محمد عباس زاده

بر خلاف رویکرهای کمی، در رویکردهای کیفی، هدف اساسی، نظریه سازی است. رویکرد نظریهزمینه ای یکی از رویکرهای پیشرفته کیفی است که در دوران گذار از رویکردهای اثباتی به فرا اثباتی  به شکل  جدی مطرح شده است. این رویکرد با کنکاش و  جستجوی نکات کلیدی بدست آمده از عبارات، کلمات، جملات و جز آنها،  به دنبال توصیف پدیده مورد نظر با هدف نظریه سازی است که برای حصول این امر نیاز دارد از روشها، نظریه ها و مقایسات متعدد سود جوید. این امر همان استفاده از تکنیکی است که تحت عنوان تثلیث از آن یاد می گردد. بنابراین، در مقوله تثلیث، محقق از روشهای متعدد تحقیقی برای مطالعه در مورد یک پدیده استفاده می نماید. در واقع اصل اساسی تثلیث، کاربرد استراتژی های مناسب و روشهای متعدد برای شناخت پدیده با هدف تایید یافته ها از طریق همگرا ساختن چشم اندازهای مختلف می باشد.  بر این اساس، این مقاله در پی معرفی مفهوم تثلیت در پژوهش های کیفی و کاربرد خاص آن در رویکرد نظریهزمینه ای است.

هدف پژوهش حاضر که به شیوه پیمایشی صورت گرفته، بررسی تأثیر رسانه های جمعی بر احساس ناامنی زنان در ابعاد مالی، جانی، فکری و حقوقی و همچنین احساس قربانی شدن آنان در جامعه آماری دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان بوده است که از میان آنان 370 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. روش آماری به کار رفته، شامل رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر بوده و برای محاسبه ضرایب مسیر، از برآوردهای روش آموس استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، احساس ناامنی زنان با احساس قربانی شدن آنان رابطه مستقیم دارد، همچنین بین میزان استفاده از رسانه های جمعی (تلویزیون و مجلات) و احساس ناامنی زنان همبستگی منفی وجود دارد؛ به این ترتیب که هر چه استفاده افراد از این رسانه ها بیشتر باشد احساس ناامنی آنان کمتر می شود. میزان تحصیلات والدین نیز با احساس ناامنی رابطه دارد.

Citizen’s participation in decision- making and urban affairs is one of the important issues in societies. So this study aims to explain some of the sociological and psychological factors that are influential in citizen’s social participation in urban affairs. Research method of this study was survey and to measure independent variables (social satisfaction، social verify، assessing participation consequences، belief in participation، participation experiences and improvement motivation) and dependent variable (social participation rate)، we selected 700 heads of family from Isfahan’s seven municipality zones that was based on multi -stage sampling. These respondents had been chosen as the final sample and filled out prepared questionnaires. Statistical methods included one way ANOVA، Multiple regression and Path analysis. In order to measure the path coefficient، such as total casual effects، indirect effects، standard path coefficients and multiple correlation coefficients for structural equations، we used the Lisrel Method. All of the statistical tests and data were analyzed by SPSS16 software.

مقاله حاضر، با هدف شناسایی عامل های مؤثر بر گرایش دینی دانش آموزان، نگاشته شده و در نظر دارد راهکارهای عملی برای این موضوع ارایه نماید. روش تحقیق، پیمایشی بوده و برای سنجش متغیرهای مستقل و وابسته، تعداد434 نفر با شیوه نمونه گیری طبقه یی، از بین دانش آموزان نواحی دوگانه آموزش و پرورش شهر ارومیه، به عنوان نمونه نهایی انتخاب و به پرسشنامه های تهیه شده، پاسخ گفته اند. بر اساس یافته های تحقیق که از طریق نرم افزارSPSS17حاصل آمده است، میزان گرایش دینی دانش آموزان، متوسط به بالا بوده و در این میان، متغیرهای «مذهبی بودن والدین، عملکرد متولیان امور مذهبی و عامل سیاسی»، بیش از سایر متغیرها بر گرایش دینی دانش آموزان، تأثیرگذار بوده اند.

