درخت حوزه‌های تخصصی

توجه به موضوع سرمایه اجتماعی (social capital) در سالهای اخیر در محافل و بروشورهای علمی و دانشگاهی جهان روند رو به گسترش سریعی داشته و اخیرا به طور جدی در ایران نیز مطرح شده است. همانند سایر حوزه های اقتصاد، توجه به نقش مهم سرمایه اجتماعی، در اقتصاد سلامت ضروری می نماید. به نظر می رسد که رشد و کارکرد بهینه بخش سلامت در جامعه، علاوه بر نیاز به سرمایه مادی (پول، امکانات و تجهیزات) و سرمایه انسانی (نیروهای متخصص و توانمند)، نیازمند به سرمایه اجتماعی است. در این مقاله، سعی کرده ایم در پرتو مطالب و مدارک به دست آمده از طریق جست و جوی کتابخانه ای و اینترنتی، تحلیلی از نقش اخلاق پزشکی در شکل گیری و انباشت سرمایه اجتماعی، با نگاهی ویژه به مسایل ایران ارایه کنیم. نقش اخلاق پزشکی در شکل گیری سرمایه اجتماعی را از دو دیدگاه بررسی کرده ایم: (1) نقش اخلاق پزشکی در شکل گیری سرمایه اجتماعی در روابط درون حرفه ای؛ (2) نقش اخلاق پزشکی در شکل گیری سرمایه اجتماعی در روابط اعضای حرفه با جامعه.

حق مولف، درحمایت از آثار پدید آورندگان نقش اساسی دارد. اما در عصر کاربرد رقوم که تبادل اطلاعات هر روز از شکل های سنتی فاصله بیشتری می گیرد، حمایت کامل از حقوق مولفان را با مشکلاتی مواجه کرده است و گاه نگرانی از سرقت حقوق معنوی و مادی آثار، آنها را از ادامه تولید آثار دلسرد می کند. به هر حال، ظهور هر فناوری نوین، اهمیت یافتن راهی موثر برای حفظ آثار را الزامی می کند با این توضیح که برقراری توازنی منطقی میان سه عامل حفاظت از آثار، ایجادانگیزه وخلاقیت بیشتر، باید مدنظر صاحبنظران این عصر قرار گیرد تا به طراحی راهکارهای جدید در این مساله بحث بر انگیز بپردازند. مقاله حاضر، جنبه های مختلف حق مولف را دردنیای رقومی و قوانین موجود در این خصوص، مشکلات موجود، ارایه راهکارهای مدیریتی حق مولف در هزاره کاربرد رقوم و نقش یونسکو در ایجاد توازن میان دسترس پذیری اطلاعات و منافع قانونی را مورد بررسی قرار داده است.روش کار: پژوهش، به روش کتابخانه ای و با بررسی پایگاه های الکترونیکی انجام گرفته است.نتیجه گیری: حفظ حقوق پدیدآورندگان درمحیط رقومی امکان پذیر است اما برای رسیدن به نتیجه ای بهتر، مستلزم پژوهشهای بیشتر و بازنگری در قوانین حق مولف است. بالاخره ایجاد انجمنهای ملی حمایت از حقوق پدیدآورندگان پیشنهاد می شود.

مقالهء حاضر حاوى ویرایشى از ترجمه فارسى زیج شستکه است که حسین بن موسى هرمزى، اخترشناس ایرانى، آن را در حدود 10 قرن پیش به عربى نگاشته است. این رسالهء کوتاه برخلاف عموم زیج ها، شامل جدولهاى مفصل نجومى نیست و تنها دو جدول نسبتأ مختصر دارد که به محاسبهء اجتماع و استقبال ماه و خورشید و به رؤیت هلال ماه مربوط مى شود. روش هرمزى براى محاسبهء طول دایره البروجى ماه وخورشید و سیارات مبتنى بر استفاده از تقویم هاى نجومى چهار سال اخیر نسبت به سال مورد نظر است. هرمزى عملأ از دورهء تناوب هاى شناخته شده هر جرم سماوى براى تعیین طول سماوى آن استفاده مى کند. در پایان ویرایشی ترجمهء فارسى زیج شستکه ، تحلیل مقدماتى روشهاى هرمزى و نیزتصویر یک نسخهء خطى عربى بسیارکهن آمده است.

پس از گذشت نیم قرن از زمان شروع ارایه دروسی در زمینه اخلاق و آداب کاری، حرفه ای و فناوری در دانشگاههای جهان، با گسترش به کارگیری فناوری اطلاعات در ایران و ضرورت تدوین چارچوبی برای دروس آموزش دانشگاهی آداب فناوری اطلاعات، دلیل نگارش این مقاله است.روش کار: در این مقاله ابعاد گوناگون مضامین اخلاقی مرتبط با فناوری اطلاعات بررسی شده است.نتیجه گیری: با الگوی نوآورانه از طریق تعمیم چارچوب راهبردی زکمن، حوزه های مفهومی آموزشی برای همه گروه های ذینفع پیشنهاد شده است. سپس، به عنوان نمونه با بهره گیری از الگوی تدوین محتوای درس دانش پایه (بر پایه حوزه ها و واحدهای دانشی)، طرح درسی برای آموزش دانشگاهی آداب فناوری اطلاعات برای تدریس در دوره های کارشناسی مهندسی رایانه و فناوری اطلاعات ارایه گردیده است.

در این جستار، مشکل عمدة اجرای طرح ها و پژوهش های میان رشته ای در این نکته دیده شده است که در این گونه طرح ها در نهایت دو نوع الگوی روش شناختی در برابر هم صف آرایی می کنند که همانا روش شناسی کمیِ مورد استفاده در علوم طبیعی و روش شناسی کیفیِ مورد استفاده در علوم انسانی و اجتماعی است. این مشکل، کار را به جایی رسانده است که گفت وگوی سودمند و سازنده میان متخصصان وابسته به هر یک از این دو الگو در یافتن زبانی مشترک برای رسیدن به چشم اندازهایی درخور که راهگشای حل مسائل و مشکلات انسانی و اجتماعی باشد، به بن بست رسیده است. مسألة ترجمه پذیری نیز در سایة همین مشکل سر برمی آورد و ازاین رو توجه به زبان و معیارهای ارتباطیِ آن در کانون توجه قرار می گیرد. در این جستار نخست به بیان ریشه های چنین مشکلی پرداخته شده و ضمن برشمردن ویژگی ها و نیز بنیان های نظری هر دو الگو، بن بست ارتباط میان این دو الگو واکاوی و تحلیل می شود. سپس با بهره گیری از نظریة کنش ارتباطی و کاربردشناسی جهانی و بر پایة معیارهای نظریة انتقادی، راه برون رفت از این بن بست، در کاربست روش «فهم انتقادی» دیده شده است. روشن است که الگوی روش شناختی خود این جستار همانا روش شناسی ارتباطیِ برآمده از آرا و اندیشه های هابرماس است.

سازمان های امروزی، حتی با برخورداری از رسالتی روشن و ساختاری کارآمد، جهت دستیابی کامل به اهداف، به نیروی انسانی توانمند و متعهد نیاز خواهند داشت. توانمندی و تخصص، مقوله ای است که طی فرایند گزینش و آموزش، قابل دستیابی می باشد اما موضوع تعهد و اخلاقیات در سازمان، نیازمند کار فرهنگی و توجه به هنجارهاست که امری پیچیده و حساس است.پرسنل در محیط کاری دست به اقداماتی می زنند که در صورت عدم توجه و واکنش مناسب مدیریتی، نتایج نامطلوبی برای فرد، مسئوول و حتی سازمان در بر خواهد داشت. مسولین ناگزیرند این امور را شناسایی و تحلیل نموده، با اتخاذ عکس العمل مناسب، رفتار کارمندان را با اهداف سازمان همسو سازند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی زوایای موضوع و ارایه راهکارهایی برای بررسی هنجارهاست.روش کار: مقاله حاضر، با هدف بررسی موضوعی پرداخت های خارج از چارچوب در سازمانهها، ضمن مروری مستند بر ادبیات موضوعی که در این رابطه ارایه شده، نتایج حاصل از تحقیقات در این رویکرد را، طی مطالعه موردی انجام شده در یک سازمان، تشریح و مورد بررسی قرار داده تا جوانب مختلف موضوع را در یک مورد عملی آشکار سازد. این پژوهش تلفیقی از مطالعات و تجربیات عملی است.یافته ها: بر مبنای تجریبات و مطالعه موضوعی، الگویی جهت ارزیابی رفتار سازمان از منظر موضوع تحقیق ارایه گردید و واکنش مناسب مدیریتی در شرایط مختلف فرهنگی سازمان تعیین شد.نتیجه گیری: اخلاقیات در تعالی رفتار سازمانی بسیار موثر بوده و در این راستا، سازمان ها نیازمند اعمال نظارت های مدیریتی بر رفتارهای فردی و هنجارهای گروهی می باشند. پرداخت های خارج از چارچوب، علیرغم معایب آن، مزایایی نیز دارد که بر مبنای الگوهای ارایه شده در پژوهش، می توان شرایط فرهنگی حاکم بر سازمان را از این منظر سنجیده و راهکاری متناسب با آن را در پیش گرفت.

زیج معتبر سنجرى اثر ارزشمند اخترشناس پرآوازهء ایرانى عبدالرحمان خازنى (525-475 ق / 82 0 1- 130 ام) جایگاه ممتازى در سده هاى میانى نجوم دورهء اسلأمى دارد، خازنى که در مرو مى زیست، در مقدمهء این زیج به این نکته اشاره مى کند که این زیج حاصل رصدهاى 35 سالهء او است. وى در مقدمه فهرستى از نوآورى هایش را در این زیج عرضه مى کند که مهمترین آنها دربارهء رؤیت هلأل ماه، نظریهء گرفتگى هاست. همچنین وى موارد برترى زیج معتبر را نسبت به زیج هاى قبلى بیان کرده است. این مقاله نسخه هاى خطى به جا مانده از زیج معتبر و بخشهاى مهم آن را بررسى مى کند. البته هر کدام از این بخشها، در نهایت کل زیج به بررسى و تحلیل دقیق تر نیاز دارد،

بسیاری از اندیشمندان علوم سیاسی در حال حاضر، بر این باورند که مطالعه سیاست صرفا، با استفاده از یک رشته ممکن نیست و مطالعات درون رشته ای (استفاده از مجموعه ای از حوزه های تخصصی علوم سیاسی، مانند سیاست مقایسه ای، نظریه سیاسی، روابط بین المللی و ...) و میان رشته ای (نه تنها علوم سیاسی، بلکه مساعدت از رشته هایی دیگر مانند اقتصاد، حقوق، جامعه شناسی، و ...) ضروری است. بر این اساس، دانشگاه های مختلف در دنیا، از جمله در کشور کانادا، تلاش کرده اند که برای آماده کردن و توانمندسازی دانشجویان خود در جهت فهم پیچیدگی های عصر جهانی شدن و همچنین کسب شغل مناسب، به رویکرد میان رشته ای روی آورند. فهم تعریفی که در دانشگاه های کانادا از مساله میان رشته ای شده و شیوه ای که به اجرا درآمده است، با تاکید بر علوم سیاسی، هدف اصلی این مقاله است. پرسش اصلی این مقاله این است که رویکرد میان رشته ای در دانشگاه های مهم کانادا، با تاکید بر علوم سیاسی، ‌به چگونه در عمل اجرا شده است.

کرجی در إنباط المیاه الخفیه (استخراج آبهای پنهانی) به معرفی و تشریح ترازهای متداول عصر خود پرداخته است. علاوه بر چهار ترازی که به عنوان ابزارهای موجود بررسی شده اند، کرجی دو تراز دیگر، «تراز شاقولی مدرج» و «تراز دوربینی مدرج» را نیز به عنوان ابداعات خود بر آنها افزوده است. در این مقاله پس از معرفی چهار ابزار نخست، این دو تراز با تکیه بر روش کرجی برای مدرج کردن، با شرح بیشتری بررسی خواهند شد و مثال هایی از کاربرد آنها خواهد آمد.

رساله آثار علوی ابوحاتم اسفزاری (د. ح. 506-513 ق دربردارنده برخی از دیدگاه های ارسطو (384-322 ق.م) است که در روایت عربی آثار علوی وی دیده نمی شود؛ زیرا ابن بطریق، پدیدآورنده روایت عربی این اثر، برخی جاهای کتاب را ترجمه نکرده و در ترجمه برخی جاهای دیگر نیز خطاهایی شگرف مرتکب شده است. اسفزاری همچنین به نکاتی اشاره می کند که در هیچ یک از دو روایت یونانی و عربی نیامده است. از این رو به نظر می رسد وی افزون بر بهره گیری از این ترجمه مخدوش، به منابع دیگری که به نحوی با روایت اصلی کتاب ارسطو مرتبط بوده اند، دسترسی داشته است. احتمالاً یکی از این منابع، رساله الآثار المخیله فی الجو الحادثه عن البخار المائی ابن خمار (زاده 331ق) بوده است. آثاری که بعدها دانشمندان ایرانی در این باره نوشتند، به نحوی چشمگیر از آثار علوی اسفزاری تاثیر پذیرفته است.