مجید توسلی رکن آبادی
| مدرک تحصیلی: دکتری علوم سیاسی |
| رتبه علمی: دانشیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران |
| پست الکترونیکی: tavasoli@gmail.com |
| وب سایت شخصی: http://faculty.srbiau.ac.ir/m-tavasoli/fa#employment-data |
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۶ مورد.
نظریة عدالت سندل و چندفرهنگ گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نظریة عدالت سندل بر اساس عضویت افراد در اجتماع ها شکل گرفته و هدفش ارزشمند شمردن خیر عمومی است. دفاع سندل از خیر عمومی، مستلزم ارزشمند شمردن اجتماع ها و فرهنگ های مختلف موجود در آنهاست که نقش تقویم بخش در هویت فرد دارند. خیر مورد نظر سندل در درون اجتماع و زمینه های فرهنگی به دست میآید. آموزة عضویت در اجتماع ها که نقطة کانونی نظریة عدالت سندل است دارای دلالت فرهنگی است. به این دلیل که شیوه های عضویت در اجتماع ها را رویکردهای فرهنگی موجود در اجتماع، مشخص و صورت بندی می کند. بخشی از اجتماع، فرهنگ و در واقع، فرهنگ های مختلفی است که در درون آن وجود دارد. خود مورد نظر سندل، خودی روایت گونه است که از طریق قرار گرفتن در یک زمینة تاریخی و فرهنگی خاص، تفسیر می شود. آراء سندل دربارة عدالت تأثیر قابل ملاحظه ای در فلسفة اخلاقی و سیاسی معاصر داشته است. یکی از این تأثیرها، رویکرد به اجتماع و فرهنگ است که به ویژه از سوی فلاسفة سیاسی لیبرال مورد غفلت قرار گرفته بود.
نقش نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در چگونگی ایفای مسئولیت نمایندگان مجلس هفتم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مجلس شورای اسلامی یکی از ارکان اصلی اداره کشور است. نمایندگان مجلس در انتخابات سراسری با رأی مستقیم مردم برگزیده می شوند. این نمایندگان از مناطق گوناگون کشور، حوزه های انتخابیه، به مجلس راه می یابند، اما طبق نص قانون اساسی جمهوری اسلامی نماینده همة ملت ایران اند و بر این اساس صلاحیت عام قانون گذاری و نظارت در همه امور کشور را دارند.
اهمیت این تحقیق در آن است که می کوشد نقش نظام انتخاباتی مجلس را، در جایگاه نظام ورودی، در چگونگی ایفای مسئولیت نمایندگان، در جایگاه نظام خروجی، در هفتمین دوره مجلس بررسی کند. در روش تحقیق گردآوری داده ها به روش کتاب خانه ای و با ابزار فیش برداری از مشروح مذاکرات جلسات علنی مجلس شورای اسلامی انجام شده است و با روش تحلیل کمی محتوای داده ها، بیش از ده هزار تذکر کتبی نمایندگان به رئیس جمهور و وزرا و بیش از پانصد سؤال نمایندگان از وزرا به عنوان داده خام (متناسب با شاخصه های مذکور در سؤال و فرضیه) تجزیه و تحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی باعث شده است که نمایندگان مجلس هفتم رویکردی منطقه ای را در مقایسه با رویکرد ملی در اولویت قرار دهند، در به کارگیری اختیارات قانونی بی ثبات باشند و فردگرایی را بیش از جمع گرایی وجهه همت خود قرار دهند.
مسیحیت اسرائیلی: بررسی ظهور و گسترش مورمونیسم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مورمونیسم فرقه ای مسیحی است که در قرن نوزدهم در امریکا پا به عرصة ظهور گذاشت. رشد چشم گیر آن در امریکا و اروپا و انتظار جهانی شدن آن از منظر برخی جامعه شناسان شناخت آن را ضروری می سازد. لذا این مقاله به معرفی و توصیف ویژگی های آن فرقه همت می گمارد و به شیوه ای تاریخی به بیان زمینة ظهور، تولد و مرگ بنیان گذار، پیام مؤسس، فراز و نشیب، علل گسترش، کتب مقدس و آموزه های آن می پردازد.
مقالة حاضر وجوه تشابه و تمایز مورمونیسم با جریان اصلی مسیحیت را بررسی خواهد کرد و سازگاری آن را با فرهنگ امریکایی تا حد کنار گذاشته شدن برخی آموزه ها به تصویر می کشد. هم چنین، نشان می دهد این فرقه چگونه با برجسته کردن امریکایی های اسرائیلی تبار به دنبال ایجاد اورشلیم جدید در سرزمین مقدس امریکا، با هدف آماده سازی جهان برای بازگشت مسیح بوده است.
درآمدی بر تحول پارادایمی معرفت و تکوین انگارة پلورالیسم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
انگارة پلورالیسم، در فرایند تحول پارادایمی معرفت مدرن، نضج و گسترش یافته است. تغییر در عناصر پارادایمی، موجب جابه جایی های پارادایمی شده است و در رهگذر این جابه جایی ها، از پارادایم های عینی گرا به پارادایم های نسبی گرا، انتقادی و ترکیبی، انگارة پلورالیسم تکوین یافته و در خوانش های متفاوت هر یک از مقولة کثرت، صورت بندی مختص به خود را پیدا کرده است. در دورة اثبات گرایی، مقدمات رویش پلورالیسم به نحو سلبی فراهم آمده است، در دورة پسااثبات گرایی نهال آن در بستر مدرنیته نهاده شده، در دورة خردگرایی انتقادی رشد و نمو یافته و در دورة تسلط پارادایم های نسبی گرا به درختی تنومند تبدیل می شود.
با بررسی سیر تاریخ تحول پارادایمی معرفت در پهنة مغرب زمین، می توان به این نتیجه رسید که به هر میزان، گرایش به هستی شناسی رئالیستی، معرفت شناسی عینی یا مطلق گرا و روش شناسی کمیت باور شدت می گیرد، عباراتی نظیر «مرکزیت باوری»، «کلیت نگری»، «بنیادگرایی»، «وحدت باوری»، «اصول گرایی»، «قطعیت گرایی» و «جزمیت معرفتی» نیز غلظت یافته و میزان انقیاد به انگارة پلورالیسم مدرن کاهش می یابد؛ و متقابلاً به هر میزان، تمایلات به هستی شناسی ایدئالیستی، معرفت شناسی ذهنی یا نسبی گرا و روش شناسی کیفی ترکیبی، شدت می یابد؛ عبارت هایی نظیر «مرکزیت گریزی»، «جزئی نگری»، «ساختارزدایی»، «کثرت باوری»، «تصلب گریزی»، «نسبیت گرایی» و «شکاکیت معرفتی» نیز پررنگ تر شده و میزان تقید به انگارة پلورالیسم مدرن افزایش می یابد.
سنت گرایی و نقد اسلام گرایی سلفی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اسلام سیاسی سلفی در پی استقرار چه نوع حکومتی است و از منظر سنت گرایی چه انتقادهایی بر این نوع حکومت وارد است؟ از نظر این مقاله، جریان سلفی با قرائت انحرافی از اسلام در پی ایجاد مدلی از حکومت تمام عیار مذهبی هستند که کارویژه اش اجرای خودسرانه شریعت و سنت است. سنت گرایان که خود دغدغه حفظ سنن الهی را دارند، قرائت سیاسی- تکفیری در اجرای شریعت را نقض غرض دانسته و کوشش بنیادگرایان سلفی برای تأسیس حکومت دینی به شیوه های خشونت بار را وهن چهره اسلام دانسته و نقدهای بسیاری به آن وارد می کنند. چگونگی کسب قدرت، اجرای شریعت و روش اقامه حدود الهی از جمله نکات اختلافی بین جریان سلفی و سنت گرایی است که تحلیل آن در شرایط بحرانی و پرتلاطم کنونی جهان اسلام از اهمیت زیادی برخوردار است.
گونه شناسی مطالعات توسعه سیاسی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه علوم سیاسی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۵۱)
103 - 134
حوزه های تخصصی:
در این مقاله به گونه شناسی مطالعات توسعه سیاسی ایران پرداخته شده است. هدف تحقیق شناسایی تنوع مطالعات مرتبط با توسعه سیاسی ایران، روش آن مرور نظام مند و جامعه آماری آن تمام کتاب های مرتبط با توسعه سیاسی ایران پس از انقلاب اسلامی است که تعداد آن در این پژوهش به 145 مورد رسیده است. براساس یافته های تحقیق تقریباً بیش از نیمی از کتاب ها در سال های 1376 تا 1385 منتشر شده اند و در 6/76درصد کتاب ها، عوامل زوال یا انحطاط سیاسی ایران مورد بحث بوده است. رهیافت بیشتر کتاب ها مدرنیزاسیون و دموکراتیزاسیون بوده و در بخش قابل توجهی از کتاب ها، از روش تاریخی تجربی استفاده شده است. تقریباً در 30درصد از کتاب ها عامل اصلی توسعه نیافتگی سیاسی ایران، استبداد و اقتدارگرایی، مؤلفه های فرهنگ سیاسی و شکاف بین سنت گرایی و تجددطلبی عنوان شده است. گرچه در این مطالعات از الگوبرداری محض از نمونه های کلاسیک غربی پرهیز و به بومی سازی علوم سیاسی اجتماعی ایران پرداخته شده، ولی این امر خود به کثرت و تنوع دیدگاه ها و نبود تصویری روشن از توسعه سیاسی ایران انجامیده است و لذا یکی از مهم ترین عوامل تنوع دیدگاه های صاحبنظران در این زمینه است.
بررسی تطبیقی اندیشه های هابز، لاک و راولز در پرتو موقعیت فرضی قرارداد اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در پارادایم مدرن فلسفه سیاسی، ما با یک موقعیت فرضی با عنوان «قرارداد اجتماعی» مواجه ایم که از سوی هابز، لاک و روسو برای ترسیم منشأ مشروعیت جامعه سیاسی و مقوله های مختلف فلسفه سیاسی مانند امنیت و مالکیت به کار گرفته شده است. «جان راولز»، قرارداد اجتماعی را که تقریباً موضوعی منسوخ شده بود، بار دیگر در اواخر قرن بیستم احیا کرد. به نظر می رسد هدف از کاربست این موقعیت فرضی از سوی فلاسفه سیاسی، فراهم آوردن شیوه ای از «شناخت» درباره سیاست است. از این رو قرارداد اجتماعی را باید در مقام «توافقی فرضی» درک نمود. بنابراین مقاله حاضر در تلاش است تا به صورت تطبیقی جایگاه موقعیت فرضی قرارداد اجتماعی را در اندیشه سیاسی «هابز» و «لاک» با اندیشه «جان راولز» در دوره معاصر - که خوانشی نوین از این موقعیت فرضی ارائه نموده - بررسی کند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که هر چند هر سه اندیشمند مورد نظر را می توان از حیث روش شناسی، متفکرانی قراردادگرا (مدرن و معاصر) دانست، به کارگیری موقعیت فرضی قرارداد اجتماعی در دستگاه فکری متفکران مدرن، جایگاه عمیق تری دارد، در حالی که این موقعیت برای جان راولز فقط یک ابزار بازنمایی است؛ زیرا راولز تلاش نکرده تا از این موقعیت همچون هابز و لاک برای توضیح چگونگی شکل گیری جامعه سیاسی و مشروعیت آن استفاده کند و تنها به دنبال توجیه عدالت بوده است. در ادامه، ضمن توجه به اهمیت موقعیت های فرضی در پارادایم فلسفه سیاسی غرب، تلاش می شود تا طرح فکری اندیشمندان مورد نظر را درباره شیوه و هدف آنها از کاربست قرارداد اجتماعی درباره مقوله هایی مانند امنیت، مالکیت و عدالت بیان نماییم. بدین منظور از روش پژوهش مقایسه ای در تطبیق اندیشه های مورد نظر بهره جسته ایم و ابزار گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای است.
چارچوبی مفهومی در فهم و تطبیق گسترش ورامرزی انقلاب ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از ویژگی های انقلاب های بزرگ که انقلابیون آن را تضمینی بر جهان شمولی انقلاب خود می دانند، «گسترش ورامرزی» آن است. این ویژگی انقلاب در ادبیات رایج جامعه شناسی سیاسی، تحت عنوان «صدور انقلاب» مفهوم سازی شده که در کنار آن، واژگانی چون «بازتاب انقلاب»، «اشاعه انقلاب» و «تأثیر انقلاب» نیز مورد استفاده قرار گرفته است. در میان آثار متعددی که در این حوزه به زبان های مختلف منتشر شده است، نمی توان یک الگوی جامع برای توصیف و تشریح «پراکنش انقلاب ها» را شناسایی کرد. از این رو نگارندگان از رهگذر ریشه شناسی واژگان این حوزه، در پی ارائه الگویی در فهم و تطبیق گسترش ورامرزی انقلاب ها هستند. این مقاله پیرامون این پرسش سازمان یافته است که برای گسترش و پراکنش انقلاب ها، چه مدلی می توان طراحی کرد، تا ضمن مشخص بودن مقدمات، فرایند، اجزا و گونه های پراکنش، بتوان چارچوبی برای تطبیق گسترش انقلاب ها فراهم کرد.
نقد روش شناختی و کاربست آن در ارزیابی مطالعات توسعه سیاسی
نقد بدون معیار در مطالعات توسعه سیاسی ایران، غالباً به ارزیابی های جانبدارانه و غیرعلمی و در نتیجه تشتت آراء بیشتر میان متفکران منجر شدهاست. معیار قرار گرفتن قواعد روششناختی تا حد زیادی مانع از نقدهای ایدئولوژیک و تعدیل آراء و نظریات شود. این مقاله به معرفی ابزار ارزیابی برای نقد روش شناختی آثار مرتبط با توسعه سیاسی ایران پرداختهاست. ابتدا گونه ای از نقد با عنوان نقد اندازه گیر یا ارزیابانه که با فرایند ارزیابی همخوانی دارد، معرفی شده و پس از آن قواعد روش شناسی علمی و همچنین مؤلفه ها و محورهای اساسی مطالعات توسعه سیاسی ایران مورد بحث قرار گرفتهاست. نهایتاً از ترکیب اصول و محورهای پیشگفته به علاوه مشخصات کتابشناسی آثار، پرسش نامه ارزیابی ساخته شده و روایی صوری آن نیز توسط چند تن از اساتید روش شناس و علوم سیاسی تأیید شدهاست. کاربست این ابزار در ارزیابی مطالعات سیاسی، مانع از نقدهای یکطرفه شده و می تواند ارزش و اعتبار علمی آثار سیاسی را مشخص کند.
جدال نظری کارل لُویت و هانس بلومِنبِرگ «دوران جدید» به مثابه «دنیوی شدنِ آخرت اندیشی» یا «دنیوی شدن از راه آخرت اندیشی»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در نیمه ی نخست سده ی بیستم، سرخوردگی هایی بسیار به جهت فروپاشی ارزش های مسیحی و همچنین ایده آل پیشرفت در اروپا بروز کرد که موجب بازاندیشی و جدال نظری درباره ی ماهیت و بنیان های دوران جدید و نسبت آن با قرون وسطای مسیحی شد. این تلاش ها قضیه ای را در کانون بحث ها قرار داد که با عنوان «دنیوی شدن» شناخته می شود. ازهمین رو، درباره ی نسبت دوران جدید با قرون وسطا دو مبنای «گسست و پیوست» مطرح گردیده است که ذیل قضیه ی دنیوی شدن، نظریه های «دنیوی شدنِ آخرت اندیشی» و «دنیوی شدن از راه آخرت اندیشی» شکل گرفته اند. کارل لُویت و هانس بلومِنبِرگ نمایندگان بارز این دو نظریه اند که جدال نظری ایشان در این خصوص واجد اهمیت بسیار است. در این مقاله تلاش شده است تا دیدگاه های متفاوت در خصوص فرایند «دنیوی شدن» در اروپا با تأکید بر مواضع کارل لویت و هانس بلومنبرگ، ارائه و زمینه ی پژوهش های آتی درباره ی اندیشه ی ایشان را فراهم آورد.
مبانی نظری شهروندی چندفرهنگی در اندیشه های ویل کیملیکا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ناهمگونی فرهنگی وجه شاخص اکثر کشورهای امروزی است. به همین نظر دولت-ملت های مدرن اغلب از ناحیه تنوعات فرهنگی و قومی و مدیریت آنها با مشکلات جدی روبه رو شده اند. نظر به اهمیت این موضوع این مقاله به معرفی و نقد و بررسی نظریه ی شهروندی چندفرهنگی ویل کیملیکا می پردازد، هدف این مقاله بررسی تحلیلی نظریه ویل کیملیکا در باب شهروندی چندفرهنگی می باشد به نظر کیملیکا لیبرالیسم در اساس با حقوق جمعی اقلیت های قومی و ملّی سازگار است. تقاضای فزاینده اقلیت های فرهنگی در دموکراسی های لیبرال و پذیرا شدن خواسته های این اقلیت های فرهنگی از طرف این دولت ها، به ویژه در کشوری همچون کانادا، نشان می دهد که این نظریه سودمند بوده و تأثیر زیادی داشته است. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی-تحلیلی می باشد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد، این نوع خوانش کیملیکا از لیبرالیسم که در قالب نظریه شهروندی چندفرهنگی تبلور یافته است، در مدیریت تعارضات چندفرهنگی و سیاست های قومی اثربخش و سودمند است.
فرانظریه به عنوان ابزاری برای فهم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فرانظریه یکی از جدیدترین تحولات در نظریه پردازی است. در حالی که نظریه پردازان، جهان اجتماعی را به عنوان مسئله موضوعی شان قلمداد می کنند، فرانظریه پردازان به مطالعه نظام مند ساختار اساسی خود نظریه می پردازند. فرانظریه‌پردازی در ادبیات علوم اجتماعی، تحت عناوین مختلفی با عنوان فراجامعه‌شناسی، جامعه‌شناسی بازاندیشانه و جامعه‌شناسیِ جامعه‌شناسی ظهور پیدا کرده است. هر چند این مدل در حوزه جامعه شناختی گسترش یافته است ولی می تواند در دیگر حوزه های تحقیق نیز به کار گرفته شود. فرانظریه به عنوان ابزار رسیدن به فهم عمیق‌تر نظریه بوده و هدف آن تشریح و نقد فرانظری فرض های تشکیل دهنده شالوده نظریه ها و نیز تدوین اصول ارزیابی نظریه هاست. بسیاری از نظریه‌پردازان بر لزوم پیشرفت و توسعه نظریه‌ی اجتماعی تأکید کردهاند. از آنجا که فرانظریه‌پردازی گام مؤثری در غنی‌تر ساختن نظریه‌ها است، بایستی به این حوزه توجه بیشتری معطوف گردد. هدف اصلی در این مقاله ارائه پارامترهای اساسی این رویکرد است. این مقاله ابتدا زمینه های رشد مطالعات فرانظری و ماهیت فرانظریه می پردازد و سپس انواع فرانظریه و تکنیکهای تحلیل فرانظریه با تاکید بر رویکرد فرانظری ریتزر را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
روشنگری و توتالیتاریانیسم: نقد کتاب Critique and crisis: Enlightenment and the pathogenesis of modern society (نقد و بحران: روشنگری و آسیب زاییِ جامعه مدرن)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم اسفند ۱۳۹۹ شماره ۱۲ (پیاپی ۸۸)
123-143
محور اصلی بحث در این مقاله، نقد و بررسی کتاب نقد و بحران: روشنگری و آسیب زایی جامعه مدرن نوشته راینهارت کوزلک است. این کتاب نخستین بار در سال 1959م به زبان (اصلی) آلمانی منتشر شده است و آخرین ترجمه آن درسال 1988م به زبان انگلیسی توسط انتشارات The MIT Press منتشر شده است. تلاش برای نشان دادن و توضیح ریشه های توتالیتاریانیسم سده بیستمی در «روشنگری» سده هجدهمی وجه اصلی همت کوزلک در این کتاب است. مطلقه گرایی در اروپا و ساختار دوگانه تابع/متبوع و اخلاق شخصی/سیاست عمومی آن به عنوان بستر ظهور روشنگری عملا مانع رهایی بخشی مدنظر روشنگری شده و خود در تحلیل نهایی در دامی بزرگتر در غلتیده است. چالش های سیاسی انضمامی متعاقب فروپاشی مطلقه گرایی بویژه بعد از 1789م به بعد روشنگری را درگیر خلق الگوهایی از اندیشیدن و رفتار اخلاقی کرده که تناقض های لاینحل ناشی از آن، تسلیم شدن در برابر تصویری اوتوپیایی از جامعه و پیش بردن ریاکارانه آن را موجب شده و راه را بر ترور و دیکتاتوری گشوده است. به نظر می رسد ایده اصلی کوزلک در نقد روشنگری و ادعای درهم تنیدگی آن با توتالیتاریانیسم سده بیستم که متاثر از ایده کارل اشمیت در کتاب لویاتان در نظریه دولت تامس هابز است عمدتا تصویری جانبدارانه و گزینشی است.
بررسی رابطه بین استقلال بانک مرکزی و تحقق شاخص های حکمرانی خوب در راستای رشد و توسعه اقتصادی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سیاست گذاران سیاسی و اقتصادی معتقدند توسعه حکمرانی خوب نقش کلیدی در توسعه سیاسی و اقتصادی کشورها بازی می کند. لذا شناسایی عوامل مؤثر بر کارایی حکمرانی خوب به منظور اتخاذ سیاست گذاری های مناسب برای ارتقاء نظام سیاسی و اقتصادی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد؛ چرا که از طریق ارتقاء حکمرانی خوب می توان به رشد و پیشرفت اقتصادی رسید. بر اساس نظریات اقتصاددانان نهادگرا، یکی از عوامل مؤثر بر توسعه نهادی، استقلال بانک مرکزی می باشد. استقلال بانک مرکزی از طریق ایجاد ساختارها و ساز و کارهای نهادی، باعث تغییر در متغیرهای دیگری نظیر انضباط مالی دولت، افزایش شفافیت اقتصادی و پاسخگویی می شود و این ساز و کارها به بهبود حکمرانی خوب کمک می کنند. در این پژوهش رابطه بین استقلال بانک مرکزی و شاخص های حکمرانی خوب با استفاده از روش GMM و ضریب همبستگی طی دوره زمانی 1381 تا 1394 مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از شاخص راهنمای ریسک بین المللی کشورها (ICRG) به عنوان شاخص حکمرانی خوب استفاده شده که شامل رتبه بندی 22 متغیر در سه زیرگروه مختلف ریسک سیاسی، ریسک مالی و ریسک اقتصادی بوده و از شاخص متیو (2006) به عنوان شاخص استقلال بانک مرکزی استفاده شده است. این شاخص استقلال بانک مرکزی را در سه حوزه استقلال سیاست پولی، استقلال سیاسی و استقلال مالی مورد بررسی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان داد استقلال بانک مرکزی اثر معنی دار بر حکمرانی خوب دارد به گونه ای که افزایش در استقلال سیاست پولی، استقلال سیاسی و استقلال مالی موجب کاهش در ریسک سیاسی، مالی و اقتصادی می گردد.
ایرانیان خارج از کشور؛ فرصت یا تهدید(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۲
247 - 278
حوزه های تخصصی:
پدیده مهاجرت و به‌طور ویژه مسئله «ایرانیان مهاجر» مسالهای غامض است که برخلاف اهمیت آن هم در ادبیات دانشگاهی و هم در ساحت سیاستگذاری به اندازه کافی و به طور جدی به آن پرداخته نشده است.. این مقاله با رویکردی تحلیلی- انتقادی و مبتنی بر دادههای اکتشافی تصویری آسیبشناسانه از مواجهه دولت‌های پس از انقلاب با پدیده مهاجرت ایرانیان به دست می‌دهد. به بیان دقیقتر، هدف پژوهش حاضر بررسی و شناخت آسیبهای سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران در قبال ایرانیانی است که از کشور مهاجرت کردهاند . به لحاظ روشی ، دادههای مورد نیاز با پیمایش نظرات از 28 نفر از خبرگان و متخصصین امر سیاستگذاری، مهاجرت و امور ایرانیان مقیم خارج از کشور و با ابزار پرشسنامه جمعآوری شده است. اطلاعات به دست آمده نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSS با روش آمار توصیفی و استنباطی (آزمون‌های ضریب توافقی کندال، تی یک نمونه‌ای و آنالیز رتبه‌ای فریدمن) تجزیه و تحلیل شد. طبق یافتههای پژوهش، در فرآیند سیاستگذاری در خصوص مهاجرت ایرانیان شانزده آسیب شناسایی شد که اصلی‌ترین آنها، پراکندگی سازمانی و فقدان یک نهاد مرجع با قابلیت اتخاذ تصمیم نهایی است. آسیبهای دیگری مانند نگاه امنیتی به ایرانیان مهاجر، موازی‌کاری، فقدان ضمانت اجرایی قانونی برای بازگشت ایرانیان مهاجر، فقدان بانک آماری و خلأ تقنینی در این حوزه و ...، نیز استخراج شد. به طور کلی در نتیجه این مقاله میتوان گفت، مجموعه‌ای از اقدامات حکومت جمهوری اسلامی به عنوان عامل رانشگر و ترغیب افراد به مهاجرت عمل کرده است.
فرایند عقلانی شدن دولت و سیاست در ایران عصر مشروطه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این تحقیق در صدد آنست که دریابد فرآیند عقلانی شدن دولت در ایران عصر مشروطه چگونه رخ داده است. یکی از مهم ترین شروط در دسترسی به جامعه معقول در فلسفه سیاسی، عقلی شدن دولت و سیاست و یا فرآیند عقلانی شدن دولت در سه معناست. عقلی شدن جوهری، عقلی شدن ارادی و عقلی شدن بوروکراتیک و قانونی. دولت در ایران از هنگامی اهمیت عقلانی شدن را دریافت که جنبش مشروطه شکل گرفت، جنبشی که گسست در تاریخ ایران را رقم زد و فصل نوینی برای آن خلق کرد. اساساً سه مولفه اقتصاد سیاسی مدرن، بوروکراسی قانونی و حقوق مدرن تحول عقلانی دولت را در ایران پدید آورده است. با آغاز این تحول است که دولت نخست در شکل لیبرال و ارادی پدیدار شد و سپس صورت های بوروکراتیک- قانونی و جوهری به خود گرفت. آنچه این مقاله می کوشد تا آن را دریابد این است که این تحول عقلانی شدن چگونه با وجود دولت استبدادی و حاکمیت مناسبات اجتماعی- اقتصادی ایران پیشاسرمایه داری رخ داده است. روش این تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و بر آنست تا مبتنی بر آن به این پرسش پاسخ داده شود که مدرنیزه شدن دولت در ایران چگونه آغاز و امتداد یافته است.
«دوره اصلاحات» در ایران: پویایی درونی یک نظام سیاسی هیبریدی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش سیاست نظری بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹
165-207
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر در پی تبیین فراز و فرودهای سیاسی دوره اصلاحات (1376-1384) در ایران است. برای این منظور از تئوری های «رژیم های هیبریدی» (مرکب) برای تحلیل نظام جمهوری اسلامی ایران و پویایی درونی بهره گرفته شده است. این دسته از تئوری ها با نفی دوگانه دموکراسی- دیکتاتوری می کوشند تا ابزار مفهومی لازم برای تحلیل نظام های سیاسی ای را فراهم آورند که در میانه این گروه قرار داشته، مختصاتی منحصربه فرد و متفاوت با این دو گونه دارند. در ادامه مقاله، مختصات نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران با خصوصیات نظام های هیبریدی (مرکب) مدنظر چهار تن از پژوهشگران این حوزه تطبیق داده شده و کوشیده شده است که از این مختصات در تبیین فراز و فرودهای دوران اصلاحات بهره گرفته شود. مواردی چون اهمیت رقابت های سیاسی، پیشینه نهادی و زمینه های زایش رژیم های هیبریدی و در نهایت پیوند این نوع نظام های سیاسی با اقتصاد رانتی از جمله مسائلی است که برای تبیین فراز و فرودهای این دوره تاریخی به کار گرفته شده است. در نهایت نتیجه گرفته شده است که می توان پیشرفت های اولیه اصلاح طلبان و عقب نشینی ها و شکست نهایی آنها را نه حرکتی هرچند شکست خورده در راستای گذار به دموکراسی، که در چارچوب دینامیسیم درونی یک نظام سیاسی هیبریدی تلقی کرد.
ایده «کارل لُویت» درباره مبانی الهیاتیِ اندیشه تاریخی- سیاسی «روشنگری» در بستر سنت ضدروشنگری آلمانی و منتقدان آن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش سیاست نظری پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۸
109-137
حوزه های تخصصی:
اندیشه «روشنگری» از همان آغاز در سده هجدهم به کانون تأمل و تفکر اروپایی تبدیل شد. واکنش ها به جریان روشنگری متفاوت بوده است. در نیمه نخست سده بیستم در آلمان، گفتار ضدروشنگری به واسطه متفکرانی مانند هایدگر، اشمیت، آدورنو، هورکهایمر و کارل لُویت، انتقادهایی رادیکال علیه اندیشه روشنگری در حوزهای گوناگون فلسفی، سیاسی و تاریخی مطرح کرد. در این پژوهش، براساس رویکرد «زمینه–متن محور» اسکینر به بررسی ایده کارل لویت درباره اندیشه تاریخی-سیاسی روشنگری خواهیم پرداخت. پرسش این پژوهش این است که «ایده کارل لُویت درباره مبانی الهیاتی اندیشه تاریخی-سیاسی روشنگری در چه زمینه ای شکل گرفت و مدعا و نیّت مؤلف در طرح آن چیست؟». می توان گفت که ایده لُویت در بستر سنت ضدروشنگری آلمان نیمه نخست سده بیستم شکل گرفت. او فلسفه مدرن تاریخ و مفهوم پیشرفت را صورت سکولارشده الهیات تاریخ و مفهوم مشیت می داند. لویت با این مدعا تلاش دارد تا اندیشه روشنگری را با طرح ریشه های الهیاتی برای آن، نامشروع و خطا معرفی کند. به نظر می رسد که تبعات پذیرش ایده لویت می تواند مفروضات اندیشه تاریخی-سیاسی مدرن به ویژه درباره مفهوم «پیشرفت» را با چالشی اساسی به عنوان سکولارشده مفاهیم الهیاتی مواجه کند. به این معنا که اندیشه مدرن توان طرح خود به عنوان اندیشه ای مستقل را ندارد. درمقابل، سانتو ماتزرینو، هانا آرنت و هانس بلومنبرگ، مبانی نظری و روش لُویت را مورد نقدهای اساسی قرار داده و آن را با تردیدهایی جدی مواجه کرده اند.