فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۶۱ تا ۴۸۰ مورد از کل ۹۶۷ مورد.
تفاوت ها و ترجیحات نسلی در فرزندآوری (نظرها و نگرش ها): مطالعه موردی شهر ساری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر به منظور بررسی تفاوت های نگرشی دو نسل نسبت به فرزندآوری و براساس مطالعه موردی دختران دوره پیش دانشگاهی و مادران شان در ساری به انجام رسیده است. هدف اصلی پژوهش، پی بردن به عواملی است که بر نگرش مادران و دختران نسبت به فرزندآوری موثرند. در این تحقیق، ضمن مرور دیدگاههای نظری کلاسیک و اخیر، در سطح نظری چهار مولفه مستقل شامل الزام اخلاقی (از نظریه جان سایمون) و تلقی از فرزند (از رژیمهای جمعیتی) و اعتقاد به برابری جنسی (از نظریه برابری جنسیتی مک دونالد) و میل به پیشرفت (از نظریه ارتقاء اجتماعی) بیان شده و روابط مفروض با مولفه تلقی از فرزندآوری به مثابه متغیر وابسته پیش بینی گردیدند. عملیات میدانی با روش پیمایشی در 360 واحد نمونه ایی اجرا شد. برای بررسی تفاوت نگرش مادران و دختران از آزمون های رتبه ایی و یو من-وایتنی، و نیز از تحلیل چندمتغیری استفاده شد. نتایج تحقیق تفاوت بین مادران و دختران را در ارتباط با معرف ها و مولفه تلقی از فرزندآوری نمایان ساخت و تاثیر هر یک از متغیرهای مستقل: الزام اخلاقی، اعتقاد به برابری جنسی، میل به پیشرفت، تلقی از فرزند، بر متغیر وابسته: نگرش مادران و دختران نسبت به فرزندآوری را تایید کرد. گرایش به فرزند کمتر از سطح جانشینی، تلقی هزینه ایی از بچه آوری، میل به ارتقاء پایگاهی، نیل به رفاه فردی و برابری جنسیتی نیز رابطه معناداری را با متغیر وابسته نشان دادند.
عؤامل اجتماعی مؤثر بر میزان باورپذیری کلیشه های جنسیتی در دو سپهر عمومی و خصوصی٭(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزه های تخصصی:
بخش مهمی از شناخت های مربوط به نگرش ها و رفتارهای زنان و مردان، ناشی از عقاید و افکار قالبی یا کلیشه هاست. بر اساس کلیشه های جنسیتی، زنان و مردان در جامعه دارای ویژگی های خاص، رفتار خاص و حالات روانی خاص هستند و در نهایت قابلیت انجام وظایف و کارهایی را دارند که به صورت معمول با یکدیگر متفاوتند. کلیشه سازی از طرفی خصوصیات و توانایی هایی را به زنان اختصاص می دهد که در مردان از آن ها نشانه ای نیست و از طرف دیگر، توانایی ها و خصوصیاتی را به مردان نسبت می دهد که زنان از آن بی بهره اند. تحقیق حاضر که بر مبنای یک پیمایش 600 نفره در بین دانشجویان پسر و دختر دانشگاه های آزاد اسلامی شوشتر و شهید چمران اهواز انجام گرفته، نشان می دهد که در خانواده های با ساختار قدرت پدرسالار، نسبت به خانواده های با ساختار قدرت مادرسالار و خانواده های مشارکتی، میزان پذیرش کلیشه های جنسیتی بیشتر است. از دیگر یافته های تحقیق، این است که مردان کلیشه ای تر از زنان فکر و رفتار می کنند.
بررسی روند مهاجرت های بین استانی ایران در سه دهه اخیر(سرشماری 1390-1365)(مقاله علمی وزارت علوم)
مدرنیزاسیون، خانواده و تجربه گذار جمعیت شناختی در کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
برنامه های مدرنیزاسیون انقلاب سفید، در قالب اصلاحات ارضی، سپاه بهداشت و غیره در دهه ی 1340 و اجرای سیاست کنترل موالید در دهه 1370 شمسی بر نهاد خانواده در کُردستان تأثیرات ماندگاری بر جای گذاشت. این مقاله ساخت وکار تأثیرات این دو موج را بر ابعاد جمعیت شناختی خانواده در کُردستان ایران بررسی می کند. روش شناسی این مطالعه، کیفی است و از تکنیک های مصاحبه عمیق، مشاهده و روش تحلیل موضوعی جهت استخراج الگوهای اساسی تغییر در خانواده استفاده شده است. یافته ها از چشم اندازی متفاوت نشان می دهند که جریانات مدرنیزاسیون به اشکال گوناگون بر بافت و بُعد جمعیت شناختی خانواده تأثیرگذار بوده اند. اصلاحات ارضی و ترویج بهداشت شرایط را برای گذار از خانواده گسترده به هسته ای و تجربه کاهش مرگ ومیر و پدیده مهاجرت مهیا نموده و مدرنیزاسیون دهه 1370 منجر به ظهور پدیده های کم فرزندی، خانواده های کوچک و فرزندان ناخواسته در مقیاسی قابل توجه شد. نتیجتاً، بخش زیادی از وضعیت کنونی نهاد خانواده در منطقه مورد مطالعه حاصل فرایند و برنامه های مدرنیزاسیون است و تداوم ناگزیر این فرایند بدون شک تحولات دیگری را در نهاد خانواده در پی خواهد داشت. نکته اینکه مدرنیزاسیون چرخه زندگی را در خانواده کُرد متحول کرد.
بررسی وضعیت نابرابری جنسیتی در میان کشورهای منتخب خاورمیانه: با تأکید بر جایگاه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نابرابری جنسیتی در امکان دسترسی به فرصت های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، یکی از چالش های مهم برای کشورهای منتخب منطقة خاورمیانه است. شواهد تجربی بین کشوری نشان می دهد که نابرابری جنسیتی عملکرد اقتصادی کشورها را مختل می کند، توانایی آن ها در بهره مندی از ظرفیت هایشان را کاهش می دهد و سرانجام، رشد و بهره وری اقتصادی آنان را کند می کند. هدف از این مطالعه، که به صورت اسنادی و تحلیل ثانویه صورت گرفته است، توصیف و تحلیل وضعیت نابرابری جنسیتی در میان سیزده کشور منتخب منطقة خاورمیانه و به ویژه، جایگاه ایران با استفاده از داده های «گزارش جهانی شکاف جنسیتی» سال های 2006 تا 2011 است. همچنین، از داده های «شاخص نابرابری های جنسیتی» (GGI) در ذیل گزارش توسعة انسانی (2011) و گزارش «رقابت پذیری اقتصادی» (GCI) به منظور آزمون رابطه میان نابرابری جنسیتی با توسعة انسانی و میزان رقابت پذیری اقتصادی کشورها استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که وضعیت برابری جنسیتی کشور ما، در میان کشورهای منتخب خاورمیانه در طی سال های 2006 تا 2011، به رغم بهبود نسبی در برخی از حوزه ها، در مجموع رضایت بخش نیست؛ به طوری که در سال 2011، کشور ما در حوزة برابری جنسیتی در مشارکت اقتصادی، رتبة هفتم؛ دستاوردهای آموزشی، رتبة نهم؛ سلامتی و بقا، رتبة ششم و توانمندسازی سیاسی، رتبة دهم را کسب کرده است. تحلیل های بیشتر نشان می دهد در میان کشورهای منتخب خاورمیانه، برابری جنسیتی با شاخص توسعة انسانی و میزان رقابت پذیری اقتصادی کشورها رابطة مثبتی دارد. درنهایت، به منظور ارتقاء برابری جنسیتی در ارتباط با هریک از شاخص های فوق توصیه هایی مطرح شده است.
ارزش کودکان و رفتار باروری در شهر شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به مطالعه ارزش کودکان و رفتار باروری پرداخته است. داده های تحقیق با استفاده از روش پیمایش و نمونه ای شامل 406 نفر از زنان 15-49 ساله همسردار شهر شیراز جمع آوری گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهند که عواملی چون سن ازدواج، تحصیلات پاسخگو و همسر رابطه معکوس با ارزش فرزند، باروری واقعی و ایده آل دارند. با افزایش عواملی مانند سن زن، مدت ازدواج و اجتناب از تک فرزندی، تعداد فرزند زنده به دنیا آمده و تعداد مطلوب فرزند و ارزش فرزند افزایش می یابد. ارزش فرزند در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و مذهبی با باروری واقعی و ابعاد اقتصادی و مذهبی با باروری ایده آل رابطه معنی دار و مستقیم دارند. تحلیل رگرسیون چند متغیره به تفکیک متغیرهای جمعیتی، اجتماعی- اقتصادی و ارزش فرزند نشان داده که متغیرهای مدت ازدواج، محل تولد، سن ازدواج پاسخگو، تحصیلات پاسخگو، تمایل به ترکیب جنسی فرزندان، فواید اجتماعی و اقتصادی و هزینه های اجتماعی فرزند قادر به تبیین تغییرات باروری واقعی می باشند. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره بیان گر آن است که مدت ازدواج، اجتناب از تک فرزندی، تمایل به ترکیب جنسی فرزندان و فواید اقتصادی، تغییرات باروری ایده آل را تبیین می کنند.
بررسی و تبیین جمعیت شناختی نابرابری های مرگ و میر زنان در مناطق شهری و روستایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین دغدغه ها در علوم انسانی و به تبع آن جمعیت شناسی، توجه به نابرابری ها است. نابرابری های مرگ ومیر، یکی از شاخص های مهم در شناخت شکاف عمیق در توزیع منابع است. هدف از این مطالعه بررسی نابرابری های مرگ ومیر در بین زنان در مناطق شهری و روستایی ایران است. بدین منظور از داده های گزارش شده توسط "طرح ثبت و طبقه بندی علل مرگ" استفاده شده است. ابتدا داده ها از نظر کم ثبتی و گزارش غلط سن تصحیح شد، سطوح مرگ ومیر برآورد و نهایتاً با استفاده از تکنیک تجزیه سهم گروه های سنی و علل مرگ سه گانه در نابرابری های امید زندگی نشان داده شد. نتایج نشان می دهد که امید زندگی در بدو تولد برای زنان شهری 9/3 سال بیش از زنان روستایی است و فزونی مرگ ومیر نوزادان کمتر از یک سال در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، مسئول 6/30 درصد از این تفاوت در امید زندگی می باشد. بیماری های غیرواگیر بیشترین نقش را در کاستی امید زندگی زنان روستایی دارند و پس از آن مرگ های ناشی از حوادث و سوانح و مرگ هایی که عمدتاً به دلیل بیماری های عفونی و انگلی هستند به ترتیب سهمی هر چند اندک در این نابرابری دارند.
عوامل مؤثر بر رضایتمندی خانوارهای مهاجر به شهر تهرانن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر به بررسی پدیده مهاجرت و آثار آن بر خانوارهای مهاجر به شهر تهران پرداخته است . هدف تعیین میزان تغییرات اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مهاجرین و میزان تأثیر پذیری مهاجرین از جنبه های مختلف محیطی در قالب تفاوتهای اجتماعی ، اخلاقی ،رفاهی و نگرشی در مقایسه با افراد بومی است . تحلیل نهایی این پژوهش بر روی 400 خانوار ، شامل 200نفر ازمهاجرین و 200نفرافراد بومی (متولد تهران) به عنوان گروه گواه، در بین خانوارهای معمولی ساکن در مناطق3، 6 و12 شهر تهران که لزوماً دارای فرزند بالای 10 سال بوده اند انجام گرفته است .
نتایج پژوهش بر اساس تحلیلهای دومتغیری آزمونهای تاو-کندالc و کای اسکوار پیرسون نشان می دهد که رابطه معنی داری بین تحرک اجتماعی و پایگاه اجتماعی مهاجرین وجود دارد . همچنین بین تغییر وضعیت اخلاقی مهاجرین و افراد بومی تفاوت معنی داری وجود دارد که در جریان تحلیل مسیرمیزان تأثیرات متغیرها بر تغییر وضعیت مهاجر و سپس ارزیابی مجددفرد مهاجر ودر نهایت تآثیر آن بر تمایل به مهاجرت معکوس و ماندگاری بررسی شده است . تبیین فرضیات با تکیه بر دیدگاههای کارکردی و کلاسیک مهاجرت صورت گرفته است .
اختصارات (کوته نوشت ها) در جمعیت شناسی و زمینه های وابسته(انگلیسی-فارسی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بررسی مقایسه ای الگوها و مکاتب اقتصاد باروری با به کارگیری داده های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ابتدا لیبنشتاین با استفاده از یک نظریه اقتصاد خرد نامتعارف به تبیین رفتار باروری پرداخت اما کار او توانایی پایه گذاری یک مکتب را نداشت. از سال 1960 میلادی که گری بکر تحلیلی اقتصادی از باروری را ارائه نمود و پس از آن در سال 1966 ریچارد ایسترلین تحلیل بکر را به چالش کشید، اقتصاد باروری تا به امروز از رشد قابل توجه نظری و تجربی برخوردار بوده است که عمدتاً در قالب دو مکتب شیکاگو-کلمبیا و پنسیلوانیا شناخته می شود. مکتب شیکاگو-کلمبیا با مدد از نظریه اقتصادی محض نئوکلاسیک، رفتار باروری را به مانند تقاضا برای یک کالا تحلیل می کند که متغیر کلیدی آن قیمت زمان والدین بوده و به مثابه عاملی مهم در تعیین قیمت فرزند در نظر گرفته می شود. این در حالی است که مکتب پنسیلوانیا با ساختن ملغمه ای از نظریه اقتصادی و جامعه شناسی به تبیین رفتار باروری از زاویه عرضه می پردازد که متغیر محوری آن درآمد نسبی است. شواهد به دست آمده از ایران دلالت بر صحت ادعای هر دو مکتب دارد.
سیاست های توزیع بهینه جمعیت و مهاجرت در ایران: اولویت بندی تجربیات جهانی از نگاه صاحب نظران ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱
9 - 31
حوزه های تخصصی:
امروزه، تمرکز بالای جمعیتی در کلان شهرها به مسأله ای پیچیده تبدیل شده است. همه دولت ها دغدغه ی توزیع بهینه جمعیت را دارند و همواره جهت تعدیل جمعیت کلان شهرها سیاست هایی را اجرا می کنند. در این مقاله عمده ترین سیاست هایی که در کشورهای منتخب آسیایی جهت توزیع بهتر جمعیت به اجرادرآمده، شناسایی شدهاست، سپس جهت انطباق و اجرایی کردن آنها در ایران، 54 تن از اساتید برجسته ی کشور آنها را ارزیابی و اولویت بندی نموده اند. این مقاله دو هدف را دنبال می کند: الف) شناسایی سیاست های مؤثری که با توجه به تجربیات متخصصان داخلی با شرایط جامعه ی ایران سازگار و منطبق باشند، ب) اولویت بندی سیاست ها از نظر اجرایی و درجه ی تأثیرگذاری. نتایج نشان داد که اقدامات سیاستی در چهار حیطه شامل سیاست های: اجتماعی- فرهنگی، توسعه ی قطب های رشد، آمایش سرزمین و مبارزه با مفاسد اقتصادی- اجتماعی بیشترین اثر را بر توزیع بهینه ی جمعیت در کشور دارند. همچنین سیاست های توسعه ی سرمایه گذاری های محلی، به فعل درآوردن ظرفیت های توسعه ی منطقه ای، ایجاد فرصت های شغلی در روستاها و شهرهای کوچک به ترتیب با نمره ی 30/4، 26/4 و 19/4 در سه اولویت اول اجرایی پیشنهادی صاحب نظران هستند که اثرگذاری بیشتری در کنترل جمعیت کلان شهرهای کشور خواهند داشت.
کاربرد روش های پیشگیری از حاملگی و تأثیر آن بر تفاوت باروری زنان کُرد و تُرک ساکن در شهرستان ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲
67 - 88
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله بررسی تفاوت های باروری زنان کُرد و تُرک با کنترل اثر استفاده از وسایل پیشگیری از حاملگی و عوامل زمینه ای مؤثر بر باروری می باشد. روش تحقیق پیمایشی است. جمعیّت آماری کلیه ی خانوارهای معمولی ساکن در شهرستان ارومیه و زنان 49-15 ساله حداقل یک بار ازدواج کرده ای است که در داخل خانوارها شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند. حجم نمونه 768 خانوار تعیین شد. روش نمونه گیری ترکیبی از روش های خوشه ای چندمرحله ای، تصادفی و تصادفی سیستماتیک است. نتایج نشان می دهد که تفاوت آماری معنا داری در باروری زنان کُرد و تُرک وجود دارد. با کنترل همزمان اثر کاربرد روش های پیشگیری از حاملگی و عوامل زمینه ای در رابطه قومیت و باروری، اختلاف باروری گروه های قومی از بین نرفت. نتایج این بررسی نشان از ناکارآمدی فرضیه مشخّصه ها در تبیین تفاوت های باروری زنان کُرد و تُرک دارد. بر اساس این نتایج، پیشنهاد می شود مطالعاتی با روش ترکیبی به منظور آگاهی از نقش و مکانیزم تأثیر ویژگی های قومی و فرهنگی بر باروری در مناطق ناهمگن از نظر قومی صورت بگیرد.
باروری در ایران و شهر تهران: میزان ها، روندها و تفاو ت ها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱
87 - 107
حوزه های تخصصی:
این پژوهش با استفاده از داده های پیمایش نیات باروری شهر تهران (1391)، داده های پیمایش باروری تهران (1388)، جمعیت و سلامت (1379) و سرشماری 1390، میزان ها، روندها و تفاوت های باروری در ایران و شهر تهران را بررسی کرده است. میزان باروری کل در کل کشور 6/1 فرزند و برای جمعیت ساکن نقاط شهری و روستایی به ترتیب 5/1 و 9/1 تولد محاسبه شد. میزان باروری کل در سال 1390 در شش استان از 31 استان کشور 2/1 تا 4/1 فرزند، در 20 استان 5/1 تا 9/1 فرزند، و در 5 استان1/2 تا 9/2 فرزند برآورد شده است. همچنین، شکاف شهری و روستایی در میزان های باروری در بسیاری از استان ها غایب و یا بسیار ناچیز است. سایر یافته ها نشان می دهند که میزان باروری کل برای زنان 35-15 ساله ساکن شهر تهران پس از اندکی افزایش از 2/1 فرزند در 1379 به 4/1 فرزند در سال 1388و 1/1 فرزند در 1391 کاهش یافته است. میزان باروری کل زنان دارای درآمد بالا و ساکن مناطق بالای تهران (7/0 تولد) کمتر از میزان های باروری دارندگان درآمد پایین (5/1 فرزند) و ساکن مناطق پایین (3/1 تولد) است. زنان 35 ساله به طور متوسط 8/1 تولد زنده داشته اند، در حالی که این میزان در بین زنان دارای تحصیلات عالی و شاغل (5/1 فرزند) پایین تر از همان میزان در بین دارندگان تحصیلات زیر دیپلم (4/2 فرزند) و غیر شاغلین (9/1 فرزند) است. این پژوهش گروه های جمعیتی دارای باروری پایین را شناسایی کرد، که سهم به سزایی در تداوم سطح پایین باروری در کشور دارند.