درخت حوزه‌های تخصصی

هدف از این مقاله توصیف و تحلیل وضعیت سکونتگاه های غیررسمی شهری ایران از طریق ارای? نتایج ارزیابی اجتماعی انجام گرفته در شهرهای بندرعباس، کرمانشاه و زاهدان است. در هر یک از شهرهای هدف، از میان سکونتگاه های غیررسمی، سه تا پنج محله بر اساس معیارهای قومیت/ زبان، سطح عرض خدمات عمومی، میزان رسمیت و نظم فضایی، فعالیت های اصلی اقتصادی، قدمت محله و شاخص های اجتماعی - اقتصادی موجود انتخاب شده اند. جهت ارزیابی، با چهل نفر مطلع کلیدی مصاحبه و در هر محله چهار بحث گروهی متمرکز (با زنان، با مردان، با جمعی مختلط، و با جوانان) برگزار شده است. به علاوه، در هر شهر زیرساخت های اجتماعی از طریق مشاهده و ثبت وضعیت ارزیابی شده اند. مهم تر از آن، در کنار پژوهش های کیفی، پیمایشی کمّی با استفاده از پرسش نام? چندمنظوره و جامع (با بیش از 250 سوال) و نمونه گیری تصادفی به تعداد 1200 خانوار در (سکونتگاه های گزید?) هر شهر صورت گرفته است. یافته های پژوهش ...

دخالت عوامل چندگانه، به پیچیدگی کوشش های برنامه ریزی برای برقراری توازن میان خواست ها و منابع می انجامد. بی تردید، این امر در زمین های با ارزشِ محیط طبیعی اهمیتی دوچندان می یابد. زیرا، با افزایشِ مطلوبیت محیطی، تقاضا برای استقرار فعالیت های گوناگون انسانی افزایش یافته و ضمن مواجهه با کمبود منابعِ با ارزش محیطی، کوشش های برنامه ریزانه با تنش های بیشتری برای تأمین خواست عمومی و نگهداشت میراث طبیعی به جای مانده، رو به رو می شوند. این چالش، گاه در قالب فضاهایی بازنمون می شود که در جلوه های کالبدی، فضای انحصاری به شمار می روند. از آنِ خود ساختنِ فضاهای عمومی-همچون زمین های ساحلی و یا زمین هایِ با ارزشِ ملی- به ویژه در نواحیِ ساحلیِ پیراشهری، جریانی است که هم در کشورهای بیشتر توسعه یافته و هم در جوامع کمتر توسعه یافته قابل مشاهده است. در شرایطی که در ظاهر امر، این فرایند در تمامی جوامع یکسان جلوه می کند، در چرایی زمینه ایِ این پدیده اما، سازوکارهای مولد و محرک شکل دهنده، رفتاری متمایز دارند. پژوهش حاضر می کوشد به پرسش چرایی تولید فضاهای انحصاری پاسخ دهد و سازوکارهای مولد این نوع فضا را تبیین کند. با اختیارِ رویکرد تفسیرباوری انتقادی و با به کارگیریِ روشِ نظریه زمینه ایِ ساخت باور، یافته ها نشان دهنده نقشِ شش انگاشت کلیدی شاملِ «کاستی در چارچوب نهادی رسمی»، «تعارض قدرت»، «اقتصاد سیاسیِ غیرمولد»، «فرهنگ پشتیبان انحصار»، «ساختارِ فضایی مولد انباشتِ بهره» و «بهره جویی توده ای» در سازوکارهای شکل گیری فضای انحصاری در نواحی ساحلیِ پیراشهریِ مورد مطالعه است که برون داد آن، ویران گری محیطی در قالبِ جدائی گزینی فضایی، افتِ کیفیت فضایی درون شهری، تخریب منابع و چشم اندازهای طبیعی و غیره بازنمون شده است.

فعالیت های اقتصادی را تنها با عوامل و مؤلفه های اقتصادی نمی توان تبیین کرد، بلکه این کنش ها و فعالیت ها از الگوهای فرهنگی-اجتماعی نیز پیروی می کنند. بنابراین برای بررسی بهتر و جامع تر سطح کیفی فعالیت های اقتصادی، باید ارتباط آن را با ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه در نظر گرفت. با عنایت به تأثیرپذیری فعالیت های اقتصادی مناطق ایلیاتی از عوامل طبیعی، اجتماعی و فرهنگی، هدف این پژوهش توصیف و تحلیل جامعه شناختی فعالیت های اقتصادی بروجنی های مقیم ایذه است. در این پژوهش از رفتار اقتصادی بروجنی های مقیم ایذه با عنوان «تجار کوچ رو» یاد شده و بر اساس نظریه حک شدگی ترکیبی کلوستر مورد تحلیل قرار گرفته است. رویکرد نظری در این پژوهش، تفسیری و استراتژی روش شناختی مورد استفاده مبتنی بر روش مردم نگارانه بوده است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش شامل مطالعه اسنادی، مصاحبه، مشاهده و عکس و حجم نمونه مورد نظر 24 نفر از بروجنی های مقیم ایذه و 6 نفر از بختیاری های ساکن ایذه (جمعا 30 نفر) هست. با توجه به ماهیت روشی در تحلیل و نتیجه گیری داده ها از توصیف فربه استفاده شده است. نتایج حاصل از توصیف فربه (تبیین) نشان می دهد که وضعیت طبیعی، اجتماعی و جغرافیای فرهنگ ایلی بختیاری ها به مثابه بسترهای مناسب به شکل گیری فعالیت های اقتصادی بروجنی ها در ایذه انجامیده و ویژگی های فرهنگی و اقتصادی بروجنی ها و استراتژی های تجاری آنها به مثابه «تجار کوچ رو» نیز به تداوم فعالیت های اقتصادی آنها در بازار ایذه مدد رسانده است.

باستان شناسی نظام صنعتی، شاخه ای از باستان شناسی است که علی رغم عدم پذیرش همه جانبه جامعه دانشگاهی به عنوان شاخه ای از باستان شناسی تا 20 سال گذشته، توانسته کمک های ارزشمندی به مطالعه تاریخ جوامع صنعتی ارائه دهد. در اینجا سعی شده که نسبت به روش شناسی مطالعه میدانی بر وجه جامعه شناختی، فرهنگی و تحلیلی باستان شناسی نظام صنعتی تأکید بیشتری صورت گیرد. به همین منظور ابتدا تاریخچه ای از نظام صنعتی و تحلیل های نظری مرتبط با آن بیان می شود. سپس تاریخچه ای از باستان شناسی صنعتی و روش شناسی مطالعه در این حوزه ارائه می گردد. در ادامه سعی می شود که بر رهیافت های نظری این حوزه ی پژوهشی، پرداخته و در نهایت امکانات باستان شناسی صنعتی در ایران مورد مطالعه و تحلیل قرار گیرد. در این رویکرد بررسی کارخانه سیمان ری به صورت موردی نمونه عینی از این نوع پژوهش معرفی شده است

یکی از این عوامل تأثیرگذار بر سبک زندگی، نهادهایی مانند دانشگاه است که با آموزش های خود به دانشجویان، در سبک زندگی آنها تأثیرگذار است. دانشجویان رشته تربیت بدنی که سابقه ورزشی نیز دارند، در معرض این سبک زندگی قرار می گیرند؛ این تأثیرگذاری در عرصه های مختلفی بروز می کند و یکی از این عرصه ها تغذیه است. در این پژوهش تأثیرگذاری این سبک زندگی بر تغذیه دانشجویان تربیت بدنی بررسی می شود. تغذیه می تواند عاملی فراتر از سیری باشد و در گروه ورزشکاران کارکرد هویتی و متمایزسازی نیز داشته باشد؛ بنابراین در مرحله بعدی به بررسی دیدگاه این افراد در مورد غذا، چگونگی انتخاب غذا و دلایلشان پرداخته شده است. از میان دانشجویان دختر تربیت بدنی دانشگاه گیلان با خصوصیات مورد نظر این پژوهش، با استفاده از نمونه گیری انباشتی، 15 نفر انتخاب و مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. سپس متن مصاحبه ها تحلیل محتوا شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که دانشجویان دختر تربیت بدنی دانشگاه گیلان سبک زندگی ورزشی دارند و تغذیه شان از این سبک زندگی متأثر است. کیفیت این تأثیرگذاری و موانع آن در بخش یافته ها بیان شده است. علاوه بر آن، با توجه به مصاحبه های انجام شده، غذا نقشی مؤثر در عضویت در گروه ورزشکاری دارد و دانشجویان برای اینکه خود را ورزشکار بدانند، سعی در پیروی از تغذیه خاصی دارند.

اشاعه فرهنگی فرایندی است که از طریق آن، عناصر یا مجموعه های فرهنگی از یک فرهنگ یا جامعه به فرهنگ یا جامعه دیگر انتقال پیدا می کند و به تدریج در فرهنگ دیگر جذب و سبب دگرگونی آن می شود. طبق این اصل یک امر فرهنگی که علامت و مشخصه یک جامعه است، در جامعه دیگر به عاریت گرفته شده و موردپذیرش قرار می گیرد. استان کرمان از دیرباز به علت شرایط طبیعی و تاریخ پرفرازونشیب آن، دارای تنوع قومی شامل گروه های قومی فارس، بلوچ، ترک و لر بوده است. در مقاله حاضر پس از معرفی موقعیت جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی استان کرمان، به بررسی گویش شمال و جنوب این استان می پردازیم. نتایج نشان می دهد که گویش های جنوب استان کرمان بیشتر تحت تأثیر گویش های اقوام مهاجر بوده و به فارسی میانه نزدیک تر است و گویش های شمال استان کرمان تحت تأثیر فارسی معیار قرار دارند. داده های زبانی توسط گویشوران بومی استان کرمان توسط دستگاه ضبط حرفه ای صوت جمع آوری شده و با نرم افزار تحلیل صوتی PRAAT بررسی شده اند. نتایج به دست آمده، می تواند مورداستفاده انسان شناسان و پژوهشگران زبانی قرار گیرد.

بازار آمل از پیشینه تاریخی، موقعیت جغرافیایی و تنوع کارکردی خاصی در منطقه شمالی کشور برخوردار است و در مقایسه با دیگر بازارهای شهری ایران کارکردهای گوناگونی را در خود متحقق کرده است. بازار آمل عملکرد های چندگانه همزمانی مانند بازارهای دائمی، بازارچه های محلی و نیز بازار هفتگی را دارا است که سبب استقرار فضاهایی با کاربری مسکونی در کنار مکان های تجاری در کالبد بازار شده و در نتیجه این پیوستگی فضایی، نیازهای ساکنان محله های مجاور و کل شهر را در دوره های مختلف تاریخی درون بازار تامین گشته است. در این مقاله نقش کارکردی بازار در مناسبات شهر آمل مورد بررسی قرار گرفته است، بنابراین موقعیت و کارکردهای بازار در روند ساخت و گسترش کالبدی شهر بررسی می شود تا نقش آن در شکل دهی ساخت فضایی شهر و تأسیس و تداوم حیات نهادها (مراکز اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) در گذشته و حال مشخص گردد. نتایج این بررسی نشان می دهد، کارکردهای اجزای ...

هدف:در این پژوهش تلاش می شود تا هویت یابی دو قوم  خلج و زند در روستای ونارچ واقع در شهرستان کهک، مورد بررسی قرار بگیرد. قوم زند و قوم خلج با وجود اینکه در حدود یک قرن است در یک روستا، با همدیگر همزیستی دارند، کمترین تعامل فرهنگی را با یکدیگر داشته اند. هدف این مقاله مطالعه چگونگی فرایند هویت یابی دو قوم خلج و زند  است، دو قومی که همزیستی در مکانِ یکسان، سبب نزدیک شدن آن دو به هم نشده است، بلکه مرز جغرافیایی و مرز فرهنگی نیز میان آنان ایجاد شده است.روش شناسی-برای حصول نتایج، علاوه بر مطالعات نظری و پیشینه ی پژوهشی، از روش کیفی، حضور طولانی مدت در میدان ، تکنیک های مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. تعداد 30 مصاحبه با قوم خلج و قوم زند در سنین و نسل های مختلف انجام شده است. از طریق تحلیل مصاحبه ها داده ها جمع آوری و طبقه بندی شدند.یافته ها- با توجه به یافته های تحقیق مشخص شد که هر دو قوم استراتژی های خاصی برای تحکیم و ثبات هویت قومی خویش دارند لذا در این نوشتار با توجه به نظریات بریکول که مبتنی است بر فرایند هویت یابی و بارث که مرزبندی گروه های قومی را مطرح کرده است، به شناسایی عناصر هویتی قوم زند و خلج پرداخته شده است. نتایج این تحقیق بیانگر این امر است که قوم زند به لحاظ خدمات رفاهی، آموزشی و روابط فرهنگی وامدار قوم خلج هستند و از آنجا که قوم زند ساکنین ابتدایی و اولیه ی این روستا نبودند، در حاشیه و قوم خلج در مرکزیت قرار دارد. لذا قوم زند برای استمرار هویت خود وارد استراتژی "خودرابطه ای" شده است؛  و از طریق حفظ زبان قومی و تعلیم آن به نسل های جدید، ازدواج درون گروهی و تشدید روابط فامیلی، فرزندآوری و افزایش جمعیت، اتحاد و همبستگی در هر شرایطی، هویت قومی خویش را حفظ و تقویت می کند. استراتژی افزایش جمعیت که به آن اشاره شد، قوم زند را از اقلیت خارج می کند بر قدرت آنان می افزاید؛ بنابراین خیلی بر آن تأکید دارند و اما در مقابل،  قوم خلج به تعلق مکانی روستا تمرکز دارند و تلاش می کنند تا حس تعلق مکانی و هویت مکانی برای قوم زند ایجاد نشود و همیشه در حاشیه باقی بمانند. برای آنان بسیار مهم است تا به خود و دیگران اثبات کنند که تمامیت روستا متعلق به قوم خلج است. در واقع می توان بیان کرد که از آنجایی که حضور  قوم زند هنوز از جانب قوم خلج پذیرفته شده نیست، نمی توانند ادعایی در خصوص مالکیت زمین روستا داشته باشند. عدم هویت مکان برای قوم زند در شغل آنان نیز تأثیر گذاشته است و تمرکز بر دامداری دارند و زمین کشاورزی در اختیار ندارند. اما قوم خلج برای پایبندی بیشتر به مالکیت روستا، تمرکز بر کشاورزی دارند و با اتصال به خاک روستا، هویت مکانی خویش را تقویت می کنند

مرگ همواره بخشی انفکاک ناپذیر از زندگی بشر بوده است. بشر برای قابل تحمل ساختن مرگ به مذهب، فلسفه، علم و هنر متوسل شده است. پژوهش های تاریخی و مردم شناختی، نقش فرهنگ بر واکنش انسان ها نسبت به مرگ را تأیید کرده اند. در همین راستا آیین های خاکسپاری و تدفین که تا حدودی تحت تأثیر فرهنگ و مذهب هستند، به عنوان نخستین جلوه اجتماعی ماتم در به هم پیوستگی شبکه حمایتی در کنار داغدیدگان و تسهیل پذیرش فقدان حائز اهمیت هستند. در مقاله حاضر برای دستیابی به فهمی عمیق از فرایند حضور و کنش های داغدیدگان در گورستان، به عنوان یکی از حوزه های اساسی تاثیرگذار در زندگی آنها و نقش آن در گذر از داغدیدگی، با طراحی نظریه زمینه ای به گردآوری داده ها از داغدیدگان درجه یک، در بستر شهر یزد اقدام شد. بنابراین مصاحبه هایی عمیق با داغدیدگان فقدان های غیر منتظره، که حداقل چهار ماه و حداکثر چهار سال از فوت عزیز یا عزیزانشان می گذشت، انجام شد. در این مسیر با تحلیل خط به خط گزاره ها در سه فرایند کدگذاری باز، محوری و گزینشی، 24 مقوله اصلی و یک مقوله هسته تحت عنوان برهم کنش واسازانه داغدیده/متوفی در گورستان برساخت شد. پدیده مرکزی این مقاله پروبلماتیک حضور در گورستان بود که داغدیدگان در واکنش به آن، استراتژی هایی متفاوتی را اتخاذ می کردند. برساخت زندگی در گورستان، مکانیسم جایگزینی مکانی خیرات، مدیریت حضور و غیره از جمله استراتژی های آنها در پاسخ به پدیده مرکزی بوده است. اتخاذ این استراتژی ها، پیامدهای منفی و مثبتی همانند تنظیم عواطف، تشدید بیماری ها و سازگاری با اپوخه گورستان را برای آنان به ارمغان آورده است.

کشور ایران با فرهنگ کهنی بیش از سه هزار سال، قلمرو اقوام گوناگونی با فرهنگ های متنوع و غنی از دانش بومی بوده است. با توجه به تنوع اقلیمی و قومی، دانش بومی بسیار کارآمدی در حوزه هایی چون شیوه های درمان بومی و گیاهان دارویی در ایران به وجود آمده است. این مقاله، بر اساس تحقیق میدانی و اسنادی درباره اقوام ساکن استان هرمزگان در مناطق بندر لنگه، هرمز، میناب و بندرعباس انجام شده است و به بررسی مراسم آیینی درمانی ”زار“ یا”اهل هوا“ می پردازد. شناخت اهل هوا، بررسی موقعیت و ویژگی های درمانگران بومی این مراسم یعنی ”بابازار“ و ”مامازار“، که به مداوای بیمارانی می پردازند که توسط باد های نامرئی تسخیر شده اند، از جمله اهداف این تحقیق است.

هدف:این پژوهش به هدف شناسایی و توصیف نخستین رویکردهای نظری در روند شکل گیری مفهوم جنسیت صورت گرفته است و نشان می دهد که تمایز مفهومی جنس و جنسیت مبتنی بر بستر اندیشه غرب در یک دوره 70 ساله شکل گرفته است.روش شناسی-پژوهش با منظر نظری دیرینه شناسی فوکو، روند شکل گیری و نخستین ظهوراتِ شکل گیری مفهوم جنسیت را تا بستر سازنده آن پیگیری می کند و نشان می دهد که برایند چه نیروها، نظریه ها و روابطی، مفهوم جنسیت را سازمان دهی کرده است. دیرینه شناسی بر محور مفهوم «امکان» است. به این معنا که پس از کشف نخستین ظهورات تاریخی یک پدیده در پی پاسخ به این سوال است که چگونه این ایده امکان ظهور یافته است؟یافته ها-بررسی توصیف و تحلیل اندیشه های فمینیستی، روانکاوی، فلسفی و دیدگاه های کنش پارسونز نشان می دهد، یافته های انسان شناسی و مفاهیم فرویدی نقطه کانونی در بحث های جنسیت بوده و بسان حلقه متصله ای سایر اندیشه ها در باب مسائل جنسیت را به هم وصل می کند. الگوی ساختار خویشاوندی در دیدگاه استروس و اصطلاح مبادله زنان به خوبی در ادبیات فمینیستی قبل و بعد از اوکلی نقش مهمی ایفا می کند. رویکردهای فلسفی دوبوار نیز اگر چه در سنت نظری هایدگری فهم می شود اما تاثیرپذیری از انسان شناسی در شکل گیری دیدگاه دوبوار نقش مهمی ایفا می کند. برایند این نظریه ها زمینه ساز تمایزات مفهومی در آرای آن اوکلی و تفکیک مفهوم جنس از جنسیت می شود. اگرچه مفاهیم نقش و پایگاه پارسونزی و اخلاف او نیز بر این بستر نظری بار می شود و نقش های جنسیتی و وابستگی آن به موقعیت های اجتماعی دو جنس را برجسته می سازد. لاکان نیز با بهره گیری از ادبیات فرویدی و استروس دیدگاه های تازه تری در بحث جنسیت خلق می کند و ایریگاری با نقد اندیشه های سنتی روان کاو و فلسفه، پاسخ های جدیدتری به تفاوت های جنسیتی دارد. در نهایت این که دیدگاه های روان کاوی فروید، لاکان و لوی استروس با رویکرد انسان شناسی سهم عمده ای در روند برساخت گی جنسیت داشته و موجب شد تا این اندیشه را که نابرابری های جنسی واقعیتی طبیعی و غیرقابل تغییر است از اعتبار بیندازد

پژوهش عملی مشارکتی عموما در جهت ایجاد تغییرات اجتماعی حرکت می کند و با ویژگی هایی مانند تمرکز بر روی افرادی که تحت تأثیر موضوع پژوهش قرار دارند و مشارکت دادن آنها در فرایند پژوهش، تأکید بر دانش تعاملی و مبتنی بر آموزش دوطرفه پژوهشگر و مردم که نتیجه عملی به دنبال داشته باشد و برای عموم مردم قابل فهم باشد، جلوگیری از ایجاد رابطه مبتنی بر اعمال قدرت و سلطه میان پژوهشگر و مردم عادی، توانمندسازی افراد و انتخاب موضوع از مسئله های عینی جامعه شناخته می شود. پژوهش عملی مشارکتی در راستای ایجاد پیوند میان نظریه و عمل و با نگرش رهایی بخش، ارزش ها را خارج از چارچوب علم نمی داند و مطالعه ای را سودمند می انگارد که به ارزش های اجتماعی به اندازه واقعیت های عینی اهمیت دهد. این مقاله با ارجاع به پژوهش های انجام شده، به معرفیِ تفصیلی این روش، بنیان های نظری، نقاط قوت و ضعف و راهبردهای عملیِ آن پرداخته و همگراییِ بنیادین آن با پژوهش جامعه شناسی مردم مدار را به بحث گذاشته است.

این پژوهش به بررسی روابط گروهی میان اقوام جامعه تالش پرداخته است. چگونگی همزیستی اقوام از جمله ترک، تالش، کرد، تات و گیلک با مذاهب مختلف اسلامی در کنار یکدیگر با حداقل درگیری ها و پیدا کردن ریشه های این همزیستی می تواند منازعات قومی را به یک مسئله اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کاهش دهد. هر قومی دارای فرهنگ، آداب ورسوم، باورها، اعتقادات و دیگر شاخصه هایی است که با گروه قومی مجاور متفاوت است و حتی می تواند منشأ و عامل نزاع و درگیری گردد، اما می توان با برنامه ریزی های فرهنگی و اجتماعی به همزیستی قومی دست یافت. این پژوهش با مطرح کردن این سؤال که: زمینه ها و عوامل اجتماعی مؤثر بر همزیستی گروه های قومی در جامعه تالش کدم اند؟ با روش اسنادی و تکیه بر منابع مکتوب، مصاحبه عمیق، مشاهده مشارکتی و استفاده از روش اکتشافی در توصیف و تحلیل اطلاعات صورت گرفته است. پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز پژوهش، ترکیبی از نظریه های بسیج سیاسی وبر، مبادله، همبستگی دورکیم، همانندسازی، کنش متقابل نمادی و کثرت گرایی قومی در بررسی و تهیه مدل همزیستی اجتماعی در تالش، فراخوانی شده اند. بر اساس یافته های پژوهش، به این نتیجه می رسیم که: تجربه مشترک تاریخی، مبادلات فرهنگی و اجتماعی، تقسیم کار، همسازی و اجتماعی شدن در همزیستی گروه های قومی مؤثر بوده اند.

در شهر اصفهان در محله های قدیمی خانه هایی وجود دارد که از دوره قاجار تا کنون مراسم خاصی برای ماه محرم در آنها برگزار می گردد. مردم پیش از نماز صبح، از نیمه های شب در صف طویل می ایستند تا نوبت به آنها برسد و وارد منزل بنکدار شوند. در ورودی و درون خانه نقش مایه-هایی ایرانی-اسلامی بر پوش و پرچم دیده می شود، همچنین در مراسم برگزار شده در خانه، علاوه بر حضور پیر در کنار روضه خوان، در انتهای عزاداری تابلوی نقاشی برای لحظه ای به نمایش عموم گذاشته می شود، بنابراین پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که چه ارتباطی میان نقش مایه های موجود در بنا و مراسم اجرا شده و نمایش تابلو وجود دارد؟ هدف از این پژوهش بررسی معنا در مراسم برگزار شده در خانه بنکدار و ارتباط آن با تزئینات موجود و تابلوی نقاشی است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و اطلاعات پژوهش به شیوه میدانی و کتابخانه ای گردآوری شده است. با توجه به آنکه این مراسم، شامل مراحل مختلفی است و لایه های گوناگون دارد، ابتدا متن توصیف و سپس معنای پنهان در مراسم بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان داد که مردم برای دریافت و درکی از مراسم باید با آماده ورود به آن محل یا مکان گردند؛ لذا نقش مایه های موجود، حرکات نوحه خوان در مجلس و نمایش تابلو، پیام و نشانی از عالم ملکوت را بیان می کند که بدون طی مراحل و درک نقش مایه ها، این وصول امکان پذیر نمی شود.

بازار سنتی تهران از قدرتمندترین و پرنفوذترین میدان های اجتماعی و اقتصادی و نیروهای بازار از اثرگذارترین کنشگران اجتماعی و اقتصادی در تحولات دوران معاصر در ایران بوده است. در طول نیم سده گذشته و در مواجه با فرایندهای مدرن در جامعه ایران، دگرگونی های تازه ای در این میدان اتفاق افتاده است که نتیجه پذیرش الزام بخش و ناخواسته منطق این فرایندها، از هم گسیختگی درونی بازار بوده است. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال بوده است که بازار سنتی تهران به عنوان شکلی از اقتصاد سنتی در گذار به موقعیت جدید به عنوان شکلی از اقتصاد مدرن چه ویژگی هایی دارد؟برای پاسخ به سؤال فوق تلاش شد با استفاده از چارچوب تحلیلی نمونه آرمانی دو شکل بازار سنتی و بازار مدرن صورت بندی و فرایند گذار تحلیل شود. نتایج پژوهش حاضر نشانگر این است که موقعیت کنونی بازار، وضعیت در حال گذار و بحرانی است. بحران های بازار را می توان در پنج بخش بحران نظم نهادی، بحران عقلانیت آیینی و معنوی، بحران حک شدگی، بحران منش سنتی، بحران هویت بخش شهری تحلیل کرد. نتیجه این گسست ها بیش از آنکه ایجاد تمایزاتی روشن و مرزبندی شده و خالص باشد بیشتر شکل گیری اشکال پیوندی و درهم گرا است.

سه آیین شوشی در هرمزگان، عروس گولی در گیلان و آیین کوسه در شمال، غرب و جنوب ایران از منطق، ساختار و صورت نسبتاً مشابهی برخوردار هستند. این سه آیین در مراسم عروسی و استقبال از فصل بهار (نوروز) اجرا می شوند. در هر سه مورد، و در طی یک اجرای نمایش گونه و اپیزودیک، داستانی ساده روایت می شود. شخصیت اصلی این روایات، به شکلی نمادین زشتی، پیری، ناباروری و سرما و ناخوشایندی را مجسم می کند که به واسطه رقص و شادی اهالی و حاضرین از آن منطقه یا روستا رانده می شوند. در این پژوهش، پس از معرفی چگونگی اجرای هر سه آیین، نشان داده شده که بر اساس الگوی تحلیل گرمس و پراب، روایت هرسه نمونه از ساختار مشابهی پیروی می کند. تحلیل شخصیت های اسطوره ای هر سه آیین نشان از پیشینه تاریخی آن دارد که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش گویای آن است که هر سه آیین با صورتی متفاوت با جدالِ میان ثنویتِ خیر و شر و یا نازایی و زایش – که در ارتباط مستقیم با ایزدان پیشااسلامی هستند- تعریف می شوند. شباهت و پیوستگی میان هر سه آیین، صحه ای است بر پویایی آیین های باستانی، پیوند میان اقوام ایرانی، حرکت سیال فرهنگ در دلِ تاریخ، و تغییراتِ ناشی از نیاز به تطبیق با شرایط متفاوتِ دوره های مختلف. ویژگی مهم دیگر این پژوهش معرفی یک نمونه از دگرگونی معنایی آیین های اسطوره ای – در اینجا ستایش ایزدبانوی آناهیتا- در قالب آیین های نمایشی باران خواهی و در نهایت نمایش های موقعیتی و مطابق با روزگار معاصر خویش است.

هدف:طی دو دهه گذشته، مراسم اربعین از یک پیاده روی نسبتا ساده که صرفا توسط شهروندان شیعه عراقی انجام می شد تبدیل به یک مراسم گسترده با حضور بیش از ۲۵ میلیون شیعه از سراسر جهان، از جمله حدود سه میلیون نفر ایرانی شده است. طبیعتا این حجم گسترده حضور انسانی در یک نقطه و برای برگزاری یک مراسم که در کمتر جایی در جهان می توان نمونه مشابهش را یافت، در کنار همه دستاوردها و کارکردهایی که دارد، پیامدهای ناخواسته منفی ای هم دارد که می تواند «آسیب هایی» به خود آن مراسم، شرکت کنندگان (زائران) و منسوبان به آن (کل شیعیان و حکومت های ایران و عراق) وارد کند. به ویژه وقتی در نظر بگیریم حضور ایرانیان در مراسم پیاده روی اربعین طی کمتر از یک دهه از چند هزار نفر به چند میلیون نفر رسید؛ رشدی که بسیاری از افراد و نهادها انتظارش را نداشته و بنابراین آمادگی لازم برای رویارویی با پیامدهایش را نیز نداشتند. در این پژوهش بر آنیم تا ابتدا یک آسیب شناسی کلی از این مراسم ترسیم کرده و سپس به تحلیل مهمترین این آسیب ها از نگاه انسان شناسی گردشگری بپردازیم.روش شناسی-در انجام این پژوهش هم از روش های میدانی و هم از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. در این زمینه تجربه حضور نگارنده در مراسم اربعین و همچنین مصاحبه عمیق با شصت نفر (۲۰ نفر کارشناس، ۲۰ موافق برگزاری اربعین و ۲۰ منتقد برگزاری اربعین به شیوه کنونی) در این راستا جای می گیرد. شیوه نمونه گیری ترکیبی از تصادفی و گلوله برفی بود. ابتدا با چند نفر از دم دست ترین افراد هر گروه مصاحبه شد و سپس از آنان درخواست گردید چنانچه افرادی آگاه به موضوع و مناسب این پژوهش می شناسند معرفی کنند. چند تن از خبرگان و کارشناسان مصاحبه شونده، عراقی هایی بودند که به واسطه سال ها حضور در ایران، با زبان فارسی و فرهنگ ایرانی آشنایی داشتند. همه مصاحبه ها به زبان فارسی انجام و ضبط شد. سپس تبدیل به متن گردید و آسیب ها با تکنیک تحلیل محتوا از دل آنها بیرون کشیده شد. این آسیب ها در دسته بندی هایی تقسیم و چندین بار با یکدیگر ترکیب یا از یکدیگر جدا شد تا نهایتا به دسته بندی نهایی رسیدیم.یافته ها-بر این پژوهش، عمده ترین آسیب های وارد بر مراسم پیاده روی اربعین را می توان در هفت دسته گنجاند: آسیب های دولتی- مدیریتی، فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی، سیاسی و بین المللی و نهایتا گردشگری. در این میان دو آسیب بیش از بقیه به چشم می آید: نخست دولتی شدن اربعین که در پی برپایی موکب های مجلل توسط بسیاری از نهادهای دولتی، عملا به کم رنگ تر شدن نهادها و موکب های مردمی در اربعین انجامیده است. دوم، تفاوت های فرهنگی میان زائران ایرانی با میزبانان عراقی که گاه باعث ایجاد دلخوری یا حتی تنش میان طرفین شده و کارکرد اربعین را به عنوان آیینی وحدت بخش به مخاطره می اندازد. در پایان نیز راهکارهایی برای برطرف شدن یا کاهش این آسیب ها ارائه گردید. مهمترین راهکارها مداخله و فعالیت دولت در فراهم نمودن زیرساخت های این مراسم (همچون سرویس های بهداشتی برای طول مسیر و یا سامان دهی وسایل نقلیه جابجایی زائران) و سپردن فعالیت های اجرایی، به ویژه در زمینه برپایی موکب ها به بخش مردمی و مدنی و پرهیز بخش های دولتی از برپایی موکب های بزرگ و باشکوه است. همچنین به نهادهای مدنی مرتبط با مراسم اربعین نیز پیشنهاد شده در حوزه آشنا سازی زائران با فرهنگ میزبانان عراقی و آداب زیارت و پرهیز از رفتارهای مغایر با فرهنگ زیارت بیشتر متمرکز و فعال گردند

تحلیل هویت اجتماعی بر مبنای رفتارهای مصرفی و الگوی سبک زندگی موضوعی است که در دهه های اخیر در میان صاحب نظران علوم اجتماعی مطرح شده است. این رویکرد با تفکیکی که بین جامعه سنتی و جامعه مدرن قایل شده است مبنای هویت اجتماعی افراد بر اساس ویژگی های انتسابی را خاص جامعه سنتی و جایگاه فرد در نظام تولید و یا رفتارهای مصرفی را خاص جامعه مدرن قلمداد می کند. هدف اصلی مقاله حاضر به چالش کشیدن این رویکرد در ارتباط با مطالعه تجربی دانشجویان دو گروه قومی آذری و کرد دانشگاه تهران است. استدلال مقاله حاضر این است که بایستی بین هویت فردی و اجتماعی تفکیک قایل شد. تقلیل هر کدام از ابعاد هویتی به بعد دیگر و یکی پنداشتن آن زیر عنوان کلی هویت، فرآیند تحلیل را دشوار خواهد ساخت. بر اساس داده های به دست آمده هویت فردی دانشجویان متاثر از فرآیند فردی شدن زندگی روزمره است که بیش از هر ...