سید سعیدرضا منتظری

سید سعیدرضا منتظری

مدرک تحصیلی: استادیار، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۳ مورد.
۱.

سرودهای گاهانی زردشت؛ گردآیه ای هفده گانه یا شانزده گانه؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زرتشت گاهان یسن اوستای قدیم اوستای جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۹
پنج گاهان اوستا دارای هفده سرود نیایشی بلند در میان 72 هات یسن ها، همسانی های درون مایه ای و زبانی زیادی با یکدیگر دارند. چکامه سرای هفده نغمه گاهانی نزد بیشینه اوستاپژوهان و بنا بر گواهان تاریخی و متنی، شخص زرتشت است و در نگرگاه برخی دیگر، انجمنی از روحانیان کهن زرتشتی. در میان جویندگانی که سرایش گاهان به زرتشت را پذیرفته اند، پیوند واپسین سرود (یسن 53) به گواهی ناهمسانی با دیگر درون مایه های گاهانی، در بوته تردید قرار گرفته و در نتیجه، شمار یسن‎های گاهانی را به شانزده سرود کاهیده است. اهمیت این گمانه خطیر آنجا نمایان می گردد که هم سبب جدایی یک سرود از همین شمار اندک سرودهای گاهانی گشته و بی درنگ در برایندهای پژوهش های گاهانی کنونی دگرگونی پدید می آورد، و هم برخی پژوهشگران جدید اروپایی را واداشته است تا ادعای اجماع در جدایی این سرود کنند. این ادعا حکایت از موج جدیدی از پژوهشگران اوستایی و آهنگ ایشان بر شانزده گانه دانستن نغمه های اوستایی دارد. این نوشته بر آن است تا به پشتوانه داده های کتابخانه ای، شش برگردان گونه گون از یسن 53 را سنجیده و سپس با رویکردی تحلیلی انتقادی، هم درستی اجماع ادعاشده را بررسی کند و هم عیار پیوند درون مایه ای یسن 53 را با دیگر یسن های گاهانی به دست آورد. برایندهای این پژوهش نشان می دهد هنوز دلایل کافی از لحاظ ساختاری و زبانی برای جدایی یسن 53 از مجموعه هفده گانه گاهان ارائه نشده و درون مایه متفاوت این یسن نیز همسانی هایی با دیگر بخش های اصیل گاهانی دارد.
۲.

جایگاه تیرتهنکره ها در اندیشه دینی آیین جین(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۶۸
آیین جین از ادیان کهن هند به شمار می رود که دیدگاه غیرخداباوری در بین مکاتب و باورهای هندی داشته و توانسته در سرزمین هند جایگاه ویژه ای به خود اختصاص دهد. یکی از باورهای مهم این دین، اعتقاد به تیرتهنکره است که پرستش و سرسپردگی به تعالیم آنان در نجات روح از بند اسارت سمساره مؤثر است. ظهور تیرتهنکره ها بر پایه یک نظم و هنجار کیهانی بی آغاز و انجام است و بر اساس ترکیبات خاص کرمه ای و معرفت روحی شان که در زندگانی های پیشین خود به دست آورده اند، در این مرتبه زاده شده و در پایان با مرگ خود به رهایی مطلق از بند سمساره می رسند. در پژوهش پیشِ رو با تحلیل منابع به روش کتابخانه ای، به ظهور تیرتهنکره ها در جهان هستی (زمین و از جمله در جهان های دیگر ) پرداخته و در ادامه، بررسی روحی و کرمه ای کالبدهای پیشین و کنونی تیرتهنکره ها و چگونگی دستیابی ایشان به رهایی مورد مداقه قرار گرفته است پژوهش حاضر جغرافیای ظهور تیرتهنکره ها در جهان هستی و ارتباط آن با وضعیت روحی کرمه ای یک فرد برای رسیدن به این جایگاه را نشان می دهد. بررسی کلی بیانگر آن است که نگاهی جبرانگارانه در ارتباط با ارواحی که سرانجام بدین مقام دست می یابند، وجود دارد.
۳.

رابطه انسان و اهوره مزدا در شکل گیری اخلاق دینی براساس نظریه کارکردگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسطوره اهوره مزدا دین زرتشتی نظریه کارکردگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۲۱۱
در همه ادیان شخصیتی محوری و اسطوره ای وجود دارد. مطابق با نظریه کارکردگرایی، اسطوره رابطه ای با جامعه برقرار می کند که در ابعاد مختلف زندگی افراد جامعه تأثیرگذار است. اخلاق دینی، عبادات، آیین ها و سنت های فرهنگی و اجتماعی براساس وجود او شکل می گیرد و رابطه ای متقابل بین اسطوره و انسان برقرار می شود. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل اسطوره اهوره مزدا و نقش او در شکل گیری اخلاق دینی زرتشتی و تحلیل رابطه بین انسان و اهوره مزدا براساس نظریه کارکردگرایی انجام گرفته است. اهمیت مطالعه و پژوهش در خصوص اسطوره اهوره مزدا و رابطه آن با انسان براساس نظریه کارکردگرایی این است که اسطوره اهوره مزدا در زندگی دینی، اجتماعی و فردی زرتشتیان کارکردی هویت ساز دارد. طبق جهان بینی زرتشتی و همکاری انسان با اهوره مزدا سه نوع رابطه وجودشناختی، معرفت شناختی و فرجام شناختی بین انسان و اهوره مزدا شکل می گیرد. پرسش این است که کارکرد و نقش اسطوره اهوره مزدا در زندگی اجتماعی، دینی و فردی زرتشتیان چیست و نظریه کارکردگرایی چگونه می تواند این نقش را بررسی و تبیین کند؟ این مقاله با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای و نوع تاریخی به بررسی و تحلیل رابطه انسان و اهورامزدا براساس نظریه کارکردگرایی پرداخته است. برخی یافته های پژوهش بیانگر این است که اسطوره ها نمی توانند به آیین ها تبدیل شوند و سبب شکل گیری اخلاق دینی، هویت اجتماعی و فردی و سنت ها در جامعه شوند.
۴.

جایگاه و مفهوم «ماعت» در مصر باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اجتماع و سیاست ماعت مصر باستان نظم کیهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۵
«هرم بزرگ هستی» یا «نظم کیهانی»، بنیادی ترین طرح هستی شناسی است که از آغاز دوران ما قبل تاریخ تاکنون در بین بسیاری از جوامع و فرهنگ های گوناگون بوده و جامعه را نظام مند می کرده است. نمونه هایی از مفهوم «نظم کیهانی» در بین اقوام عبارت است از: در سنت هندی «ریته»، در باورهای زرتشتی «اَشه»، در مصر باستان «ماعت»، در دین بودایی «دهرمه»، در مسیحیت «لوگوس»، در یونان باستان «دایکو» یا «منوس»، در خاور دور «دائو» و در اسلام «وحدت». بر این اساس، جهان مرکب از زنجیره عظیمی تصور می شد که نظمی قائم محور و غایتمند بر تمام موجودات، از رأس تا پایین ترین موجود حاکم را برقرار می سازد؛ یعنی دیدگاهی متافیزیکی که به دنبال معنا و انسجام در جهان بود. این دیدگاه که در اصل مبتنی بر اسطوره بود، دو جنبه آسمانی و زمینی داشت که در شکل زمینی منجر به شکل گیری نظام های سیاسی و فلسفی گوناگون می شد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر آن است تا به جنبه های گوناگون یکی از این مفاهیم آن، یعنی «ماعت» در تمدن مصر باستان بپردازد و مشخص سازد که ابعاد گوناگون «ماعت» گویای منطق توحیدی است که با پیوند خوردن با امور ماورائی و آسمانی معنا پیدا می کند.
۵.

بررسی مقایسه ای کارکردهای اشه و ماعت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۲۴
یکی از اشتراکات غالب تمدن های کهن، اعتقاد به وجود نوعی نظم مقدس کیهانی بوده است. این اعتقاد و باور، مردمان را ناگزیر و ملزم می ساخت تا حیات خویش را اعم از مادی و معنوی با اصول و قوانین ثابت ازلی و ابدی نظام مقدس کیهانی همسو سازند. طبیعتاً سرپیچی از این نظام مقدس نیز ناروا و غیرمجاز بود. نمونه هایی از واژگان ناظر به مفهوم نظم کیهانی عبارت اند از: در سنت هندی رِته (ṛta) که بعدها به دهرمه (dharma) تبدیل شد، در باورهای زرتشتی اَشه، در مصر باستان ماعت (Maʽat)، در آیین بودایی دهرمه، در مسیحیت لوگوس، در یونان باستان دایکو یا منوس، در خاور دور تائو یا دائو و در اسلام وحدت. این یکپارچگی و نظم، عالم تکوین و تشریع را در بر می گیرد و به حیات انسانی در ابعاد فردی و اجتماعی در تنظیم روابط با خود، با دیگر موجودات و با آفریدگار هویّتی اصیل و ماندگار می بخشد. در این سنت ها ضمن تأکید بر اهمیّت نظم و راستی و درستی در انتظام امور هستی و تعاملات بشری، بر رابطه تنگاتنگ نظم و راستی با سعادت و نجات تصریح شده است. همچنین، درک وجود نظم کیهانی و اخلاقی در فهم عمیق تر نسبت به حقایق هستی نقشی بی بدیل و ارزنده دارد. از ویژگی های مشترک اسطوره های ایران باستان و مصر باستان، مفهوم نظم کیهانی است که در تجلیات گوناگون شخصیت های آنها نمودار شده است. تجلی این مفهوم نه تنها در جلوه بصری، از نظر اعمال و جایگاه وجه نمادین آنها نیز تأمل پذیر است. هرچند به ظاهر اشخاص و اعمال اساطیری این دو تمدن کاملاً با یکدیگر منطبق نیستند، با دقت در بین ایزدان می توان میان ایزد اشه در ایران و ماعت در مصر، که هر دو به معانی «راستی، عدالت» و «نظم اخلاقی» اشاره دارند، وجه مشترکی یافت.
۶.

شطحیات صوفیه در سنجه آیات و روایات (مطالعه موردی: شطحیات ابوالحسین مزین و ابوالقاسم نصر آبادی)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: شطح عبودیت ربوبیت روزبهان بقلی شیرازی ابوالحسین مزین ابوالقاسم نصرآبادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۲۴۸
صوفیان و عارفان مسلمان، گفتارها و سخنانی از خود بر جای گذاشته اند که جنجال آفرین و پرمسئله بوده است؛ زیرا دست کم در ظاهر مخالف دین و درک آدمی قلمداد می شده است. روزبهان بقلی شیرازی نیز با نگارش کتاب شرح شطحیات، در تأویل و توجیه آن دسته از سخنان صوفیه که خارج از حد معروف بوده، کوشیده است. در این نوشتار ضمن پرداختن به معنا و تاریخچه «شطح»، شطحیات دو تن از صوفیان در کتاب یاد شده، یعنی ابوالحسین مزیّن و ابوالقاسم نصرآبادی به دلیل اهمیت محتوا بررسی شده است. محتوای شطحیات این دو تن، شامل مباحثی در باب عبودیت، ربوبیت و استغفار است که از چالشی ترین موضوع های حوزه عرفان و تصوف است. این موارد در سنجه آیات قرآن و روایت های معصومان^ به شیوه توصیفی و با روش کتابخانه ای واکاوی شده و میزان نزدیکی یا دوری این باورها با سیره اهل بیت^ تعیین گشته است. نتیجه این بررسی ها، نشان دادن تعارض شدید این شطحیّات با هم بوده است.
۷.

بررسی مقایسه ای جایگاه عشق در سلوک عرفان اسلامی و عرفان هندویی با تکیه بر لمعات عراقی و بهگود گیتا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان اسلامی عرفان هندویی بهگود گیتا لمعات عراقی‌

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۳۷۸
مبانی نظری عرفان عاشقانه، ابعادی معرفتی است که به شناخت حقیقت و جایگاه عشق، به عنوان مقوله ای هستی شناختی می پردازد و نتیجه آن، در راستای سیر و سلوکی که محوریت آن بر عشق است، افزایش معرفت به حقانیت هستی است. یکی از آثاری که می توان عرفان عاشقانه را در محدوده وسیعی از آن مشاهده کرد، کتاب بهگود گیتاست. از آنجا که این اثر تلفیقی از عقاید ودایی، تعالیم اوپانیشادی و مفهوم یوگاست و نیز تحت تأثیر هجوم عقاید و باورهای آریایی به سرزمینشان قرار گرفته است؛ بااین حال می توان رگه هایی از عرفان عاشقانه اسلامی را به نیکی در آن مشاهده کرد. در این مقاله به تطبیق عرفانه های عاشقانه این کتاب و لمعات عراقی (از کتب عرفان عاشقانه) پرداخته شده است. با عنایت به بررسی صورت گرفته، افزون بر تشابهاتی که می توان میان این دو اثر در باب مؤلفه ها و مشخصه های مراتب سیر و سلوک (طلب، عشق و...) مشاهده کرد، تمایزاتی نیز دیده می شود؛ همچون عدم رسیدن به بقای بالله (ایشوره) و تنها خلاصی پوروشه از اسارت جسم بر اساس مکتب یوگه؛ نمادین بودن براهمن و موکشه از حضرت حق و وحدت وجود با آن و...؛ و نیز جایگاه عشق و راه های رسیدن به آن و چگونگی و بررسی راهکارهای آن.
۸.

آرمان شهر در دین زرتشت و آیین کنفوسیوس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آرمان شهر زرتشتی آرمان شهر کنفوسیوسی اَشَه مینگ عدالت اصلاح عناوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۵ تعداد دانلود : ۲۰۳
حکیمان و فیلسوفان همواره درباره آرمان شهر و مؤلفه های آن بحث می کرده اند. از دغدغه های اساسی آرمان شهر این بود که جامعه آرمانی چه مؤلفه هایی دارد و چه اقداماتی باید از طرف شهریاران و شهروندان صورت گیرد تا گذاری از وضع موجود به وضع مطلوب صورت گیرد. در بین حکیمان و فیلسوفان، زرتشت و کنفوسیوس به فراخور زمان، موقعیت، مبانی سیاسی، اخلاقی و دینی درباره آرمان شهر بحث می کرده اند. مؤلفه های آرمان شهر زرتشتی خرد، اشه و قدرت شهریاری و مؤلفه های آرمان شهر کنفوسیوسی تربیت و پرورش الگوهای اخلاقی، حکومت حاکم - حکیم، رعایت اصل لی و اصلاح عناوین است. آرمان شهر زرتشتی و کنفوسیوسی در شکل گیری تدریجی، جایگاه شهریار، اشه و هماهنگی، بایسته های شاهی، عدالت شاه آرمانی و اصلاح عناوین، رابطه مردم و حکومت و جایگاه انسان در جامعه آرمانی وجه اشتراک دارند و در منشأ و منبع قدرت شهریار، موروثی بودن پادشاهی، کارکرد نظام طبقاتی و اصلاح عناوین و روش نهادینه کردن فضیلت های اخلاقی در جامعه با یکدیگر تفاوت دارند. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی تحلیلی و نظری و با هدف مقایسه آرمان شهر و مؤلفه های آن بین دین زرتشت و آیین کنفوسیوس به این سؤال پاسخ دهد که وجوه اشتراک آرمان شهر زرتشتی و آرمان شهر کنفوسیوسی چیست.
۹.

مراتب معرفت شناسی روح در آیین جینه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معرفت شناسی روح آیین جینه جیوه شروتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۷۵
یکی از موضوعات مهم آیین جینه، مسئله معرفت روح است که در متون دینی این آیین مطرح شده است. فرد رهرو به نسبت تلاشی که در راه تصفیه و تزکیه روحی و از بین بردن عوامل کرمه ساز روحی از خود بروز می دهد، به همان نسبت عنصر شعور روحی اش که شامل ادراک و معرفت است، تجلی بیشتری پیدا می کند و به توانمندی هایی همچون شناخت فواصل دور بدون دخالت حواس و تنها با کمک عنصر معرفت روح، خواندن افکار دیگران، و برشماری کالبدهای گذشته و حتی آینده خود و دیگران، دست می یابد. البته باید توجه داشت که هدف نهایی آیین جینه دستیابی به حالت رهاشدگی کامل روح از بند اسارت کرمه ای و رسیدن به مرتبه مکشه است؛ هدفی که بر همه آموزه های جینی پرتو افکنده است. معرفت شناسی روح برای یک رهرو جینی بخشی از کوشش و تلاش او در راه دستیابی به گوهرهای سه گانه جینی (ایمان، رفتار و معرفت درست) است.
۱۰.

واکاوی آموزه سمساره و کرمه در هند و گسترش آن در وده ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اوتاره راه نیاکان سمساره فره کرمه ویبهوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۴۳۹
کهن ترین بازمانده های نوشتاری در هند مربوط به آریایی های وده ای است. نخستین بار در این آثار آموزه سمساره مطرح می شود. آریایی ها در رویارویی با بومیان، در طول زمان، برخی درونمایه های دینی آنان را گرفتند و با باورهای خود هماهنگ کردند که در این میان آموزه های فروهر، هم تباری یا توتمیسم (هم تباری انسان – گیاه) و تجلیل نیاکان بیشترین سهم را داشته اند. این آموزه ها وقتی در روند کوچ به دیار هند می رسد با اندیشه های تجسد و تجسم خدایان و باور به هم تباری، همنشین و سرانجام به صورت آموزه سمساره جلوه گر شده است. خدایانی چون ویشنو -که بیشترین پیوند را با سمساره دارد - در این روند به گونه ای جایگزین میتره آریایی - که بیش از سایر خدایان با آموزه فروهر (تجلی) در ارتباط بوده- شده است. هرچند سمساره در اوپه نیشدها، آشکارا، بیان شده است، لیکن در وده ها شواهدی مبنی بر بازگشت دوباره روان وجود دارد که نشان از اعتقاد به سمساره در دوران پیش از نگارش اوپه نیشدهاست.
۱۱.

تحلیل رابطه انسان و خدا در دین زرتشتی بر اساس رویکرد پدیدارشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان اهریمن اهوره مزدا پدیدارشناسی خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲۲ تعداد دانلود : ۶۳۷
یکی از مسائل مهم در حوزه تحقیقات دینی، تبیین ماهیت و کیفیت رابطه انسان و خداست، به ویژه که در بسیاری از ادیان، سعادت نهایی انسان در گرو برقراری ارتباط صحیح با خداوند دانسته می شود. در این زمینه، آیین زرتشتی با رویکرد خاصی که به خدا، نظم عالم، جایگاه هستی شناختی انسان و اخلاقیات دارد، دیدگاه پیچیده ای در این خصوص دارد و به جوانب مختلفی درباره رابطه انسان و خدا پرداخته است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل رابطه بین انسان و اهوره مزدا و با تأکید بر متون اوستایی و پهلوی در صدد پاسخگویی به چیستی و چگونگی این رابطه است. از این جنبه، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعه کتابخانه ای سامان یافته است. با توجه به یافته های پژوهش، می توان گفت که در آموزه های زرتشتی، مهم ترین نوع رابطه بین انسان و خدا، رابطه وجودشناختی و تکوینی محسوب می شود. در بستر چنین رابطه ای است که انسان باید نسبت معرفتی خود با خدا را قوام بخشد و در چارچوب دیانت زرتشتی، پرستش خداوند و زیستن بر طبق قواعد راستین دین را سرلوحه زندگی خود قرار دهد تا بتواند آن گونه نسبتی را با خداوند برقرار کند که هم مؤید اَشه/aŝa (نظم راستین و اهورایی عالم) هم سبب زوال اهریمن و هم موجب سعادت اخروی فرد مؤمن باشد. بنابراین، می توان گفت که در آموزه های آیین زرتشتی آن گونه که در متون اوستایی و پهلوی ظهور و بروز یافته است، رابطه تشریعی و سعادت شناختی/ فرجام شناختی انسان با خدا، در ذیل رابطه وجودشناختی/ تکوینی معنا پیدا می کند.
۱۲.

گونه شناسی منشاء مرگ در اساطیر جهان

کلید واژه ها: اسطوره مرگ انسان خدا گونه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۵۵۴
اسطوره ها که به نحوی حکایتِ ورود عناصر مینوی (خیر یا شرّ) به ساحت انسانی هستند، مضامین متفاوتی را به تصویر می کشند و سخنان بسیاری را می توان از آن ها استنباط کرد. در این میان، اسطوره هایی وجود دارد که به منشاء اموری همچون منشاء جهان، منشاء انسان، منشاء داروها، منشاء گیاهان و منشاء حیوانات و... می پردازند، مرگ نیز بخشی از این سنخ را به خود اختصاص می دهد. اسطوره های منشاء مرگ دارای انواع گوناگون و لایه های متفاوتی هستند و در میان فرهنگ های مختلف می توان نشانه هایی از آن ها را یافت. از این جهت، تحقیق در گونه شناسی چنین اسطوره هایی می تواند راه را برای تحلیل دقیق تر اسطوره های ملل هموارتر سازد و هدف از این تحقیق نیز رسیدن به گونه شناسی اسطوره های منشاء مرگ در اساطیر اقوام و ملل مختلف است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی تطبیقی نشان دهنده آن است که این اسطوره ها به دو نوع انسان مدار (انسان آگاهانه یا ناآگاهانه موجب ورود مرگ به زندگی می شود) و غیرانسان مدار (موجودی غیرانسانی موجب چنین رخدادی می گردد) تقسیم می شوند که هر یک از این دو گونه نیز دارای تقسیمات متفاوتی هستند.
۱۳.

تبیین و بررسی تفاوت دو فرقه دیگمبره و شوتومبره راجع به پیدایش، تناسخ و رهایی زن در آیین جینه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکشه گوهرهای جینی ترکیبات کرمه ای مهنیه کرمه استری وده پوم وده نپومسکه وده گونستهانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۲ تعداد دانلود : ۶۶۰
مسئلة «جنسیتِ زن» و چگونگی پدیداری و چرخش آن در «گردونة سمساره» و نجات از این چرخه، از جمله موضوعات مطرح در متون آیینی جینه است. جنسیت انسان با رهایی در ارتباط است و همواره در متون جینی، مسئلة رهایی زن مورد بحث و مناظره بین فرق شوتامبره یا سپیدجامگان و دیگمبره یا آسمان جامگان بوده است. دیگمبره ها با مطرح کردن وضعیت روانی کرمه ای و نیز جسمانی زن، آنان را ناتوان در دستیابی به رهایی دانسته است. اما شوتامبره، تنها دست یافتن به کمال سه گوهر جینی؛ ایمان درست، معرفت درست و رفتار درست را برای دست یافتن به رهایی یک زن یا مرد، در کالبد کنونی خود کافی می داند؛ یعنی ازآنجاکه عوامل جدایی دو مکتب شوتامبره و دیگمبره و مهم ترین عامل، همین مسئله بوده است و رساله های هر دو گروه دربردارندة دلایل و مناظره های متقابل این دو فرقه می باشند، روشن است که این مطالعه ما را به رهیافت جدیدی از باورهای یکی از ادیان هند، نسبت به جایگاه زن در اندیشة دینی شان رهنمون می سازد.
۱۴.

بررسی و معرفی ادبیات فارسی زرتشتی

کلید واژه ها: ادبیات فارسی زرتشتی زرتشتیان زبان فارسی ادبیات فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۷ تعداد دانلود : ۳۷۸
یکی از گونه های فارسی جدید، «ادبیات فارسی زرتشتی» است که پیروان دین زرتشتی پس از ورود اسلام به ایران در کنار آثار اوستایی و پهلوی به زبان فارسی جدید نگاشتند. این قبیل آثار اغلب ترجمه داستان ها، اساطیر، آداب و رسوم، سنن، قوانین و احکام و اوراد موجود در اوستا و رساله های پهلوی است. نویسنده در نوشتار حاضر می کوشد به معرفی آثار شاخص ادبیات فارسی زرتشتی بپردازد. وی متون مذکور را در چندین دسته تقسیم بندی کرده و در زیر هر دسته به معرفی آثار شاخص آن اقدام نموده است. دسته بندی آثار مذکور بدین شرح است: 1. ترجمه و تفسیر متون اوستایی، پهلوی، و پازند؛ 2. رسالات کامل؛ 3. روایات؛ 4. تاریخ و ادبیات؛ 5. رسائل اخلاقی.
۱۵.

صد در نثر و صد در بُندَهِش و معرفی نسخه های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۰۳
یکی از انواع ادبیات فارسی نو، موسوم به فارسی زردشتی است که زردشتیان در دوره اسلامی برای ترجمه داستان ها، اساطیر، آداب و رسوم، سنن و قوانین دین زردشتی از اوستا و زند به فارسی به کار گرفتند. این دسته از متون فارسی به دو دسته متقدم و متأخر تقسیم می شوند که از جمله نمونه های متقدم آن، متنهای صد در نثر و صد در بندهش است. صد در نثر که شاید بتوان آن را کهن ترین متن فارسی زردشتی دانست، متنی است به خط فارسی، با کلمات و عباراتی اوستایی و پهلوی در عقاید، احکام، باورهای زردشتیان که زمان تألیف آن را پیش از 864 یزدگردی (اواخر قرن پانزدهم و اوایل شانزدهم میلادی) می دانند. صد در بندهش نیز متنی است به نثر به خط فارسی و اوستایی که زمان آن را پیش از 896 یزدگردی می دانند. این متون از لحاظ زبانی، نحوی و محتوایی حائز اهمیت زیادی است. در مقاله حاضر این دو اثر مهم فارسی زردشتی و نسخه های شناخته شده آن معرفی شده است.
۱۶.

روابط خارجی شاهان هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روابط خارجی هخامنشیان تسامح و تساهل داریوش کورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۶ تعداد دانلود : ۹۷۲
یکی از مسایلی که باعث مطرح شدن یک کشور در عرصه های خارجی می شود، داشتن روابط خارجی درست و مناسب با دیگر کشورهاست که بیانگر سیاست خارجی آن کشور و سردمداران آن است.بنابراین،موضوعی بسیار مهم و استراتژیک در طول تاریخ بوده است. همواره پیشینیان ما کوشیده اند تا به این امر دست یابند و بتوانند با سیاستی که به کار می بندند،روابط دوستانه و صلح طلبانه را با دیگر کشورها داشته باشند. یکی از امپراتوری های پرقدرت جهان و هم چنین باشکوه ایران عصرهخامنشی بوده، آنان در سال 550ق.م با شکست ماد به دست کورش بر اریکه قدرت ایران نشستند. از همان ابتدا سیاست آن ها،سیاست تسامح و تساهل بود؛ تمام پادشاهان هخامنشی کم و بیش چنین سیاستی را اجرا کردند و توانستند دولت هخامنشی را با آن گستردگی که از شرق تا دره رود سند و از غرب تا یونان را تصرف کرده بود، به راحتی اداره کنند ودر قبال اقوام مختلف با فرهنگ وزبان های متفاوت پاسخگو باشند.البته در دوره ای نیز آن ها به سیاست تفرقه بیانداز و حکومت کن روی آوردندکه بنابر مقتضیات زمان بود و آن ها در این امر نیز موفق بودند.مقاله حاضر به شرح چگونگی روابط خارجی هخامنشیان وهم چنین چگونگی به کار گیری سیاست تسامح و تساهل در قبال دیگر کشورها می پردازد.
۱۸.

وجه اشتقاق و کاربرد معنای واژه زندیق در متون گوناگون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کرتیر باطنی زندیق مزدک مانوی وجه اشتقاق کاربرد معنایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۸۵۵ تعداد دانلود : ۹۶۷
واژه زندیق نخستین بار در کتیبه کرتیر به کار برده شد و منظور از آن پیروان دین مانی بود، پس از آن برای پیروان جنبش مزدک نیز استفاده شد.این واژه در دوره اسلامی کاربرد بسیار گسترده ای پیدا کرد؛ تا جایی که حربه ای شد برای بیرون راندن رقیبان از صحنه سیاست.بنابراین معنای دقیق این واژه همیشه در هاله ای از ابهام و مورد بحث دانشمندان ایرانی و غربی بوده است.در این مقاله نخست بحث وجه اشتقاق واژه زندیق و نظراتی که در این باره آمده، مطرح شده و سپس به بحث معناشناسی و بسامد آن در متون گوناگون تاریخی و حدیثی پرداخته شده است.لازم به ذکر است، رد یا قبول گفته های افراد دیگر که در این باره نظر داده اند، از اهداف دیگر این مقاله است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان