درخت حوزه‌های تخصصی

امروز نقش و اهمیت صنعت گردشگری بیش از پیش در هر کشوری توسعه یافته و تمامی کشورها سعی دارند تا از این صنعت حداکثر بهره برداری لازم را داشته باشند، به گونه ای که یکی از شاخص های مهم توسعه یافتگی محسوب گردیده و جایگاه هر کشور در استفاده بهینه از این مهم مشخص گردیده. در این میان کشور ایران علی رغم برخوداری ازپتانسیل های بسیار قابل توجه تاکنون نتوانسته است، آن چنان که باید و شاید بهره گیری لازم را از این صنعت داشته باشد. این مهم تنها معطوف به اماکن و مراکز تفریحی، باستانی و فرهنگی نمی شود، چرا که ما دارای پتانسیل های بسیار شناخته شده دیگری در سایر عرصه های طبیعی نیز می باشیم که تاکنون کمتر به آنها در این مقوله توجه جدی معطوف داشته شده است. ویژگی های مهم اکو توریستی، یکی از این موارد محسوب می گردد. اما صنعت توریسم در دهه اخیر پا را فراتر گذاشته و وارد عرصه های بسیار جدی و جدیدتری همچمون به کارگیری و بهره مندی از توانایی های ژئوتوریسم می باشد. که در کنار پیکره اصلی این صنعت نوپا تفکر ایجاد ژئوپارکها از سوی سازمان یونسکو با هدف حفظ و حراست و شناساندن میراث های کهن 4 بیلیون ساله کره زمین می باشد. در این میان کشور ما نیز با برخورداری از یک تاریخ قابل توجه و بسیار مهم مطالعه شده زمین شناسی که از دیر باز مورد توجه تمامی پژوهشگران و محققین خارجی و داخلی بوده است، دارای توانمندی ها و پتانسیل بسیار بالایی در ایجاد و احداث ژئوپارکها تلقی می گردد. یکی از مهم ترین این مناطق دشت کویر بزرگ ایران مرکزی در جنوب استان سمنان است. که در این مقاله سعی شده تا علاوه بر معرفی این منطقه بسیار مهم که از دیدگاه نویسنده به عنوان هارتلند ایران مرکزی محسوب می گردد. توجه تمامی مسوولین دولتی و غیر دولتی را به همراه سایر پژوهشگران و محققین علاقه مند به این مهم معطوف دارد. چرا که در راهی که پیش روی خواهیم داشت، نیازمندی یاری مبرم تمامی این عزیزان خواهیم بود. و فقط با همفکری، همدلی و بهره مندی و بکارگیری تمامی عناصر مهم منطقه ای میتوان به این هدف ارزشمند در راه دست یابی به اعتلای توسعه پایدار استان سمنان دست یافت و سعی خواهیم داشت تا در نهایت علاوه بر یک جمع بندی کامل بتوانیم زمینه اطمینان لازم را جهت یک موافقت پژوهشی و علمی از مسوولین محترم منطقه ای به منظور شروع مطالعه اصلی طرح ژئو پارک بزرگ ایران مرکزی اخذ نماییم.

مقاله پیش روی با هدف بررسی قابلیت های طبیعت گردی و تدوین بهترین استراتژی ها در جهت رونق و بهبود عملکرد مدیریت طبیعت گردی در جزیره قشم صورت گرفته است. جزیره قشم به عنوان بزرگترین جزیره خلیج فارس دارای پتانسیل های طبیعی، فرهنگی و مردم شناختی با ارزشی است که از آن جمله می توان به جنگل های حرا، گونه های منحصر به فرد جانوری، چشم اندازهای زیبایی ساحلی و آثار تاریخی با ارزش همچون قلعه پرتغالی ها،‌ قلعه نادری، غار خربس و آثار به جا مانده زیادی از دوره های صفوی، ساسانی و سامانی و فرهنگ خاص مردم بومی، پوشش، زبان، آداب رسوم و معماری خانه ها (روستای لافت) اشاره کرد. در تحلیل برنامه ریزی راهبردی جهت ارایه راهکارهای مدیریتی از روش برنامه ریزی راهبردی SWOT که مبتنی بر شناسایی نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی) و فرصت ها و تهدیدات (عوامل خارجی) می باشد. بهره گیری شد و حاصل آن به صورت جداول خلاصه تجزیه تحلیل عوامل داخلی و خارجی ارایه گردید. این یافته ها برای تجزیه و تحلیل نهایی به صورت جداول ماتریس برنامه ریزی کمی استراتژیک مورد استفاده قرار گرفته و نتایج نهایی نشان می دهد که مدل استراتژی بازنگری 5 (WO) با 16.36 امتیاز با استراتژی حداکثر استفاده اقتصادی از ورود طبیعت گردها در فصول مناسب سال با حفظ ارزش های جزیره و مدل استراتژی رقابتی، تهاجمی (SO) 5 با امتیاز 15.65 با تاکید بر تبادلات فرهنگی شفاف با سایر کشورها به منظور معرفی قابلیت ها و جایگاه فرهنگ و آداب مردم جزیره و با هدف جذب هر چه بیشتر گردشگرهای داخلی و خارجی به عنوان بهترین استراتژی ها شناخته شد.

دیدنی ها و پدیدهای زمین شناسی یکی از جذابترین زمینه های گردشگری است که می تواند در ژئو توریسم یا زمین گردی که چشم انداز اقتصاد آینده است بسیار مورد توجه قرار گیرد. کشور ایران دارای طبیعتی زیبا و اقلیم متنوع و داشتن مناطقی سرشار از پدیده های منحصر به فرد علوم زمین می باشد که بررسی این جاذبه ها برای شناخت بیشتر آن ها ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق پدیده های ژئوتوریسمی زیبایی که با عبور کمربند آتشفشانی ارومیه، بزمان از محدوده شهرستان شهربابک در این شهرستان شکل گرفته مورد بررسی قرار گرفته تا به این وسیله راهی برای حفظ چشم اندازها و ذخایر طبیعی مهیا گردد و با گسترش ژئوتوریسم، امکانات ایجاد کاربری اقتصادی برای چشم اندازهای طبیعی و در نتیجه تامین اعتبارات لازم را در جهت حفظ آن ها فراهم شود.

تحقیق حاضر با هدف شناسایی رابطه جغرافیای گردشگری شهر تهران همراه با ویژگیهای شهرسازی و معماری آن در صنعت گردشگری، و بازشناسی امکانات و موانع توسعه گردشگری در این حوزه، انجام شده است. امروزه در شهرهای بزرگ اقداماتی جهت ارائه نمای زیبایی از آنها به عمل می¬آید، این اقدامات در درجه اول برای جلب توجه و تأمین نیازهای ساکنان شهرها صورت می¬گیرد، و در درجه دوم مساعد کننده گردشگری شهری، علایق روز افزون افراد نسبت به میراث فرهنگی و ملی و همچنین بناهای تاریخی سبک¬های معماری در ادوار تاریخ می¬باشد. اهمیت این تحقیق در بازسازی مجدد مناسبات میان محیط انسان ساخت و محیط طبیعی و ارائه رویکردهای جدید برای حفاظت از عناصر جغرافیا، شهرسازی، معماری و گردشگری می¬باشد. در این تحقیق از نقطه نظر متدولوژی از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده و با بررسی جغرافیای تهران و مطالعه شهرسازی و معماری این شهر در ادوار تاریخی، به تحلیل نقش جغرافیا در شکل¬دهی شهرسازی و معماری این شهر و همچنین شناسایی عناصر مؤثرشهرسازی و معماری در گردشگری آن پرداخته شده است. تحقیق حاضر پیشنهادهای را به منظور توسعه گردشگری تهران و نقش شهرسازی و معماری در آن ارائه نموده است.

ارزش های اقتصادی منابع زیست محیطی شامل ارزش های مصرفی و غیرمصرفی است و تالابها نیز با دارا بودن طیف گسترده ای از کارکردها، دارای ارزش های ذکرشده هستند. برای ارزشگذاری این کارکردها روش های مختلفی مانند روش هزینة سفر، روش ارزشگذاری مشروط، روش هزینة جایگزین و روش هزینة فرصت وجود دارد. از میان این روش ها، دو روش هزینة سفر و ارزشگذاری مشروط برای برآورد ارزش های غیرمصرفی تالاب مناسب هستند. در این مطالعه جهت ارزشگذاری تفرجی تالاب بین المللی چغاخور از روش هزینة سفر استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهایی مانند سن، سطح سواد و مقدار درآمد ماهانة بازدیدکنندگان دارای تأثیر چشمگیری بر استفاده از تفرجگاهها داشتند. بررسی سطح درآمد ماهانة بازدیدکنندگان نشان داد که میان این متغیر و تعداد روزهای بازدید از تفرجگاه و نیز تمایل به پرداخت ورودیه، همبستگی بالایی وجود داشت. این نتایج بدست آمده چندان دور از انتظار نبود؛ چنانکه نتایج مشابهی برای پارکهای ایالات متحده بدست آمده است. نتایج همچنین نشان داد که سطح تحصیلات نیز نقش مهمی در جذب گردشگران تالاب چغاخور داشت؛ چنانکه بیشترین تعداد بازدیدکنندگان دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. سطح سواد رابطة مستقیم با میزان درآمد دارد؛ چنانکه با افزایش سطح تحصیلات، فرصت های فراغتی افراد نیز افزایش مییابد. بررسی مطالعات انجام شده در برخی از تفرجگاههای کشور نشان میدهد که این مناطق برای نوجوانان تا میانسالان از جاذبة بیشتری برخوردارند اما نتایج ما نشان داد که بیشترین تعداد بازدیدکنندگان (28 درصد) در محدودة سنی 34-30 سال قرار داشتند. ارزش تفرجی روزانة بالای تالاب که در تابستان 1387 محاسبه شد، با تحقیق مشابه برای تالاب انزلی که در سال 1385 انجام گرفته است، قابل مقایسه است این ارزش برای دو تالاب فوق به ترتیب حدود 44 و 12 میلیون تومان برآورد شد. حتی با احتساب نرخ تورم در فاصلة زمانی این دو تحقیق، نتایج نشان دهندة لزوم توجه بیشتر و تدوین طرح جامع توسعة گردشگری تالاب چغاخور است.

در عصر حاضر با گسترش دامنه های استفاده از وسایل جدید مانند آسانسور و پله برقی، ابزارهای فناوری اطلاعات (کامپیوتر، اینترنت و...)، تغییر سبک زندگی و نحوه ی اشتغال افراد و نیز گسترش زندگی آپارتمان نشینی در شهرهای بزرگ، تحرک شهروندان بشدت کاهش یافته است که در حقیقت کم تحرکی افراد عامل موثری برای افزایش میزان مرگ و میر، بیماریها و ناتوانی ها می باشد. ضمناً بدلیل مشغله بیش از حد شهروندان، نبود فرصت کافی جهت انجام تمام کارهای روزمره و نیز فاصله زیاد بین مراکز خدمات رسانی شهری، شهروندان به اتومبیل و سایر وسایل مدرن به شدت وابسته شده اند و فعالیتهای اوقات فراغت نیز به نوعی تنظیم شده که کمترین تحرک و فعالیت بدنی را به همراه دارد. در این راستا نقش مدیریت شهرداری با طیف وسیعی از وظایف عمرانی و خدماتی در زمینه توسعه فضاهای ورزشی با هدف تامین فضاهای لازم برای گذران اوقات فراغت شهروندان بسیار حائز اهمیت است. هدف این مقاله بررسی نقش شهرداری در توسعه فضاهای ورزشی در سطح منطقه 6 شهرداری تهران می باشد تا با بررسی اقدامات و فعالیتهای اخیر شهرداری در تامین فضاهای ورزشی برای گذران اوقات فراغت شهروندان، برنامه ها و راهبردهای مؤثری جهت تحقق یکی از عملکردهای زندگی شهروندان یعنی گذران اوقات فراغت شهروندان ارائه گردد. نوع تحقیق ((کاربردی)) و روش بررسی بصورت کتابخانه ای، پیمایشی و روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوا می باشد. بطورکلی بر اساس یافته های این پژوهش و نتایج مطالعات میدانی محقق در محدوده مورد مطالعه مشخص گردید که شهرداری منطقه 6 تهران بعد از بخش خصوصی دومین جایگاه را در زمینه ی توسعه ورزش برای پرکردن اوقات فراغت شهروندان دارد. البته بعضاً فقدان تامین بودجه -های کافی و کمبودهای مالی شهرداری منطقه 6 و نیز عدم تثبیت جایگاه تشکیلاتی شهرداری در ورزش و فقدان ارتباط مستمر و نتیجه بخش بین شهرداری و سایر بخشها در حوزه ورزش از جمله نقاط ضعف این بخش در توسعه فضاهای ورزشی می باشد. لذا ارائه راهکارها و پیشنهادهای مؤثر با توجه به وضعیت موجود منطقه برای منسجم و پیوسته عمل کردن شهرداری در این مهم از دستاوردهای این پژوهش می باشد.

به‌منظور توسعه پایدار روستایی و برخورداری روستاییان از معیشت پایدار، می‌توان از فعالیت‌های مکمل کشاورزی در روستاها بهره گرفت که در این میان توریسم روستایی، امکان افزایش درآمد خانوارهای روستایی، اشتغال‌زایی و جلوگیری از مهاجرت‌های روستایی را در بستر بهبود کیفیت زندگی و توزیع متعادل خدمات و تسهیلات رفاهی در روستا، فراهم می‌کند. از سویی دیگر، برخورداری روستاهای ایران از جاذبه‌های طبیعی، منابع و پتانسیل‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی، التزامی در توسعه توریسم روستایی به‌شمار می‌رود. تلاش شده است تا علاوه بر ارزیابی و بازنگری رویکرد راهبردی در توریسم روستایی، در چارچوب مدل S.W.O.T. به تبیین جایگاه توریسم در توسعه روستایی پرداخته شود تا میزان و نوع مداخله احتمالی برای ارزیابی و مکان‌گزینی توریسم در فرایند توسعه توریسم روستایی در روستای لواسان، مورد بررسی و بازبینی قرار گیرد. داده‌های استفاده شده در این تحقیق براساس اطلاعات و آمار و همچنین نظریات کارشناسان امر جمع‌آوری شده است. نتایج پژوهش حاضر می‌تواند در روند ارزیابی توسعه توریسم روستایی منطقة مورد مطالعه (روستای لواسان) ـ برنامه‌ریزی، طرح‌ریزی و اجرا ـ مورد استفاده قرار گیرد تا بیشینة کارآمدی در دستیابی به اهداف توریسم روستایی در فرایند توسعه روستایی فراهم آید.

روستای صخره ‌ای میمند در 32 کیلومتری شمال شرقی شهرستان شهربابک در استان کرمان واقع شده و از باستانی ‌ترین سکونتگاه ‌های انسانی است که خانه‌ های کنده شده در صخره ‌های آن تعامل شگفت بین مردمان این روستا و طبیعت را نشان می ‌دهد. این روستا از شگفتی ‌های تمدنی- فرهنگی و تاریخی ایران است که خانه‌ های آن در بستری طبیعی با تشکیلات زمین شناسی که کنگلومرایی است و دو لایه عمده را می ‌توان در روستای میمند تشخیص داد که جنس لایه بالایی سخت‌تر از لایه پایینی است و این وضعیت موجب حفر سکونتگاه‌ هایی در بدنه ‌های شیبدار دو تپه اصلی با شیب تند شده و ارتفاع متوسط آنها از خط‌القعر تا خط‌الراس در حدود 80 متر برآورده است. هدف این مقاله معرفی این روستا از لحاظ قابلیت ‌هایی است که آن را به عنوان یک مکان جذب گردشگری در سطح ایران و جهان مورد توجه قرار داده می ‌باشد. این مقاله بر اساس اسناد و مدارک موجود و مشاهدات شخصی به نگارش درآمده است.

برنامه ریزان گردشگری در زمینه ظرفیت تحمل مقصد معتقدند، جامعه میزبان برای رشد و توسعه گردشگری ظرفیت معینی دارد و رشد فراتر از حد ظرفیت آن، منجر به بروز پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی خواهد شد و پس از مدتی کاهش منافع سرمایه گذاری های گردشگری را درپی خواهد داشت. تعیین ظرفیت تحمل حوزه مقصد از دو بعد جامعه میزبان و میهمان(گردشگران) صورت می گیرد. هدف این تحقیق بررسی و تعیین ظرفیت تحمل حوزه گردشگری کلاردشت با تاکید بر بعد جامعه میزبان می باشد. روش تحقیق، پیمایشی(زمینه یابی و اکتشافی)، توصیفی، تحلیلی، مبتنی بر پرسشنامه است. یافته های تحقیق نشان می دهد، از بعد جامعه میزبان حوزه کلاردشت در رابطه با نوع گردشگران خود ظرفیت تحمل متفاوتی دارد. به طوری که با توجه به عملکرد گردشگران خانه دوم، ظرفیت تحمل حوزه به آستانه خود رسیده است اما در رابطه با گردشگران با اقامت حداقل یک شب(گردشگران اقامتی) اشباع آستانه ظرفیت تحمل مورد تایید نمی باشد. همچنین از بعد جامعه میزبان، وضعیت ظرفیت تحمل حوزه کلاردشت، تحت تاثیر نگرش مردم نسبت به نوع گردشگران موثرتر به لحاظ اقتصادی، نوع گردشگران مطلوب به لحاظ عملکردی(میزان تاثیر گذاری بر محیط)، میزان وابستگی اقتصاد حوزه به گردشگری ، آینده اقتصادی حوزه تحت تاثیر گردشگری، منافع شخصی افراد از گردشگری و میزان آگاهی و حساسیت مردم نسبت به مسایل محیطی حوزه، می باشد.