اخلاق اسلامی

نمایش ۷۲۱ تا ۷۴۰ مورد از کل ۲٬۹۱۷ مورد.

۷۲۱.

تبیین و بررسی اراده و انواع آن در قرآن کریم (با تکیه بر ارادة انسانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نعیم عموری مسعود باوان پوری

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلید واژه ها: اراده قرآن کریم ارادة خداوندی ارادة انسانی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۷۰ تعداد دانلود : ۶۷۷

اراده به معنای خواستن، محبّت، طلب و امر و دستور آمده است. در قرآن کریم به انواع مختلفی از اراده اشاره شده است که ارادة الهی در بالاترین سطح آن قرار دارد و پس از آن ارادة انسانی، فطری و شیطانی قرار دارند. ارادة انسانی به فرد این اختیار را می دهد که اعمال خیر و شر انجام دهد و خویشتن مسئول پاسخگویی به این اعمال در روز قیامت باشد. اراده در مواضع خیر و شر به کار می رود که ارادة خیر شامل ارادة اصلاح و تغییر، نصحیت، تلاش برای آخرت، شیردهی مادر و خویشتنداری (شکیبایی) می گردد و نیز ارادة شر شامل اموری مانند ارادة گمراهی، نیرنگ و فریب، خیانت، فجور، قتل و جبروت، فرار از امر واجب، کفر و الحاد و ولایت کافران می شود. مقالة حاضر می کوشد با بررسی متن قرآن کریم و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و به شیوة کتابخانه ای، انواع اراده را در قرآن کریم با ذکر مثال هایی دربارة هر یک، مورد تبیین و بررسی قرار دهد.

۷۲۲.

عوامل، بسترها و آثار ناامنی اخلاقی در آراء و اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ایمان محکم کار محمدمهدی حلاج

منبع: بصیرت و تربیت اسلامی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۰

کلید واژه ها: امنیت اجتماعی ناتوی فرهنگی ناامنی اخلاقی آراء و اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۴۴ تعداد دانلود : ۶۱۱

امنیت همواره به عنوان یکی از مهمترین نیازهای بشر مطرح است. امروزه امنیت به عنوان یک کالای عمومی، مورد مطالبه همگان بوده و تأمین آن مستلزم تعامل آگاهانه و راهبردی، در قالب یک عمل جمعی و مشارکت آمیز میباشد؛ از سوی دیگر، امنیت اخلاقی، ازجمله: نیازهای اساسی، حیاتی و دائمی در جامعه میباشد؛ بهگونهای که ایجاد، حفظ و گسترش آن از اهداف و ارزشهای بنیادی دولتها محسوب میگردد. با توجه به اهمیت چشمگیر و بیبدیل انقلاب اسلامی در مقابله و مبارزه با ناامنی اخلاقی در کشور، آگاهی از نظرها و اندیشههای رهبر اندیشمند انقلاب اسلامی، حضرت امام خامنهای مدظله العالی در این خصوص، بسیار مهم و حساس میباشد.

۷۲۳.

مصرف به مثابه فعل اخلاقی: خوانش انتقادی رویکردهای فلسفی به مصرف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید علی اصغر هاشم زاده

منبع: اخلاق وحیانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: اخلاق فضیلت وظیفه گرایی پیامدگرایی مصرف اخلاقی اخلاق مصرف

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۱۱ تعداد دانلود : ۴۴۴

در اوایل دهه 1970 و به دنبال رشد مصرف گرایی در جوامع، بروز بحران های زیست محیطی مانند گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی، تحولات تکنولوژیک و چالش های نوپدید اخلاقی در اقتصاد جهانی، جنبش جدیدی به نام «مصرف اخلاقی»[1] در حوزه اخلاق زیست محیطی پدید آمد که هدف آن، اصلاح شیوه های مصرف با تکیه بر ملاحظات اخلاقی بود. مصرف اخلاقی، به معنای خرید آگاهانه کالاها و خدماتی است که در نظر مصرف کننده، چه در تولید و چه در مصرف، کمترین آسیب را به انسان، حیوان و طبیعت می رسانند. در این زمینه، فیلسوفان، سیاست مداران و فعالان اقتصادی فرهنگی تلاش بسیاری کردند تا در چهارچوب این جنبش، راه حل های مناسبی برای کاهش تأثیرات مخرب انسان بر محیط زیست به دست دهند. این مقاله ضمن تبیین مهم ترین ابعاد مصرف اخلاقی و زمینه های شکل گیری آن، نگرش های فلسفی به این پدیده نوپا، شامل وظیفه گرایی، پیامدگرایی و اخلاق فضیلت را نقد و بررسی می کند. در فضای امروز جهان، برخی از مفاهیم اخلاقی مصرف در سطح کلان و به ویژه در میان اقتصاددانان و فیلسوفان، رواج و نمود بسیار یافته است. بی تردید در چنین وضعی، مصرف اخلاقی یا نگاه ارزشی به مقوله مصرف، عنوانی بحث برانگیز و مهم می نماید. [1]. Ethical Consumerism

۷۲۴.

ویژگی های تعارضات اخلاقی واقعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن بهرامی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلید واژه ها: دلیل باید تناقض پنداری واقعی تخلف اخلاقی پس ماند

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق

تعداد بازدید : ۱۴۳۳ تعداد دانلود : ۶۰۳

در این مقاله با اشاره به سیر تاریخی نزاع واقعی یا پنداری بودن «تعارض اخلاقی» و ادله طرفین، به تحلیل مفهومی قیود و نشانه های یک مورد تعارض اخلاقی واقعی پرداخته و اثبات می شود که حل نزاع واقعی یا پنداری بودن دوراهه های اخلاقی، بستگی به این دارد که مفهوم «باید» قابل تحویل به مفاهیم مندرج در آن باشد یا نه. در صورت تحویل مفهوم «باید» به «دلیل»، می توان از توجیه تکالیف، قابلیت ارزیابی و سنجش پذیری آنها سخن گفت. «گریزناپذیر بودن تخلف اخلاقی»، «ملغی نشدن» هیچ یک از دو الزام ازسوی دیگری، «وجود تناقض» و «پس ماند اخلاقی» ازجمله قیود مهم و نشانه های اختصاصی یک تعارض واقعی شمرده شده اند.

۷۲۵.

چگونگى تأثیر توکّل در درمان حُزن از منظر قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: على ملکوتى نیا زینب سادات نیکویى روزبهانى

منبع: معرفت سال بیست و سوم دی ۱۳۹۳ شماره ۲۰۵

کلید واژه ها: توکل قرآن و حدیث اعتماد به خدا حُزن غم زدایى شادکامى سختى هاى زندگى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۵۵ تعداد دانلود : ۴۶۶

حُزن و اندوهِ شدید و مداوم، از جمله بیمارى هاى روحى و اخلاقى است که آسیب هاى گوناگونى را در جسم، جان و رفتار آدمى بر جاى مى گذارد. درمان این بیمارى، از دغدغه هاى اندیشمندان علوم اسلامى و پژوهشگران روان شناسى بوده است. از منظر قرآن و حدیث نیز، یکى از راه هاى از میان بردن حُزن در زندگى، «توکّل به خدا» معرفى شده است. پرسش اساسى این است که توکّل، چگونه باعث برطرف شدن حُزن و افزایش شادکامى انسان در سختى هاى زندگى مى شود؟ مقاله حاضر با روش کتابخانه اى و تحلیل محتوا، به تبیینِ مفهوم توکّل و کاربرد آن در «حُزن زدایى» مى پردازد و پس از مطالعه و بررسى متون اسلامى (قرآن و حدیث) به این نتیجه مى رسد که توکّل و اعتماد به خداوند، با تغییر و اصلاح شناخت آدمى در حوزه هاى عاطفى و رفتارى انسان تأثیر مى گذارد که حاصل آن، صبر در ناملایمات، زهد در تمایلات و شادابى و تلاش در کارها خواهد بود. نتیجه اینکه براى رهایى از اندوه، باید «توکّل به خدا» را در انسان ها به وجود آورد.

۷۲۶.

ملاحظات و چالش های اخلاقی در برنامه های رادیویی (با تأکید بر ارتباطات کلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد فلاح

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلید واژه ها: اخلاق اسلامی اخلاق رسانه رادیو اخلاقی اخلاق گفتاری چالش های اخلاقی رادیو

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق حرفه ای اخلاق رسانه ای

تعداد بازدید : ۱۳۳۷ تعداد دانلود : ۶۵۶

اخلاق گفتاری از مهم ترین ویژگی های جامعه مطلوب اخلاقی است که مرهون عوامل بسیاری ازجمله عوامل فرهنگی و اجتماعی است. در این بین رادیو به عنوان رسانه شنیداری نقش کلیدی در این زمینه دارد. در این رسانه عوامل انسانی مستقیم و غیر مستقیم شامل تهیه کنندگان، نویسندگان، گزارشگران، گویندگان، مجریان، کارشناسان و دیگر عوامل مؤثر در برنامه های تولیدی و زنده رادیو می توانند گام های مؤثری در این زمینه بردارند. اخلاق حرفه ای رسانه اقتضا می کند عوامل دست اندرکار به ویژه سیاستگذاران کلان در رادیو با آموزش و آگاهی بخشی اخلاق گفتاری در این رسانه ضمن دانستن مصادیق رذایل و فضایل اخلاق و ادب گفتار در رادیو و با تأکید بر اخلاق رسانه ای بتوانند زمینه بهبود شرایط موجود و رسیدن به نتایج و اهداف اخلاقی مورد نظر را فراهم آورند. چالش ها و تعارضات اخلاقی در این حوزه نیز حائز اهمیت است. اینکه آیا عوامل رادیو جهت جذب مخاطب یا حقیقت گویی می توانند برخی ملاحظات اخلاقی مثل عدم اشاعه فحشا و یا مزاح و شوخی غیر مشروع را نادیده بگیرند و اقدام به تولید محتوی کنند مصداق و نمونه ای از این چالش هاست.

۷۲۷.

حرکت استکمالی انسان نزد شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نادیا مفتونی محمود نوری

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۵

کلید واژه ها: نفس سعادت عقل شیخ اشراق کمال فلک رمز

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۴۲

شیخ اشراق حرکت استکمالی انسان را هم به زبان علم، هم به زبان نماد، مورد توجه قرار داده و در قالب داستان های متعدد روایت کرده یا بدون قالب داستانی، به نمادسازی در این مسئله پرداخته است. تحلیل و رمزگشایی از نمادهایی که سهروردی در رساله های خویش برای تصویرسازی سیر نفس به سوی سعادت به کار برده، نشان دهنده عوامل و اسباب کمال و سعادت انسان، در دیدگاه او است. اساسی ترین مراحل سیر استکمالی نفس عبارت اند از: یک؛ چیرگی بر قوای نفسانی، به ویژه حواس ده گانه ظاهری و باطنی؛ دو؛ اتصال به نفوس ناطقه فلکی؛ سه؛ اتصال به عقل فعال و دیگر عقول ده گانه.

۷۲۸.

ساخت مقیاس فرم کوتاه سرمایه معنوی و بهزیستی معنوی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن گل پرور نفیسه دارایی فلور خیاطان

منبع: انسان پژوهی دینی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳۲

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی سرمایه معنوی سرمایه روان شناختی بهزیستی معنوی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۲ تعداد دانلود : ۵۰۱

در دین اسلام بر نقش معنویت گرایی در سلامت جسم و روان تأکید ویژه ای شده است. یکی از سازه های بسیار نوین در عرصه معنویت، سرمایه معنوی و دیگری بهزیستی معنوی است. هدف این پژوهش، تهیه مقیاس فرم کوتاه سرمایه معنوی و بهزیستی معنوی است. نمونه پژوهش 294 نفر بودند که از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس سرمایه معنوی و بهزیستی معنوی ، پرسش نامه سرمایه روان شناختی و پرسش نامه سرمایه اجتماعی بودند. داده ها از طریق تحلیل عامل اکتشافی، محاسبه آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل گردید. نتایج نشان داد که مقیاس کوتاه سرمایه معنوی با ده سؤال و مقیاس فرم کوتاه بهزیستی معنوی با ده سؤال از روایی سازه مناسبی برخوردار هستند. آلفای کرونباخ و پایایی باز آزمایی مقیاس کوتاه سرمایه معنوی برابر با 93/0 و 9/0 و آلفای کرونباخ و پایایی باز آزمایی مقیاس کوتاه بهزیستی معنوی برابر با 78/0 و 8/0 به دست آمد.

۷۲۹.

تأثیر زیارت مشاهد اهل بیت علیهم السلام بر رشد اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید احمد فقیهی ابوالفضل عسکری

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: رشد اخلاقی زیارت اهل بیت علیهم السلام بینشی گرایشی توانشی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی

تعداد بازدید : ۱۰۴۶ تعداد دانلود : ۴۹۳

پژوهش حاضر با هدف بررسی فرایند تأثیر زیارت مشاهد اهل بیت علیهم السلام بر رشد اخلاقی، در صدد پاسخ گویی به پرسش هایی است که چیستی رشد اخلاقی، چرایی زیارت مشاهد اهل بیت علیهم السلام از منظر اخلاق و اثرات زیارت مشاهد اهل بیت علیهم السلام بر نفس و ساحت های آن و چگونگی این اثرگذاری را دنبال می کنند. رشد اخلاقی همان کمال روحی و آراستگی به فضایل اخلاقی است، که در فرایند «تربیت اخلاقی» با پاک سازی و تضعیف موانع و همچنین با ایجاد و تقویت عوامل در هریک از ساحت های بینشی، گرایشی و توانشی حاصل می شود. در تربیت اخلاقی، متربی نیازمند روش هایی است تا رشد اخلاقی را در ساحت های سه گانه تحقق بخشد، زیارت یکی از روش های تربیت اخلاقی است که با رفع و یا تضعیف موانعی مانند شک و تردید، دنیاگرایی و آثار ذنوب، و همچنین با ایجاد و تقویت عواملی مانند معرفت، امید، یاد خدا و ایمان موجب بالندگی در هریک از ساحت های بینشی، گرایشی و توانشی و سرانجام رشدِ اخلاقی متربی می شود. گفتنی است که این پژوهش به روش تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است.

۷۳۰.

تربیت اخلاقی و سعادت در نظام آموزشی ایران (مقابلة دیدگاه فارابی، لاک، رورتی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سمانه امینی مشهدی محمدرضا آهنچیان

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: سعادت اخلاق فارابی رورتی آموزش و پرورش تربیت لاک

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۵۰ تعداد دانلود : ۶۸۲

از جمله قلمروهای معرفتی مربیان- فیلسوفان، حوزة تربیت اخلاقی است که به منزلة یک محور اساسی، در مبانی و اصول آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران نیز بر آن تأکید شده است. هدف از ارائة این مقاله بررسی تطبیقی دلالت های تربیت اخلاقی فارابی و لاک، سازگاری وجوه اشتراک آراء آنها با نظام آموزش و پرورش ایران و تقابل این سازگاری با مفهوم حقیقت نجات دهنده از منظر رورتی است. نگارندگان این مقاله درصددند با استفاده از روش های «توصیفی تحلیلی» و «استنتاجی»، ضمن تحلیل و مقایسة دیدگاه های فارابی و لاک دربارة تربیت اخلاقی، میزان سازگاری آراء آنها با مبانی تربیت در سند ملی آموزش و پرورش را بررسی کنند. سپس به مفهوم «حقیقت نجات دهندة» رورتی در مقابل آراء فارابی و لاک دربارة تربیت اخلاقی توجه شده است. در نهایت، این نتیجه به دست آمده است که میان مفهوم «حقیقت نجات دهندة» رورتی با دیدگاه فارابی و لاک و نیز هدف های نظام آموزش و پرورش کشور انطباقی وجود ندارد؛ زیرا رورتی رستگاری انسان را، که همان سعادت واقعی یا حقیقت نجات دهنده است، انکار می کند.

۷۳۱.

بررسی دیدگاه های ایمانوئل کانت در موضوع اخلاق و آموزه های اخلاق مدارانه امام محمدباقر(ع)

نویسنده: سید هادی طباطبایی عبدالله نصری

منبع: پژوهشنامه حکمت اهل البیت (ع) سال دوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: دین اخلاق تکلیف ایمانوئل کانت امام محمدباقر (ع)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۷۵ تعداد دانلود : ۵۵۹

ایمانوئل کانت (Immanuel kant) فیلسوف شهیر آلمانی، در مبانی اندیشه خود، به بحث اخلاق توجه کرده است. وی با ترسیم منظومه فکری خود، بر این باور است که اخلاق مداری فراتر از هر گونه امر طبیعی یا مافوق طبیعی است. وی با تلاشی که در راستای خلوص اخلاق به انجام رسانده، بر این رای حکم کرده که تنها و تنها اراده خیر است که می تواند به دور از هر شائبه غیر اخلاقی باشد. امام محمدباقر(ع) از جمله ائمه معصومی است که در آموزه های خود، بر موضوع اخلاق مداری تاکید فراوان کرده است. امام باقر در مقایسه با کانت، از مرحله ای متعالی تر در اخلاق، سخن به میان می آورد. بررسی دیدگاه های امام باقر(ع) و کانت، ما را به فهم صحیح تری از نسبت اخلاق و دین نیز رهنمون می کند.

۷۳۲.

نسبت میان اخلاق و آداب؛ با تأکید بر اخلاق و آداب اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید حسین شرف الدین

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: اسلام اخلاق کارکرد ارزش رفتار هنجار آداب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۵۹ تعداد دانلود : ۵۸۲۰

یکی از نظام های هنجاری بسیار مهم در هر جامعه و جهان های فرهنگی، آداب اجتماعی است. هویت انضمامی، بین الاذهانی، نسبی و متغیر بودن و کارکرد های صوری آداب موجب شده تا این بخش هنجارین، به رغم اهمیت از حوزه مطالعات محققانه به دور مانده و یا در حاشیه موضوعات فقهی، حقوقی و اخلاقی به اجمال ملاحظه شود. پرسش از چیستی، چرایی و ضرورت، انواع، نقش و کارکرد، مبانی نظری، وجوه اشتراک و افتراق آن با سایر نظام های هنجاری همچون اخلاق، فقه، قانون، عرف، و استحسانات زیباشناختی، عمده ترین پرسش هایی است که انتظار می رود شاخه های مختلف علوم اجتماعی به تناسب علایق و جهت گیری های رشته ای خود بدان توجه کنند. این نوشتار درصدد است تا نسبت مفهومی، نظری، زبانی و کارکردی میان اخلاق و آداب اجتماعی را به مثابه دو نظام هنجاری با محوریت منابع دینی و منابع معرفت دینی مورد واکاوی و تحلیل قرار داده، به برخی نتایج کاربردی متناسب با اقتضائات جامعه موجود دست یابد. روش مطالعه، تحلیل محتوای گزاره های مربوط در متون و منابع دینی و علمی با روش تفسیری است.

۷۳۳.

نقش خیال در تربیت انسان (از منظر آیت الله جوادی آملی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مهدی میرهادی حسنعلی بختیار نصرآبادی محمد نجفی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و دوم دوره جدید تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلید واژه ها: تربیت و ارتباط آن با خیال خیال الهی و تربیت انسان حیات حقیقی و حیات طبیعی خیال از نظر آیت الله جوادی آملی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۸۲ تعداد دانلود : ۷۰۶۱

مهمترین هدف این نوشته، بیان اهمیت و نقش خیال در تربیت انسان با توجه به دیدگاه-های آیت الله جوادی آملی است. تحلیل توصیفی و استنتاج، روش این اثر بوده است. حیات انسان دو قلمروی اصلی دارد: قلمروی اول، حیات حقیقی (فطرت و عقل) اوست. در این قلمرو خطا و انحراف راه ندارد. انسانی که حیاتش قرین فطرت و عقل باشد، سعادتمند خواهد بود. قلمروی دوم، حیات طبیعی انسان است که عرصه امیال و آرزوها و عرصه اراده و حرکت انسان در مسیر سعادت یا شقاوت است. دستگاه ادراکی و تحریکی انسان، نقش آفرینان اصلی این قلمرو هستند. قوای ادراکی و تحریکی، دستمایه و سرمایه انسان برای انتخابهایی است که در نهایت هویت و سعادت یا شقاوت او را رقم می زند. خیال، نقشی مهم در هدایت یا انحراف قوای ادراکی و تحریکی افراد دارد و لذا چهره ای الهی و چهره ای غیر الهی دارد؛ در صورتی که تحت تدبیر و حکومت عقل، فعالیت کند، الهی و معد تربیت انسان خواهد بود و در صورتی که از عقل تمکین نکند، غیر الهی و مزاحم تربیت نوع بشر خواهد بود. تربیت خیال، زمینه ساز سعادت انسان است. مهمترین راه های تربیت خیال، تعدیل، تهذیب و تطهیر خیال، ریاضت عقلی، تقوای علمی، و کاهش پراکندگی های درونی است.

۷۳۴.

نقد و بررسی رویکرد تلفیقی در فلسفة تعلیم و تربیت اسلا می (بر مبنای فلسفة اسلامی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: فاطمه اردبیلی سعید بهشتی

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: فلسفه اسلام تربیت تلفیق تعلیم

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۰۸ تعداد دانلود : ۵۳۸

مدافعان رویکرد تلفیقی در فلسفة تعلیم و تربیت اسلا می، که افرادی همچون کیلانی و به ویژه خسرو باقری هستند، نخست به نفی و رد رویکرد ایجابی نسبت به کاربست فلسفة اسلا می در تدوین فلسفة تعلیم و تربیت اسلا می دست زده اند و در ادامه، با بیان اینکه گریزی از فلسفه به طور کلی نیست، رویکرد سلبی را هم رد نموده، در جست وجوی راه سو می برآمده اند که به بیان ایشان، همان «استفاده از فلسفه همچون روش و ساختار است». مقالة حاضر نخست به این دیدگاه و در ادامه، به نقد و ارزیابی آن پرداخته است. نخست چالش اسلامی بودن فلسفة اسلا می مطرح شده است تا ملاحظه شود که اشکالات این گروه به اسلامی بودن فلسفة اسلا می که مبنای نفی فلسفة اسلا می از سوی این گروه است آیا اساساً وارد است؟ و در ادامه، رویکرد تلفیقی نقد و بررسی شده است.

۷۳۵.

.کرامت اکتسابی انسان از دیدگاه علّامه طباطبائی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدآصف محسنی (حکمت)

منبع: معرفت کلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: انسان کرامت اکتسابی اختیار و خدامحوری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۳۸ تعداد دانلود : ۵۶۵

کرامت انسان، به مثابه اساس حقوق بشر و معیار تعامل اجتماعی و بین المللی، در حوزه های مختلف علوم انسانی، از اهمیت ویژه برخوردار است. علّامه طباطبائی که از چهره های کم نظیر علمی جهان اسلام به شمار می رود، کرامت انسان را به صورت عمده به تکوینی و اکتسابی تقسیم می کند. در این نوشتار می کوشیم با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، کرامت اکتسابی، معیار کرامت و مهم ترین ویژگی های آن را از منظر علّامه بیان کنیم. کرامت اکتسابی، در حقیقت دستیابی انسان به کمالات وجودی و مقام قرب الهی و تنها راه وصول به آن خدامحوری است. لذا هر اندازه عبودیت انسان در پیشگاه حق تعالی، آگاهانه تر و مخلصانه تر باشد، به همان اندازه به ارزش و کرامت بیشتر نایل می آید. ازآنجا که کرامت اکتسابی بر اثر تلاش های اختیاری انسان به دست می آید، یک امر ارزشی است و می توان به آن افتخار نمود. چون حرکت تکاملی انسان، به تدریج حاصل می شود، تدریجی و تشکیکی بودن دو ویژگی دیگر کرامت اکتسابی است. به دلیل اینکه همة انسان ها قابلیت کسب کرامت را دارند، نوعی بودن چهارمین ویژگی آن به شمار می رود.

۷۳۶.

راه کارهاى درمان حسادت از دیدگاه اسلام و روان شناسى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شهاب الدین ذوفقارى بتول نجاریان زکیه نجاریان

منبع: معرفت سال بیست و سوم دی ۱۳۹۳ شماره ۲۰۵

کلید واژه ها: اسلام درمان حسادت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۸۳ تعداد دانلود : ۹۹۸

یکى از مسائل موجود در زندگى و روابط اجتماعى، پدیده حسدورزى یا حسادت است که مشکلات فراوانى را به بار آورده و به لحاظ اهمیتى که دارد، مورد توجه ویژه دین قرار گرفته است. در بین هیچ یک از رذایل، صفتى به اندازه حسد داراى پیامدهاى منفى فردى، اجتماعى و معنوى نیست. مضراتى که براى حسادت در احادیث اسلامى و علوم تربیتى برشمرده شده است، ضرورت اقدام در جهت درمان این بیمارى را نشان مى دهند. ازاین رو، با توجه به اهمیت موضوع، هدف از پژوهش حاضر که به روش توصیفى تحلیلى انجام گرفته، بررسى راه کارهاى درمان حسادت از دیدگاه اسلام و روان شناسى مى باشد. با توجه به علل، ریشه ها و زمینه هاى حسادت، مهم ترین نتایج به دست آمده بیانگر آن است که راه اصلى براى درمان حسادت، تقویت ایمان، رسیدن به شناخت صحیح از ویژگى ها و توانایى هاى مثبت خود و اصلاح نگرش ها با استفاده از راه کارهاى مناسب فکرى و عملى است.

۷۳۷.

تأملاتی در کاربرد قانون زرین اخلاق در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حامد شیواپور محسن اخباری

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلید واژه ها: دین شناسی تطبیقی قانون زرین قانون سیمین اخلاق در قرآن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۰۷ تعداد دانلود : ۶۴۰

قانون زرین اخلاق از مهم ترین قوانین کلی اخلاقی است. این قانون صورت بندی های گوناگونی دارد که یکی از رایج ترین آنها چنین است: «آنچه برای خود می پسندی، برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمی پسندی، برای دیگران نیز نپسند». قانون زرین در بیشتر ادیان و ازجمله در ادیان ابراهیمی مورد توجه است. در اسلام نیز روایات فراوانی با مضمون قانون زرین وجود دارد؛ اما در قرآن کریم این قانون با همین قالب بیان نشده و تنها آیات متعددی از قرآن مبتنی بر قانون زرین یا مشیر به آن است. بررسی این آیات در قرآن کریم و تطبیق آنها با بیان قانون زرین به ویژه در یهودیت و مسیحیت حاوی نکاتی است که در این مقاله بررسی می گردد.

۷۳۸.

معرفت شناسی در فلسفة مشاء و دلالت های تربیتی آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدعلی شکری نیا محمد داوودی منصوره صداقت

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: فلسفه شناخت معرفت روش اهداف اصول تربیت برنامه مشاء

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۶ تعداد دانلود : ۹۹۷

مقالة حاضر با روش «توصیفی تحلیلی»، به شرح و بیان مسائل اساسی معرفت شناسی در فلسفة مشاء و نیز استنباط و استخراج دلالت های تربیتی آنها پرداخته است. معرفت شناسی فلسفة مشاء نظامی منسجم و منظم است که با دو قوس صعودی و نزولی، مباحث علم النفس و فرشته شناسی را به هم گره زده و تبیین های به هم پیوسته و عقلانی را در مسائل گوناگون، از قبیل چیستی، اقسام، مراتب و منابع معرفت بیان داشته است. این تبیین ها مبانی لازم را برای استنباط و استخراج دلالت هایی در زمینة تعلیم و تربیت فراهم آورده اند که بر اساس آن، می توان اتصال به عقل فعّال را یکی از اهداف مهم تربیتی قلمداد کرد. دست یابی به این هدف، اهداف واسطه ای و طولی دیگری از قبیل پرورش حواس ظاهری و باطنی و پرورش قوای عقلانی را خاطر نشان می سازد. همچنین در پرتو مبانی و اهداف یاد شده، می توان به دلالت هایی در زمینة اصول و روش ها و برنامة درسی دست یافت. این دلالت ها به لحاظ اینکه دارای خاستگاهی با رویکرد دینی و اسلامی است، می تواند در ترسیم برنامة تربیت دینی حائز اهمیت باشد.

۷۳۹.

دموکراسی و اخلاق لیبرالی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حمزه علی وحیدی منش

منبع: معرفت سیاسی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: اخلاق دموکراسی عقلانیت لیبرالی و لیبرال دموکراسی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۱ تعداد دانلود : ۱۹۰۹

دموکراسی داعیه دار مردم داری و ضدیت با استبداد در چارچوب اضلاع سه گانة «قانون گرایی»، «مشارکت سیاسی» و «نظارت پذیری» است. ولی هدف یاد شده با تکیة صرف بر این اضلاع، دور از دسترس به نظر می رسد. صفحات تاریخ اقدامات سیاه پرشماری از دموکراسی ها را به ثبت رسانده است. آنچه موجب شده دموکراسی با ظاهری انسانی به فرجامی چنین غیرانسانی گرفتار شود، ضعف و یا به عبارت دیگر، فقدان ضلع چهارمی به نام «اخلاق» بوده است. واقعیت این است که دموکراسی با موجودی به نام انسان سروکار دارد که در عین بهره مندی از قوّة خرد، سودجو، خودخواه و استخدام گر است. افتادن قدرت به دست چنین موجودی از هر طریقی، او را به سمت طغیان و زیر پا نهادن هر محدودیتی، از جمله قواعد محدود کنندة دموکراسی سوق می دهد. آنچه موجب می شود انسانی با این خصوصیات، به تکالیف صادره شده از سوی دموکراسی، که نوعاً همسنخ قواعد اخلاقی هستند، گردن نهد، این است که دموکراسی در یک بستر عقلانی و منطقی موجّه ساز اخلاق کشت شود. تنها در چنین صورتی است که انسان سودجو التزام به قواعد دموکراسی را منطقی خواهد یافت و به محدودیت های آن سر خواهد سپرد. اما واقعیت نه چندان آشکاری که وجود دارد، این است که بسیاری از مکاتب مدعی دموکراسی، از فراهم ساختن چنین بستری برای دموکراسی عاجز مانده اند و ادعاهای دموکراسی خواهانة آنها در واقعیات اجتماعی مجال بروز پیدا نمی کند. مقالة پیش رو مسئلة یاد شده را در خصوص لیبرالیسم، به عنوان بزرگ منادی دموکراسی، بررسی کرده است. نتیجة به دست آمده نامناسب بودن عقلانیت لیبرالی برای کشت و باروری دموکراسی را نشان می دهد. در واقع، لیبرالیسم با ترتیب دادن عقلانیت مبتنی بر اومانیسم، فردگرایی، سکولاریسم و سودگرایی در وهلة اول، قواعد اخلاقی را بی اعتبار ساخته، و سپس التزام به قواعد دموکراسی را جز در مواقعی که برای فرد سودی در میان باشد، غیرمعقول نشان داده است.

۷۴۰.

بررسی رابطة دین و اخلاق از نگاه نیچه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: امیر خواص

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: دین اخلاق نیچه تباین اخلاق مسیحی ارتباط دین و اخلاق

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۵۲ تعداد دانلود : ۳۵۰۲

دین و اخلاق به عنوان دو موضوع همزاد بشر، همواره از دغدغه های اصلی انسان ها به شمار می رفته است. در طول تاریخ تفکر اخلاقی فلسفی، نظریاتی چند پیرامون ارتباط دین و اخلاق شکل گرفته است. یکی از این نظریه ها، تباین میان دین و اخلاق است. این نظریه معتقد است: هیچ گونه ارتباطی میان دین و اخلاق وجود ندارد. نیچه از جمله اندیشمندانی است که در نقد نظریه اخلاق مسیحی، به چنین نظریه ای رسیده است. وی دین و اخلاق را متباین دانسته، هدف اخلاق را رسیدن به قدرت و انسان اخلاقی را انسان قدرتمند می داند. این مقاله با رویکرد تحلیل و اسنادی، به بررسی رابطة دین و اخلاق از نظر نیچه می پردازد.

درخت حوزه‌های تخصصی