انواع ادبی

جواهری در طلیعه قرن بیستم در خانواده ای مذهبی دیده به جهان گشود. این شاعر انقلابی عاشق در خلال یک قرن نزدیک به بیست هزار بیت سرود. او جامع اضداد است به عبارت دیگر یکبار متنبی، بار دیگر بحتری و ابو العلاء معری، و در جای دیگر ابو نواس و عمر بن ابی ربیعه است، و از دیگر سو شریف رضی است. جواهری در هر روش از روشهای شعری وارد شده و به خوبی از عهده بر آمده است. در این مقاله جوانبی از شخصیت او در خلال اغراض و مقاصد شعری وی به شرح زیر آمده است: 1- مدح: هدف او از مدح، مطامع مادی یا موقعیت اجتماعی نبوده بلکه به آنسوی آفاق ممدوح نفوذ کرده و به او هشدار داده تا او را بدانسو که میخواهد، هدایت کند. 2- رثاء: اغلب اشعار رثایی او جنبه سیاسی و کمدی همراه با انتقاد از موقعیتهای خاصی دارد. او در این زمینه خالق ابداع و نوآوری است. 3- وصف: جواهری در وصف نیز به اوج خود رسیده است او تصاویر بدیع و دل انگیزی از وصف رودخانه ها، درختان خرما، سواحل و کوهها ترسیم کرده که تابلو درخشانی در آسمان شعر عربی است. 4- شعر سیاسی: بیشترین حجم در دیوان او شعر سیاسی است. سیاست معنایی جز فرو رفتن در گرداب حوادث، که به سرنوشت همگان مرتبط است، نیست. 6- غزل: او دیدگاه خاصی نسبت به زن دارد که مختص به اوست. ضمن این که غزل عریان او جنجال زیادی به پا کرده و سوالهای فراوانی را مطرح کرده است. او در ورای غزل عریانش انگیزه هایی نهفته دارد.

۲۴۰۳.

در نظربازی حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی محمدی آسیابادی

منبع: پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا) ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: نظر شعر حافظ نظربازی علم نظر

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۵۳۷ تعداد دانلود : ۱۷۰۶

واژه «نظر» در شعر حافظ بسامد بالایی دارد و در هر کاربرد آن، طیفهای معنایی متفاوتی برجسته می شود؛ زیرا حافظ با توانمندی ویژه خود، از تمام ظرفیتهای معنایی که این واژه در زبان فارسی و عربی دارد، استفاده می کند. او تعبیر شاعرانه «علم نظر» را با استفاده از همین ظرفیتهای معنایی واژه می سازد و همه افراد را در کنش نظربازی سهیم می داند. اما در میان نظربازان، نظربازی او از لونی دیگر است. نظربازی حافظ، نظربازی در حوزه شعر و خیال شاعرانه است.

۲۴۰۴.

آنک (نامی برای شعر کوتاه)

نویسنده: یدالله گودرزی

منبع: شعر بهار ۱۳۸۸ شماره ۶۵

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی

تعداد بازدید : ۸۲۲ تعداد دانلود : ۸۶۵

۲۴۰۵.

نگاهی گذرا به زندگینامه نویسی

نویسنده: فرشته مولوی

منبع: بخارا بهمن و اسفند ۱۳۸۸ شماره ۷۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های معاصر خاطره نویسی و زندگی نامه

تعداد بازدید : ۱۵۵۱ تعداد دانلود : ۹۶۲

۲۴۰۶.

چرا پهلوان نامه های پس از شاهنامه مطرح نشده اند؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد خاتمی علی افشار جهان شاهی

منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ۱۳۸۸ شماره ۱۵

کلید واژه ها: ساختارگرایی رستم و سهراب نبرد خویشاوندی برزو جهانگیر

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی

تعداد بازدید : ۲۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۲۳۲

فردوسی به عنوان بزرگ ترین حماسه سرای ادب فارسی از سوی شاعران پس از خود مورد تقلید قرار گرفته است. اما نکته مهم آن است که هیچ یک از این مقلدان نتوانسته اند اثری همسنگ شاهنامه در ارزش و اقبال عمومی بیافرینند. محققان دلایل گوناگونی چون برتری جنبه های ادبی (دوری از تزاحم تصاویر، هماهنگی تصاویر با موضوع و ...) و مسایل تاریخی را در این خصوص برشمرده اند. اما جدای از موارد یادشده، می توان ضعف ساختاری این پهلوان نامه ها را نیز بر این دلایل افزود. نگارندگان بر این باورند که خروج منظومه های پهلوانی پس از شاهنامه از ساختارهای حاکم داستان سرایی حماسی، سبب پذیرفته نشدن و عدم مقبولیت آنها در مقایسه با شاهنامه گردیده است. برای تبیین و اثبات این مدعا، ساختار داستانی دو منظومه پهلوانی پس از شاهنامه (برزونامه و جهانگیرنامه) بر اساس الگوی پراپ با ساختار داستان «رستم و سهراب»، که هر سه آنها بر پایه نبرد خویشاوندی شکل گرفته اند، مقایسه می شود.

۲۴۰۷.

رمزپردازی غار در فرهنگ ملل و یار غار در غزل های مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم حسینی

منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی ۱۳۸۸ شماره ۱۵

کلید واژه ها: نماد مولانا نقد روان شناختی فرامن یار غار

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات نمادین

تعداد بازدید : ۲۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۳۱۴

مطالعه روان شناسانه غزل های مولانا نشان می دهد که بیشتر غزل هایی که حاصل شور و جذبه و هیجان عاطفی است، حاوی نوعی خودشناسی و درک و بیان درست و عمیق از خودآگاه و ناخودآگاه شخصی و جمعی مولاناست. تجربه دیدار با فرامن که مولوی بنا بر عقاید عرفانی خود، او را با جبرییل، حق، انسان کامل و معشوق یکی می گیرد، در وجود شمس تبریز ظهور می یابد و شمس، یار غارِ مولانا در دیوان کبیر است که تجسمی از ضمیر ناخودآگاه و فرامن شخصی وی است. روش مطالعه در مقاله حاضر نقد روان شناختی است. نگارنده می کوشد تا با طرح مساله «فرامن (Superego) «که یکی از کهن الگوهای روان شناسی یونگ است، به بررسی یکی از کهن الگوهای گسترده در دیوان بپردازد. در این مسیر رمز «غار» در ادب فارسی و فرهنگ جهانی نیز بررسی شده است.

۲۴۰۸.

مقامات بدیع الزمان همدانی

نویسنده: ابوالفضل احمد بن حسین همدانی مترجم: سید حمید طبیبیان

منبع: کتاب ماه ادبیات سال سوم تیر ۱۳۸۸ شماره ۲۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۷۵۵

۲۴۰۹.

فقط، کمی جلوتر!

مترجم: لاله درویشی نویسنده: شل سیلورستاین

منبع: گلستانه آذر ۱۳۸۸ شماره ۱۰۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۳۶ تعداد دانلود : ۶۹۹

۲۴۱۰.

مظاهر أدب المقاومة فی شعر احمد مطر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جواد سعدون زاده

منبع: ادبیات پایداری پاییز ۱۳۸۸ شماره ۱

کلید واژه ها: ادب شعر پایداری مقاومت احمد مطر

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی ادب جنگ و مقاومت

تعداد بازدید : ۲۵۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۶۹

این مقاله، درباره جلوه های مختلف ادب پایداری در شعر احمد مطر، سخن سرای معاصر عراقی، نوشته شده است. در این نوشتار اشاره ای به زندگی شاعر و ویژگی های منحصر به فرد زادگاه او رفته است. همچنین، درباره عوامل تاثیرگذار در چکامه های او سخن به میان آمده است. در این مقاله، ادب مقاومت یا پایداری در موضوعات ذیل مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است:الف: تبعیدگاه-ب: وطن دوستی-ج: فلسطین-د: قدس-هـ: تعهد ملی -و: لبنان -ز: عراق سرزمین گذشته پر افتخار-ح: فرزندان سنگ-ط: آزادی و مبارزه-ی: سلطه آمریکا

۲۴۱۱.

خودستایی و مفاخره در شعر پارسی

سایر: سید حسن امین

منبع: حافظ آذر ۱۳۸۸ شماره ۶۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی مفاخره

تعداد بازدید : ۳۵۰۵ تعداد دانلود : ۱۶۷۸

۲۴۱۲.

انکشاف ابدیت؛ ضدّ تاریخی گرایی اساطیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نصرالله حکمت عارف دانیالی

منبع: شناخت بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۶۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۴ تعداد دانلود : ۹۵۴

۲۴۱۳.

باره پهلوانی در اساطیر هند و اروپایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: خسرو قلی زاده

منبع: پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا) ۱۳۸۸ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: اسطوره خورشید اسب پهلوان آب ایزدان

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی

تعداد بازدید : ۱۶۶۰

در اساطیر هند و اروپایی، اسب بهترین یاور هر قهرمانی است. پهلوانان نامدار نیز اسبی در خور بر می گزینند و از آن لحضه به بعد، این دو در همه سختی های و آسانیها در کنار هم اند .به تفاهم و زبان مشترکی می رسند. با هم زندگی می کنند و سرانجام با هم می میرند. حتی گاه بین آنان پیمان برادری بسته می شوند. باره های پهلوانان، مانند خود آنها به اساطیر می پیوندند و در پرتو این خصلت ویژگیهای منحصر بفردی را کسب می کنند. حتی گاه همچون ایزدان ستایش می شوند. آنان خورشیدفش، آبی نژاد و گاه باد سرشتند. بال دارند و به آسمان پر می کشند. بدین سان بخش اعظم نیروی هر پهلوانی در اسب او نهفته است. باره او سلاح کار آمد اوست. باره های پهلوانان با اژدهایان و ماران نبرد می کنند و در پاره ای موارد قهرمان را به آرزوهای خود می رسانند.

۲۴۱۴.

مقایسه "مجنون و لیلی" عبدی بیک نویدی با "لیلی و مجنون" نظامی

نویسنده: فرهاد درودگریان

منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی ۱۳۸۸ شماره ۱۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۹۲

"عبدی بیک نویدی، از جمله مستوفیان، مورخان و شاعران عهد شاه تهماسب است که به اقتفای نظامی دو بار به سرودن خمسه همت گماشت. به رغم آنکه عبدی بیک از پیشگامان نهضت تقلید از نظامی در عصر صفوی به شمار می رود و سخنش در مقایسه با بسیاری از گویندگان هم عصر خویش سلامت نسبی دارد، در ایران کمتر بررسی شده است. در مقاله حاضر با مقایسه تطبیقی منظومه های مجنون و لیلی عبدی بیک و لیلی و مجنون نظامی، برجسته ترین شاخص های شعری وی در منظومه مجنون و لیلی، بر اساس مقایسه محتوایی و ساختاری- زبانی، دیدگاه شیعی و کلامی شاعر، دیدگاه وی نسبت به شاعری، نسبت به زن، عشق، ویژگی های داستانی و هنری اشعارش، توصیفات، تصویرسازی، دایره واژگانی و... بررسی شده است. "

۲۴۱۵.

ادبیات برآمده از جنگ

نویسنده: فرحناز علیزاده

منبع: جهان کتاب سال چهاردهم شهریور و مهر ۱۳۸۸ شماره ۶ و ۷ (پیاپی ۲۴۵)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی ادب جنگ و مقاومت

تعداد بازدید : ۱۰۴۳ تعداد دانلود : ۶۹۷

۲۴۱۶.

نمادشناسی داستان مرد درویشی که کوزه ای آب برای خلیفه برد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین آقاحسینی اشرف خسروی

منبع: ادب پژوهی گیلان سال سوم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۳۱۱ تعداد دانلود : ۱۳۶۴

مثنوی مولوی از آثار ارزنده ای است که میتواند از زاویه روان کاوی بررسی شود. از میان روان کاوان و روان شناسان، نظریات کارل گوستاو یونگ با آثار عرفانی، داستان ها و اسطوره ها قابل تحلیل است. آنچه یونگ را به مولانا نزدیک میکند اهمیت و ارزشی است که وی برای خودآگاهی و کمال قایل است و این همان چیزی است که مولانا در سراسر مثنوی انسان را به سوی آن فرا میخواند. همچنین شناخت مولانا از جنبه های پنهان روان آدمی که از مبانی و اصول نظریات یونگ است، به رغم عدم تفکیک، طبقه بندی و نام گذاری این جنبه ها، در ایجاد این پیوند و سازگاری مؤثر است. در این مقاله جنبه های نمادین داستان مرد اعرابیِ درویشی که کوزه آبی برای خلیفه برد و ماجرای او با زنش تحلیل و بررسی میشود. نگاه به ظاهر متناقضی که مولانا و مرد درویش نسبت به زن دارند میتواند ریشه در کشمکش موجود در بخش ناخودآگاه روان انسان و کهن الگوی آنیما و دوگانگی آن داشته باشد. همچنین به سایر نمادهایی که به نوعی با روان انسان در ارتباط اند، اشاره میشود

۲۴۱۷.

نسبت بیان سینمایی با تمثیلهای ادبی در اشعار مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: تقی پورنامداریان زهرا حیاتی

منبع: پژوهشهای ادبی زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲۶

کلید واژه ها: بیان سینمایی تمثیل ادبی تصویر ادبی تصویر سینمایی اشعار مولوی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۲۸ تعداد دانلود : ۱۵۳۹

غالب پژوهشهایی که به بررسی رابطه سینما و ادبیات پرداخته اند به تفاوتهای داستان ادبی و درام فیلمنامه توجه داشته اند. زمینه دیگری که می توان پیوندها و مناسبات ادبیات و سینما را در آن پی گرفت، «تصویرپردازی» است. صور خیال در مفهوم بلاغی آن شامل تصویرهای ذهنی ادبی، و غالبا به دلالت ضمنی نشانه های شمایلی ناظر است و ذیل علم بیان در انواع تشبیه، تمثیل، مجاز، استعاره، کنایه و نماد فهرست شده است. در این مقاله به بررسی ظرفیتهای «تمثیل ادبی» به طور عام و «تمثیلهای شعری مثنوی و غزلیات شمس» به طور خاص برای بازآفرینی در وسیله بیانی سینما پرداخته شده است. انتقال تمثیلهای ادبی به سینما براساس این ظرفیتها امکانپذیر است: 1- اشتمال بر عناصر بصری متعدد و متحرک 2- تناسب تصاویر و معانی همنشین با مونتاژ و میزانسن 3- فراوانی تصویرهای هم عرض در طول شعر 4- اشتمال بر تصاویر قابل توزیع در متن فیلم به سبب دلالت بر مضمون عرفانی «تکامل» و 5- اشتمال بر بافت روایی و ساختار دراماتیک.

۲۴۱۸.

شعر: شعر غنایی آلمان

نویسنده: محمدصادق رییسی

منبع: گلستانه بهمن ۱۳۸۸ شماره ۱۰۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۶۰ تعداد دانلود : ۵۷۳

۲۴۱۹.

بررسی تطبیقی سفرهای دریایی گرشاسب و داستان اسکندر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود مدبری زهرا زارع

منبع: مطالعات ایرانی سال هشتم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۱۶

کلید واژه ها: گرشاسب نامه گرشاسب سفر دریایی اسکندر نامه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۰۴ تعداد دانلود : ۱۴۱۱

گرشاسب سام نریمان پهلوان اسطوره ای و فرا تاریخی هند و ایرانی است که بازتاب شخصیت و کارکردهای وی در منابع غیر ایرانی و ایرانی قبل و بعد از اسلام مؤید شهرت زایدالوصف وی در زمان های کهن است.وی در این منابع دارای دو چهره ی مذهبی و پهلوانی است و اعمال بسیار بزرگی به دست وی انجام می گیرد. یکی از این منابع که اختصاصاً به شخصیت گرشاسب پرداخته،گرشاسب نامه ی اسدی طوسی است. بخشی از اعمال منسوب به گرشاسب در این منظومه که همان سفرهای دریایی وی و دیدن عجایب جزایر دریای هند است، به نظر الحاقی است که به تبعیت از عواملی چند وارد داستان گرشاسب شده است؛زیرا در هیچ کدام از منابعی که به نوعی به بازتاب شخصیت گرشاسب پرداخته اند ،چنین سفری به وی نسبت داده نشده است.در این مقاله سعی شده است ،یکی از عوامل ورود این قسمت الحاقی به داستان گرشاسب که همان داستان های اسکندر هستند، ضمن مقایسه ی اسکندرنامه ی منثور، سفر اسکندر در شاهنامه و اسکندر نامه ی نظامی مورد بررسی قرار گیرد.

۲۴۲۰.

طنز در کتاب جنگ دوست داشتنی، مجموعه خاطرات سعید تاجیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرضا قیصری محمدرضا صرفی

منبع: ادبیات پایداری پاییز ۱۳۸۸ شماره ۱

کلید واژه ها: دفاع مقدس خاطره نویسی طنز موقعیت طنز عبارتی شگرد های طنز

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات طنز

تعداد بازدید : ۳۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۳۸۸

کتاب جنگ دوست داشتنی نوشته سعید تاجیک، حاوی خاطرات اغلب طنز آمیز و شوخ طبعانه درباره حضور وی در جبهه های جنگ هشت ساله است. او با استفاده از ذهن توانمند خود بدون داشتن یادداشت روزانه، جزییات مربوط به حوادث و شخصیت ها را به یاد آورده و با زبانی طنز آمیز به رشته کلام کشیده است. در میان خاطرات وی، هم طنزهای مبتنی بر موقعیت طنز آمیز و هم طنزهای عبارتی که مبتنی بر ظرفیت های زبانی هستند، وجود دارد و تلفیق این دو شیوه، کتاب او را خواندنی و ارزشمند کرده است.

درخت حوزه‌های تخصصی