سید ابوتراب احمدپناه

سید ابوتراب احمدپناه

مدرک تحصیلی: استادیار گروه ارتباط تصویری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران: ایران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۷ مورد.
۱.

نشانه شناسی تمبرهای ایرانی روز جهانی کودک ۱۳۵۸ تا ۱۴۰۲ (با رویکرد نشانه شناسی پیرس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۳۰) 126 - 150

کلید واژه ها: نشانه شناسی تمبر ایرانی روز جهانی کودک گرافیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۴۹
چکیده تمبر سندی ملی و نمادی فرهنگی است که به عنوان سفیری کوچک وظیفه انتقال فرهنگ کشورها را به اقصی نقاط جهان برعهده دارد و عهده دار پرداخت هزینه های پستی است. روز جهانی کودک یکی از مناسبت های مهم جهان است که به آگاهی بخشی حقوق کودکان می پردازد. تمبرِ روز جهانی کودک معیاری برای سنجش سطح فرهنگی کشورها به شمار می آید؛ بنابراین نشانه شناسی کیفیات بصری آن اهمیت دارد. هدف : شناخت مضامین و نشانه شناسی کیفیات بصری و گرافیکی تمبرهای ایرانی روز جهانی کودک. روش/ رویکرد پژوهش : این پژوهش با شیوه توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتاب خانه ای نوشته شده است. یافته ها و نتیجه گیری : در این پژوهش، چهار نمونه تمبر ایرانی روز جهانی کودک (۱۳۵۸، ۱۳۶۹، ۱۳۷۸، ۱۳۹۴) طبق نظریه نشانه شناسی پیرس تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که مضمون ها و کیفیات بصری طراحی شده، با مفاهیم روز جهانی کودک بسیار سازگار است و تصاویر، نشانه ها و رنگ ها، متناسب با کودکان، طراحی شده اند. با گذر زمان، از کیفیات بصری و اهمیت تمبرها کاسته شده است و بعداز سال ۹۵ دیگر پست ایران تمبر روز جهانی کودک را چاپ نکرده است.
۲.

بررسی ویژگی ها و ابداعات آثار خوشنویسی ملک محمد قزوینی (هنرمند دوره قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۱ 452 - 473

کلید واژه ها: خوشنویسی قاجار خوشنویسی در قزوین ملک محمد قزوینی ابداعات در خوشنویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۵
ملک محمد قزوینی یکی از هنرمندان دوره قاجار در شهر قزوین می باشد که وی را به عنوان خوشنویس معرفی کرده اند. باتوجه به کمبود منابع مکتوب درباره این هنرمند، تحقیقات علاوه بر منابع کتابخانه ای و اسنادی به صورت میدانی نیز انجام شده است. تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی است. پژوهش انجام شده حول محور این پرسش صورت گرفته است که ابداعات و نوآوری های آثار ملک محمد قزوینی دارای چه ویژگی هایی می باشند؟ با بررسی و تجزیه وتحلیل آثار به جامانده از ملک محمد قزوینی که در این پژوهش به آن پرداخته شده است، وی را نه تنها به عنوان خوشنویس بلکه بیشتر باید به عنوان هنرمندی که به خلق اثر اهمیت داده و دارای یک تفکر گرافیکی می باشد شناخت. آثار ملک محمد به دو دسته کتیبه ها و قطعات خط تقسیم می شوند. کتیبه ها شامل سنگ نوشته های مسجد شهید ثالث و دیگری کتیبه آب انبار مولاوردیخان در قزوین می باشد. قطعات خوشنویسی وی نیز که در این پژوهش توسط نگارنده جمع آوری و عکاسی شده است، 28 قطعه می باشند. نتایج حاصل از بررسی آثار این هنرمند مشخص شدن چند ویژگی بارز در آثار وی است ازجمله:1. استفاده از چند نوع خط در یک قطعه؛ 2. استفاده از نقطه های گرد؛ 3. اتصالات حروف و ابداع ترکیب های مختلف برای کلمات؛ 4. تغییر اندازه قلم در یک قطعه و یا یک جمله؛ 5.کم کردن وجه ادبی اثر و پرداختن به وجه بصری آن؛ 6. استفاده از تزئینات در داخل قطعه و کتیبه.اهداف پژوهش:شناخت ویژگی های خوشنویسی ملک محمد قزوینی.شناسایی الگوهای نوآورانه در خوشنویسی.سؤالات پژوهش:ویژگی های خوشنویسی ملک محمد قزوینی چیست؟الگوهای نوآورانه در خوشنویسی این هنرمند کدام است؟
۳.

گونه شناسی آرایه تخت و عناصر جلوس در نگاره های شاهنامه تهماسبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 57 - 68

کلید واژه ها: گونه شناسی تخت عناصر جلوس نگاره ها شاهنامه تهماسبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۳۳
در طول تاریخ، تخت همواره مظهر قدرت و نشان مشروعیت حاکم وقت بوده که بازتاب بصری آن در نسخ خطی مصور؛ از جمله شاهنامه تهماسبی، به خوبی هویداست. هدف، شناسایی انواع تخت و سایر عناصر جلوس تصویر شده در شاهنامه تهماسبی عهد صفویه است. این جستار کوششی است برای پاسخ به این پرسش: آرایه های تخت و وسایل نشستن در شاهنامه تهماسبی از منظر نوع، ساختار، فراوانی و شخصیت های جلوس کرده بر آن ها، شامل چه مواردی می شود؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطّلاعات کتابخانه ای- اسنادی است. تعداد نمونه های آماری 86 نگاره ای از شاهنامه تهماسبی است که حاوی دست کم، یک آرایه از عناصر جلوس است. نتایج حاکی است؛ تخت، صندلی، چهارپایه و کجاوه از انواع عناصر جلوس در اثر یاد شده اند که نگارگران اغلب، با کاربست جنبه های خیالی در تجسم ساختار آن ها و با بکارگیری رنگ طلایی، جنس فلز را تداعی نموده اند. در این بین، بیشترین فراوانی با 73 مورد مختص انواع آرایه تخت است که از منظر تنوع در تزئینات و ساختار، در رتبه نخست عناصر جلوس قرار دارند. از منظر شخصیت ها نیز تخت فریدون به عنوان یک پادشاه اساطیری، بیشتر از سایرین تکرار شده است.
۴.

تحلیل گفتمان قدرت در نگاره «تسخیر دژ بهمن توسط کیخسرو» در شاهنامه طهماسبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره ۱۲ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۴ 76 - 90
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۶۵
مقدمه: نقش و کارکرد ایدئولوژیک تصاویر در شاهنامه های مصور و از آن جمله «شاهنامه طهماسبی» از گسترده ترین مباحث گفتمانی پیرامون این اثر ارزشمند است. مسأله تأویل گرایی متون حماسی به عنوان موقعیتی راهبردی برای تبیین ساختار قدرت در عصر صفوی از دیگر موضوعات قابل توجه در این حیطه است. برخی از این تصاویر، به واسطه پیوستگی با یک شخصیت اسطوره ای خاص، اهمیت بیشتری پیدا کرده و روایت حماسی آن ها با کنش های تاریخی درهم تنیده شده است. روایت «تسخیر دژ بهمن توسط کیخسرو» از این جمله است. بنابراین مهمترین مسأله پژوهش حاضر، تبیین چگونگی کارکرد و بازنمایی قدرت در نگاره مذکور است. انجام یک تحلیل دقیق از «نگاره تسخیر دژ بهمن توسط کیخسرو» برمبنای نشانه های تصویری موجود در نگاره و انطباق آن با مؤلفه های برون متنی هدف این پژوهش است.روش پژوهش: این پژوهش مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی بوده، داده های آن با جستجو در منابع کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده است. شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش کیفی، با در نظر گرفتن مضمون روایی و تصویری، به روش تحلیل گفتمان انتقادی انجام گرفته است.یافته ها: یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در نگاره تسخیر دژ بهمن توسط کیخسرو، راهبردهایی نظیر قطب بندی، بازنمایی مثبت گروه خودی و بازنمایی منفی دیگری برای نشان دادن برتری کیخسرو به کار گرفته شده است. خوانش لایه های معنایی اثر در ارتباط با جهان پیرامون متن، نشانگر دلالت این اثر به رخدادهای تاریخی پیرامون نگاره در تطابق با نگرش و عملکرد پادشاهان صفوی است. به نظر می رسد بازتولید روایت اسطوره ای تسخیر دژ بهمن، به عنوان مهمترین بخش حماسی «شاهنامه فردوسی»، در فضای سیاسی- فرهنگی روزگار صفوی، مجالی راهبردی برای ترسیم آرمان های شاهانه بوده است.نتیجه گیری: در نگاره «تسخیر دژ بهمن توسط کیخسرو» نوعی رابطه فرازمانی میان روایت اسطوره ای و روایت تاریخی دیده می شود. الحاق «بافت تاریخی» به «بافت اسطوره ای»، از دیگر موارد قابل توجه در این حیطه است. به نظر می رسد بازتولید روایت اسطوره ای تسخیر دژ بهمن، به عنوان مهم ترین بخش حماسی شاهنامه فردوسی، در فضای سیاسی- فرهنگی روزگار صفوی، مجالی راهبردی برای ترسیم آرمان های شاهانه بوده است.
۵.

بررسی نقوش زیورآلات زنان ترکمن (در ارتباط با آیین ازدواج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 27 - 55

کلید واژه ها: زیور آلات ترکمن چشم زخم ازدواج ترکمن ها مفاهیم نقوش نقوش زیور آلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
در شمال شرق ایران، در منطقه ای از دشت گرگان مردمی زندگی می کردند به نام ترکمن ها که یکی از هنر های زیبا و اصیل این قوم ساخت زیور آلاتی است سنگین و بزرگ، معمولاً از جنس طلا و نقره و مزین به سنگ های سرخ که در پس نقوش آنها باور های عمیق و باستانی مردم این منطقه نهفته است. این نوشتار تلاش دارد ضمن بیان مختصر تاریخچه و باورهای عامه مردم ترکمن، از زیور آلاتی که باعث تمایز زنان مجرد از زنان متأهل و نو عروسان می شود صحبت کند. همچنین به معنا و مفهوم نقوش این زیور آلات بپردازد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با روش کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفته است. آنچه از پژوهش پیش رو به دست آمد، این بود که این زیورآلات از جهتی معرف خانواده و طایفه بانوان هستند و مانند نشان خانوادگی عمل می کنند و از جهتی دیگر مراحل مختلف زندگی یک خانم در ارتباط با ازدواج (مثلاً: تجرد، تأهل و غیره) را نشان می دهند. تمامی نقوش این زیورآلات دارای بار معنایی هستند که عموماً اشاره به باروری و زایش دارند، یا مانند چشم زخم و باطل کننده سحر عمل می کنند. این زیورآلات به طور کلی برای دور کردن ارواح خبیثه و نیروهای شر به کارمی روند.
۶.

دراسه فی النصوص المکتوبه علی الأقمشه فی حقبه البویهیین (المقابله بین النصّ والنقش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۸ سال ۱۴۴۳ شماره ۱ 37-65
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۲۸
بناء علی المصادر المکتوبه فی العصور الإسلامیه، کانت الملابس ذات الکتابات والنقوش فی حقبه البویهیین لها مکانه مرموقه، وهذه الخِلَع هی عباره عن ملابس یهدیها الحکّام إلی أتباعهم أو خدامهم تعبیراً عن إخلاصهم ووفائهم لرؤسائهم. وفی بعض الأحیان یتمّ رسم صور الحکام علی هذه الأقمشه والملابس. وفی عصر البویهیین أدی المیل نحو التشیع والرغبه فی نشر الثقافه الإیرانیه – الساسانیه إلی خلق أعمال بدیعه فی هذا الخصوص. ولا تزال هناک بعض الأقمشه الحریریه ذات النقوش والکتابات الّتی تمّ اکتشافها من ساحتی "برج نقاره خانه" و"بی بی شهربانو" فی مدینه ری. واستناداً إلی وثائق علم الآثار فإنّ الأقمشه المتبقیه کانت تُعتمد لتغطیه القبر وأکفان الموتی. وکانت کتابات هذه الأقمشه بالخطّ الکوفی المبسط والمورد وهو فی الغالب یعدّ جزءاً من زخرفه القماش وزینته. یهدف هذا البحث إلی دراسه 25 صوره للأقمشه فی عهد البویهیین وقد تمّ الحصول علیها من عملیات الحفر التی تمّت فی مقبره من مقابر مدینه ری. ونظراً إلی أنّ هذه الأقمشه استخرجت من المقابر، فإنّ الدراسه تحاول التعرّف علی مصدر هذه الکتابات والنقوش فی الأقمشه. إنّ معرفه العلاقه بین نقوش الأقمشه والصخور هی من الأسئله الأخری التی نحاول الإجابه عنها فی هذه الدراسه. اعتمدنا فی البحث علی منهج التحلیل الکیفی. وأظهرت نتائج البحث أنّ نصوصاً فی الأقمشه تضمنت أدعیه ورسائل أخلاقیه وأشعاراً من شعراء العرب منذ القرن الإسلامی الأول إلی عهد البویهیین. إنّ النقوش الکتابیه إلی جانب وجود المضامین الدینیه والسیاسیه کانت تتمتع بخصائص جمالیه أیضاً. وفی بعض الحالات غیرت رسوم الورود أشکال الحروف لکی یحصل التوازن فی النصوص؛ ولهذا کانت بعض النصوص غیر قابله للقراءه أو متضمنه لأخطاء بصریه أو کتابیه. إنّ هذا الأمر أظهر بأنّ الجانب الجمالی کانت له أهمیه تضاهی جانب المضمون فی هذه النقوش. وکانت أکثر الأقمشه من نوع الخلع ومحتوی هذه النقوش الصخریه کان فی الغالب حوارات شخصیّه أو جمل دعائیه.
۷.

تحلیل ساختار و ویژگی های بصری کتیبه کوفی سوره یس مسجدجامع شوشتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۸ 5 - 19

کلید واژه ها: مسجد جامع شوشتر کتیبه کوفی سوره یس کیفیات بصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۱۸۹
مسجدجامع شوشتر در دوره خلافت خلیفه المسترشدبالله ابومنصور فضل بن المستظهربن المفتدی (512-529ق) ساخت آن به پایان رسید تاریخ شروع ساخت آن سال 254 ق است. می توان آن را یکی از مساجد اوایل دوره اسلامی در ایران دانست که در دوره های بعد مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. کتیبه های کوفی گچ بری این مسجد شامل کتیبه کوفی محراب اصلی (آیات سوره اسراء) و کتیبه کوفی (سوره یس) است. کتیبه کوفی (سوره یس) بر دیوار محراب مسجدجامع شوشتر از نمونه های موفق خط کوفی در تزیینات بناست. طول کتیبه سی و دو متر شامل آیات 8 تا 23 سوره یس است. این کتیبه ترکیبی از خط کوفی ساده و برگدار با پس زمینه ای از نقوش اسلیمی است. هدف این پژوهش دستیابی به ساختار و ویژگی های بصری کتیبه کوفی (سوره یس) مسجدجامع شوشتر است. سؤال این است که ساختار تشکیل دهنده در نظام نوشتاری خط کوفی کتیبه (سوره یس) مسجدجامع شوشتر چگونه است و ازچه ویژگی ها و قابلیت های بصری پیروی می کند؟ روش پژوهش پیش رو توصیفی_تحیلی است و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای_میدانی انجام شده است. تجزیه و تحلیل داده ها به صورت کیفی است. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که ساختار این کتیبه از نظام نوشتاری و نظام گیاهی مورد استفاده در کتیبه های کوفی پیروی می کند. نظام نوشتاری کتیبه کوفی (سوره یس) دارای ساختار نظامند دیگری است که شامل خطوط کرسی و خطوط راهنماست. این خطوط با نسبت معینی از یکدیگر قرار گرفته اند و کلمات در سی و دو متر کتیبه روی این خطوط طراحی شده اند. ضخامت حروف عمودی، فاصله بین حروف و کلمات، از خطوط راهنمای عمودی با فاصله یکسان نیز پیروی می کند. ارتفاع کشیدگی های حروف ارتفاع دار مانند الف ها دو برابر نظام نوشتاری در این کتیبه است. فضای خالی بین کشیدگی های حروف ارتفاع دار در کل کتیبه باهم برابر است. تکرار فضاهای برابر در این کتیبه ضرب آهنگی از فضاهای منفی ایجاد کرده است که با طراحی نقوش اسلیمی پر شده است.
۸.

واکاوی تصویرسازی زنان حاضر در کربلا با تأکید بر جایگاه حضرت زینب(س) در نسخ چاپ سنگی کلیات جودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۱ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۲ (پیاپی ۱۴۲) 141 - 172

کلید واژه ها: چاپ سنگی مصور قاجار کلیات جودی حضرت زینب(س) عاشورا روایات اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۷۷
یکی از کتاب های ارزشمند چاپ سنگی دورۀ قاجار کلیات جودی است. حضور زنان کربلا در تصویرسازی های این کتاب بسیار بارز است. مسئلۀ پژوهش حاضر ارزیابی تصاویر کلیات جودی و نگاره های مرتبط با زنان حاضر در کربلا با تأکید بر حضرت زینب(س) است. همچنین به مضامین مرتبط با وقایع اشاره دارد و با هدف واکاوی ویژگی های مضمونی و تجسمی نگاره های مذکور شکل گرفته است. نگاره ها چگونه مضامین و روایات وقایع را به تصویر کشیده اند؟ جایگاه بصری حضرت زینب(س)، سایر زنان کربلا و پوشش آنان در کتاب حاضر چگونه مطرح شده است؟  با توجه به نتایج این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با شیوۀ کتابخانه ای- اسنادی شکل گرفته است، نسخ و تصویرگران برخی کتب کلیات جودی که بدون تصویرگر ثبت شده بود، شناسایی و مطرح شده است. تصاویر بسیاری از روایت های معتبر اسلامی تبعیت نکرده، یا حتی فراتر از متن کتاب، با توجه به ذهن هنرمند نمود پیدا کرده است.  برای نشان دادن منزلت حضرت زینب(س) و شاخص سازی، از تمرکزگرایی و سایر ویژگی های تصویری قداست استفاده شده است. پوشش وی نیز در سه گونۀ مختلف نشان داده شده است که درخور توجه است. مفاهیمی همچون صلابت، حمایت، صبر و حزن به وسیله مؤلفه های طراحی در صحنه ها بارز شده است.
۹.

معرفی ویژگیهای طراحی و شخصیت پردازی در نسخه چاپ سنگی مجالس المتقین، مصور شده توسط عبدالجلیل (تصویرگر ناشناس) و تطبیق آن با نمونه های مشابه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 39 - 57

کلید واژه ها: شخصیت پردازی چاپ سنگی مصور عاشورا مجالس المتقین عبدالجلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۶۰
حماسه دینی امام حسین (ع) از طریق مختلف از جمله زبان تصویر به نسلهای بعدی انتقال یافت. یکی از این کتابها که توجهی به آن نشده و دارای نسخه های متعدد مصور در قالب چاپ سنگی می باشد مجالس المتقین است. مسئله این تحقیق معرفی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین موجود در کتابخانه ملی و مطالعه تطبیقی نسخه طراحی شده توسط عبدالجلیل، هنرمند ناشناخته است. اهداف این تحقیق، بازشناسی نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین و هنرمندان آن و نیز مطالعه ویژگیهای طراحی و شخصیت پردازیهای عاشورایی انجام شده در نسخه کتاب مذکور، همچنین بیان تفاوتها و شباهتهای طراحی هنرمندان این نسخ است. سؤال این تحقیق عبارت است از : 1- ویژگیهای نسخ مصور چاپ سنگی مجالس المتقین چیست و هنرمندان آن کدامند؟2 -شاخصه های طراحی و شخصیت پردازیهای انجام شده توسط عبدالجلیل در نسخه کتاب مذکور چیست؟ 3- تفاوتها و شباهتها در عملکرد طراحان نسخ مجالس المتقین کدامند؟ در نتایج حاصله از 5 نمونه جامعه آماری کتاب مجالس المتقین که به روش توصیفی تحلیلی و از نوع کیفی به شیوه کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است مشاهده می شود که اثر عبدالجلیل دارای ویژگیهایی از جمله هاشورزنیهای پراکنده و متراکم، اندامهایی کوتاه قامت، چهره هایی گرد است همچنین در سپاه اشقیاء فشردگی نامنظم و حرکات اغراق شده در چهره دیده میشود. عدم رعایت نسبتها و پس زمینه تصویر نکته بارزی است. در این نسخه بیانگری و پویایی و دوری از تزئینات به خوبی دیده میشود در حالیکه در سایر نسخ به خصوص اثر محمد اسماعیل تبریزی، سایه روشنها به صورت نقطه گذاری و حجم پردازی کمتری بارز است. کلیت طراحیهای خویی تزئینات و پرداخت بیشتری در قالب نظم و تقارن دارد به طور کلی کادربندیهای مربع شکل، پوشش ائمه، زیبایی آرمانی و عدم واکنش احساسی در چهره شخصیتهای مثبت، نحوه طراحی پوشش چهره امام حسین (ع)، جهت قرارگیری پیکره ها و ترکیب بندی قطری در اغلب تصاویر نسخ مشترک است.
۱۰.

تبیین جایگاه قاب در آثار نگارگری ایران و بررسی نوآورانه آن در آثار محمود فرشچیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 67 - 85

کلید واژه ها: قاب نگارگری فرشچیان ایران معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۳۹۸
یکی از مهمترین مباحث در هنرهای تجسمی قاب و رابطه آن با اثر هنری است که بدون در نظر گرفتن آن، اجزا و عناصر داخل آن، تعریف مشخص و قابل درکی نخواهند داشت. قاب در آثار نگارگری قدیم ایران دارای هویت مستقل و کارکردهای گوناگون بوده و در دوره های مختلف تحولاتی داشته است. در میان هنرمندان نگارگر معاصر نیز محمود فرشچیان از قاب و کارکردهای متنوع آن غافل نبوده و از آن به شیوه های گوناگونی بهره برده است. هدف از تحقیق پیش رو شناسایی و تبیین جایگاه قاب در آثار نگارگری قدیم ایران و تداوم سنت و نوآوری آن در آثار فرشچیان در این زمینه است. مقاله در پی پاسخ به این دو پرسش است که: قاب در آثار نگارگری قدیم ایران چه ویژگی و کاربردی داشته است؟ و کاربرد قاب در آثار فرشچیان و نوآوری های وی در این زمینه چگونه است؟ این مقاله به شیوه توصیفی_تحلیل انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای_اسنادی و با ابزار کتاب، فیش، رایانه و تصویر صورت گرفته است. در نهایت مقاله به این نتایج دست یافته که قاب در آثار نگارگری قدیم، در اشکال متنوع هندسی و انواع گوناگونی همچون قابهای بسته و باز و یا ساده و متحرک انجام شده و کارکردهایی همچون ارتباط با مضمون نگاره و نیز برقراری پیوند میان متن و حاشیه داشته است. همچنین در سیر تحول قاب در نگارگری معاصر که در این مقاله بصورت موردی آثار فرشچیان بررسی شد، معلوم گردید که وی قاب را به دو شیوه سنتی و نوآورانه استفاده نموده است. از جمله نوآوری های ایشان می توان به شکل کلی نمایش قاب، نحوه کشیدن قاب، شکل تحرک قاب و در ابداع آثاری بدون قاب اشاره نمود. قاب در آثار وی در ارتباط با مضمون نگاره متحول گشته و به شیوه های گوناگون در پیوند با حاشیه نگاره قرار دارد.
۱۱.

پیشینه و شاخصه های بصری تزیینات در چوبی امامزاده حمزه دهدشت آل بویه (محفوظ در موزه ملی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 107 - 125

کلید واژه ها: در چوبی آل بویه کتیبه امامزاده حمزه دهدشت تزیینات بصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۳۱۴
هر دوره تاریخی دارای ویژگی هایی از نظر معماری و سبک تزیینات است. بررسی این ویژگی ها در بازشناسی آثار متعلق به ادوار مختلف مؤثر است. یکی از آثار موجود در موزه ملی ایران، در چوبی است که مختصات زمانی و مکانیِ دقیق آن نامشخص است. در چوبی به شماره 3292 یکی از آثار نفیس موزه ملی ایران بشمار می رود که اطلاعات چندانی از آن در دست نیست. براساس اطلاعات موزه، در چوبی متعلق به قرن پنجم ه .ق و منسوب به شهر بهبهان می باشد. مسئله ای که می توان اینجا مطرح کرد نقش واکاوی تزیینات موجود در این در چوبی برای شناخت ماهیت دقیق آن است. این در، مربوط به اواخر سده چهارم و یا اوایل سده پنجم ه .ق و متعلق به دوره حکومت آل بویه باشد. بر روی این در و کتیبه های آن اسامی پنج تن آل عبا و اسماء الهی، قسمتی از دعای توبه صحیفه سجادیه، آیه 1 تا 52 سوره یس، قسمتی از دعای امام زمان(عج) (اللهم ارزقنا) و نوشته هایی در رابطه با حاکم وقت در چهار قاب، دیده می شود. این پژوهش به روش تاریخی، توصیفی و تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که در چوبی، به فرمان آخرین حکمران آل بویه در منطقه فارس، بین سالهای 440تا 448 ه .ق ساخته شده است. اسناد موجود در مورد درِ گمشده امامزاده حمزه در دهه 1320ش. توسط متولی آن به وزیر فرهنگ وقت، عامل مؤثر در گمانه زنی شناسایی مکان اصلی در را فراهم نمود. با بررسی اسناد موجود مشخص شد که درِ فوق به امامزاده حمزه دهدشت در شصت کیلومتری بهبهان تعلق دارد. پژوهش فوق با روشن نمودن وضعیت تاریخی و مکانی در و بررسی شاخصه های بصری تزیینات آن، این در را به عنوان اثر ارزشمند هنر شیعی آل بویه در سده پنجم ه .ق معرفی می کند. اهداف پژوهش: 1.بررسی پیشینه تاریخی و  هویتیِ در چوبی موجود در موزه ملی ایران. 2.واکاوی شاخصه های تزئینات بصری موجود در چوبی مقبره امامزاده دهدشت. سؤالات: 1.در چوبی موجود در موزه ملی ایران دارای چه هویت زمانی و مکانی است؟ 2-در چوبی موجود در موزه ملی ایران دارای چه شاخصه هایی در تزیینات بصری است؟
۱۲.

بررسی نقش و نوشتار در منسوجات آل بویه (مطالعه موردی: پارچه های مکشوفه در آرامگاه بی بی شهربانو و نقاره خانه شهرری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی ایران سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۵) ۹۵-۱۰۸

کلید واژه ها: منسوجات آل بویه نقوش پارچه کتیبه کفن بی بی شهربانو نقاره خانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۸ تعداد دانلود : ۷۷۹
با رونق تولید پارچه های ابریشمی در دوره آل بویه، منسوجات به کالای پرارزشی در ایران تبدیل شدند. بر اساس مدارک مکتوب و یافته های باستان شناسی، در دوره آل بویه پارچه هایی از جنس ابریشم و مزین به نقوش حیوانی، گیاهی و یا کتیبه کوفی، بافته می شده است. یکی از نکات مهم این پارچه های مزین به نقش و کتیبه، کاربری آنها بوده که به عنوان کفن از آنها استفاده می شده است. با توجه به کارکرد پارچه ها به عنوان کفن و محتوای کتیبه های بافته شده، این سوال مطرح است که فرهنگ آل بویه چه تأثیری در چگونگی این هنر داشته است؟ هدف از این پژوهش بررسی سوگیری فرهنگی در زمینه پارچه های ابریشمی کتیبه دار در عصر آل بویه است. محوریت مقاله حاضر بر مبنای خوانش کتیبه های 26 پارچه ابریشمی است که از کاوش های باستان شناسی گورستان نقاره خانه و بی بی شهربانو واقع در شهرری به دست آمده اند. داده های به کار برده شده در این پژوهش، از طریق منابع کتابخانه ای و قابل استناد جمع آوری شده اند و تجزیه و تحلیل داده ها، به صورت کیفی و کمی می باشد. پژوهش حاضر به دنبال بررسی ماهیت نقوش و محتوای نوشتاری پارچه های آل بویه است که با توجه به درجه اهمیت آنها به عنوان کفن و یا در کنار متوفی استفاده شده اند. با توجه به نقش بارز فرهنگ تصویری ایران باستان در نقوش منسوجات، نقش های مورد استفاده به چهار دسته اصلی تقسیم شده اند که به صورت نمادین اشاراتی به کرامت انسان، زندگی پس از مرگ، جاودانگی، بقای انسان و ارتباط انسان و آخرت دارند. نوشتار موجود در کنار نقش ها، شامل مضامینی است که بر محتوای نقوش تأکید می کنند و در بررسی نقوش ، متون هم نشین با منسوجات نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. بیش ترین متن های مورد استفاده در این منسوجات، متن هایی با محتوای دینی یا نص است که از کتاب های شعر عربی گرفته شده اند. این منسوجات، نگاه دوگانه ای دارند؛ از یک سو نقش پارچه ها برگرفته از نقوش اسطوره ای ایران باستان بوده و از سوی دیگر، نگرش دینی آل بویه سبب بهره گیری از کتیبه های اسلامی در پارچه ها شده است.
۱۳.

بررسی شاخصه های گرافیکی نقوش تزیینی در آرامگاه خواجه علی صفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 155 - 190

کلید واژه ها: مقابر گنبد سبز عصر ایلخانی گچبری نقوش تزیینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۲۹۳
از میان هنرهای سنتی، معماری اسلامی و تزیینات وابسته به آن همواره بستری مناسب برای حضور عناصر تجسمی گوناگون، به ویژه آرایه های تزیینی بوده است. آرایه هایی که هر کدام دارای راز و رمزهایی است که هنرمند مسلمان با توجه به بنا از آن ها برای تزیین استفاده می کند. در ایران دوره اسلامی وجود آمیزه ای از هنرهای ایرانی و اسلامی منجر به تکوین شکل نوینی از معماری گردید. دوره حکومت ایلخانان(651-736ق) یکی از ادوار مهم از نظر هنر معماری در ایران است. شماری از بناهای برجای مانده از دوره ایلخانیان، همچون آرامگاه خواجه علی صفی مصداق روشنی از این غنای هنری است که به سبب برخورداری از توانمندی های بالقوه تصویری، می تواند کاربردی امروزین یافته، در شاخه هایی از هنر معاصر همچون گرافیک، استفاده شود. مسئله ای که اینجا مطرح می گردد مسئله ظرفیت های قابل انتقال ابعاد هنری این بنا به دوره جدید است. این پژوهش به روش «تاریخی-تطبیقی» و گردآوری یافته ها در منابع کتابخانه ای و اسنادی و بررسی های میدانی صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از این است که آرامگاه خواجه علی صفی با برخورداری از مجموعه ای از نقوش تزیینی و آرایه های هنری از ظریفت بالایی در انتقال مفاهیم هنری دارد. با توجه به رعایت کیفیت و سواد بصری ممتاز این نقوش، تزیینات یاد شده می تواند به منبع تصویری غنی برای طراحان گرافیک امروز تبدیل شود.   اهداف پژوهش 1. مطالعه و واکاوی نقوش آرامگاه خواجه علی و ابعاد گرافیکی آن. 2. بازشناسی تزئینات آرامگاه خواجه علی صفی. سؤالات پژوهش 1. نقوش آرامگاه خواجه علی صفی دارای چه ویژگی ها و سواد بصری هستند؟ 2. تنوع عناصر تزیینی آرامگاه  خواجه علی صفی چگونه است؟
۱۴.

تحلیل ساختارو ویژگی های بصری کتیبه های کوفی امامزاده عبدالله شوشتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۲۹) 74 - 85

کلید واژه ها: امامزاده عبدالله کتیبه نگاری خط کوفی ساختار کتیبه کوفی ساده و برگدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۳۰۲
امامزاده عبدالله در استان خوزستان، شهرستان شوشتر قرار دارد. بنای اولیه امامزاده در قرن های ابتدایی اسلام ایجاد شده است، که در دوره های بعد، مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. بنای این امامزاده، امروزه، شامل مقبره امامزاده عبدالله، مقبره مویدبن المسافر، مقبره بی بی گزیده می باشد. سردر ورودی مقبره امامزاده عبدالله و مویدبن المسافر شامل کتیبه هایی به خط کوفی ساده و برگدار می باشد. پرسش این است که، اجزای تشکیل دهنده خط کوفی استفاده شده در این بنا کدامند و ساختار اجزای آن از چه ویژگی ها و قابلیت های بصری برخوردار است؟ روش پژوهش توصیفی تحلیلی می باشد و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. بررسی ها نشان می دهد، کتیبه آجری سردر ورودی امامزاده عبدالله شامل نظام نوشتاری است. فضای نظام نوشتاری این کتیبه با فضای کشیدگی های عمودی حروف ارتفاع دار مانند (الف)ها برابر است. در نظام نوشتاری آن ساختار نظام مند دیگری است که شامل خطوط کرسی و خطوط راهنما می باشد. اتصالات حروف در کلمات و در نهایت، در یک جمله روی چهار خط کرسی ایجاد شده اند که می توان آن ها را خطوط کرسی زمینه دانست. این خطوط کرسی متعدد باعث حرکت اتصالات تک حرف ها و در نهایت، حرکت خطوط افقی اتصالات کلمات در کتیبه می شود. علاوه بر خطوط کرسی خطوط راهنمای حروف نیز در این کتیبه وجود دارد؛ که خط انتهای کشیدگی ها و خط انتهای حروف است که کل کتیبه از این خطوط خارج نمی شود. فضای خالی بین (الف)ها با حرف (لا) پر شده است که باعث ایجاد فضای مثبت و منفی در بین کشیدگی های حروف ارتفاع دار شده است و ضرب آهنگ فضاها را در کتیبه ایجاد کرده است.
۱۵.

مطالعه مفردات کتیبه کوفی(سوره یس) مسجدجامع شوشتر

نویسنده:
منبع: پیکره دوره هشتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۷ 62 - 74

کلید واژه ها: مسجدجامع شوشتر کتیبه کوفی سوره یس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۲۷
مسجدجامع شوشتر یکی از مساجد قدیمی ایران است که ساخت آن در سال 254هجری به دستور خلیفه سیزدهم عباسی، المعتزبالله شروع  و در سال های (512-529) در دوره خلافت، خلیفه بیست و سوم المسترشدبالله به پایان رسید. این مسجد در دوره های بعد مرمت و بازسازی شد. چند کتیبه به خط کوفی  در این مسجد وجود دارد، که  یکی از این کتیبه ها، کتبیه دیوار مسجد است. طول این کتیبه 32 متر است که بخشی از آیات سوره «یس» با خط کوفی به صورت برجسته در آن گچ بری شده است. موضوع این  پژوهش بررسی مفردات این کتیبه و قواعد خوش نویسی وکیفیات بصری آن است. هدف این پژوهش شناخت جزئیات این کتیبه  ارزشمند است که در نتیجه پژوهش به سوأل چیستی ویژگی خاص مفردات این کتیبه  و تنوع کمی آن ها پاسخ داده می شود. این پژوهش کیفی است که  به روش توصیفی تحلیلی ارائه می شود. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد. تحلیل ها با استفاده از تصاویر عکاسی شده و ترسیم سیستمی کتیبه های موجود در آن مکان به دست آمده است.  یافته های این پژوهش نشان می دهد،  در مجموع  درحرف (ن) و (و) بیشترین تنوع طراحی وجود دارد. حروف(د)، (ط)، (ک) بسیار شبیه به هم نوشته شده اند و حروف (ر) و (ن) نیز دربعضی ازکلمات شبیه به هم نوشته شده اند این شباهت ها درکل کتیبه دراین حروف باعث کاهش خوانایی متن شده است. حروف چشمه دار مانند (ف)، (ق)، (و)، (م)، (ه) دارای تساوی دوایر چشمه هایشان درکل کتیبه هستند و این یکسانی نوعی رابطه در کل کتیبه به وجود آورده است. حروف (د/ذ)، (ر/ز)، (ن)، (و) به دوصورت کوتاه و بلند نوشته شده اند این امر باعث ایجاد تناسبات درکلمه های متن سوره یس شده است که با توجه به فضای کلمات، حروف آن ازتنوع برخوردار هستند.
۱۶.

بازوبندهایی از جنس حرز و آرزو (پیوست های صوری و فرهنگی بازوبندهای دوره قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هفتم خرداد و تیر ۱۳۹۸ شماره ۲۶ 19-51

کلید واژه ها: فرهنگ مادی مذهب تشیع بازوبند دوره قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۹۰۶
امروزه در مطالعات تاریخی و فرهنگی، اشیا و تصاویر نیز همچون متن های نوشتاری، به عنوان منابع اطلاعاتی شناخته می شوند. منابعی که نه تنها در تکمیل اطلاعات به دست آمده از منابع نوشتاری اهمیت دارند؛ بلکه قادر به ارائه اطلاعاتی هستند که نویسندگان متن های تاریخی قادر به بیان آن ها نبوده اند. با بررسی این آثار و خوانش مضامین فرهنگی رایج بر آن ها می توان به فهم و درکی عمیق تر از اندیشه های رایج و شیوه زیست و زندگی مردم نائل شد. اشیای طلسمی و تعویذی در زمره اسناد اصیلی قرار دارند که شیوه طراحی و پیوست های فرهنگی و مذهبی رایج در آن ها، پیوستگی بسیاری با فرهنگ عامه مردم دارد. در این تحقیق که با هدف شناخت تأثیر ایدئولوژی و مذهب بر فرهنگ مادی دوره قاجار و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته، تلاش شده است تا با مطالعه موردی انواع «بازوبندها»، به چگونگی کاربرد مضامین مختلف بر روی این آثار پرداخته و بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که باورداشت های اسلامی شیعی چگونه در ساختار ظاهری و نقوش رایج در بازوبندهای قاجاری نمود یافته اند؟ در این پژوهش در دو بخش اصلیِ جایگاه بازوبند در فرهنگ ایرانی اسلامی و پیوست های صوری و فرهنگی بازوبندها (روایت ها، کُدها و رمزنگاره ها) بدین مسئله پرداخته شد. نتیجه این بررسی ضمن اینکه نشان از تأثیر مستقیم مذهب تشیع و اعتقادات اسلامی بر بازوبندهای دوره قاجار دارد، بیانگر تأثیر مستقیم باورهای عامیانه در شیوه کاربرد و طراحی این آثار است.
۱۷.

صورت بندی پیوست های فرهنگی نقاشی قاب آیینه های نشان دار دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 128 - 143

کلید واژه ها: فرهنگ مادی مذهب تشیع قاب آیینه ها دوره قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۸۲۳
اشیاء که در زندگی عادی مردم، مبتنی بر نوعی عقلانیت ابزاری اند، گاه در زندگی روزمره از جایگاه و کارکرد معمول خود فراتر رفته، کاربرد و جایگاه فرهنگی پیدا می کنند. آیینه ها از جمله اشیاء مادی هستند که با تأثیرپذیری از فرهنگ ایرانی- اسلامی، کارکرد فرهنگی و اعتقادی یافته اند. در این تحقیق، که با هدف شناخت تأثیر ایدئولوژی و مذهب بر فرهنگ مادی دوره قاجار انجام پذیرفته، تلاش گردیده تا با مطالعه موردی «قاب آیینه»، به چگونگی کاربرد مضامین مختلف بر روی این آثار پرداخته شود. آنچه در این گفتار مورد بحث است، نشان دادن روایت ها، کُدها و رمزنگاره های رایج بر روی قاب آیینه های دوره قاجار است. بنا بر این با فرض بر این که قاب آیینه ها در دوره قاجار از کارکرد معمول خود فراتر رفته و به عنوان وسیله ای برای انتقال فرهنگ و ایدئولوژی کاربرد پیدا کرده اند، تلاش گردیده تا بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که: قاب آیینه ها در دوره قاجار چگونه به عنوان ابزاری مادی برای انتقال فرهنگ و ایدئولوژی درآمده اند و چه مضامینی در آن ها رایج بوده است؟ لذا در این پژوهش در دو بخش اصلی، شامل جایگاه آیینه در فرهنگ ایرانی- اسلامی، و پیوست های صوری و فرهنگی قاب آیینه های دوره قاجار (روایت ها، کُدها و رمزنگاره ها) بر روی 30 نمونه انتخابی، بدین مسئله پرداخته شد. روش کار در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی بوده، جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، اسنادی انجام شده است. برای رسیدن به نتیجه ای بهتر، نمونه های مورد بررسی به روش طبقه بندی خوشه ای، دسته بندی و سپس تحلیل گردیدند. نتیجه این بررسی حاکی از آن است که قاب آیینه ها در دوره قاجار کارکرد دگرگونه ای پیدا کرده گاه در بیان روایت ها، گاه به عنوان ابزاری در جهت تعلیم و تأکید بر مضامین دینی و اخلاقی و گاه نیز به عنوان حرز و تعویذی برای نگاه داشت و محافظت دارندگان این ادعیه از بلایا کاربرد یافته اند.
۱۸.

بررسی تطبیقی نقش مایه فرشته در سنگ قبور آرامگاه ارامنه و تخت فولاد اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۳ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 83 - 92

کلید واژه ها: قبرستان تخت فولاد اصفهان قبرستان ارامنه سنگ قبر نقش مایه فرشته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
تاثیر متقابل هنر مسیحیت و هنر دوران اسلامی در ایران، با گسیل ارامنه جلفای قدیم به جلفای نو در اصفهان در دوران صفویه رنگ و بویی تازه به خود گرفت و یکی از نمود ها و تجلی این اثرگذاری های متقابل، حجاری بر روی سنگ قبور می باشد. از جمله تصاویر مشترک منقوش در دو قبرستان تخت فولاد و ارامنه اصفهان ، نقش مایه فرشته است. در این پژوهش سعی شده تا علاوه بر برداشت اسنادی، با تصویر برداری میدانی تقریبا 50 سنگ قبر دارای نقش فرشته، به روش توصیفی- تحلیلی، شناخت و معناشناسی این نقش مایه، امکان پذیر و وجوه تشابه و تفارق آن در دو گورستان بررسی گردد. نقشمایه فرشته در تخت فولاد )علاوه بر ناثیر پذیری از هنر ایران باستان و دوران اسلامی(، بیشتر متاثر از دوران رنسانس بوده ولی تصاویر فرشته در قبرستان ارامنه بیشتر متاثر از هنر بیزانس بوده است. علی رغم مشترکاتی همچون جنسیت، تعداد بالها و... در به تصویر کشیدن نقش مایه فرشته در دو قبرستان، نمودی واضح مبنی بر تاثیر ارامنه بر هنرمندان حجار تخت فولاد مشاهده نگردید. ولی نقوش اسلیمی و ختایی در همنشینی با نقش مایه فرشته را می توان از نمود های تاثیر متقابل فرهنگ ایرانی-اسلامی و ارامنه- مسیحی در نظر گرفت.
۱۹.

بررسی نقش مایه درخت سرو در قالی های دوره صفوی و قاجار

نویسنده:
منبع: پیکره دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 17 - 35

کلید واژه ها: قالی صفوی قاجار سِرو نماد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷۹ تعداد دانلود : ۱۱۱۱
نقش سرو که با عقاید آئینی و رسوم و فرهنگ ایرانی، مرتبط است، درقالی ایرانی، به وفور دیده می شود. کاربرد این نقش براساس باورها و عقاید هر دوره ای از هنر ایران است و استفاده از آن در قالی، دلیل بر اهمیت  این نقش نزد ایرانیان، از دیرباز تا کنون است. مسئله  این پژوهش شناخت اصالت نقوش ایرانی و ادارک بهتر معانی طرح های اسطوره ای و مفاهیم عمیق آن هاست. این پژوهش از نظر روش توصیفی – تحلیلی است  که به شیوه اسنادی با توجه به نقش سرو در قالی صفوی و قاجار  انجام گرفته است. در این پژوهش از هر دوره چند نمونه(6 نمونه از فرش های دوره صفوی و 12 مورد از فرش های دوره قاجار) قالی دارای طرح سرو تحلیل گشته است. هدف کلی تحقیق شناخت گونه های مختلف سرو و همجواری آن با موجودات دیگر(جانوران نگهبان) است. چند نمونه سرو در قالی های دوره صفوی و قاجار به کار رفته و نقش موجودات هم جوار با سرو در این قالی ها چیست سوالاتی است که در این تحقیق به آن ها پاسخ داده می شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عقاید و باورهای فرهنگی موجود در هر دوره بر چگونگی شکل گیری اسطوره سرو تأثیر گذار بوده و سرو در هر دوره تاریخی دارای معانی و مفهوم خاصی از جمله جاودانگی، آزادگی، قدرت و استقامت بوده است. در دوره صفوی نقش سرو یادآور دنیای معنوی، نشان عزت و قدرت پادشاهی، و تزئینی است. در دوره قاجار هم جایگاه آن تزئینی و نیز نشانی از قدرت پادشاهی است.
۲۰.

بررسی تاثیرگذاری نقوش اسلامی بر نشانه های مصطفی اوجی

نویسنده:
منبع: پیکره دوره ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۲ 49 - 63

کلید واژه ها: نشانه نقوش هنر اسلامی مصطفی اوجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۲ تعداد دانلود : ۴۸۹
مرور اجمالی آثار گرافی ک ایران نش ان می دهد که، بهره گیری مستقیم و غیرمستقیم از  نقش ها، نمادها، عناصر و تصاویر دوره های مختلف تاریخی در این آثار  وجود داشته و طراحان ایرانی به ضرورت موضوع سفارش، همواره این عناصر را دستمایه طراحی خود قرار داده اند. وجود جنبه های تزیینی و نیز قابلیت های بصری نقش های اسلامی  موجب تأثیر این نقوش بر آثار طراحان گرافیک ایران شده است. نمونه های این تأثیرگذاری بر آثار طراحان گرافیک ایران فراوان است. مصطفی اوجی از طراحان  معاصر گرافیک  ایران است که این تأثیر پذیری در کارهایش دیده شده است.  در این تحقیق با هدف شناخت کیفیت تأثیرگذاری  نقوش اسلامی بر آثار مصطفی اوجی، نشانه های وی به شیوه توصیفی و تحلیلی بررسی می شوند. منابع این تحقیق، منابع کتابخانه ای و برخی از نشانه های مصطفی اوجی هستند. اینکه چرا و چگونه این نقوش بر نشانه های مصطفی اوجی تأثیر گذاشته، سؤالاتی است که در این تحقیق به آن ها پاسخ داده می شود

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان