درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات عرب

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۱٬۶۹۶ مورد.
۲۶۱.

رمزگشایی از رفتار کلامی احمدمطر در قصیده های رماد و جارو مجرور و بررسی نقش های زبانی آن ها با تکیه بر نظریه ارتباط یاکوبسن

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 41 - 62

کلید واژه ها: ارتباط کلامی نقش های زبانی یاکوبسن احمدمطر رماد جارومجرور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۸
چکیده رومن یاکوبسن، زبان شناس و فرمالیست مکتب روس، در نظریه ارتباط خود برای زبان شش نقش عاطفی،ترغیبی،ارجاعی،فرازبان،همدلی و ادبی قائل شد.یاکوبسن برای فرآیند ارتباط کلامی و روند ایجاد ارتباط شش جزء تشکیل دهنده را در نظر می-گیرد:گوینده،مخاطب، مجرای ارتباطی، رمز،پیام و موضوع را که حاصل معنی است تعیین کننده نقش های ششگانه زبان می داند. این مقاله سعی دارد با تکیه بر نظریه ارتباط یاکوبسن، رفتار کلامی احمدمطر را در دو قصیده (رماد) و(جارومجرور) مورد بررسی قرار دهد و نقش های زبانی دراین دو اثر را تعیین کند. روش این تحقیق تحلیلی و توصیفی است. و به این پرسش که؛ رفتار کلامی احمد مطر در روند ایجاد ارتباط، ایجاد کننده کدام نقش های زبانی بوده است؟ پاسخ می دهد. یافته ها نشان می دهند قواعد بکار رفته و هنجارهای زبان و قاعده افزایی و مجاری ارتباطی همچون کلمات و اصوات در شعر احمد مطر تعیین کننده نقش های زبانی هستند و مخاطب در هر یک پیام شاعر را با کمک رمزگردانی و کشف تناسب میان کلمات و اصوات و هماهنگی هر یک با موضوع اثر،در می یابد. کلیدواژه: ارتباط کلامی، نقش های زبانی، یاکوبسن،احمدمطر.
۲۶۲.

بررسی و تحلیل مفهوم خانه در شعر بدر شاکر السیاب

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 107 - 122

کلید واژه ها: خانه مکان بدر شاکر السیاب مکان بچگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۰۶
خانه تعیّنی وابسته به پدیدارهای بشری نیست؛ بلکه شرط امکان ظهور پدیدارهای انسانی است. نوستالوژیایی که در تبعید و دوری یا هجرت از خانه و مکان مادری و یا در صورت رانده شدن اجباری توسط نیرویی بیرونی برای خانه و مسکن و مأوی به وجود می آید، همان مادر و بنیاد بودن خانه برای همه چیز انسانی را می رساند که در غیابش انسان احساسی از بی ریشگی و بی بنیادی پیدا می کند. خانه آثارش را به صورت آشکاری در وجود ما می گذارد به شکلی که توان زدودن این آثار از وجود ناممکن است. از خلال تجربه ی زیسته شده شناخته می شود و از خلال همین تجربه وجودش تحقق می یابد. بدون خانه پریشان و غریب می مانیم؛ انگار که کسی فاقد هویتیم؛ چرا که میعاد گاه عطوفت و مهربانی و زیبایی وجود انسانی است. در خانه پیوند و ارتباط ذات انسانی و مکان برای همیشه خلق می شود و ارتباطش با انسان چون ارتباط روح با جسم است وحضوری مداوم و وجودی لایزال در درون بشری دارد. روش مقاله، تحلیلی – تبیینی است. گستره ی مقاله: اشعاری از شاعر است که در آن خانه را سروده است.
۲۶۳.

توظیف الهرمنوطیقا النسویه فی تأویل الکتاب المقدس

نویسنده: مترجم:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 39 - 66

کلید واژه ها: الهرمنوطیقا النقد النسوی الادب الدینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۳
إن الحدیث عن العلاقه بین لاهوت التحریر وتفسیر الکتاب المقدس بصفه عامه، والبحث فی الدور الذی یلعبه الکتاب المقدس فی کفاح النساء من أجل التحرر بصفه خاصه، لهی أمور تشبه الدخول فی حقل ألغام فکری و عاطفی. یجب علینا أن نعین ونکشف التناقضات الواقعه بین التأویل التاریخی و علم اللاهوت المنهجیه بین البحث العلمی المجرد من الاعتبارات القیمیه والدراسات النابعه من موقع الدعم والمسانده، بین التصورات الموضوعاتیه الکونیه المسبقه فی اللاهوت الأکادیمی والانحیاز النقدی فی لاهوت التحریر، ویتطلب تحقیق ذلک فی مقاله قصیره بالضروره عملیه تبسیط وتصنیف سطحی لمجموعه مرکبه من القضایا اللاهوتیه. إن إثاره قضیه معنى الکتاب المقدس وحجیته المعاصرین من منظور لاهوتی نسوی، و القیام بذلک من موقع المرأه المهمش داخل المؤسسه الأکادیمیه ، لهو أمر یفتح الباب لمخاطره ثلاثیه الأبعاد. فلسوف یرفض اللاهوتیون والمفسرون المنتمون إلى المؤسسه الأکادیمیه ذلک المسعى بدعوى أنه غیر علمی و منحاز ومحکوم بشکل واضح بقضایا معاصره، مما یجعله غیر تاریخی، أو سیرفضون قبوله بوصفه قضیه تفسیریه أو لاهوتیه جاده بسبب أن إمرأه هی التی أثارت تلک القضیه. ولسوف یرى اللاهوتیون التحریریون والسیاسیون فی أحسن الأحوال أن ذلک المسعى النسوی اللاهوتی یشکل قضیه واحده ضمن قضایا أخرى، أو یعثونه فی أسوأ الأحوال قضیه الطبقه الوسطى، أی قضیه بعیده عن مجال کفاح المقهورین.
۲۶۴.

دراسه لتاریخ تعلیم الشیعه الإمامیه فی القرون الخمسه الأولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم یهار و تابستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۷) 289-318

کلید واژه ها: الشیعه الإمامیه النظام التعلیمی مکونات تعلیمیه للشیعه مضامین تعلیمیه للشیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۲۱۰
قام أئمه الشیعه إثر وفاه رسول الله الأعظم (ص) بمهمه تعلیم أتباعهم أحکام الدین وما إلى ذلک فی کل مکان وزمان وعلى قدر المستطاع صیانه لدین الله وهدایه للمجتمع الإسلامی. لذا أصبح للمساجد والکتاتیب والأمکنه المقدسه أهمیه خاصه فی مجال التعلیم. لقد ذکرت فی الحقب التالیه من التاریخ الشیعی أسماء لمراکز أخرى للتعلیم إضافه إلى ما بینا للتو إلا أنها لم یتم بعد بشأنها الدراسات الکافیه حتى یتسنى لنا إمکانیه الکشف عن مکامن ضعفها وقوتها فی ظل مقارنتها مع أوضاعها الحالیه. والفکره الشائعه أن الشیعه مدینه بمراکزها التعلیمیه للآخرین إذ لم یکن لها أی ابتکار أو إبداع فیها. وفی هذا السیاق یرمی بحثنا الحاضر إلى تسلیط الضوء على الأمکنه والأزمنه التی وظفها أئمه الشیعه لتعلیم أتباعهم فی القرون الهجریه الأولى وکذلک المراحل التعلیمه التی مرت بها عملیه التعلیم وذلک فی ضوء دراسه تاریخیه وروائیه واعتمادا على المنهج الوصفی-التحلیلی وأخیرا إعطاء صوره واضحه عن التطور التاریخی الذی شهدته الأنشطه التعلیمیه للشیعه فی الفتره ذاتها. ولم یفتنا لتحقیق أهدافنا هذه مراجعه المصادر التاریخیه الموثوق بها والقریبه من الفتره نفسها. ومن أبرز المعطیات التی توصلنا إلیها من خلال هذا البحث هی أن المذهب الشیعی استطاع أن یسبق المذاهب الإسلامیه کلها فی المشوار التعلیمی وتدشین مراکز حدیثه لتعلیم أفکاره ورؤاه التی لم یسبق لها مثیل ولا نظیر.
۲۶۵.

دراسه فی القصّه القرآنیّه من المنظور التربویّ قصّه نوح (ع) أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۸) 43-67

کلید واژه ها: القرآن الکریم التربیه القصه نوح (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۳
أنزل الله القرآن الکریم علی رسوله محمّد (ص) لیهدی الناس إلی الحقائق ویخرجهم من الظلمات إلی النور، و قد خاطب الله الناس فیه علی قدر مدارکهم، وبالأسالیب التی تجذبهم، والوسائل التی تحرّک مشاعرهم، واتّخذ وسائل وأسالیب متنوعهً للوصول إلی أهدافه. ومن أهمّ أسالیبه أسلوب القصّه، فللقصّه أثرٌ بالغٌ فی التربیه، وهی من الأسالیب الأدبیّه القادره علی تنمیه الفضائل فی النفس. تحتلّ القصّه مساحهً واسعهً فی القرآن الکریم علی اعتبار أنّها أسلوبٌ من أسالیب التبلیغ والتربیه. والقصّه فی القرآن الکریم ما جاءت لتقرّر هدفاً واحداً، بل لها أهدافٌ کثیرهٌ وغایاتٌ متعددهٌ. لهذا تعدّ القصّه القرآنیّه من الوسائل الهامّه التی تسهم فی تربیه الإنسان، وتعمل علی تحقیق الأهداف التی تسعی إلیها التربیه الإسلامیّه. قصص الأنبیاء علیهم السّلام من أعظم القصص فی القرآن الکریم، وقصّه نوح (ع) تعتبر من القصص القرآنیّه الملیئه بالأسالیب التربویّه. هذا البحث یهدف إلی دراسه قصّه النبیّ نوح (ع) من المنظور التربویّ، من خلال المنهج الوصفیّ التحلیلیّ. فیقوم باستخراج الأسالیب التربویّه التی استخدمها نوح (ع) فی دعوه قومه إلی الله، وتحلیلها. تشیر نتائج البحث إلی أنّ نوحاً (ع) استخدم فی دعوه قومه إلى الله أسالیب متنوعهً کالترغیب والترهیب والتحبّب والإشفاق والصبر والتحدّی والحوار. فتعدّد الأسالیب فی العملیّه التربویّه عاملٌ مشوّقٌ هامٌّ. وعنصر التصویر الفنّیّ فی قصّه نوح (ع) برز کأسلوب موصل إلی تحقیق الغرض الدینیّ والتربویّ من القصّه.
۲۶۶.

دراسه ونقد نظریه التطور فی تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۸) 313-340

کلید واژه ها: القرآن الکریم تفسیر المیزان خلق نظریه التطور نظریه ثبات الأنواع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۵۳
یعتقد العلامه الطباطبائی ب "عدم التوافق بین التوحید ونظریه التطور"، ویرى أنّ نظریه تکامل الخلق مرفوضه من وجهه نظر العلم، بینما تعد وجهه نظر القرآن الکریم ثبوتیه حسب ظهور الآیات ذات الصله والداله على الخلق. لذلک لا یوجد هناک تضارب بین العلم والدین فی هذا الصدد. إنّ الحلّ الذی قدمه العلامه یتمثل فی الترکیز على التوحید والأنثروبولوجیا الدینیه، وهو الحلّ الوحید المعنی بحلّ مشکله التناقض فی المحتوى، ولم یقدم حلاً للصراع بین الداروینیه والرؤیه الدینیه للکون والطبیعه والأخلاق. إنّ أسلوبه لیس قادراً تماماً على حلّ الصراع الظاهری بین العلم والدین، ولا ینجح إلا إذا کانت نظریه التطور باطله حقاً. یمکننا أن نبرهن على أنّ قبول نظریه التطور لا یتطلب إنکار وجود الله وتأثیره فی العالم من خلال "الجمع بین التوحید والتطور" فی "رؤیه التکامل التوحیدی"، والله باعتباره الخالق والمدبر لهذا العالم، کان یمکن أن ینفذ حکمته من خلال عملیه التطور.
۲۶۷.

تحلیل سبک شناختی سروده ی قافیه صفی الدین حلی در مدح پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۳ (پیاپی ۸۱) 175 - 199

کلید واژه ها: سبک شناسی لایه های زبانی انحطاط مدح صفی الدین حلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۳
شناخت سبک و زبان هر اثری در فهم و درک بن مایه های آن اثر کمک بسیاری خواهد کرد، به ویژه وقتی اثر مورد بررسی شعر باشد؛ چرا که زبان شعری در بیشتر موارد از شکل معیار خارج می شود. صفی الدین حلی یکی از بزرگترین شاعران دوره انحطاط است و مدح پیامبر اکرم (ص) در دیوان وی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. سروده قافیه ی حلی با 50 بیت، یکی از مدایح نبوی شاعر است که با موضوع تولد پیامبر (ص) و بیان وجد و سرور هستی و طبیعت از این رخداد خجسته و مبارک آغاز می شود و شاعر، میلاد حضرت را پایانی بر عمر ستم طاغوت و سرآغاز سرنگونی استبداد و حکومت کفر معرفی می کند و در ادامه به بیان فضایل پیامبر (ص) و ستایش ایشان می پردازد. مقاله پیش رو بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی و از دریچه سبک شناسی، سروده مذکور را در سه لایه آوایی، نحوی و بلاغی معنایی مورد تحلیل قرار دهد تا از طریق کشف ظرایف سبکی و زبانی این سروده و نقش آن در آفرینش معنا، نشان دهد که شاعر تا چه اندازه در قالب این ساختار شعری توانسته ارادت و محبت و عاطفه خویش را نسبت به ساحت مقدس پیامبر (ص) به نمایش بگذارد. نتایج مقاله، حاکی از آن است که شاعر برای زیباسازی ابیات و افزایش بار موسیقایی قصیده، از جناس بهره فراوان برده است. در حوزه نحوی نیز بسامد استفاده از جملات فعلیه و جملات خبری به ترتیب از جملات اسمیه و انشائیه به مراتب بیشتر است و تقسیم مقاطع آوایی از ویژگی های سبکی مدحیه مورد بررسی وی به شمار می رود. در حوزه بلاغی معنایی نیز دو عنصر تشبیه و استعاره از بسامد بسیار بالایی برخوردارند. سبک به کار رفته در این سروده به خوبی در خدمت پویایی گفتمان شعری بوده و در ترسیم عاطفه و احساس شاعر نسبت به پیامبر (ص) موفق عمل نموده است.
۲۶۸.

تسلط گفتمان قرآنی بر ذهن و زبان حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 35 - 56

کلید واژه ها: حافظ قرآن تاثیرپذیری گفتمان قرآنی ذهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۴
حافظ، قرآن را حافظ بود و نه تنها آن را از برداشت و به چهارده روایت می خواند؛ بلکه قرآن بخشی از وجود و هستی اندیشگی و روحی-معنوی او شده بود. ذهن و زبان انگار یکی هستند. هر آن چه که در انبان ذهن است، از زبان خارج می شود و هر آن چه از زبان خارج می شود، ذهن را تشکیل می دهد، انگار که بین این دو رابطه ای نه دیالکتیکی بلکه مکملی وجود دارد و این دو در حال تکمیل یکدیگرند. زبان حافظ که می سرود، حتی در آن اوقاتی که غزل عاشقانه می سرود، ناخودآگاه بخشی از آن با زبان قرآن مزین بود، چرا که ذهن حافظ از زبانش همان چیزی را برون می داد که گفتمان مسلط بر روح و جسم و ذهن وی شده بود. مدت زمان زیادی بود که حافظ به قرآن و فراگیری علوم قرآنی مشغول بود و هویداست یادگیری کودکی بر زهن و زبان، لوحی است خاموش ناشدنی و این چنین بود که آن کودک مکتب قرآن رفته، بعدها در زیباترین شکل ممکن آموخته های قرآنی اش را در زیبایی شناسانه ترین شکل ممکن سرود و جهانی زیبا را برساخت که هنوزم جامعه بشری، نظیر آن را خیلی کم به خود دیده است. راستی آن ذهن و زبان وقاد چگونه بود که هر چه را که می سرود، بویی از اسرار معرفت قرآنی از آن به مشام می رسید؟ این نوشتار بخشی از این زیبایی های قرآنی را در شعر و زبان شعری حافظ و تسلط این گفتمان را بر زبان لفظی و محتوایی او آشکار کرده است و در تحلیلی معناکاوانه، مفاهیم قرآنی را استخراج کرده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که کمتر شعری از حافظ را می توان یافت که معرفتی قرآنی در قالب واژگان و مفاهیم و معنا و ساختار کلامی در آن رسوخ نکرده باشد و حافظ به بهترین شکل ممکن آن را هنرمندانه در کلام خود به جلوه نگذاشته باشد.
۲۶۹.

تحلیل الخطاب النقدی فی روایه "احدب بغداد "على ضوء نظریه "فیرکلاف"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۳ شماره ۱ (پیاپی ۵) 255-284

کلید واژه ها: السردانیه العربیه الخطاب النقدی خطاب السلطه أحدب بغداد ریاض القاضی نورمان فیرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۵
یعدّ تحلیل الخطاب النقدی من الآلیات اللغویه الحدیثه التی تبحث عن العلاقات الکامنه بین اللغه والأیدیولوجیا للمجتمع. والنتیجه التی تترتب على هذا البحث هی کشف الغطاء عن القیم الخلقیه والأیدیولوجه التی تنطوی ضمن الخطاب النقدی. هذه القاله ترمی إلى دراسه روایه "احدب بغداد" للکاتب العراقی المعاصر ریاض القاضی اعتماداً على المنهج الوصفی-التحلیلی وعلی أساس آلیه تحلیل الخطاب النقدی بمستویاته الوصفیه والتفسیریه والبیانیه وعلى ضوء نظریه "نورمان فیرکلاف" لتحلیل الخطاب؛ النظریه التی تبتنی علی أنّ الخطاب النقدی یستخدم کاداه لرصد و تحلیل التغیرات الاجتماعیه والثقافیه إلى جانب أدوات أخرى . وقد برع الکاتب فی إعطاء صوره واضحه المعالم عن المجتمع العراقی بتوظیفه آلیات السرد الناجحه واللغه السهله والبعیده عن الغموض والتعقید والصور الفنیه المؤثره . ومن أهمّ النتائج التی حققتها دراستنا للروایه عبر آلیات الخطاب النقدی هو أنّ خطاب السلطه المتمثله فی الاحتلال والاستبداد فرض هیمنته وأیدیولوجیته على المجتمع العراقی الذی یرزح تحت وطاه الاحتلال الأمیرکی وویلات الاستبداد، ما أدى إلى اضطراب القیم والثوابت وتفشی الفساد السیاسی والاجتماعی والأخلاقی وانتشار الاختلاس والسرقه والاختطاف والاغتیال والقتل والتهریب والتمییز والظلم والخیانه والتفکک الأسری و... فی ربوع المجتمع.
۲۷۰.

علم الدلاله البنیوی لکلمه "الرساله" فی القرآن الکریم بناءً على البحث الموضوعی

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 99 - 118

کلید واژه ها: لقرآن الکریم الرساله علم الدلاله البنیوی البحث الموضوعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۹۰
یمثل علم الدلاله الدراسه العلمیه للمعنى. یعنى هذا العلم بدراسه الوحدات اللغویه بناءً على الدلاله المفاهیمیه، أی العلاقات التلاؤمیه أو الترکیبیه والعلاقات الاستبدالیه فی اللغه نفسها. وتخضع هذه الوحدات للدراسه أیضًا وفقًا لدلالتها المصداقیه. علم الدلاله البنیوی هو نوع من أنواع علم الدلاله، وهو یولی الاهتمام لکل من المعانی داخل اللغه والمعانی خارج اللغه کذلک؛ وبناءً على ذلک، تم استخدام هذا النوع من علم الدلاله فی دراسه مفهوم الرساله فی آیات القرآن الکریم. کما تمت الاستعانه بمنهج البحث الموضوعی فی القرآن الکریم من أجل الدراسه المنهجیه للمفاهیم، حیث تتم فی هذا المنهج دراسه المفاهیم القرآنیه بالنظر إلى العلاقات الدلالیه فی الآیات، کما یمکن کذلک فحص الارتباط بین المفاهیم والعالم خارج اللغه بأخذ السیاقات القرآنیه بعین الاعتبار. تکرر استعمال کلمه «الرساله» بشکل کبیر فی آیات القرآن الکریم. وحسب جذر هذه الکلمه وهو "رَسَلَ"، فإن کلمات "الرسالات" و "الرسول" و "الرُّسُل" و "المُرسَل" و "المرسلین" تتسم کذلک بالموضوعیه. بالنظر إلى مکانه استخدام کلمه "الرساله" و "الرسول" وبدراسه الکلمات ذات العلاقه الترکیبیه ، فإن الرساله هی حقیقه إلهیه تشتمل على جمیع الجوانب المتعلقه بالحیاه الاجتماعیه للإنسان والحیاه التکوینیه للکائنات. وقد لاحظنا فی هذا البحث أن العلاقه الترکیبیه أو التلاؤمیه لکلمه الرساله والرسول کانت مع کلمات "الله" و "الرب" وضمیر "الهاء" المتصل أکثر من غیرها، وفی معظم الحالات کان مرجعها کلمه "الله"ونلاحظ کذلک أن کلمتی « الرساله » و « الرسول » ترتبطان بعلاقه تلاؤمیه ترکیبیه مع کلمات مثل « الأمه »، «الناس » وضمائر« هم » و « کم ». کما أن عبارات مثل «فیکم»، «أنفسکم»، «أنفسهم»، «منکم» و «منهم» ترتبط بعلاقه تلاؤمیه.
۲۷۱.

مستویات النِّضال فی أدب المقاومة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 19 - 34

کلید واژه ها: النضال الادب المقاومه جبل العامل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۲
   لم یمنع العاملیین یومًا من طلب العلم حلّ بمنطقه جبل عامل زمن الجزار، وما بعده الاحتلال الفرنسیّ،، "وإن خبا نوره فی بعض الحقبات التی وُصفت بالقاسیه، لکنّه کان یعود ناشطًا مزدهرًا " ([1]) فی حالات الهدوء_خصوصًا_ فی العهود الأولى لهذا الجبل. وقد کان للعلم فی جبل عامل مراکز علمیه منذ حقبات بعیده، وکانت تعدُّ قواعد علمیّه.یضع هذا البحث یده على الحقبه التی تعود إلى القرن السّابع إذ عرقت المنطقه انتشارًا واسعًا للعلم، وفی مناطقه کافّه، وعُرِفت لاحقًا وکمراکز للعلم جزین ومشغره، وعیناثا، ووصل العلم إلى کلّ قریّه جنوبیّه وإلى کلّ بیت فیه، وأُنشئت المدارس فی کل منها، وقد کانت تهتم بالمرحله الأولى بتدریس العلوم الدّینیّه، والفقهیّه والفلسفیّه القدیمه، وکرّت السّبحه، وأصبحت المدارس فی مرحله لاحقه تهتم بتدریس" علم الهیئه والحساب، والجبر والطبّ، والهندسه والعلوم العربیّه، کالنحوّ والصّرف والبیان  واللغه" ([2]) ، وغیرها من العلوم.بعد انتشار الفوضى، والفساد والظلم وبدافع الخوف والضغط زمن الاحتلال العثمانیّ، هاجر علماء جبل عامل، إلى العراق والنجف وإیران، ولم یعودوا إلا بعد عوده الهدوء والأمان إلیه، لیکون لهم دورهم فی نهضه الحرکه الفکریه والثقافیّه فیه.عرف جبل عامل الإرسالیات، بعد حمله نابلیون على مصر، فکان لها مدارس عدّه فی "صور ومرجعیون، وفی جزین" ([3]) ...، ما تقدّم الحدیث به غیض من فیض مما زخر به هذا الجبل من علماء ومثقفین ومفکرین وباحثین، وفی أجواء فیها الکثیر من الظلم عاشوا، وعاینوه عن کثب، ما دفعهم فی حقبه لاحقه إلى الدّفع بالحرکه العلمیّه قُدُمًا من خلال مدارسهم ومکتباتهم العامّه والخاصه التی کانت مفتوحه أمام الطلبه.بناء على ما تقدّم نرى أنّ التاریخ  السیاسیّ لهذه المنطقه حافل بالحروب والثّورات، والفتن بدعم من الاستعمار، والدّول المتغصبه، الأمر الّذی انعکس على الوضع الاجتماعیّ، فعانى العاملییون فی ضوئه الکثیر.نضع یدنا فی هذا الإطار على الفکر الثقافیّ للعاملیین، فنرى أنّه على الرّغم من الفوضى التی مرّت بها المنطقه، فإنّ اهلها استطاعوا أن ینهضوا بأدبهم وبحیاتهن الاجتماعیّه وبشعرهم، وقد کان الأدب فی جبل عامل منذ أواخر القرن الحادی عشر حتى نهایه القرن الثالث عشر هجری(18-19م)  فی حرکه تجدید وتحرر من التقلید فی الفکر والعمل.ننطلق فی رحله الأدب المقاوم من جبل عامل الذّی لم یهدأ یومًا ولم یکلّ فی مقاومه المحتلّ والمغتضب بالسّلاح تاره، وبالعلم والثقافه تاره أخرى. بناء علیه  تنفتح أمامنا وجوه متنوعه للأدب، فنشارکه النّضال وفی مستویات متعدده منها " حرکه النّضال الإنسانیّ" ([4]) والثقافیّ والفکریّ ّوالسیاسی ّوالاجتماعیّ والقومیّ والحضاریّ، فی هذا السّیاق سیعرض البحث لمستویین من مستویات النّضال الأدبیّ ألا وهما: المستوى الإنسانیّ والمستوى الاجتماعیّ.
۲۷۲.

السرد النسائی فی میزان النقد الرجالی: دراسه نماذج نقدیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۲ الربیع و الصیف ۱۴۴۳ شماره ۲ (پیاپی ۴) 48-67

کلید واژه ها: االنقد الرجالی النسویه السردانیه العربیه الأنوثه الجسد التابوهات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۸۸
تعیش الکتابه النسائیه الیوم مرحله جدیده من التعبیر الإبداعی سواء من حیث النوع أو الکم، الأمر الذی یستدعی منا المساءله والمتابعه النقدیه الجاده، وإن کان تعاطی الکتابه النسائیه لیس بالأمر الهین لا سیما فی العالم العربی نظرا لعدم رسوخ التصورات المنهجیه فی المعالجه النقدیه للأدب النسائی، إضافه إلى ارتباط العملیه النقدیه بما یسمى بالهویه الجندریه، الأمر الذی یتطلب من الناقد أن یکون حذرا وهو یسیر فی هذا الدرب الوعر إذا أخذنا بعین أن الناقدات المنحازات إلی النسویه یستبعدن البراءه عما یکتبه الرجل، وأن معظم الجهود النقدیه التی بذلها الرجال حول النصوص الأدبیه النسائیه لا تخلو من دس ذکوریه، فهل الحقیقه کذلک؟ هذا ما سنحاول الإجابه علیه معتمدا علی المنهج الوصفی التحلیلی من خلال هذه الورقه التی تسلط الضوء على جمله من المسائل النقدیه التی طرحها النقاد الرجال فی العالم العربی من قبیل: الکتابه بالجسد، وکسر التابو الجنسی، طرح القضایا النسویه، میثاق السیره الذاتیه.
۲۷۳.

دراسه أسلوبیه فی قصیده میدان الشهداء من دیوان انسکابات الربیع العربی للشاعر المصری المقاوم أحمد فرّاج العجمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 145 - 162

کلید واژه ها: الشعر المعاصر الأدب المقاوم مصر المستویات الأسلوبیه أحمد فرّاج العجمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۲۰۵
الأسلوبیه منهج لغوی نقدی یحاول تفکیک بنیه النص اللغویه ووصف مکوّناته والکشف عن أبرز سماته. تعنی الأسلوبیه بالکشف عن المکوّنات اللغویه للنصوص الأدبیه واستکناه ما وراء الشکل له. هذه الدراسه عالجت، بالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی، أبرز المستویات الأسلوبیه، أی الصوتیه، والنحویه، والبلاغیه والدلالیه، فی قصیده میدان الشهداء لأحمد فرّاج العجمی؛ وهی قصیده أنشدها الشاعر إبّان ثوره الربیع العربی فی 25 ینایر عام 2011م بمصر، وفیها حرّض الشعب على الثوره والکفاح، کما نقد حسنی مبارک وسلطته نقداً لاذعاً. ومن أهمّ ما توصّلت إلیه الدراسه فی المستوى الصوتی أن أصوات القصیده المجهوره والشدیده غلبت على المهموسه والرخوه لطبیعتها الثوریه؛ کما لاحظنا فی المستوى النحوی تقدیم ما حقه التأخیر، وتأخیر ما حقه التقدیم تکثیفاً لدلاله ما قدّم خاصی فی لفظه "الآن". کشفت الدراسه على المستوى الصرفی تکثیف الأفعال المضارعه استحضاراً لواقع الحیاه فی المجتمع المصری، کما کشفت عن غلبه نوعین من الضمائر على صیاغه القصیده، وهما "نا ک"؛ والضمائر أیضاً کانت تدور فی ثنائیه جدلیه بین الشعب والسلطه، وأضفت کل منهما على القصیده ثراء دلالیاً وإیقاعیاً؛ وعلى المستوى البلاغی، لاحظنا کثره الجمل الإنشائیه خاصه الجمل الندائیه والاستفهام ب "کم"؛ والمنادى فی أغلبیه الجمل الندائیه إما الشعب للقیام بالثوره، وإمّا حسنی مبارک للتنحی عن السلطه، کما وظّف الشاعر لفظه "کم" للإخبار عن واقع حیاه الشعب المصری وعن تجربته الإنسانیه؛ وفی المستوى الدلالی، لقد صارت مفردات القصیده منسجمه مع مضمونها الذی یدعو إلى الثوره وتصویر مظالم السلطه، والأمل بالمستقبل وإسقاط النظام.
۲۷۴.

تقنیات السرد الرحلی لدى مشهود محمود جمبا: دراسه فی ضوء المنهج البنیوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۲ الربیع و الصیف ۱۴۴۳ شماره ۲ (پیاپی ۴) 217-250

کلید واژه ها: السرد أدب الرحله السرد الرحلی الراوی مشهود محمود جمبا منهج بنیوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۱۲۲
یعد مشهود محمد جمبا واحداً من الأدباء المعاصرین الملمین بتطویر الأدب العربی فی نیجیریا. سافر إلى دول مختلفه لأغراض علمیه وثقافیه، وأسهم فی نقل الصور الجمیله والمشاهد المتمیّزه لکثیر من البلدان وطبیعتها الجغرافیه وظروفها المعیشه، وسلّط الضوء على تاریخ البلدان وأفکار سکانها وعاداتهم وتقالیدهم. یهدف هذا البحث إلى الکشف عن تقنیات السرد فی رحلاته لتقویم مدى توفر مکونات الخطاب السردی فیها وتحقیق نجاح أسلوبه فی سرد الخطاب الرحلی. ولتحقیق هدف الدراسه، استخدم الباحث المنهج البنیوی مع الاستعانه بالمنهج الوصفی. وفی آخر المطاف، توصلت الدراسه إلى عده النتائج، وأهمها: إن الرحلات المدروسه تتضمن کثیراً من التقنیات السردیه، وأن الباحث أجاد فی أسلوب سرد المکونات الأساسیه فی الرحلات. استخدم الأماکن المفتوحه والأماکن المغلقه لمجرى الأحداث، وحین یسرد زمن الأحداث دفعته الحاجه إلى استعمال الاسترجاع والاستباق. أما من حیث المده الزمنیه یمیل الرحاله إلى الخلاصه والحذف لتسریع الأحداث والتجنب عن الأحداث الثانویه التی لا تسهم فی السیاق السردی، ثم استعمل الوقفه الوصفیه والمشهد الحواری لتعطیل الأحداث ومنح الشخصیات فرصه تقدیم مشاعرهم وعواطفهم دون التدخل من قبل الراوی وخلق التساوی بین زمن الحکایه وزمن السرد. استعمل المؤلف الشخصیات الأساسیه والشخصیات الثانویه، وحوّل الراوی المؤلف إلى الراوی الثانوی فی بعض السیاق.
۲۷۵.

دوره حیاه القصیده فی الشعر الوسائطی قراءه سیمیوثقافیه ف ی قصیده قالت لی القصیده ... ضوءها العمودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 155 - 168

کلید واژه ها: دوره الحیاه السیمیوثقافه الرقمیه الشعر الوسائطی اللوحه التشکیلیه منعم الأزرق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
الأدب الوسائطی أو الأدب الرقمی التفاعلی أدب یدل على أدب الشاشه وصفه التشعّب عبر العُقد والروابط مع تحقق أی درجه من درجات التفاعل. وینسحب هذا المصطلح بالضروره على أنواع الأدب الرقمی التفاعلی شعرا وسردا؛ لذلک نطلق على الشعر الوسائطی أو الشعریات التی استعانت بالوسائط المعلوماتیه، مصطلح الشعر الرقمی التفاعلی أو مصطلح الشعر الوسائطی؛ فالمصطلحان مترادفان، ولا بأس فی استخدامهما معا أو استخدام واحد منهما للدلاله على الآخر. یهدف البحث إلى مقاربه قصیده قالت لی القصیده ... ضوءها العمودی، الرقمیه التفاعلیه فی إطار منهج السیمیوثقافه الرقمیه، محاولا الکشف عن دوره الحیاه فی هذه القصیده، وکیفیه کتابتها عبر الکلمه واللوحه التشکیلیه والأنیمیشنز. وتتمثّل أهمیته فی رصد الصعوبات والآلام التی تصاحب عملیه ولاده القصیده عبر وسیطها الرقمی. وینتهی البحث إلى أن القصیده تحمل تناقضا واضحا بین العنوان وطبیعه النص الداخلی؛ فالعنوان یشیر إلى عمودیه القصیده قالت لی القصیده ... فی ضوءها العمودی، بینما یحتفی النص الداخلی بقصیده النثر فی ثوبها الرقمی، کما أن القصیده أخذت مسارا دائریا فی الإبحار؛ تعبیرا عن دوران الولادات الإبداعیه واستمرارها دون انقطاع، أضف لذلک أنّ الشاعر أحجم عن تجنیس نصه.
۲۷۶.

تحلیل الأخطاء اللغویه والکتابیه لدی متعلمی اللغه العربیه بالجامعات الإیرانیه رسائل خاصه بفرع تعلیم اللغه العربیه بجامعه تربیت مدرس نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 75 - 94

کلید واژه ها: الأخطاء اللغویه والکتابیه متعلمو اللغه العربیه الرسائل الجامعیه جامعه تربیت مدرس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۹۰
مهاره الکتابه من أهم المهارات اللغویه، ولها أهمیتها أیضا فی تعلیم اللغه العربیه بالجامعات الحکومیه فی إیران، یتعلمها الطلاب من خلال وحدات دراسیه، لکن لا یتقنونها جیدا، فیقعون فی أخطاء لغویه وکتابیه فی المراحل الدراسیه المختلفه. لهذا، تتناول هذه الدراسه أنواع الأخطاء اللغویه والکتابیه فی الرسائل الجامعیه وتشیر إلی أسباب هذه الأخطاء؛ لکی تسهم فی إعاده النظر فی المنهج الدراسی وتعدیل طرائق تعلیم اللغه العربیه، خاصه مهاره الکتابه، بهدف التقلیل من الأخطاء اللغویه لدی الطلاب فی المستقبل وتنمیه مهاره الکتابه عندهم. تعتمد الدراسه على المنهج الوصفی التحلیلی وتتبع مراحل منهج تحلیل الأخطاء لدراسه الأخطاء اللغویه فی عشرین رساله جامعیه فی مرحله الماجستیر لفرع تعلیم اللغه العربیه بجامعه تربیت مدرس. بلغ عدد الأخطاء اللغویه فی هذه الرسائل إلی 1005 أخطاء؛ والأخطاء النحویه من أکثر الأخطاء اللغویه شیوعا بخاصه فی حروف الجر، ثمّ تأتی الأخطاء الإملائیه، ثم الخطأ فی رسم همزه القطع، ثم تأتی الأخطاء الصرفیه، ولاسیما الخطأ فی تمییز المعرف من المنکر، ثمّ الأخطاء الدلالیه بخاصه فی استعمال الکلمات والعبارات غیر المألوفه فی العربیه. ومن خلال تفسیر الأخطاء، وصلنا إلی أن التداخل اللغوی، والطرائق التدریسیه، وبیئه التعلم، وصعوبات مرتبطه بقواعد اللغه العربیه، والطلاب أنفسهم، وجهلهم ببعض القواعد من أهم مصادر وقوع الطلاب فی هذه الأخطاء.
۲۷۷.

المواجهه والبناء فی المستوی الحضاری عند فوزی البکری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم یهار و تابستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۷) 69-100

کلید واژه ها: الشعر العربی المعاصر فوزی البکری الأنا والآخر الحضاره الغربیه الحضاره الشرقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۲۱۵
موضوع الحضاره والارتطام الحضاری من الموضوعات والقضایا المهمه للشعر العربی المعاصر ونری فی شعر الشعراء الملتزمین بقضیه الأرض والوطن، المشاهد العدیده من الصدام الحضاری والصوره الحضاریه للأنا العربی والآخر. هذه الورقه البحثیه تسعى بالاعتماد على المنهج الوصفی_التحلیلی لتسلیط الضوء علی الجانب الشعری المهم لشعر بکری وهو التجسید الشعری الواعی للآخر الحضاری والأنا العربی والشرقی ومن هنا أخذت بعض العینات الشعریه من دواوین الشاعر والمجموعات الشعریه التی یتطرق فیها الشاعر لقضیه الارتطام الحضاری بین الشرق والغرب. ما توصلت إلیه هذه الورقه البحثیه هو أن حضاره الآخر الغربی هی حضاره مادیه، تحمل الوحشیه والغطرسه والقتل والذبح والدمار إلی اللبدان والشعوب والوحشیه المسیطره علی هذه الحضاره نتیجه للإنجازات العلمیه التی حققتها من جهه ونتیجه لانتفاء حضور المبدأ الحقیقی للإنسان فی هذه الحضاره وحضور الأنا الشرقی والعربی فی شعر الشاعر فی المستوی الحضاری، حضور سلبی فی المستوی السیاسی والإیدئولوجی وخاصه مقابل صوره الآخر الغربی. وما یحتاجه الشارع العربی فی هذه الظروف الملیئه بالبطش الحضاری، هو ممارسه بناء المشروع الحضاری الجدید ذات العراقه والأصاله، ینطلق عن الرؤیه العربیه الواعیه والفکر العربی المتقد الیقظ الذی یحقق الحلم الإنسانی وتقدیس القیم المثلی والنزوع الحقیقی إلی الدین القیم والانتماء الحضاری والاقتلاع الفکری وعدم النزوع إلی الغرب وحضارته المادیه التی تحمل الخراب والمأساه إلی العالم.
۲۷۸.

بررسی استعاره مفهومی در آیات دالّ بر تجسّم اعمال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۳ (پیاپی ۸۱) 29-53

کلید واژه ها: قرآن کریم تجسم اعمال معناشناسی شناختی استعاره مفهومی استعاره عینی به ذهنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۸
از منظر معناشناسان شناختی استعاره، منحصر در زبان و واژگان نیست بلکه مفهومی فراگیر می یابد و به صورت استعاره مفهومی – که در آن یک حوزه مفهومی بر اساس حوزه مفهومی دیگر فهمیده می شود- نمود می یابد. در استعاره مفهومی، بسیاری از مفاهیم، به خصوص مفاهیم انتزاعی، از طریق انطباق استعاری اطلاعات و انتقال دانسته ها نظم می یابد و دایره گسترده ای از مفاهیم با بیانی جدید در اختیار مخاطب قرار می گیرد. یکی از مهم ترین آموزه های دینی قرآن کریم که مفاهیم انتزاعی را با ساختار استعاری، مفهوم سازی نموده، مسأله تجسم اعمال است که تحلیل و بررسی آیات  مربوط به آن می تواند زوایای نهفته محتوایی و تناظرها و برجستگی های موجود در آن را فرادید مخاطب قرار دهد. این نوشتار با روش توصیفی– تحلیلی و با رویکرد شناختی، استعاره های مفهومی را در آن دسته از آیاتی که به طور صریح بر تجسم اعمال دلالت دارند و منطبق با الگوهای استعاری مطرح شده از سوی لیکاف و جانسون هستند، بر مبنای طبقه بندی استعاره های عینی به ذهنی در سه حوزه؛ ساختار بنیاد، شی ء بنیاد و جاندار بنیاد، مورد بررسی قرار داد و به این نتایج دست یافت که؛ بازنمایی آیات دالّ بر تجسم اعمال با حوزه های مبدأ؛ کالا، غبار پراکنده، غل و زنجیر و... با نام نگاشت هایی چون؛ عمل، کالا است، عمل مجرمان، غبار پراکنده است، عمل کافران، غل و زنجیر است و... سبب شده مفاهیم موجود در آنها ملموس تر و قابل فهم تر به مخاطب منتقل شود.
۲۷۹.

پژوهشى در مآخذ احادیث تاریخ وصّاف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۳ (پیاپی ۸۱) 109 - 150

کلید واژه ها: نثر فارسى تاریخ وصاف سبک شناسى نثر مآخذشناسی احادیث وصاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۹۸
از شاخص ترین متون نثر فارسى مصنوع کتاب تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار مشهور به تاریخ وصّاف تألیف شرف الدّین (شهاب الدّین) شیرازى معروف به وصّاف الحضره (م. 730 ه .ق.) است. این کتاب که بنابر رسم معهود و نانوشته مؤلفان و مورخانِ بعد از قرن ششم، مشحون به آیات قرآن، احادیث و اشعار و امثال عربى است. استشهاد به احادیث و استخدام آن ها از سوى نویسنده دانشمند براى اثبات مطالب کتاب از برجستگى خاصّى برخوردار است که قطعاً خوانندگان کتاب و علاقه مندان به مطالعه متون فنى و مصنوع ناگزیرند این احادیث را دریابند و با اطمینان از صحت و وثوق آن ها اعتماد بیشترى به کتاب و مؤلف آن پیدا کنند. این مقاله مفصل بر آن است تا با مأخذشناسى احادیث و اعتبار سنجى آن ها احادیث معتبر را از اخبار و روایات سست و نادرست تمیز دهد و خواننده متن وصّاف را در درک بهتر یارى رساند. نتیجه تحقیقات نشان مى دهد که ده ها حدیث در تاریخ وصّاف وارد است که غالب آن ها در منابع معتبر روایى شیعه و اهل سنّت آمده و بعضاً حتى در مواضعى که مؤلف کتاب به حدیث بودن آن ها تصریح کرده است فاید مأخذ قابل اعتمادند.
۲۸۰.

بررسی روشمند ایدئولوژی در رمان «جسر بنات یعقوب» حسن حمید بر اساس راهبردهای صور نمادین تامپسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 103 - 123

کلید واژه ها: راهبردهای ایدئولوژیکی سلطه اشغالگری حسن حمید صهیونیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۷۷
با ظهور نظریات بافت بنیادی چون تحلیل انتقادی گفتمان، پیوند میان جامعه و متون ادبی اعم از شعر و نثر و به تبع آن تأثیر و تأثر آن ها بر یکدیگر کاملاً مشهود گردیده و پرواضح است این متون تحت تأثیر نظام های ایدئولوژیک جامعه قرار دارند و بر اساس آن هویت می یابند. این جستار با روش توصیفی– تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای بر پنج روش کلی نظریه تامپسون: مشروعیت بخشی، پنهان کاری، وحدت، چندپارگی و شیء انگاری تکیه دارد به روش شناسی مطالعه ایدئولوژی های مسلط و متنازع در رمان «جسر بنات یعقوب» نوشته حسن حمید -داستان پرداز و رمان نویس معاصر فلسطینی- پرداخته؛ با توجه به اینکه این رمان بیانگر مسأله مهاجرنشینی صهیونیست ها می باشد و به عنوان گفتمانی ادبی، صورت نمادینی است که قابلیت بازنمود، ایدئولوژی را دارد و علاوه بر انتقال آن یکی از روش های متنی هدفمند برای تبیین اشکال باز تولید قدرت در جهت بازنمایی معنای پنهان نیز بشمار می آید ضرورت پرداختن به آن مشخص می گردد؛ لذا پژوهش حاضر باهدف به کارگیری راهبردهای متنی شده تامپسون در صدد آشکارسازی روابط پنهان قدرت و بازنمایی ایدئولوژی های متن می باشد و به دنبال چرایی این موضوع است که این رمان چگونه ایدئولوژی گفتمان مسلط (صهیونیست ها) را بیان می کند؛ از خلال بررسی ها مشخص گردیده که رمان با خلق شخصیت یعقوب مهاجر روایتگر زندگی مهاجران یهودی از زبان خودشان است و نویسنده تلاش کرده تا عقاید و ایدئولوژی های گفتمان سلطه را از زبان خودشان بیان کند، و نتایج پژوهش حاکی از آن است که گفتمان مسلط از راهبردهای عقلانی سازی، شیءانگاری، افتراق و مطلوب زدایی، نمادین سازی وحدت، طبیعی سازی و پنهان کاری برای تبیین و استمرار ایدئولوژی اشغالگری و مستعمره سازی صهیونیست ها در مناطق عربی، نژادپرستی، مادی گرایی شان بهره برده و ایدئولوژی متنازع نویسنده که تأکید بر هوشیاری در ارتباط با دشمن، تکیه بر وحدت ملی و ترسیم اصالت عربی می باشد از خلال راهبرد پنهان کاری و بعضاً مطلوب زدایی تبیین و استمرار یافته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان