اصغر ایزدی جیران

اصغر ایزدی جیران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

تکنولوژی و تحول جایگاه اجتماعی شیء هنری-آیینی (مورد مطالعه: علامت در شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیء هنری - آیینی علامت نظریه عاملیت اثر هنری آلفرد جل جایگاه اجتماعی در مردم شناسی تکنولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 864 تعداد دانلود : 706
"علامت" از اشیای هنری-آیینی محرم در ایران است که با اصول هنری و تکنیکی ویژه ای ساخته می شود. این اصول به مرور تغییراتی یافته است. با این حال، پژوهش های علمی چندانی درباره این تغییرات و تأثیرات آن ها بر نقش اجتماعی این شیء در دسترس نیست. به دلیل اینکه شهر اصفهان مرکز مهم ساخت سنتی "علامت" است و این شیء، مهم ترین شیء هنری-آیینی در این شهر است، این پژوهش در نظر دارد تأثیر تغییرات تکنولوژیکی جدید در ساخت و تبلیغ "علامت" را بر جایگاه و کارکرد اجتماعی آن در این شهر بررسی کند. بدین منظور از تعریف مردم شناسی از “جایگاه اجتماعی” در ترکیب با نظریه عاملیت آلفرد جل، مردم شناس هنر، بهره برده است. این مقاله در پی پاسخ دو سؤال است:"علامت" چه کارکرد و جایگاه اجتماعی ای در شهر اصفهان دارد؟ و تحولات جدید تکنولوژی چه تأثیری بر ویژگی های سنتی، جایگاه اجتماعی و کارکرد آن نزد مردم این شهر داشته است؟ داده های این پژوهش از طریق روش های مردم نگاری و نیز روش های غیرواکنشی گردآوری شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد "علامت" در شهر اصفهان یکی از مؤلفه های چرخه تعیین جایگاه اجتماعی افراد است و بهره گیری از تکنولوژی روز در ساخت آن، تأثیرات زیر را به دنبال دارد: افزایش کارکرد نمایشی و تبلیغی "علامت"، تغییر معیارهای جایگاه و ارزش اجتماعی این شیء از معیارهای آیینی و اجتماعی به معیارهای نمایشی و فردی، جابه جاشدن جایگاه عامل تأثیر و پذیرنده تأثیر در تعامل "علامت" و جامعه و گسست یا سستی در چرخه تعیین جایگاه اجتماعیِ مبتنی بر عاملیت "علامت".
۲.

اقتصاد آشغال و جهان عاطفی رنج: مردم نگاری تهی دستان حاشیه نشین تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مردم شناسی عواطف اقتصاد آشغال ف‍ق‍را رنج مردم نگاری تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 90 تعداد دانلود : 501
در این مقاله، با توسل به مردم شناسی عواطف می خواهم حیات عاطفی و فرهنگ احساسات مردمان تهی دست قُپانلار محله قُپانلار در تبریز را در بسترهای بزرگ تر جمعی قرار بدهم و بفهمم. اقتصاد پررونق آشغال و ضایعات در چند سال اخیر در محله، پیوندهای جمعی جدیدی را خلق کرده که در آن تجربه هرروزه افراد، خانواده ها و اجتماع محلی تحت تأثیر قرار گرفته است. این اقتصاد، جامعه مردان قُپانلار را به سه گروه تقسیم کرده است: صاحبان کارگاه های بزرگ انبارکننده، وانت دارها و نیسان دارهای حمل کننده، و چرخی های گردآورنده آشغال ها و ضایعات. بر اساس کار میدانی طولانی مدت در دو دوره پژوهشی در این محله، به ترتیب سه و شش ماه، گردآوری داده ها را از طریق مشاهده مشارکت آمیز و سایر فنون از جمله گفت وگوی غیررسمی انجام دادم. یافته ها نشان می دهند که جهان عاطفی این مردمان فرودست حاشیه نشین، همزمان محل رنج کشیدن شان از چهار طریق است: 1) آن ها در گوش انداز آزاردهنده اقتصاد آشغال متعلق به خویشان و همسایگان شان می زیند و لذا باید امر غیرقابل تحمل را تحمل کنند. به طور خاص، زنان می جوشند ولی خودخوری می کنند؛ 2) مردان جوانی که شاهد پیشرفت صاحبان مغازه های ضایعاتی اند دیوانه می شوند. آن ها در بن بستی فرهنگی گیر کرده اند بین انتخاب شرف یا پیشرفت؛ 3) چرخی ها وقتی در محیطی بر سر سطل ها می روند که اکثر افراد قوم و خویش هم اند، شرمگین می شوند؛ و 4) با شیوع اقتصاد آشغال، عواطف والدین آذربایجانی، مشهور به غیرت ورزی، به بی تفاوتی تحمیل شده دگرگون می شود. این عواطف هرروزه آزاردهنده، عنصری اصلی اند در جامعه و فرهنگ قُپانلار قُپانلار.
۳.

مردم شناسی روان شناختی: بررسی کتاب فرهنگ و هویت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 588 تعداد دانلود : 422
رابطه میان خود و فرهنگ به عنوان موضوع اصلی مردم شناسی روانشناختی از عرصه های پژوهشی مهمی است که مردم شناسان را از آغاز درگیر خود کرده بود. کتاب فرهنگ و هویت: تاریخ، نظریه، و کاربرد انسان شناسی روانشناختی (ویرایش دوم، 2007) اثر چارلز لیندولم با ترجمه محسن ثلاثی یکی از بهترین و جامع ترین منابعی است که به معرفی این شاخه و جریان ها و آثار شاخص آن پرداخته است. کتاب در پنج بخش و سیزده فصل سازمان یافته است، بر اساس رویکرد تلفیقی خود لیندولم که در آن رویکردهای روانشناختی، مردم شناختی، و جامعه شناختی را با بررسی ماهیت پیچیده سه سطح روان های فردی، ارزش های فرهنگی، و سازمان جمعی با یکدیگر تلفیق می کند. لیندولم نه تنها هویت و فرهنگ بل
۴.

مردم شناسی دردهای کولبران پیرانشهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: درد کولبر پیرانشهر روایت بدن مندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 291 تعداد دانلود : 627
هدف: حیات کولبری و شرایط زندگی کولبران، آمیخته و آغشته با دردهایی است که در طیف وسیعی از دردهای مزمن و بیماری های دردناک گرفته تا دردهای ناشی از سختی کار، تهدیدها و احتمال صدمه و مرگ ومیر و حتی دردهای مربوط به استرس و اضطراب، خود و خانواده های آنان را دربرمی گیرد. دردهایی که حیات اجتماعی آنان چنان در آن درگیر و مضمحل شده است که تصور حیاتی فاقد درد برای بسیاری از آن مضحک و حتی غیرطبیعی است. روش: این تحقیق به روش مردم نگاری و با حضور در میدان کولبری در مناطق کوهستانی پیرانشهر و مطالعه تعدادی از کولبران و خانواده های ایشان در منطقه بالاشهر پیرانشهر و کونه خانه و روستاهای قزقاپان، گزگسک، قبرحسین و قوچ حسین صورت گرفته است. چهارچوب نظری: این نوشته بر مبنای بررسی مفهوم هبیتاس یا عادتواره دردِ کولبران به ویژه در آراء بوردیو و همچنین مطالعه مردم نگاری درد خانواده های کولبران بر اساس آراء بندیلو، ویلیامز و لاک است که می تواند برای شناخت درد و ساخت اجتماعی آن قابل توجه باشد. نتایج: نتایج نشان می دهد که درد در میدان کولبری، تمام ابعاد اجتماعی/اقتصادی و شکاف ها و فقدان های کولبر را به هم گره زده و روایت کولبران از زندگی خود را مفصل بندی می کند. حیات اجتماعی کولبران بدون مطالعه دردهای بدن مند شده آنان کاری ناتمام خواهد بود. استنتاج کلی: درد در مطالعه کولبران و روایتهای آنان و خانواده هایشان بخشی از یک خشونت ساختاری یا توسعه نامتوازن اقتصادی/اجتماعی است، که به عنوان هبیتاس درد نزد کولبران و خانواده های آن به شکلی بدنی شده با هکسیس و رفتار آنان ممزوج شده است که در زمینه و میدان کولبری نمایشی بدنی/معناشناختی از آن را می توان مشاهده کرد.
۵.

خشونت فرهنگ و بی خانمان شدن: پژوهشی مردم شناختی در میان معتادها در دروازه غارِ تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد اخلاق مواد خشونت فرهنگ معتادهای بی خانمان فرهنگ ترور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 911 تعداد دانلود : 360
این پژوهش مردم نگارانه که در بین معتادهای کارتن خواب دروازه غار تهران انجام شده، به دنبال آن است که تمایل برخی از معتادها به بی خانمان شدن را بکاود. برخلاف تصورهای مرسوم که علت بی خانمانی معتادها را به مسائل اقتصادی یا حمایتی ربط می دهند، من بر تولد فرهنگ جدیدی تمرکز می کنم که تولیدکننده ی مقوله های معنایی و هیجانی منفی نسبت به معتادهاست. خشونت فرهنگ از خانواده آغاز می شود، با این تصور که معتاد شدنْ خانواده را بی آبرو و بدنام می کند. معتادها در برابر این فرهنگ جدید مجبور می شوند بی- خانمان شوند، خودشان بدنام شوند تا خانواده از بدنامی رهایی یابد. خشونت فرهنگ به خویشان، مردم عادی و دولت گسترش می یابد، با این پنداشت که معتادها آدم های بی ارزشی هستند و حتی جامعه را تهدید می کنند. برای همین، خشونت فرهنگ جدید صرفاً در حد نمادین باقی نمی ماند و اِعمال یک خشونت فیزیکی تمام عیار بر معتادها را مشروع می سازد، از کتک زدن تا کشتن. تولد این فرهنگ جدید در ایران معاصر عیان گر آن شکلی از اقتصاد اخلاق است که در آن گروه هایی از افراد جامعه، بنا بر متفاوت بودن و فاصله گرفتن از جامعه، تحت انواع خشونت ها قرار می گیرند. تولد این فرهنگ جدید در ایران معاصر عیان گر آن شکلی از اقتصاد اخلاق است که در آن گروه هایی از افراد جامعه، بنا بر متفاوت بودن و فاصله گرفتن از جامعه، تحت انواع خشونت ها قرار می گیرند.
۶.

وزن محیط فیزیکی: مردم نگاری عواطف و بدن ها در محله ای حاشیه نشین در تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 266 تعداد دانلود : 968
کار میدانی مردم نگارانه ی من در میان محله ای حاشیه نشین در تبریز، به من نشان داد کالبد فیزیکی محله، شالوده ای اساسی است که در و روی آن تجربه ها و زندگی های این مردمان شکل می گیرد. کالبد خاص مالازینال، با ریخت کلی دره و تپه، کوچه های تنگ و صدها پله ای، زمین های مرطوب، خانه های نم گرفته و بوگرفته، محیط فیزیکی ای را تشکیل داده که الگوی شماری از عواطف و فرایند شماری از مریضی بدن ها را پدید می آورد. با این فهم میدانی، از شاخه های مردم شناسی عواطف و مردم شناسی پزشکی کمک گرفتم تا واقعیت های عملی و زیسته ی این فرودستان را به لحاظ نظری درک کنم. داده های لازم برای این پژوهش، بر اساس کار میدانی طولانی مدت شش ماهه در این محله به دست آمدند. از طریق قطعات نوشتاری به سبک مردم نگارانه، شامل فیلدنوت ها و توضیحات شان، می خواهم آشکار کنم که چگونه محیط فیزیکی به تجربه ی زندگی روزانه مردمان مالازینال نفوذ می کند و به واسطه ی آن، فرهنگ عاطفی و روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار می دهد.
۷.

فرهنگ دوگانه: مردم نگاری حیات عاطفی در یک اجتماع حاشیه نشین و طایفه ای در تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مردم شناسی عواطف اجتماع طایفه ای فرهنگ دوگانه مردم نگاری تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 561 تعداد دانلود : 737
هدف این مقاله مطالعه مردم نگارانه یک اجتماع طایفه ای در محله ای تهی دست و حاشیه نشین در شهر تبریز است. تمرکز پژوهش حاضر حول رابطه بین فرد و اجتماع طایفه ای می گردد. به همین منظور، مردم شناسی روان شناختی به-طور عام و مردم شناسی عواطف به طور خاص بینش های تحلیلی نویسنده را تشکیل داده اند. داده های مقاله از مقاطع مختلفی از انجام کار میدانی طولانی مدت طی پانزده سال در محله قوربان دره سی برگرفته شده اند. مشاهدات روزانه، شنیدن موقعیتی، و حضور یا مشاهده مشارکتی در زندگی روزانه و موقعیت های خاص، کمک کرده اند تا یادداشت-های میدانی تولید شوند. سپس، تم های تحلیلی خلق شده اند. متن به سبک خاص نوشتار مردم نگارانه نوشته است. زندگی در اجتماع طایفه محور قوربان دره سی فرهنگی دوگانه پدید آورده که احساسات اعضا، مردان و زنان، را به-طور دوسویه ای تحت تأثیر قرار می دهد: بی ارزش شدن پیرمردها، احساس قدرت جمع در بین مردان جوان، حضور همه جایی سایه طایفه، احساس بی فرهنگی، و زخم خوردن از حرف. این فرهنگ دوگانه با خلق دو جهان عاطفی متفاوت، همزمان دامن زده است به گرایش به محله و گریز از محله در بین گروه های مختلف. برای تحلیل تنش های درون فرهنگ، رویکرد مکتب فرهنگ و شخصیت به کارم نیامد. بنابراین، مفهوم پیدایش دودستگی گریگوری بیتسون را جهت فهم جهان عاطفی مالازینالی به کار بستم.
۸.

نقد و بررسی کتاب جامعه شناسی مردم مدار در کارزار عمل(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 521 تعداد دانلود : 524
کتاب جامعه شناسی مردم مدار در کارزار عمل، ترجمه ی مقالات شماره ی ویژه ی مجله ی کارنت سوسیولوژی ذیل «درگیری مخاطره آمیز: مبارزه در قلمرو جامعه شناسی مردم مدار» (2014) است. مطالب / مقالات کتاب در سه بخش کلی قرار گرفته اند که در هر یک، نویسندگانی از نقاط مختلف جهان، تجربه های بافت مند خودشان را از به کارگیری جامعه شناسی مردم مدار در اجتماعات و کشورهای مختلف ارایه می دهند. دو دستاورد مهم کتاب را می توان برشمرد. اولاً هر یک از چهارگانه ی مایکل بوراووی از کردار جامعه شناسی (حرفه ای، سیاست گذار، انتقادی، و مردم مدار) در بسترهای مختلف محلی به همان شکل خالص باقی نمانده و ویژه بودگی های گاه حتی غریبی به خود می گیرد، از جمله جامعه شناسی سیاست گذار انتقادی یا جامعه شناسی حرفه ای مردم مدار. ثانیاً در هر کشوری، سنت های محلی و تاریخی مربوط به رشته ی جامعه شناسی از یک طرف، و فرهنگ و سیاست مسلط در آن ها از طرف دیگر، زمینه را برای کامیابی یا ناکامی پژوهشگر مردم مدار آماده می کنند. کتاب هم پویایی های درونی حرفه ی جامعه شناسی را نشان می دهد و هم پویایی های بیرونی آن در نسبت با میدان سیاست را.
۹.

پژوهشی بر دانش بومی سفال«کلپورگان»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانش بومی سفال کلپورگان فرآیند تولید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 912 تعداد دانلود : 183
این مقاله به بررسی فرآیند تولید هنر سفالگری "کلپورگان" با رویکرد مردم شناسی هنر می پردازد و به دنبال پاسخ به این پرسشهاست که:1.چه دانش بومی در شیوه ساخت این سفالینه ها نهفته است؟2.اطلاعات و اصطلاحات بومی رایج در ساخت آنها چیست؟"کلپورگان" روستایی مرزی در استان سیستان و بلوچستان که به سفالینه ها و استمرار شیوه سنتی ساخت آنها مشهوراست. فعالیت سفالگری این منطقه تنها توسط زنان، به روش دست ساز با ابزار ساخت بومی ، نقش پردازی ذهنی و با تولید و توزیع اندک در حال اجراست. زنان حرفه سفالگری را اجدادشان آموخته و این دانش بومی تولید سفال را به عنوان یک فرهنگ شفاهی نسل به نسل حفظ کرده و انتقال داده اند. واژه ها و نام های بومی و محلی برای نقوش وابزار کار بخشی از هویت فرهنگ بلوچ و منزلت شغلی این هنر محسوب می شود.نقش مایه هایی که هر کدام بازنمودی از فرهنگ،آداب و رسوم و طبیعت منطقه بلوچستان است. روش پژوهش در این مقاله میدانی و گردآوری داده ها از طریق مصاحبه با مطلعین کلیدی و زنان سفالگر، عکسبرداری، فیلمبرداری انجام شده که برآیند آن تصویری مناسب از سنت سفالگری کلپورگان،شیوه های فرآوری مواد اولیه،مراحل ساخت و تولید را در بر می گیرد.
۱۰.

بررسی انسان شناختی نقوش سفال «کلپورگان» سراوان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی هنر بررسی معناشناختی فرهنگ بلوچ سفال کلپورگان نقوش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 911 تعداد دانلود : 483
مقاله حاضر در نظر دارد به بررسی و فهم نقوش تزیینی سفال «کلپورگان» از دیدگاه فرهنگ و جامعه آفریننده اش بپردازد. سفال کلپورگان دست ساخته فکر و اندیشه زنان بلوچ است و گستره مادی و معنوی بسیاری را از فرهنگ بلوچ در خود جای داده است. این مقاله با رویکرد انسان شناسی هنر یه دنبال پاسخ این پرسش که: معانی فرهنگی نقوش سفال های کلپورگان برای سازندگان آنها چیست؟ در این پژوهش توصیفی-تحلیلی نویسنده با تکیه بر مشاهدات و پژوهش های میدانی -که از طریق مصاحبه، عکسبرداری ،فیلم برداری و مشاهده مشارکتی انجام شده - کوشیده است که در میان نظریه های مختلف انسان شناسی هنر با استفاده از نظریه هنر به مثابه نظامی معناشناختی،نقوش را در چارچوب فرهنگ بلوچ تحلیل و بررسی کند.نویسنده ابتدا به تحلیل شکلی و سبکی نقوش پرداخته، سپس برای بازنمایی شکلی معنا، به دیگر آثار هنری منطقه همچون سوزندوزی،گلیم و سفالینه های باستانی جهت رمزگشایی اشکال و طرح ها رجوع کرده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که 1. این نقوش بازنمود آداب، رسوم، اعتقادات، باورها و به طور کلی بازنمود سطوح مختلفی از فرهنگ جامعه کلپورگان است و 2. زنان سفالگر منطقه، به منظور انتقال و حفظ و تداوم و بازتولید این فرهنگ به ساخت سفالینه های منقوش اشتغال دارند.
۱۱.

اتنوگرافی با حرکت: تجارب حسی در ماشین های مناسکی تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ماشین انسان شناسی حس ها ماشین نگاری حرکت اتنوگرافی خیابانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 429 تعداد دانلود : 963
اتنوگرافی خیابانی نوع بسیار اخیری از اتنوگرافی است که تلاش می کند با حرکت اتنوگرافر در فضاهای عمومی و باز شهری موضوعات فرهنگی در حرکت را بررسی کند. پژوهش اتنوگرافیک حاضر در خصوص «ماشین های محرمی» در شهر تهران گونه ویژه ای از اتنوگرافی خیابانی را نشان می دهد که در آن اتنوگرافر با ماشین خود درباره ماشین ها تحقیق می کند. نگارنده اصطلاح «ماشین نگاری» را برای بیان ویژگی های نظری و روش شناختی این نوع از پژوهش ابداع کرده است. پژوهش ماشین نگارانه حاضر نشان می دهند که چگونه افراد از ماشین به عنوان تجربه ماشین مند خود در بسترهای روزمره و مناسکی استفاده می کنند، چگونه ماشین ها را به «بدن های ثانویه» بدل می سازند، و چگونه اندیشه ها و احساسات از خلال دستکاری های ماشین ها منتقل می شوند. این مقاله با حرکت از شاخه ها و رویکردهای انسان شناسی اشیا/ انسان شناسی فرهنگ مادی و انسان شناسی حس ها / انسان شناسی حسی تلاش کرده است تا ماشین را از خلال ابعاد حسی آن، یعنی ابعاد دیداری، شنیداری، بساوایی و به ویژه حرکتی تحلیل کند. اساساً ماشین های محرمی بیانگر بعد حرکتی مناسک محرم در تهران هستند. حرکت ماشین ها به ظاهر و صداهای عزادارانه محرمی ماشین ها ویژگی ای پیوندی می دهد که از طریق آن چشم اندازها و گوش اندازهای جدیدی پدید می آیند. دستاورد مهم دیگر این مقاله طرح ایده «اتنوگرافی در حرکت» است که به انسان شناسان یاد می دهد تا جهان فرهنگی اجتماعی را در حرکت و با حرکت از نو مفهوم بندی کنند. بدین ترتیب باید به جای مشاهده مشارکتی به عنوان روش اصلی و کلاسیک انسان شناسی از «حرکت مشارکتی» استفاده کرد.
۱۲.

مرور نظام مند مطالعات انجام شده در زمینه حاشیه نشینی (1375 تا 1396)(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: ابعاد اجتماعی و فرهنگی حاشیه نشینی حاشیه نشینی مرور نظام مند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 664 تعداد دانلود : 965
مقدمه:با رشد شتابان جمعیت شهری کشورهای درحال توسعه، حاشیه نشینی به عنوان یکی از معضلات و مسائل اجتماعی دامن گیر مدیریت شهری این کشورها شده است. در ایران نیز، حاشیه نشینی به عنوان یک چالش فراگیر در بسیاری از شهرها و کلان شهرها خودنمایی کرده است. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش مرور نظام مند است و این فرصت را مهیا می سازد که با مداقه در اهداف، سوالات، روش شناسی، چارچوب نظری و سایر ویژگی های مطالعات منتخب یک بررسی توصیفی و تحلیلی از آن ها انجام گردد. در چارچوب این روش و در گام نخست، واژه «حاشیه نشینی» و سایر واژگان نزدیک به آن از نظر معنایی مانند «آلونک نشینی» «اسکان غیررسمی» و «سکونت گاه های غیرقانونی» در کتابخانه ها، مراکز و بانک های علمی فارسی مورد جستجو قرار گرفتند و پس از اتمام جستجو مرتبط ترین مطالعات با اهداف تحقیق انتخاب شدند. معیارهای ورود مطالعات شامل انجام پژوهش در کشور ایران، انتشار مطالعه به زبان فارسی و تمام متن بودن آنها، بود. معیارهای خروج از مطالعه نیز محدود به دسترسی نداشتن به متن کامل مطالعه (مقاله)، عدم تمرکز بر کلیدواژگان مورد بررسی محقق و عدم برخورداری از چارچوب نظری واضح و مشخص بود. یافته ها: تلاش های صورت گرفته در زمینه مطالعه حاشیه نشینی را می توان در چند موضوع زیر دسته بندی کرد: 1) پژوهش هایی که سعی در تبیین عوامل موثر بر شکل گیری حاشیه نشینی داشته اند و بر عوامل جاذبه و دافعه شهری و روستایی و همچنین تکانه های تحول آفرین موثر بر این موارد تمرکز کرده اند. 2) پژوهش هایی که متمرکز بر شرایط گذران زندگی حاشیه نشینان بودند و التفاتی به شناسایی و کشف عوامل موثر در پیدایش این وضعیت نداشتند. در این پژوهش ها وضعیت محلات حاشیه نشین از یک سو از نظر سلامت و بهداشت و از سوی دیگر با تمرکز بر شاخص های اجتماعی و اقتصادی کیفیت زندگی مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. 3) دسته سوم از مطالعات انجام شده با محوریت سیاست های ساماندهی و مدیریت محلات حاشیه نشین از منظر فضایی-کالبدی و رفاه و تامین اجتماعی قابل رصد است. 4) طیف دیگری از پژوهش های انجام شده در زمینه حاشیه نشینی بر پیامدها مترکز بودند. در بیشتر این پژوهش ها پیشفرض این بود که مناطق حاشیه نشین بستر مناسبی برای جرم هستند و بروز انواع آسیب های اجتماعی در آن ها محتمل است. شمار اندکی از این مطالعات نیز به افزایش تعداد جمعیت و برهم خوردن تعادل محلات حاشیه نشین پرداخته اند. بحث: مرور نظام مند پژوهش های انجام شده در دو دهه گذشته در حوزه حاشیه نشینی و از سوی محققان رشته های مختلف از جمله جامعه شناسی، جغرافیا و مدیریت نشان می دهد کنکاش پیرامون این شکل اسکان نتوانسته است شرایط موثر بر شکل گیری آن، استراتژی های افراد ساکن در این محلات و پیامدهای زیست در این محلات را به وضوح روشن سازد.
۱۳.

تزیین حیات بخش: زیبایی شناسی فرهنگی آیین نخل گردانی روستای ابیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی زیبایی شناسی ابیانه نخل گردانی هنرهای تزیینی هنرهای مناسکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 828 تعداد دانلود : 899
مقاله پیش رو با رویکرد انسان شناسی وبا هدف فهم زیبایی شناسی فرهنگی آیین نخل گردانی در ابیانه انجام شده است. به دلیل مهاجرت جوانان از ابیانه بررسی بخش زنده فرهنگ به صورتی که فرهنگ گذشته نیز در آن حفظ شده باشد، تنها در موقعیت هایی چون نخل گردانی امکان پذیر است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش هاست که معیارهای زیبایی شناسی در فرهنگ ابیانه چیست و این معیارها چگونه در آیین نخل گردانی به کار گرفته می شوند؟ پژوهش پیش رو با روش میدانی انجام گرفته و برای گردآوری داده ها از مشاهده مشارکتی، مصاحبه، فیلم برداری، عکس برداری و نیز از تاریخ شفاهی و اسناد تصویری- تاریخی استفاده شده است. تحلیل داده ها به شیوه مردم نگاری است و پس از تحلیل فرهنگی اجزای آیین، کل فرایند نخل گردانی و مفاهیم آن بررسی و مفهوم پروری شده است. براساس نتایج این پژوهش، درخشش، تناسب، تعادل و حرکت مهم ترین معیارهای زیبایی شناسی مردم ابیانه است. زیبایی شناسی آیینی در فرهنگ ابیانه نشان می دهد آنچه در مناسک با هدف ارضای زیبایی شناسی مخاطب قدسی و برای خوشنودسازی او برای دریافت قدرت و حفاظت از تبار انجام می گیرد، ابتدا زیبایی شناسی خودِ کنش گران را ارضا می کند. تزیین درخشان در فرهنگ ابیانه با حیات، و جدایی از آن با حرکت به سوی مرگ برابر است؛ بنابراین، ایجاد حیات اجتماعی و حفاظت از آن، کارکرد هنر تزیینی در جامعه ابیانه است.
۱۴.

اصول زیبایی شناسی در قالی خشتی چالِش تُر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چالش تر قالی خشتی زیبایی شناسی زیبایی فرمی و حسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 785 تعداد دانلود : 624
زیبایی طرح، نقش، رنگ و کیفیتِ بافت مهم ترین عواملی هستند که از گذشته تاکنون باعث معروفیت بین المللی قالی خشتی چالش تر شده است. ازاین رو، لازم است ضمن شناخت عوامل زیبایی، این ارکان را طبقه بندی، تعریف و معرفی کرد. لذا زیبایی شناسی قالی خشتی چالش تر در دو شاخه اصلی الف: زیبایی شناسی فرمی و ب: زیبایی شناسی حسی با زیرمجموعه های آنها بررسی خواهند شد. هدف از این مقاله، شناخت و دستیابی به برخی اصول زیبایی در قالی خشتی چالش تر و ارتباط عوامل مذکور با ارزش های فرهنگی و هنری منطقه درجهت ارتقای استقبال مردم از این نوع قالی برمبنای زیبایی های آن است. این مقاله به روش توصیفی– تحلیلی و رویکرد مردم شناسی درصدد پاسخ به این مسئله است که: اصول و معیارهای زیبایی در قالی خشتی چالش تر چگونه قابل شناخت و ارزیابی اند؟ در نتیجه گیری مقاله این نکته را درمی یابیم که زیبایی فرمی براساس برخی از قوانین گشتالت (مشابهت، مجاورت، تداوم و فراگیری) و اصول یافت شده براساس تحقیقات میدانی (ریزنقش ها، پرهیز از فضای تهی و حرکت درون گرا) و زیبایی حسی در گروه میراث فرهنگی و خاطره اجدادی، قابل تحلیل خواهد بود. جامعه آماری مقاله، بررسی روی 20 تخته قالی خشتی چالش تر (طرح قدیم و جدید) در اندازه های مختلف (از زرع و نیم تا 12 متری) است. مهم ترین یافته تحقیق علاوه بر نتایج آن، ارائه برخی اصول و ارکان پایدار جهت بررسی زیبایی شناسی قالی خشتی و همچنین سایر قالی های چالش تر با طرح های متفاوت دیگر است.
۱۵.

بخش 3، اتاق 5: اجتماع حسی درد در بیمارستانی در تبریز: مردم نگاری بدون حرکت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی پزشکی اجتماع حسی درد بیمارستان حس ها درد دردنگاری مردم نگاری بدون حرکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 743 تعداد دانلود : 905
انسان شناسی پزشکی حس ها تجربه درد را با محوریت بخشیدن به ادراکات حسی در بین افراد و گروه های مختلف بررسی می کند تا نشان دهد که درد و به ویژه شیوه تجربه آن چیزی است بین جسم و جامعه. این مقاله شرح درد مردم نگار و چهار بیمار دیگر در بیمارستانی در شهر تبریز است. شکسته شدن پای مردم نگار باعث شد تا وی بتواند به آرمانی ترین شکل ممکن تبدیل به یک بومی در میان بومیان بیمارستان مخصوص شکستگی استخوان شود: مردم نگار / بیمار. پنج روز بستری و تجربه عمل جراحی در بین پنج بیمار نشان داد که درد بر اساس بسترهای اجتماعی، فرهنگی و شخصی به شیوه های متنوعی توسط بیماران، همراهان و اطرافیان آن ها مفهوم بندی و حس بندی می شود: از تقدیر تا عاملیت و از سرگشتگی تا خودیابی. با گرد هم آمدن چند بیمار در اتاق شماره 5 بخش 3، اجتماع حسی درد تشکیل شده بود. کوشیده ام تجارب زیسته بنیاد ساخته شدن مفاهیم تحلیلی جدیدی همچون فرهنگ درد، دردمندی، حس بندی، فلسفه های حسی، جهان افقی، بدن افقی، اجتماع حسی درد و دردنگاری باشند. همان طور که درد، جهان شخص را دگرگون می کند، این تجربه مردم نگاری هم دو دگرگونی اساسی در جهان حرفه ای من به وجود آورد: اول، گرایش به شیوه نوشتار مردم نگارانه به سوی داستان گویی از تجارب زیسته؛ دوم، رویش علاقه ام به دردها و رنج های اجتماعی. با درد و درباره درد نوشتن وظیفه علمی و انسانی رشته انسان شناسی است.
۱۶.

بازار ورنی: زندگی نامه اجتماعی دست بافته هایی از لومه دره تا تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی هنر تهران دست بافته زندگی نامه اجتماعی لومه دره ورنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 976 تعداد دانلود : 687
در این مقاله نگارنده بر آن است تا با تجربه مردم نگارانه خود از بررسی دست بافته ای به نام «ورنی» چیزهایی درباره جامعه لومه دره، از عشایر شمال غرب ایران و جامعه تهران بگوید. حرکت ورنی با تحریک بازار باعث می شود تا درباره ماهیت چیزها و فرایندهای منظره سازی به شیوه انسان شناختی تأمل کنیم. زندگی نامه عناصر و فرم های فرهنگی در دهه های اخیر موجب کارهای جذابی در میان انسان شناسان شده است. بررسی زندگی نامه اجتماعی اشیایی چون ورنی نشان می دهد که چگونه بودن و ورود چیزها به مکان های مختلف همراه است با بسترمندی در نظام های ارزشی گوناگون. بازار ورنی در دهه های اخیر موجب احیا و بازگشت سنّت هنرهای تجسمی لومه دره شده است؛ سنّت هنری ای که خود را در قالی ها، جاجیم ها، گلیم ها، و فرمش ها نشان می داد و کم رونق شده بود، با تحریک بازار، از نو و در بستر و رابطه ای جدید زنده شده است. شوق بازارِ ورنیْ تهرانی ها را در ارتباط با بازنمودی چندحسی از لومه دره قرار می دهد و آغاز به گشایش منظره هایِ چندحسی در ذهنِ خریداران می کند که از خلال آنْ تخیل های مکانی از جامعه تولیدکننده پدید می آید. بررسی انسان شناختی بازار ورنی به ما نشان می دهد که چگونه معناهای عمل شده، معناهایی که در عمل تجربی به وجود می آیند، به جای معناهای رمزگذاری شده، از خلال یک شیء به کار می افتند. تحلیل بازار ورنی روشن می کند که ورنی چه تفاوت هایی در عملِ لومه دره ای ها و در عمل تهرانی ها دارد و چگونه این دو جامعه می توانند به واسطه یک شیء درباره یکدیگر بیندیشند و عمل کنند. پیام این مطالعه به پژوهشگران هنر و محققان صنایع دستی در ایران آن است که خود را از سلطه گفتمان های معنامحور و موقعیت های کتابخانه ای و موزه ای برهانند و آثار هنری را در لحظات عمل تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تجربه کنند.
۱۷.

اعتیاد و زوال زندگی: انسان شناسی رنج برای لب خط تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی رنج جریان قوی درد زوال زندگی ساختار محروم کننده سوژه تضعیف شده لب خط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 85 تعداد دانلود : 542
انسان شناسی رنج، جریان قوی درد، زوال زندگی، ساختار محروم کننده، سوژه تضعیف هدف از این پژوهش آن است که بتوان که با توسل به انسان شناسی رنج زندگی های رنج مند، شکسته، کاهیده، خُردشده و له شده را با تکیه بر پرسه هایی در تجربه کار میدانی به نثری رنج مند بیاید. انسان شناسی رنج در باب اعتیاد حداقل باید چهار ویژگی داشته باشد: 1) ضد تقلیل به معتاد، 2) اولویت تجربه زیسته در زندگی شخص، 3) به نقد کشیدن ساختارهای اعتیادآور و 4) تعهد اخلاقی با رابطه ای شفقت آمیز نسبت به دیگری. محله لب خط تهران انباشتی است از انسان های بسیار با رنج های بسیار، دارای فضاهایی با اتمسفرهایی از اعتیاد، درگیری و تعفن. انسان های لب خطی، انسان هایی هستند مهاجر از جاهای دیگر ایران به قصد کسب درآمد در تهران، اما گرفتارشده در تخدیر و تحقیر، غرق شده در تعفن و تنزل، اسیرشده در بیماری و بیچارگی. در انسان نگاری تصویرهایی از کوچه ها و تصویرهایی از اتاق ها را با لحظاتی از زندگی چند نفر لب خطی در قطعه ها و پاره های نوشتاری همراه خواهم کرد. در نهایت با خلق مفهوم جریان قوی درد سیاست های کلان، خرد و شخصی را که در کار به زوال کشاندن زندگی یک لب خطی هستند ترسیم می کنم. هدف از این فرایند همدردی، مستندسازی و نقد است. شده. لب خط.
۱۹.

ادراک حسی و ارزش های فرهنگی در هنر پرده خوانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استتیک حسی انتقال ادراکی انسان شناسی حس ها پرده خوانی تجربه حسی صورت لمس پرده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 964 تعداد دانلود : 49
تمرکز انسان شناختی من بر تجربه و ادراک مخاطبان پرده خوانی متأثر و ملهم از انسان شناسی حسی است که در آن فرهنگ به مثابه شیوه های حس کردن جهان تعریف می شود. بدین ترتیب، هنر پرده خوانی نیز با فنون گوناگون خود در پی ایجاد تجارب حسی خاص و به دنبال آن، معانی حسی و ارزش های حسی ویژه ای است. علاوه بر این، گرچه پرده یک هنر دیداری است، تجربه حسی حضار فراتر از حس بینایی می رود و گرچه پرده خوانی یک هنر شنیداری است، باز هم تجربه حسی فراتر از حس شنوایی می رود. به طور خاص، پرده خوانی حس بساوایی حضار را در انتهای مراسم پرده خوانی درگیر می کند. و بدین ترتیب پرده خوانی یک هنر چندحسی است. تصویرها یا شمایل ها علاوه بر اینکه دیده می شوند، عضلانی می شوند و بیش از همه لمس هم می شوند. لمس کردن پرده یک انتقال ادراکی فرهنگی را نشان می دهد که انتقال دهنده ارزش ها و معانی حسی است.
۲۰.

فاطماننه هانا اوزادیر: دیدن و چشیدن تصویر در دست بافته های زنان لومه- دره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان شناسی زیبایی شناسی دست بافته ها ق‍ره داغ لومه دره مردم نگاری مزه تصویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 434 تعداد دانلود : 267
این مقاله دعوتی است برای پذیرفتن و وارد کردن حس ها به قلمرو پژوهش های مردم نگارانه هنر. تلاش کرده ام تا بعد زیبایی شناختی دست بافته های زنان اجتماع لومه دره، از تیره های طایفه ترکمه در شمال غرب ایران را در جهان حسی جامعه تولیدکننده قرار دهم و به سوی درک آن حرکت کنم. کار میدانی ام در میان لومه دره با تمرکز بر دست بافته ها صورت گرفت. تجربه مردم نگارانه نشان داد که نمی توان تصاویر بافته شده بر این آثار را بر اساس یک دیدگاه کلان و تقلیل گرای متأثر از منابع مکتوب ادبی و اسطوره شناختی ایرانی تحلیل کرد، بلکه باید تلاش کرد تا درکی نزدیک به جامعه تولیدکننده به دست آورد و تصاویر را در داخل این تجربه واقعی از زیست با جامعه قرار داد. طرح های ترنجی در ایران در میان بسیاری از جوامع محلی و قومی رایج است، اما پژوهشگران هنر در ایران همه آن ها را دارای یک معنا یا یک بعد زیبایی شناختی می دانند. بررسی حاضر از برخی طرح های ترنجی در میان لومه دره نشان می دهد که محوریت آب در نقش مایه های بزرگ و مرکزی متن دست بافته ها از ارزش های جمعی و فلسفه بومی از تجربه هنرهای تجسمی سرچشمه می گیرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان