فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۱٬۱۱۶ مورد.
۸۳.

تحلیل فرایند سرمدخل گزینی کلمات مرکب در دو فرهنگ «سخن» و «معاصر»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترکیب فرهنگ نگاری زایایی قواعد واژه سازی سرمدخل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۱ تعداد دانلود : ۴۲۴
این مطالعه، با این پرسش ها آغاز می شود که اولاً آیا مؤلفان فرهنگ های مختلف لغت فارسی معاصر، کلمات مرکبی را که با قواعد واژه سازی زایا ساخته می شود، به عنوان سرمدخل های فرهنگ های خویش انتخاب می کنند و ثانیاً آیا آنها روش واحدی برای سرمدخل گزینی در فرهنگ نویسی دارند یا خیر. برای انجام این تحقیق، دو فرهنگ لغت فارسی یک زبانه عمومی «سخن» حسن انوری (1382) و «معاصر» (امروز) غلامحسین صدری افشار (1381) که به فارسی امروز نزدیک هستند، انتخاب شده است. در این مطالعه که به روش توصیفی و کتابخانه ای انجام شد، ابتدا کلمات مرکب سرمدخل موجود در فرهنگ های لغت یادشده استخراج شد که بالغ بر 495 کلمه در فرهنگ انوری و 605 مورد در فرهنگ صدری افشار بود. سپس با استفاده از دسته بندی های طباطبایی (1386-1389) در بیست و پنج ساختار مختلف قرار گرفت و با بررسی های انجام شده، مشخص گردید که حتی کلماتی که با استفاده از قواعد واژه سازی زایا و قابل پیش بینی (مانند «اسم + بن مضارع» که فرآیندی بن ساختی است) ساخته می شود، هم در این فرهنگ ها به عنوان سر مدخل قرار گرفته اند. نتیجه به دست آمده این است که مفهوم کلمه شدگی، که گاه کلمگی نامیده می شود و عبارت است از تغییر واحد زبانی بزرگ تر از کلمه، مانند جمله، پاره گفتار و مانند آنها، در یک زبان به واسطه استفاده زیاد گویشوران آن زبان و تبدیل آنها به کلمه، به عنوان اصلی ترین عامل سرمدخل شدگی به شمار می رود؛ یعنی ترکیباتی که بسامد وقوع بسیار بالایی در استفاده زبانی گویشوران فارسی دارد، حتی اگر دارای ساختاری قاعده مند هم باشد، به عنوان سرمدخل انتخاب می شود. از سویی دیگر، این تحقیق مشخص کرد که نویسندگان فرهنگ های لغت، تقریباً روشی واحد برای انتخاب سرمدخل ها دارند.
۸۸.

کاربرد نظریه زیبایی شناسی دریافت در تدوین کتابنامه های ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کتابنامه های توضیحی کتابنامه های ادبی زیبایی شناسی دریافت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی مرجع شناسی کتابشناسی ها و فهرست ها
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نظریه دریافت
تعداد بازدید : ۱۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۰۱
در آفاق پژوهش های ادبی فهرست های کتابشناسی و مقاله شناسی بسیاری وجود دارد که به دو صورت اجمالی و توصیفی فراهم آورده شده است. گونه اول تنها به ذکر اطلاعات کتابشناختی مقالات و کتاب ها پرداخته و نوع دوم خلاصه ای از محتوای اثر را نیز ذکر می نماید. در دهه اخیر و با انتشار کتاب فرهنگ سعدی پژوهی ژانر تازه ای از کتابنامه های ادبی شکل گرفت که جز ذکر خلاصه محتوای کتاب ها و مقالات، به داوری آنها نیز می پرداخت. به زعم نگارنده امروزه پژوهشگران ادبی نیازمند گونه ای تازه از کتابنامه های ادبی هستند. چراکه اکنون با مراجعه به فهرست های دیجیتالی کتابخانه ای و سایت های نمایه ساز می توان به اطلاعات اجمالی و توصیفی خوبی در باب کتابها و مقالات دست یافت. همچنین به نظر می رسد کتابشناسی های دهه اخیر نیز به این دلیل که به تحلیل چرایی و چگونگی شکل گیری کتاب ها و مقالات درباره یک اثر ادبی و علل توجه و بی توجهی به آن در طول زمان نپرداخته، قابل نقد و بازنگری است. در جستار پیش رو ضمن ذکر پیشینه فهرست های کتابشناسی و کتابنامه های ادبی خواهیم گفت که چگونه می توان با بهره گیری از نظریه زیبایی شناسی دریافت، به گونه ای خواندنی تر از کتابنامه های ادبی دست یافت.
۹۲.

فرهنگ فرهنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نسخه ی خطی فرهنگِ شیرازی فرهنگ لغت واژه و واژه سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷۸ تعداد دانلود : ۱۵۸۸
میرزا ابوالقاسم متخلّص به "" فرهنگ "" ، خوشنویس وشاعر قرن سیزدهم ه . ق ، فرزند وصال شیرازی است . وی آثار ارزنده ای چون : "" دیوان شعر "" ، "" فرهنگِ فرهنگ "" ، "" رساله ی طب البله "" ، "" شرح حدائق السحر "" و "" شرح وترجمه ی کتاب بارع "" را از خود به یادگار گذاشته است . یکی از ارزنده ترین آثار او فرهنگ لغتی با نام "" فرهنگ ِ فرهنگ "" است که به صورت نسخه ی خطی و به خط مؤلف در کتابخانه ی ملی نگهداری می شود وتصحیح و تحشیه ی آن حاصل پایان نامه ی کارشناسی ارشد نگارنده بوده است . در این فرهنگ لغت ، ذیل کلمات متداول فارسی ، عربی و ترکی به عنوان مدخل ، مترادفات فارسی با تلفظ دقیق درج شده است . دراین مقاله به معرفی این فرهنگ ، ارزش واهمیت آن ، شیوه ی ترتیب لغات ، سبک نگارش مؤلف، نحوه ی ایجاد واژه از طریق تبدیل ، حذف و قلب صامت ها ومصوت ها و بررسی نقاط ضعف و قوت کتاب پرداخته شده است
۹۵.

شبه قاره، پیشگام فرهنگ نویسی فارسی

کلیدواژه‌ها: شبه قاره زبان فارسی فرهنگ نویسی بابریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۸ تعداد دانلود : ۴۳۰
ادیبان شبه قاره تقریباً در حوزه های مختلف زبان و ادب فارسی مانند بلاغت، تذکره نویسی و به ویژه فرهنگ نویسی، از پیشاهنگان و سرآمدان بودند و برخلاف ادیبان ایران زمین، بیشتر مبتکر و بنیان گذار مبانی نظری فرهنگ نویسی، بلاغت و تذکره نگاری و حتی نقد به شمار می روند، تاآنجاکه می توان از مطاوی آثار تألیفی در هر زمینه، اصول و مبانی نظری هر فن را استخراج کرد. در این مقال ابتدا به اجمال به چگونگی تکوین زبان فارسی طی دوره های مختلف در شبه قاره می پردازیم و سپس درباره جریان فرهنگ نویسی در آنجا بحث می کنیم و در ادامه نشان می دهیم که شبه قاره در شکل گیری و تکامل این جریان چه میزان مؤثر بوده است. ازهمین رو به کاوش درباره فرهنگ های تألیفی در هندوستان خواهیم پرداخت و مهم ترین ممیزه هایشان را برخواهیم شمرد و درپایان مقال به کارکردهای مهم این فرهنگ ها اشاره خواهیم کرد.
۱۰۰.

آسیب شناسی و توصیف رهیافت های نقدی در تذکره تحفه سامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نقدادبی انواع نقد تذکره تحفه سامی سام میرزا معیارهای نقد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی مرجع شناسی تذکره ها و تذکره نویسی وعلم الرجال
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی مفاهیم کلی نقد
تعداد بازدید : ۱۱۱۹ تعداد دانلود : ۷۳۶
نقد ادبی در فرهنگ ایران تاریخی کهن دارد و با دقّت در آثار کلاسیک از جمله تذکره ها، رد پای بسیاری از نظریه های نقدی نوین را می توان دید. تذکره ها سوای گزارش های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و...، سرشار از اشارات نقدی اند. نگارنده می کوشد به منظور نمایش سلیقه نقادی و ادبی سام میرزا در تذکره تحفه سامی و تبیین گرایش های ادبی شاعران عصر صفوی، با روش مطالعات کتابخانه ای به دسته بندی انواع رهیافت های نقدی مؤلّف بپردازد و گستره و سبک نگره های نقدی او را به نمایش بگذارد و آسیب شناسی کند. نتایج نشان می دهد که به سبب به کارگیری زبان ادب به جای زبان خبر، کلّی گویی و ابهام پراکنی از ویژگی اصلی داوری های سام میرزا است و نقد صفات شعر، نقد شاعران و اخلاق آن ها از پربسامدترین رویکردهای نقدی او می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان