مسایل ایران

نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۲٬۷۴۷ مورد.

۸۱.

روند مواجهه آمریکا و اتحادیه اروپا با تروریسم از ادراکات متفاوت تا همکاریهای مشترک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرهاد درویشی سه تلانی عزیزالله حاتم زاده

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: امنیت آمریکا تروریسم تهدید اتحادیه اروپا واقعه 11 سپتامبر

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۹ تعداد دانلود : ۱۱۶۵

حملات 11 سپتامبر و اهمیت یافتن بیش از پیش تروریسم برای آمریکا و اتحادیه اروپا، دو طرف را وادار نمود که برخورد جدی تری با این مسأله داشته باشند. این موضوع باعث شد تا دو طرف بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم تأکید کنند. از سوی دیگر، رویکرد دو طرف به تروریسم کاملاً یکسان نبود و این موضوع اختلافاتی در بین دو طرف برانگیخت. در این پژوهش سعی شده است تا با اتخاذ روش توصیفی – تحلیلی و بررسی و مقایسه استراتژی ها و سیاست های آمریکا و اتحادیه اروپا در قبال تروریسم در یک دهه گذشته، میزان همکاری و اختلاف آنها در این موضوع مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.یافته ها حاکی از آن است که در ابتدا چون ماهیت تهدید جدید (تروریسم) چندان روشن نبود، اروپا و آمریکا تعریف و درک یکسانی از این تهدید نداشتند و همکاری و اجماع آنها در زمینه مبارزه با تروریسم تا حدودی با دشواری مواجه شده بود، اما با گذشت زمان و بر مبنای اصل واقع گرایی تدافعی که وجود «تهدید مشترک» باعث تقویت همکاری خواهد شد، به تدریج موجب افزایش همکاری اروپا و آمریکا در مقابله با تروریسم و نزدیک شدن رویکردهای آنها به یکدیگر بوده است.

۸۲.

مفهوم سازی ژئوپلیتیک ورزش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا احمدی پور رضا جنیدی چمران بویه سید سعادت حسینی دمابی

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: کارکرد سیاسی کارکرد اجتماعی ژئوپلیتیک ورزش رقابت های ورزشی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۲۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۰۸۹

هدف این مقاله بررسی کارکردهای سیاسی اجتماعی رقابت های ورزشی در چارچوب گفتمان ژئوپلیتیک ورزش است. روش شناسی تحقیق حاضر بر این پایه استوار است که ژئوپلیتیک ورزش نیز مانند سایر گرایش های ژئوپلیتیکی می تواند به مثابه تیغ دو دم نقش آفرینی کند. به عبارتی، بسته به نحوه و اهداف استفاده از ژئوپلیتیک ورزش، کارکرد آن متغیر خواهد بود. بر این اساس، مقاله حاضر تلاش می کند کارکردهای دوگانه رقابت های ورزشی را با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و پیمایشی مورد بررسی قرار دهد.نتایج تحقیق نشان می دهد که مهمترین کارکردهای سیاسی - اجتماعی گفتمان ژئوپلیتیک ورزش عبارتند از: تقویت ملی گرایی، تقویت حس قلمروخواهی، توسعه جهانی شدن، تقویت هویت های دیگر ملی. رقابت های ورزشی محملی برای ژست های ژئوپلیتیکی، انزوای ژئوپلیتیکی، ارتقای منزلت ژئوپلیتیکی، رواج فعالیت های تروریستی، تقویت همگرایی و تضعیف واگرایی است، ورزش به عنوان عاملی اجتماعی کننده، ورزش به عنوان عاملی وحدت بخش، ورزش به عنوان محملی برای دگرگونی اجتماعی، ورزش به عنوان عامل ارتقای اخلاقی و امنیت اجتماعی، ورزش به عنوان جایگزین جنگ، ورزش به عنوان ابزار تبلیغی سیاستمداران، نئولیبرالیسم و شیئی سازی ورزشکاران، ورزش به عنوان عاملی شادی بخش و غرور آفرین می باشد، الگوسازی ورزشی، بازنمایی نژادی و جنسی، توسعه حقوق بشر، ترویج خشونت، تخلیه انرژی هیجانی مردم، قانع کردن مردم به عادلانه بودن نظم موجود، فوتبال جانشینی برای مذهب، انحراف توجه مردم از موقعیت اجتماعی واقعی خود، شالوده شکنی فوتبال در عصر فراروایت ها و توسعه جهانگردی ورزشی از دیگر کارکردهای ورزش است. بر اساس نتایج آزمون فریدمن و t استودنت میزان اهمیت و اثربخشی هر یک از کارکردهای 28 گانه رقابت های ورزشی از نظر کارشناسان این حوزه از میزان اعتبار متفاوتی برخوردارند.

۸۳.

رسانه و قدرت: سیمای سینمایی خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مجید حسینی رسول افضلی لیلا رنجگر رضا مختاری

منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال هشتم بهار ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: رسانه سینما خاورمیانه ژئوپلیتیک هالیوود

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران رسانه ها و مطبوعات

تعداد بازدید : ۱۸۴۴ تعداد دانلود : ۷۷۱

رسانه های مدرن در جهان معاصر، مجراهای مناسبی در اختیار قدرت ها قرار داده اند تا حوزه و امکانات خویش را توسعه دهند. در این میان فیلم های سینمایی با در اختیار داشتن رمزگان های نشانه ای (نمایه ای، شمایلی و نمادین) به امکانات موجود برای توجه به دیدگاه های متداول جهان سیاست اضافه شده اند. سینما امروزه در کنار خط مشی هنری خود، به شدت از فضای سیاسی ـ اقتصادی جوامع متأثر است. سفارش تولید فیلم متناسب با الگوهای حاکمیت، در بیشتر کشورها امری عادی و طبیعی قلمداد می شود. این رسانة فراگیر مرزهای ملی را پشت سر گذاشته و گستره ای جهانی یافته است. سینما در اواخر سدة نوزدهم و اوایل سدة بیستم، به منبعی جدی برای ارائة تصاویر مردم پسند و پرطرفدار از خاورمیانه تبدیل شد؛ ازهمین رو در سال های اخیر شاهد نوع جدیدی از داستان پردازی دربارة خاورمیانه بوده ایم. فیلم هایی مانند سیریانا (2005) و بابل (2006) در مقایسه با آنچه در سنت هالیوود وجود داشته است ، تصاویر پیچیده تری از خاورمیانه و درگیری های امریکایی ها در منطقه نشان داده اند. این فیلم ها با به کارگیری فضاهای عینی و ابژکتیو، روایتی مبتنی بر روابط علّی و منطقی و تعریف اهداف کاملاً مشخص و تعریف شده از الگوی کلاسیک هالیوود پیروی می کنند. نحوه بازنمایی تصویر خاورمیانه، جهان اسلام و کشورهای اسلامی در رسانه های امریکا، موضوع و هدف اصلی این مقاله است که با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی و با رویکرد انتقادی بدان پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد این فیلم ها اغلب سیاست امریکا در منطقه را زیر سؤال می برند؛ سیاستی که منافع نفتی و جنگ علیه تروریسم را بر همة ملاحظات بشری و اجتماعی مقدم می داند.

۸۴.

تأثیر نظام سیاسی تک ساخت بر آرایش فضایی ـ مکانی و توسعه شهرهای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: هادی ویسی خدیجه مهماندوست

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: ایران نظام سیاسی نظام شهری کلانشهر الگوی مرکز ـ پیرامون

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۱۵۶۰ تعداد دانلود : ۹۱۲

از دیرباز شهرها، مهمترین سکونتگاه های انسانی بوده اند. در گذشته نقش عوامل محیطی در مکان گزینی شهرها پررنگ تر بوده است؛ اما امروزه ضمن حفظ جایگاه عوامل طبیعی، متغیرهای سیاسی نقش بارزی در این زمینه ایفا می کنند. مسئله پژوهش حاضر این است که نحوه آمایش فضایی شهرهای ایران چگونه است و آرایش مکانی ـ فضایی شهرهای ایران متأثر از چه عواملی است؟ چرا هیچ کلان شهر مهمی در مناطق مرزی ایران شکل نگرفته است؟ این پژوهش به شیوه رویکرد تاریخی، توصیفی و تحلیل منطقی به دنبال پاسخگویی به سؤالهای فوق است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نظام سیاسی تمرکزگرای تک ساخت ایران مهمترین عامل در شکل گیری نظام قطبی شده شهری ایران و پیامد آن الگوی مرکز ـ پیرامون در ساختار فضایی شهرهای ایران است. به گونه ای که پایتخت، بخش هسته و شهرهای مرزی و حاشیه ای، جزء بخش پیرامون است. بخش هسته تمرکزگرا، قدرتمند و الگوساز و بخش پیرامون منفعل و مرعوب و در حاشیه است. با حرکت از بخش هسته به سمت پیرامون از شاخصهای توسعه کم شده و بر شاخصهای عقب ماندگی اضافه می شود.

۸۵.

تأثیرات منطقه ای و بین المللی قدرت نرم انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمد حسینی عبدالله مبینی

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران دوره ششم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: قدرت نرم بیداری اسلامی الهام بخشی تمدن نوین اسلامی پرچمداری انقلاب فرهنگی جهان احیای هویت جهان اسلام گشایش جبهه ثالث در روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جنگ نرم (تهاجم فرهنگی)

تعداد بازدید : ۱۵۳۴ تعداد دانلود : ۸۵۹

برابر نظریه متفکران قرن 21 قرن غلبه قدرت نرم بر قدرت سخت است، ماهیت قدرت نرم قابلیتها و ظرفیتها، تجهیزات و ساز و برگهای نظامی و اقتصادی و تولید منابع و ثروتها نیست بلکه توانایی گسترش فرهنگها، ارزشها، باورهای جامعهای به جامعه دیگر است. قدرت نرم انقلاب اسلامی تفاوت اساسی با قدرت نرم در فرهنگ لیبرال دمکراسی غرب دارد. در قدرت نرم انقلاب اسلامی نگاه جدید به انسان، تفکر انسانی، جامعه، معنویت جای خود را به مولفه های مادیگرایی داده است و کارکردهایی چون احیای هویت جهان اسلام، ارتقاء بیداری اسلامی بازسازی تمدن نوین اسلامی، تغییر معادله قدرت در منطقه، به چالش کشیدن هژمونی غرب ، گشایش جبهه ثالث در روابط بین الملل، الهام بخشی، پرچمداری انقلاب فرهنگی جهانی و همکاری و همگرایی منطقه ای را برای جامعه بشری خصوصاً جهان اسلام به ارمغان آورده است و رویکرد جدیدی در دفاع بازدارنده به عنوان تاثیرگذاری مطلوب قدرت نرم و پیشرفته ماهیت و جوهره فرهنگی انقلاب اسلامی بر سایر مولفه های دیگر قدرت در روابط بین الملل حاکم و راه و رسم جدیدی را در پیش روی مسلمانان مستضعفان و آزادیخواهان قرار داده است که در نوع خود بی بدیل است. روش تحقیق مقاله حاضر از روش آمیخته اسنادی و میدانی و از تکنیکهای SPSS, Lisser و روش های استنباط آماری ناپارامتریک و آزمون دوجمله ای فریدمن، آزمون همبستگی پیرسون، اسپیرمن استفاده شده است

۸۶.

هیدروپلیتیک ایران؛ جغرافیای بحران آب در افق سال1404(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین مختاری هشی

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: ایران بحران آب هیدروپلیتیک سند چشم انداز سال 1404

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۳۶۸۱ تعداد دانلود : ۱۴۵۸

محدودیت منابع آب شیرین در جهان و افزایش روزافزون مصرف، موجب کشیده شدن آب به عرصة رقابت کشورها و گروههای مختلف شده و آب ایفاگر نقش اساسی در شکل دهی به روابط اجتماعی- سیاسی میان گروههای اجتماعی می باشد. در قرن بیست و یکم کمبود آب به عنوان با ارزشترین منبع در زندگی بشر، موجب تهدید معاش بسیاری از انسانها در کشورهای مختلف بویژه در مناطق خشک جهان شده و نیاز روزافزون به آب، تغییر الگوهای مصرف، آلودگی، از بین رفتن منابع طبیعی و توسعه بیابانها بشر را به سوی بحران جهانی آب سوق داده است. به طوری که برخی معتقدند که جنگهای آینده و خشونت های مدنی و اجتماعی عمدتاً از کمبود منابع آب و مواد غذایی ناشی خواهد شد و حتی با توجه به چالشهایی که در این زمینه متوجه حکومتها خواهد بود، کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل معتقد است: «بحران آب در دنیا یک بحران حکمرانی است نه بحران کمیابی آب». در سال 1995 نایب رئیس بانک جهانی نیز اعلام داشت که «جنگهای آینده بر سر آب خواهد بود، نه نفت». شاخه ای از علم جغرافیای سیاسی که به مطالعة نقش آب در رفتارهای سیاسی در مقیاسهای مختلف می پردازد، هیدروپلیتیک نامیده می شود. ایران به عنوان یکی از کشورهای خشک و نیمه خشک جهان در منطقه خاورمیانه، از جمله کشورهایی است که با بحران آب مواجه است و این مسئله یکی از اصلی ترین عوامل محدود کننده توسعه کشور در دهه های آینده به شمار می رود و مسائل و مشکلات بالقوه و بالفعل قابل توجهی را برای کشور به دنبال خواهد داشت. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با شیوه کتابخانه ای، هیدروپلیتیک ایران را بویژه از جنبه پراکنش جغرافیایی نواحی بحرانی در حال حاضر و همچنین در افق سال 1404 و سند چشم انداز، براساس «شاخص تنش آب» مورد بررسی قرار می دهد. یافته ها و نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به روند افزایش جمعیت و همچنین افزایش مداوم مصرف سرانه آب در کشور، سرانة آب تجدید شونده در حال حاضر حدود 1800 مترمکعب است که در حال نزدیک شدن به «آستانه بحران» یعنی کمتر از 1700 مترمکعب می باشد و در حال حاضر تعداد 11 استان کشور در مرحله پایین تر از آستانه مذکور می باشند. در سال 1404 نیز سرانه آب تجدید شونده کشور به 1530 مترمکعب خواهد رسید و تعداد 13 استان در مرحله بحران آب قرار خواهند گرفت و در این میان وضعیت استان تهران با سرانه 100 مترمکعب به مراتب بدتر خواهد شد

۸۷.

