درخت حوزه‌های تخصصی

نسخه های خطی افزون بر اهمیت، نقش مهمی در تاریخ علم دارند؛ به همین سبب باید از جنبه های مختلفی بررسی و تحلیل شوند. گام نخست در این راه، معرفی و تصحیح این آثار برای استفادة همة مردم است. محمد بن عبدالرزاق دنبلی از ادیبان و علما و مفسران قرن سیزدهم هجری است. وی تألیفات متعددی دارد که یکی از آنها تفسیر قرآن کریمبه زبان فارسی است. نسخه های خطی آثار او در کتابخانه های مختلف کشور موجود است؛ البته این آثار تاکنون معرفی نشده است. باتوجه به منابعی که از این مفسر یاد کرده اند و هم چنین تحقیق در آثار موجود او، می توان دریافت که وی از مقام علمی و ادبی ویژه ای برخوردار بوده است. این مقاله بر آن است تا با ارائة اسناد موجود از زندگی و آثار این عالم، نسخة خطی کتاب تفسیر فارسیاو را ازنظر محتوایی و سبکی و روش تفسیر معرفی و بررسی کند. وی تفسیر خود را برای بی نیازکردن خوانندگان از سایر منابع تفسیری به نگارش درآورد. این تفسیر روایی یا مأثور به زبان علمی ساده و روشن نوشته شده است؛ اما گاهی مؤلف به آرایه های لفظی و معنوی نیز توجه دارد. کمیت و مقدار این اثر از ویژگی های مهم این تفسیر است. این اثر کمابیش تفسیر یک سوم کل قرآن مجیدرا در بر گرفته است. نکتة مهم آن است که این تفسیر در قرن سیزدهم هجری نوشته شده است؛ یعنی زمانی که دورة فترت تفسیرها به ویژه تفاسیر فارسی است. ویژگی مهم دیگر این اثر، زبان فارسی و مذهب مؤلف آن، شیعة دوازده امامی، است. تصحیح این اثر به شناخت جنبه های مختلف زبان و ادبیات فارسی در حوزة متون تفسیری کمک می کند؛ هم چنین به کامل شدن شناخت سیر تحول و دگرگونی تفسیرهای فارسی قرآن مجیدبه ویژه در حوزة تفسیر های شیعی یاری می رساند.