درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرکتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر اصفهان بر ارتقاء سواد اطلاعاتی دانش آموزان از دیدگاه کتابداران و آموزگاران پرداخته است. روش این پژوهش پیمایشی و داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد. جامعه آماری این تحقیق 44 نفر از آموزگاران مدارس و کتابداران کتابخانه هایی است که به صورت مشترک در طرح خودگردان شهرستان اصفهان شرکت دارند. نتایج حاصل از بررسی داده ها مبین این امر است که برنامه های آموزشی غیر رسمی کتابخانه های کانون موجب ارتقاء مهارتهای سواد اطلاعاتی دانش آموزان می شود. برنامه های مذکور در ایجاد و ارتقاء مهارتهایی مانند حس کنجکاوی و روحیه پرسشگری، انتخاب و جستجوی منابع اطلاعاتی مناسب، تفکر انتقادی و خلاق و انجام کارهای گروهی موثر بوده است.

در این مقاله، موانع کاربرد فناوری اطلاعات بررسی و از نگاه مدیریت تغییر، تحلیل میشوند. بدین منظور، ابتدا با اشاره به سرمایه گذاریهای ملی و جهانی در این زمینه، شواهدی از میزان موفقیت و شکست کاربرد این فناوری ارائه میگردد. بررسی پژوهشها و مطالعات پیشین در زمینة موانع کاربرد این فناوری، بخش بعدی مقاله را تشکیل میدهد که در آن در مجموع به 31 مانع اشاره میشود. سپس لزوم دسته بندی این عوامل تبیین و معیارهای دسته بندی آنها بیان میشوند. از آنجا که فناوری اطلاعات به عنوان عاملی برای تغییر شناخته میشود، مدلهای تغییر نیز در دسته بندی مفهومی عوامل مؤثر بر کاربرد آن قابل استفاده هستند. برای این دسته بندی از دو گونة «مدلهای محتوایی» و «مدلهای فرایندی» تغییر استفاده شد. مدلهای محتوایی، مدلهایی هستند که بر محتوای تغییر تأکید دارند و سازمان را به ابعادی تفکیک میکنند که تغییر باید در آنها صورت پذیرد. مدلهای گونة دوم نیز مدلهایی هستند که به مراحل و اقدامهای لازم برای انجام یک تغییر اشاره میکنند. در این مقاله، از مدل هفت بعدی «وارد» و «الوین» به عنوان مدل محتوایی و مدل هشت مرحله ای «کاتر» به عنوان مدل فرایندی تغییر برای دسته بندی و تحلیل موانع کاربرد فناوری اطلاعات استفاده شده است

درباره مفهوم اطلاعات و ارتباطات تاکنون تعریفی دقیق و رسمی ارائه نشده است. متخصصان حوزه های مختلف اغلب کوشیده اند جلوه ها و ویژگیهای این پدیده ها را تا آنجا که به حوزه های تخصصی آنها مربوط میشود، تعیین کنند. از این رو صاحب نظران این پدیده ها را در قلمروهای ریاضیات، زبان شناسی، اقتصاد، روان شناسی، ارتباطات و ... مطالعه و تحلیل کرده و ویژگیهای متفاوتی برای آنها برشمرده اند. بسیاری، اطلاعات را گاه به پدیده های نسبتاً آشنای دیگری تشبیه کرده اند که بارزترین آنها تشبیه اطلاعات به «ماده» و «انرژی» است. به همین دلیل «اطلاعات» را به جای اصطلاح «انرژی» دانسته اند. اطلاعات با مفاهیم دیگری نیز سنجیده میشود؛ از جمله اطلاعات و آنتروپی در مکانیک، اطلاعات و احتمال، اطلاعات و بینظمی، و اطلاعات و تصمیم گیری. پس از مفاهیم کلیدی و لغوی، با توجه به واژه نامه های انگلیسی و ریشه لغوی «اطلاع» در زبان فرانسه و لاتین، به تحول واژه اطلاع یا خبر اشاره میشود. «نظریه اطلاع» در سال 1949 میلادی برای استفاده در مسائل «ارتباط دور» شکل گرفت. از جهت ریاضیات دو مؤلف آمریکایی «گلودشانون» و وارن ویور»، موضوع اطلاع را اندازه گیری و سنجش برشمردند. از این رو، «اطلاع» در نظریه علمی، یک مقیاس ریاضی است که برای اندازه گیری مقدار تازگی پیام نزد گیرندگان از آن استفاده میشود. این دو دانشمند آمریکایی، با توجه به نظریه ریاضی، واحد ""Bit"" را واحد اطلاع رسانی معرفی کردند. استعمال واژه «ارتباط» به صورت جمع یعنی «ارتباطات» بیشتر به جنبه مطالعه ابزار و لوازم و فن این پدیده اشاره دارد و جنبه مفرد آن بیشتربه سیر و جریان این رشته مربوط میشود. در انتها، چند تعریف تازه از دیدگاه های جامعه شناسی تعریف و در نهایت انواع ارتباط و اهمیت ارتباطات بررسی میشود.

نقش فناوری ارتباطات و اطلاعات به عنوان محور بسیاری از تحولات جهانی و همچنین یکی از ابزارها و بسترهای مهم توسعه همه جانبه، انکارناپذیر است. از این رو، متصدیان امور مملکتی که خواهان افزایش قدرت و ثروت ملی و بهبود بخشیدن به شاخصهای زندگی شهروندان خود هستند، در هزاره سوم به این امر توجه و اهتمام ویژه ای دارند. اما مسئله مهم این است که یک فناوری زمانی میتواند به هدفهای فوق نایل شود و سودمند واقع گردد که در مقطع زمانی مورد نیاز ایجاد و محقق شده و زیرساختها و بسترهای جامعه نیز آماده باشد. حصول چنین مطلوبیتی، نیازمند آمادگی و برنامه ریزی از قبل است که در ادبیات امروز «آینده نگاری»[2] نامیده میشود. مقاله حاضر با هدف بررسی و تحلیل آینده نگاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) تجربه کشور چین (در افق 2020) و ژاپن (در افق 2035) را مورد کنکاش قرار داده است. لذا پس از معرفی فرایند آینده نگاری، به نتایج حاصل از این فرایند در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد در ژاپن فناوریهای «امنیت اطلاعات» از نظر شاخص اثرهای اجتماعی، شاخص اثرهای اقتصادی و شاخص اهمیت، فناوریهای برتر آینده شناخته شده اند و سال تحقق آنها تقریباً در فاصله 2012 تا 2017 خواهد بود. همچنین، به طور متوسط فاصلة زمانی میان تحقق فناوری و پذیرش و بهکارگیری آن در جامعه، 3/5 سال خواهد بود. نتایج کشور چین نیز نشان میدهد از نظر شاخص اثرهای اقتصادی «فناوری شبکه»؛ از نظر شاخص اثرهای اجتماعی «فناوری شبکه» و «آیسیهای جدید» از نظر شاخص اهمیت «امنیت اطلاعات» و «امنیت شبکه»؛ از نظر اثرگذاری بر صنایع مدرن «فناوری شبکه» و «آیسیهای جدید»؛ و از نظر اثرگذاری بر صنایع سنتی «فناوری یکپارچه سیستم SoC و آیسی» و «فناوریهای شبکه های نسل آینده»؛ و از نظر تأثیر در افزایش کیفیت زندگی مردم «فناوری چینی پردازش اطلاعات» و «فناوری دستیابی به باند پهن» مهم شناخته شده اند

این مقاله با تبیین مشکلات و علاقه های مشترکی که میان کتابخانه های مختلف وجود دارد، ارزشهای وجودی کتابخانه را شرح میدهد و هشت ارزش را به عنوان استاندارد ارزیابی آنچه کتابخانه ها انجام میدهند، ذکر میکند که عبارتند از: نظارت، خدمات، آزادی فکری، رعایت حریم اطلاعات شخصی، خردگرایی، تعهد نسبت به سواد و یادگیری، برابری در دسترسی به دانش و اطلاعات مدوّن، دموکراسی. همچنین، بیان میدارد هرچند با ورود فناوری به کتابخانه ها بسیاری از خدمات و برنامه های آنها متحول و دگرگون میشود، ارزشهای کتابخانه همچنان پایدار باقی خواهد ماند

هدف: در مقاله حاضر با استفاده از پایگاه Web of Science به بررسی دانشگاه های ایران در بازه زمانی 2002-2006 بر اساس تعداد انتشارات علمی نمایه شده در این پایگاه پرداخته شده است. روش: در این پژوهش از روش تجزیه و تحلیل استنادی استفاده شده است. در واقع با استفاده از داده های موجود در پایگاه IsI براساس سال، نام مؤسسات، نوع مدرک منتشره ، زبان و میزان همکاری با سایر کشورها به تحلیل این داده ها پرداخته شده است. یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در طی سال های مورد بررسی، دانشگاه تهران بالاترین انتشارات را در بین دانشگاه های کشور دارا بوده است. مجله PHOSPHORUS"" ""SULFUR AND SILICON AND THE RELATED ELEMENTS بیشترین تعداد مدارک تولید شده دانشگاه های ایران را منتشر نموده است. بیشترین حجم مدارک ایرانی نمایه شده در پایگاه Web of Science، مربوط به موضوع شیمی بوده است. مقالات با 23/88درصد بالاترین نوع مدارک منتشره در مجلات آی.اس.آی را تشکیل داده و زبان عمده مدارک منتشر کرده انگلیسی با 91/99درصد بوده است. بیشترین میزان مشارکت دانشگاه های ایران در زمینه انتشار مدارک علمی با کشورهای آمریکا و سپس کانادا بوده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی زیرساخت خدمات کتابخانه ای آموزش از راه دور در کتابخانه های دانشگاه پیام نور و در پیوند با ساختار آموزشی، به روش مشاهده اسنادی(مربوط به دوره پنج ساله 1384-1380)و نیز روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل10 مرکز بزرگ که بصورت انتخابی و 10 مرکز کوچک که به صورت تصادفی مشخص شده بود، میباشد. این مراکز در 10 منطقه، بر اساس تقسیم بندی دانشگاه پیام نور در سطح کشور، قرار داشت. اعضای هیئت علمی در مراکز بیست گانه مورد بررسی در سال1385، 220 نفر بودند که 176 نفر (80%) به پرسشنامه پاسخ دادند. جامعه آماری مسئولان کتابخانه (کتابداران) در مراکز مورد بررسی 20 نفر بودند که همگی (100%) به پرسشنامه پاسخ دادند. جامعه آماری دانشجویان نیز در 20 مرکز مورد پژوهش شامل 962/100 دانشجو بود. حجم نمونه دانشجویان بر اساس فرمولهای آماری، حداقل 1064 نفر تعیین شد تا با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انجام پذیرد. در کل1400 پرسشنامه میان دانشجویان مراکز بیست گانه (با تخصیص متناسب در هر مرکز) توزیع گردید که 1112 نفر به آن پاسخ دادند. یافته های پژوهش نشان داد: 1.     بین هر یک از عوامل زیرساختی (امکانات، مدیریت، کارکنان، مستندسازی، امور مالی، منابع و خدمات) کتابخانه های «مراکز» دانشگاه پیام نور مستقر در شهرهای بزرگ و کتابخانه های «مراکز» مستقر در شهرهای کوچک از دیدگاه کتابداران، تفاوتی معنادار وجود ندارد. 2.     در بیشتر موارد بین میزان رشد کمّی ساختار آموزشی دانشگاه پیام نور ( دانشجو، عضو هیئت علمی، رشته تحصیلی، کارمند، بودجه و هزینه های آموزشی) و میزان رشد کمّی امکانات کتابخانه ها (کتابدار، منابع چاپی و دیجیتالی، منابع دیداری – شنیداری، مساحت و سایر امکانات)، رابطه ای معنادار وجود ندارد. 3.     بین میزان استفاده دانشجویان دانشگاه پیام نور از کتابخانه و شیوه های رسمی آموزشی(تک کتاب و بدون منبع، خودخوان و بدون منبع، عملی و بدون منبع) تفاوت معنادار وجود دارد. 4.     بین نگرش اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور درباره تناسب امکانات، منابع و خدمات موجود در کتابخانه های این دانشگاه، تفاوتی معنادار وجود ندارد. 5.     بین میزان دسترس پذیری منابع اطلاعاتی دیجیتالی و منابع اطلاعاتی چاپی کتابخانه های دانشگاه پیام نور از دیدگاه اعضای هیئت علمی، تفاوتی معنادار وجود دارد.6.     بین میزان دسترس پذیری منابع اطلاعاتی دیجیتالی و منابع اطلاعاتی چاپی کتابخانه های دانشگاه پیام نور از دیدگاه دانشجویان، تفاوتی معنادار وجود دارد. 7.       بین نگرش اعضای هیئت علمی، کتابداران و دانشجویان درباره جایگزینی منابع دیجیتالی بجای منابع چاپی، تفاوتی معنادار وجود دارد