جغرافیای بهداشتی در راهبرد امنیت موسع آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابراهیم متقی زینب رفعتی آلاشتی

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: آمریکا امنیت اجتماعی آفریقا تغییرات جمعیتی مکتب انتقادی جغرافیای بهداشتی بیماری های واگیردار کمک های بشردوستانه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۲۴

امنیت در دوران بعد از جنگ سرد با شاخص های متنوع تری همراه گردیده است. نظریه پردازانی همانند باری بوزان براین اعتقادند که امنیت موسّع محور اصلی تمامی قالب های تحلیل امنیتی در دوران جدید نظام بین-الملل می باشد. سیاست های بهداشتی و مداخلات بشردوستانه را باید به عنوان دو مؤلفه تشکیل دهندة امنیت موسّع در سیاست راهبردی ایالات متحده دانست. در این مقاله تلاش می شود تا جغرافیای بهداشتی در سیاست امنیتی آمریکا مورد ارزیابی قرار گیرد. لازم به توضیح است که چنین رهیافتی در قالب امنیت موسّع تبیین می گردد. سیاست امنیتی آمریکا در دوران بعد از جنگ سرد در حوزه موضوعات مکتب انتقادی از جمله سیاست های بهداشتی، محیط زیست و موضوعات مربوط به حقوق بشر مورد پیگیری قرار می گیرد. هریک از مؤلفه های یاد شده بخشی از ضرورت های راهبردی آمریکا را تشکیل می دهد. امنیتی شدن موضوعات جامعه محور، اقتصاد محور و انسان محور در سیاست خارجی آمریکا را می توان به عنوان واقعیت جدید رویکرد امنیتی آمریکا دانست.

۸۸.

بررسی ابعاد و مؤلفه های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدصادق تراب زاده جهرمی سید علیرضا سجادیه مصطفی سمیعی نسب

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۳۲

کلید واژه ها: تحریم اقتصادی اقتصاد ملی آیت الله خامنه ای اقتصاد مقاومتی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران اقتصاد سیاسی

تعداد بازدید : ۶۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۶۴۵

جمهوری اسلامی در حوزه های اقتصادی با مسائل یا مفاهیمی مواجه است که به هیچ عنوان تاکنون چه در عرصه نظر و چه در عرصه عمل و تجارب بشری مشابه و مابه ازای واقعی نداشته است. بنابراین خود انقلاب اسلامی مکلّف به نوآوری و ابتکار و نظریه پردازی و الگوسازی در این عرصه های جدید اقتصادی است. یکی از این مفاهیم، «اقتصاد مقاومتی» است. حوزه موضوعی اقتصاد مقاومتی که توسط مقام معظم رهبری طرح گردیده، بسیار گسترده است. براین اساس در تبیین حوزه اقتصاد مقاومتی ابتدا نیاز است ابعاد موضوع شناسایی و موضوعات مختلف به لحاظ اهمیت طبقه بندی شوند. این سطح از کار به اصطلاح تدوین نقشه مهندسی اقتصاد مقاومتی خوانده می شود. این تحقیق تلاش کرده است با تحلیل سخنان رهبری معظم و با بهره گیری از روش نظریه پردازی داده بنیاد، مدل مفهومی سخنان ایشان پیرامون ابعاد، ویژگی ها و الزامات اقتصاد مقاومتی را استخراج کند.

۸۹.

تبیین مؤلفه های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی روابط در مناطق ژئوپلیتیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا حسین پور پویان

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: بنیان های (عوامل) جغرافیایی و ژئوپلیتیکی روابط ژئوپلیتیکی منطقه ژئوپلیتیکی نظام ژئوپلیتیکی جهانی ساختار ژئوپلیتیکی منطقه ای ساختار ژئوپلیتیکی پیرامونی ساختار ژئوپلیتیکی جهانی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۹۹۵ تعداد دانلود : ۱۴۲۹

در سالهای اخیر، اغلب، نقش بنیان های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی در روابط بین دولتها و ملتها نادیده انگاشته شده و یا کم اهمیت تصور می شود. این در حالی است که بنا به استدلال های پژوهش حاضر، روابط در مناطق ژئوپلیتیکی در ابعاد منطقه ای، پیرامونی و جهانی حداقل از سیزده متغیر و عامل محیطی، جغرافیایی و ژئوپلیتیکی شامل: موقعیت جغرافیایی، عامل همسایگی، تعداد همسایگان، کدهای ژئوپلیتیکی، حکومت های ایدئولوژیکی، بار استراتژیک مکان ها و فضاها، بار استراتژیک منطقه، درجه ثبات و امنیت منطقه ای، اتحادیه-های منطقه ای (درجه استحکام و پیوندهای درونی)، فضاهای امن/ناامن (بحرانی)، منابع جغرافیایی منازعات/همکاری ها (پتانسیل های جغرافیایی همگرایی و واگرایی)، سطوح متوازن/نامتوازن قدرت درون منطقه ای، وزن ژئوپلیتیکی (سطح قدرت ملی) کشورها، تأثیرپذیر است.مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی درصدد است تا از جنبه نظری، مؤلفه های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی روابط در مناطق ژئوپلیتیکی، براساس علل و زمینه های مناسبات و روابط دولتها و ملتها در نظریه-های بررسی شده را ارائه نماید.

۹۰.

ژئوپلیتیک انرژی: اتحادیه اروپا و امنیت انرژی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهادر امینیان

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: ژئوپلیتیک انرژی ناتو وابستگی انرژی اروپا خطوط لوله گاز و نفت استراتژی انرژی اروپا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۵۷ تعداد دانلود : ۱۳۹۹

تغییری جدی در بازیگران، منابع و شیوه های کنترل در عرصه سیاست بین الملل در حال رخ دادن است. برای اتحادیه اروپا، محدودیت منابع انرژی و همچنین مشکلات دستیابی مطمئن و ارزان به منابع انرژی بویژه پس از روشن شدن این واقعیت که این ابزار می تواند به عنوان ابزار سیاسی به کار گرفته شود، باعث شده تا منابع انرژی و خطوط انتقال آنها به عامل بسیار مهم و حیاتی در عرصه سیاست بین الملل و امنیت بین الملل تبدیل گردد. تحولات اخیر در کشورهای صادر کننده نفت و گاز اهمیت این مسأله را افزایش داده است. هدف این پژوهش بررسی تعامل این عامل مهم ژئوپلیتیکی با سیاست بین الملل، راهکارهای اروپا برای کاهش آسیب پذیری در عرصه انرژی و وابستگی ضد امنیتی و ایجاد امنیت نسبی می باشد. برای نیل به این هدف با بهره گیری از روشهای تحلیلی و تکنیکهای آینده پژوهی به دنبال نشان دادن آینده ابعاد آسیب پذیری های اروپا در مسأله وابستگی شدید در مسأله انرژی و مشکلات آنها در دهه های فرارو هستیم و از این طریق به این نتیجه گیری می رسیم که فرصتهایی که ایران می تواند برای اتحادیه اروپا ایجاد کند بسیار حائز اهمیت و غیر قابل چشم پوشی است. این مسأله می تواند پیامدهای ژئوپلیتیکی و سیاسی گسترده ای در سالهای پیش رو داشته باشد.

۹۱.

پیوند ژنگان ژئوپلیتیک و سیاست خارجی نمونه پژوهی: پاکستان و ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن خلیلی جهانگیر حیدری هادی صیادی

منبع: مطالعات شبه قاره سال پنجم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۷

کلید واژه ها: ایران سیاست خارجی پاکستان کد ژئوپلیتیک ژنوم ژئوپلیتیک شبه قاره

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۰۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۹۲

ژنوم ژئوپلیتیک، نقشهی جغرافیایی ژنتیک سیاست برخاسته از جغرافیای یک کشور است که سیاست خارجی آن کشور را تحت تأثیر قرارمی دهد. ایران با دارابودن 15 کشور همسایه و به عنوان یکی از مناطق ژئواستراتژیک جهان، موقعیت برجسته ای دارد. شناخت دیدگاه های ژئوپلیتیک نشأت گرفته از ژنومهای ژئوپلیتیک همسایگان و شناسایی کدهای ژئوپلیتیکِ کشورهای هدف، می تواند نقش مؤثری در اتخاذ سیاست خارجی همراستا با وزن ژئوپلیتیک ایران ایفا نماید. شناسایی ژنوم های ژئوپلیتیک پاکستان برای جهتشناسی به سیاست خارجی ایران، امری ضروری است. نگارندگان، کوشش نموده اند تقابل کد/ ژنوم های ژئوپلیتیک پاکستان و ایران را تحلیل نمایند.

۹۲.

تحلیل زمینه های علایق ژئوپلیتیک ایران در جمهوریهای آذربایجان و ترکمنستان با استفاده از مدل سنجش ماتریس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یوسف زین العابدین زهرا صابر

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: ایران آذربایجان قفقاز آسیای مرکزی ترکمنستان علایق ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۱۴۵۷ تعداد دانلود : ۸۸۱

هم زمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تجزیه بلوک شرق خلاء قدرت در برخی از مناطق جهان پدید آمد. آذربایجان در قفقاز و ترکمنستان در آسیای مرکزی از جمله مناطقی بودند که در نظام جدید بین الملل با خلاء قدرت روبرو شدند. بنابراین، تحلیل همگرایی و واگرایی مناطق مذکور نسبت به ایران به یک موضوع ژئوپلیتیک تبدیل گردید. پژوهش حاضر جهت تعیین میزان تأثیرگذاری مؤلفه های زمینه ساز علایق ژئوپلیتیک ایران در دو جمهوری مذکور جدا از مسأله واگرایی و همگرایی آنها می پردازد. لذا ضمن تشریح علایق ژئوپلیتیک ایران در جمهوری های آذربایجان و ترکمنستان با استفاده از مدل سنجش ماتریس و تحلیل بیست مؤلفه زمینه ساز درجهت پاسخ گویی به سؤال زیر پرداخته می شود: «هر یک از مؤلفه های زمینه ساز علایق ژئوپلیتیک ایران چقدر می تواند در دو کشور آذربایجان و ترکمنستان تأثیرگذار باشد فرض بر این است که علایق ژئوپلیتیک ایران در دو کشور آذربایجان و ترکمنستان متفاوت است. یافته های تحقیق نیز حاکی از آن است که علایق ژئوپلیتیک ایران در آذربایجان بیشتر از ترکمنستان است.

۹۳.

حکومت جهانی در تصور ژئوپلیتیک ایران باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی تهامی مراد کاویانی راد

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: ایران باستان حکومت جهانی ادراک محیطی تصور ژئوپلیتیک اسطوره و تاریخ

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۱۵۸۵ تعداد دانلود : ۹۷۲

درک پویایی قدرت، مستلزم آگاهی از تعاملات و دگرگونی های فضایی است. تصور ژئوپلیتیک به عنوان یکی از ابعاد ادراک محیطی، برایند برداشتی است که افراد و واحدهای سیاسی- فضایی از جهانِ زیست خود دارند برداشتی که نقش مهمی در تولید واقعیت های فضایی- سیاسی داشته است. تاریخ ایران باستان آمیزه ای از اسطوره و تاریخ است. نمود فضاییِ تصور ژئوپلیتیک این دوره از تاریخ کشورمان در شکل حکومت با مقیاس و کارکرد جهانی نمود یافته است که کانون این حکومت ایران ویج، سرزمینی فرهمند و مقدس است. از این کانون، رهبری جهان بر پایه نظم گیتی اهورامزدا و در چارچوب «اشه» انجام می شود. شاه به عنوان فرمان روا قدرت معنوی خود را از اهورامزدا می گیرد. از این رو کارکردی ملکوتی می یابد. او یاور اهورامزداست و هم زمان نابودگر اهریمن و گسترنده حاکمیت اشه بر جهان است. از منظر تاریخی حکومت جهانی در زمان هخامنشیان برپا شد. آنان خود را نماینده اهورامزدا می دانستند. یافته های پژوهش حاضر گویای آن است که دین و آیین مزدیسنی، والایی و فره مندی سرزمین، توانشِ کشورگشایی پادشاهان هخامنشی مدیریت سیاسی فضا در قالب پذیرش گوناگونی فضایی- فرهنگی به تصور ژئوپلیتیک حکومت جهانی در اسطوره و تاریخ ایران باستان، جهت داده است.

۹۴.

انقلاب اسلامی ایران، لیبرال دموکراسی غرب و فروپاشی نرم افزاری اتحاد شوروی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی ملکوتیان محمدجواد محمدی

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳۴

کلید واژه ها: لیبرالیسم آمریکا انقلاب اسلامی اتحاد شوروی تأثیر امواج انقلاب

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران دستاوردهای انقلاب اسلامی

تعداد بازدید : ۲۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۶۶

یکی از عمده ترین عوامل فروپاشی شوروی، جنبه نرم افزاری است. برخلاف دیدگاه غرب و آمریکا که فروپاشی اتحاد شوروی را به نام خود و اقدامات به ویژه نرم افزاری و جنگ نرم و رسانه ای خود مصادره می کنند، جنبه مغفول مانده و بسیار اساسی که در وقوع این حادثه تأثیر شگرفی داشته، پدیده انقلاب اسلامی ایران است. لذا در مورد فروپاشی نرم افزاری اتحاد شوروی بایستی دو عامل کلیدی را مورد تدقیق و بررسی قرار داد: 1. امواج متصاعد از انقلاب اسلامی که بیشتر حوزه جمعیتی مسلمانان این اتحاد را دربر می گیرد 2. اقدامات و سازوکارهای جنگ سرد فرهنگی غرب، به ویژه آمریکا که حوزه جمعیتی به خصوص غیر مسلمانان را پوشش می داد. این پژوهش بر این فرضیه که دو مقوله امواج انقلاب اسلامی ایران و جنگ سرد فرهنگی یا جنگ نرم غرب از شاخصه های بنیادین فروپاشی نرم افزاری اتحاد شوروی می باشد، استوار است.

۹۵.

مبانی قانونی و مشروع کنش های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا حافظ نیا زهرا احمدی پور چمران بویه

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳۴

کلید واژه ها: قانون سند چشم انداز کنش ژئوپلیتیکی قوانین پنج ساله توسعه کشور استراتژی ژئوپلیتیکی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جغرافیای سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۱۴۸۳ تعداد دانلود : ۹۶۸

فرآیند تصمیم گیری در مورد کنش های ژئوپلیتیکی یا منشأ مردمی داد و قانونمندی و مشروعیت خود را از ناحیه مردم و حوزه عمومی می گیرد و یا اینکه خارج از اراده حوزه عمومی، استراتژی ها و تصمیمات در دایره نهادهای رسمی و نخبگان سیاسی (حوزه رسمی) گرفته می شود. بر این اساس، هدف این مقاله ضمن تبیین جنبه های قانونی کنش های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران، پاسخ به این پرسش است که منشأ مشروعیت کنش های ژئوپلیتیکی ایران چیست؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که استراتژی های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی متکی به قوانینی است که در نهادهای قانون گذاری به ویژه مجلس شورای اسلامی به تصویب نمایندگان ملت رسیده است. ازاین رو، قوانینی که از چنین مجلسی می گذرد مشروعیتی مردمی دارد. بنابراین، کنش های ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی مشروعیتی مردمی و قانونی دارد.

۹۶.

تبیین جامعه شناختی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز(طی دو دهه 1367-1388)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین پناهی هادی خانیکی سعیده امینی

منبع: جامعه شناسی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳

کلید واژه ها: گفتمان مجمع روحانیون مبارز جامعه پسا انقلابی عدالت و آزادی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران احزاب

تعداد بازدید : ۱۴۹۹ تعداد دانلود : ۹۷۵

موضوع مقاله حاضر تحلیل و تبیین تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز، به عنوان یکی از گفتمان های سیاسی موثر پس از انقلاب اسلامی است. در این چارچوب پس از مروری بر تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز در دولت های جنگ، سازندگی، اصلاحات و دولت اصولگرا عوامل ساختاری تحول این گفتمان بررسی گردیده است. برای تحلیل و تبیین از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه به عنوان چارچوب مفهومی و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به عنوان روش تحقیق بهره گرفته شده است. تحول این گفتمان طی دو دهه از اسلام (قرائت ایدئولوژیک و انقلابی اسلام) به مردم (قرائت دموکراتیک و مردم گرایانه اسلام)، ارزش های آرمانی و انقلابی به ارزش های واقع گرایانه و عمل گرایانه، عدالت به آزادی، اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار بوده است. یافته های تحقیق در سطح نخست نشان داد که عوامل ساختاری نظیر فرایند تکوین این گفتمان در یک جامعه پساانقلابی بر تحول آن اثر گذاشته است؛ از مهمترین خصائص جامعه پساانقلابی انشعاب نیروها و تحول فضای ایدئولوژیکی جامعه است. در سطح دوم عوامل ساختاری به دو گروه عوامل سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم شدند؛ عوامل سخت افزاری نظیر تحولات جمعیتی، گسترش شهرنشینی، افزایش سواد، تحولات اقتصادی – معیشتی و عوامل نرم افزاری نظیر گذار از اقتدار کاریزماتیک به اقتدار عقلانی - قانونی، تحولات روشنفکری، تحولات رسانه ای، چیرگی موج دموکراتیزاسیون در جهان و رواج آموزه های آزادی گرایانه بوده است.

۹۷.

حفاظت حقوقی از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه با تأکید بر جنگ دوم خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بیتا آزادبخت سید عباس پورهاشمی صادق زیباکلام داوود هرمیداس باوند

منبع: ژئوپلیتیک سال نهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۱)

کلید واژه ها: آلودگی قواعد آمره حقوق محیط زیست جنگ دوم خلیج فارس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۰۴۹

تجربیات تلخی که جامعه جهانی در خلال جنگ ها پشت سر گذاشته، موجب ارتقاء جایگاه محیط زیست در حقوق مخاصمات مسلحانه شده، به نحوی که می توان هنجارهای آن را در زمره عرف بین الملل و قواعد آمره با اثر ارگا اومنس قرار داد. از همین رو پ ژوهش حاضر در صدد است با توجه به موقعیت استراتژیک منطقه خلیج فارس و تجارب ناشی از دو جنگی که در منطقه به وقوع پیوسته، بویژه جنگ دوم خلیج فارس (1990-1991) و تبعات زیست محیطی آن، با بررسی قواعد حقوقی موجود در زمان جنگ دوم و نیز قواعدی که پس از آن تدوین گشته به رویکرد حقوقی جدیدی برسد، تا در صورت وقوع جنگی احتمالی در منطقه خلیج فارس و یا در سایر مناطق دنیا در پرتو آن رویکرد آسیب های زیست محیطی ناشی از مخاصمات مسلحانه را به حداقل رساند.

۹۸.

حفظ هویت ایرانی اسلامی در عرصه جهانیسازی بر مبنای تئوری سازه انگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید جواد امام جمعه زاده نادیا همگان مراد

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳۴

کلید واژه ها: هژمونی جهانی سازی هویت ایرانی اسلامی هویت های بیگانه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران هویت در ایران

تعداد بازدید : ۱۸۶۳ تعداد دانلود : ۹۶۴

نوشتار حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤال است که چگونه می توان هویت ملی را از هجوم هویت های بیگانه در فضای جهانی شدن حفظ کرد؟ لذا این فرضیه را مطرح کرده است که هر هویتی متشکل از دو گونه ساختار مادی و معنایی است و در صورت حفظ ساختارهای معنایی هویت ملی می توان به بازتولید ساختارهای مادی در فضای جهانی شدن پرداخت. در این راستا، مقاله با تفکیک میان ساختارهای مادی و معنایی هویت ایرانی اسلامی و بیان مؤلفه های هر یک از آنها و با تکیه بر اصول تئوری سازه انگاری بر این باور است که نه تنها می توان هویت ملی ایرانی اسلامی را از آسیب هویت های بیگانه در عرصه جهانی سازی مصون داشت، بلکه با تکیه بر ساختارهای معنایی و بازتولید ساختارهای مادی هویتی و فرهنگی می توان به اشاعه نظریه منطقه گرایی فرهنگی با درخشش هویت ملی ایرانی اسلامی اندیشید.

۹۹.

بررسی نقش نفت در توسعه سیاسی:مطالعه تطبیقی ایران، مالزی، ترکیه و عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: طاهره قادری ساناز میرزایی

منبع: جامعه شناسی ایران سال چهاردهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱

کلید واژه ها: توسعه سیاسی درآمدهای نفتی رانت دولت رانتیر

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۱۴۲ تعداد دانلود : ۲۵۴۶

هدف اصلی مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که اتکا دولت ها به درآمدهای نفتی در فرایند توسعه سیاسی چه نقشی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش با رویکرد اقتصاد سیاسی و با استفاده از نظریه دولت رانتیر از نظریات صاحبنظرانی مانند لوچیانی، تری لین، عاصم اوقلو ... بهره گرفتیم. نهایتا این فرضیه را مطرح ساختیم که اتکا به درآمدهای نفتی مانع دستیابی به توسعه سیاسی می شود. به دنبال این فرضیه، فرضیات فرعی نیز مطرح گردیدند که در یک زنجیره سازوکارهای این تاثیرگذاری را نشان می دهند. روش این تحقیق، روش تطبیقی- تاریخی است و حیطه تحقیق چهار کشور ایران، عربستان، ترکیه و مالزی است که شامل دو دولت متکی به درآمدهای نفتی (ایران و عربستان) و دو دولت که درآمدهای عمده نفتی ندارند می شود. برای آزمون فرضیات، شاخص های توسعه سیاسی و اتکا به درآمدهای نفتی در یک دوره زمانی مشخص با یکدیگر مقایسه شدند. بررسی شاخص های هفت گانه توسعه سیاسی در چهار کشور مورد مطالعه نشان داد، عربستان با بیشترین حد اتکا به درآمد نفت حایز پایینترین رتبه از نظر سطح توسعه سیاسی است. پس از آن ایران قرار دارد. میزان اتکای ایران به نفت گرچه بالاست اما این میزان از عربستان کمتر است. در مورد توسعه سیاسی نیز در جایگاه بالاتری نسبت به عربستان قرار دارد. اما دو کشور مالزی و ترکیه که دارای اقتصادهایی غیر متکی بر نفت بوده و دولت ها به مالیات های شهروندان خود اتکا دارند، از سطح بالاتری از توسعه سیاسی نسبت به دو دولت رانتیر ایران و عربستان برخوردارند.

۱۰۰.

تأثیر شهادت طلبی از دیدگاه امام خمینی (ع) در تغییر مفهوم قدرت از منظر تئوری سازه انگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا درزی کلایی علیرضا آقاحسینی

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال نهم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۳۱

کلید واژه ها: قدرت سازه انگاری جنگ تحمیلی شهادت طلبی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۳۳۲

امام خمینی با برساختن ایده های جدید و زنده کردن بسیاری از مفاهیم انقلابی از جمله فرهنگ شهادت طلبی، قدرت نرم افزاری جدیدی را تعریف کرد که توانست بر شاه و عمال خارجی پیروز گردد. در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از تئوری سازه انگاری در مورد برساختگی منافع و قدرت از طریق ایده و مفاهیم دیگر همچون «ماده ـ معنا» و «خود ـ دیگری» به بررسی فرهنگ شهادت طلبی از دیدگاه امام خمینی(ع) در تغییر مفهوم قدرت از بعد سخت افزاری به بعد نرم افزاری بپردازیم. روش تحقیق مذکور نیز توصیفی ـ تحلیلی است.

درخت حوزه‌های تخصصی