تعهد مدیران در برابر درک مشکلات کاربران و لزوم شناخت روزآمد از نیازهای اطلاعاتی کاربران از مهم ترین عوامل تسهیل و تسریع کننده، و در مقابل بدیهی انگاری نیاز اطلاعاتی کاربران، مقاومت در برابر تغییرات و عدم توجه به واقعیت و سیاست ها و برنامه های اجرایی از جمله مهم ترین عوامل بازدارنده نیازسنجی اطلاعات در جامعه پژوهش بوده است. نگرش پاسخگویان بر اساس نوع مدرک و عوامل جمعیت شناختی درباره عوامل تسهیل کننده معنی دار بود؛ اما درباره عوامل بازدارنده تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بنابراین مدیران درباره عوامل بازدارنده نگاهی به نسبت یکسان داشته اند.

این پژوهش به بررسی الگوهای رفتار علمی فارغ التحصیلان رشتهء مهندس معدن در چهارگرایش دانشگاه تهران در مورد چگونگی استفاده از منابع اطلاعاتی پرداخته است.روش انجام پژوهش تحلیل استتادی است. در این بررسی کوشش شده است تا با تجزیه و تحلیل اطلاعات بدسث، أمده تعداد متوسط استنادها منابع مورد استفاده زبان پوشش زمانی مجلات هسته (با استفاده از قانون بردفورد) و نیز پریسامدترین عناوین، مورد استفاده دانشجویان تعیین گردد. از بررسی 116 پایان نامه با 2515 استناد مشص، می کردد که استناد به کتاب ها با33/59 در صد بیشترین استناد را به خود اختصاص داده است. میزان استفاد، از منابع انگلیسی با7/57 درصد بیشتر از متون و منابع زبان فارسی است. پر بسامدترین منابع مورد استفاده در هر گرایش و در کل پایان نامه ها در دو زبان "" فارسی و انگلیسی مشخص گردید. مجموعه مقالات با 7 سال و 9 ماه ""بالاترین و سایر"" منابع اطلاعانی با 6 سال و 2 ماه پایین ترین مبانگین نیم عر را دارند.

هدف: هدف این پژوهش بررسی دیدگاه کاربران درباره کاربردپذیری وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگا ههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی به ارزشیابی کاربردپذیری وبسایت کتابخانههای مرکزی دانشگا ههای وابسته به عتف از دید دانشجویان پرداخت. جامعه مورد بررسی، دانشجویان 30 دانشگاه وابسته به عتف بود که دارای صفحه مستقل کتابخانه مرکزی در وبسایت دانشگاه بودند. با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای دو مرحلهای پنج دانشگاه و از هر دانشگاه 92 دانشجو انتخاب و دیدگاه آنها درباره به کارگیری ابعاد کاربردپذیری در وبسایت کتابخانههای مرکزی دانشگاه خود بررسی شد. یافته ها: نتایح نشان داد به طور کلی بهکارگیری ابعاد کاربردپذیری در وبسایت کتابخانه های مرکزی دانشگا ههای وابسته به 68 درصد) / 3 (معادل 4 / با میانگین نمره 42 « محتوا » . بیش از 60 تا 80 ) قرار داشت ) « خوبی » عتف از دید کاربران در وضعیت 70 درصد) بیشترین نمره را کسب کردند. بین میانگین / 3 (معادل 6 / با میانگین نمره 53 « طراحی رابط کاربر » کمترین و نمره های قضاوت کاربران درباره به کارگیری ابعاد کاربردپذیری با وضعیت مطلوب ( 80 درصد) تفاوت معناداری وجود کاربران با سابقه استفاده متفاوت از رایانه و » ،« کاربران مقاطع مختلف تحصیلی » داشت. تفاوت معناداری بین قضاوت درباره بهکارگیری ابعاد کاربردپذیری در ،« کاربران با دوره استفاده متفاوت از وب سایت کتابخانه مرکزی » و « اینترنت کاربران » و « کاربران زن و مرد » وبسایت کتابخانه های مرکزی دانشگا ههای وابسته به عتف مشاهده شد. اما، بین قضاوت تفاوتی معناداری وجود نداشت. « گروههای سنی مختلف

بریستول شهری قدیمی در جنوب غربی انگلستان با دانشگاهی بزرگ است .کتابخانه تخصصی هنرها وعلوم اجتماعی این دانشگاه علاوه برمجموعه اسنادونسخه های خطی اروپایی دارای مجموعه بزرگی ازنسخه های خطی بودایی که از تبت ،سیلان وهند به انجا منتقل شده اند .درمیان این مجموعه ها ،تعدادی نسخه خطی وسند فارسی وعربی به شرح ذیل وجود دارد .برخی ازنسخه ها واسناد از جهاتی قابل توجه اند ازجمله فرمانی از مظفرالدین شاه نسخه مصور شرفنامه نظامی گنجوی از قرن 11 وغزلیات حاذق گیلانی که تاکنون نسخه ای از آن درایران معرفی نشده است .