فرزندآوری یکی از مهمترین مؤلفه های علم جمعیت و از جمله موضوعاتی است که درحوزه مسائل اجتماعی، توجه زیادی را به خویش معطوف داشته است. به دلیل اهمیت تحولات جمعیتی ایران در چهار دهه اخیر و تاثیر پذیری فرزندآوری از عوامل اقتصادی، اجتماعی و.. ، پژوهش حاضر در نظر دارد با استفاده از تئوریهای مبادله، وبر، استرلین، فازیو، دورکیم و... به بررسی جامعه شناختی ارتباط بین گرایش دینی، پذیرش اجتماعی، مشارکت اجتماعی و منافع اقتصادی با گرایش به فرزندآوری پرداخته و سهم و تاثیر هر کدام از متغیرهای یاد شده را بر میزان گرایش به فرزندآوری مشخص نماید. روش تحقیق، روش پیمایشی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزار «پرسشنامه ساخت یافته» بهره گرفته شده است. جامعه آماری بررسی حاضر، شامل جوانان متاهل شهر تبریز بوده که بر اساس فرمول کوکران، 386 نفر به روش نمونه گیری تصادفی مطبق انتخاب گردیده است. نرم افزار مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل های توصیفی و استنباطی رگرسیونی، SPSS و برای تجزیه و تحلیل های ساختاری چند متغیره، LISREL بوده است. در مجموع نتایج به دست آمده نشان می دهد که متغیرهای مورد استفاده در پژوهش توانسته اند، 22 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمایند. نکته قابل توجه این است که مشارکت اجتماعی تاثیر کاهنده ولی متغیر گرایش مذهبی تاثیر فزاینده ای بر میزان گرایش جوانان به فرزندآوری داشته است.

نزاع جمعی، از جمله مسایل اجتماعی است که علاوه بر ایجاد فضایی آکنده از خشم و نفرت و مختل کردن روابط انسانی، امنیت انسانی را از جنبه های مختلف تهدید کرده، بر ثبات اجتماعی خدشه وارد می سازد؛ براین اساس، هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تاثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر گرایش به نزاع های دسته جمعی را در شهرستان های منتخب استان ایلام مشخص می سازد.روش تحقیق این پژوهش پیمایشی بوده و از جامعه آماری سه شهرستان ایلام، شیروان چرداول و ایوان (15 سال و بالاتر)، 384 نفر بر اساس فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. همچنین ابزار اندازه گیری این پژوهش، پرسشنامه بوده است.یافته های این پژوهش نشان می دهد، الف) گرایش به نزاع در بین جامعه مورد بررسی متوسط به بالا بوده، ب) از بین متغیرهای مستقل مطرح شده، تاثیر کل متغیرهای پرخاشگری و قوم گرایی (به میزان برابر) بر متغیر گرایش به نزاع جمعی، بیش از سایر متغیرها بوده و ج) تاثیر متغیر کنترل اجتماعی بر گرایش به نزاع جمعی، کاهنده بوده است.

تعامل اجتماعی در جامعه دانشگاهی، فرآیندی است که طی آن، اعضای هیات علمی، مفاهیمی را که در ذهن خود دارند، به یک دیگر انتقال می دهند. حاصل این امر می تواند به تولید با کیفیت ایده ها بیانجامد. بر این اساس، هدف اساسی مقاله حاضر در پی نشان دادن این امر است که سطح بالایی از تعامل اجتماعی بین اساتید دانشگاهی، تاثیر مثبتی بر کیفیت و بدیع بودن ایده های تولید شده دارد. روش تحقیق پیمایشی بوده و از طریق ابزار پرسش نامه، از 142 نفر عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان به عنوان نمونه، داده های لازم جمع آوری شده است. روش های آماری مورد استفاده، شامل رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر بوده که با استفاده از نرم افزارهای SPSS و LISREL، برآورده شده اند. در مجموع، نتایج به دست آمده از طریق تحلیل مسیر نشان می دهد که از بین ابعاد کنش متقابل اجتماعی، تاثیر بعد رابطه ای بر متغیر کیفیت ایده های تولید شده دانشگاهی، بیش از سایر متغیرها (بعد ساختاری و شناختی) بوده و متغیرهای مستقل مورد استفاده توانسته اند %25 تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمایند

مطابق با تغییرات اجتماعی پدید آمده در سطح جهانی، اندیشمندان علوم اجتماعی، نظریه های جدیدی را برای تبیین پدیده های اجتماعی مطرح کرده اند. با عنایت به اینکه در تحقیقات اجتماعی، نظریه ها با روشهای تحقیق رابطه تنگاتنگی دارند، فلذا مطابق با نظریه های مطرح شده، روشهای تحقیق نیز دچار تغییرات عدیده ای شده اند. منظور نظر اینکه، همگام با ظهور نظریه های فراثباتی، در حوزه روش تحقیق هم، رویکردهایی چون رویکرد نظریه زمینه ای پدیدار گشته اند. رهیافت نظریه زمینه ای بر پایه روشهای کیفی بوده و از مجموعه منظمی از رویه ها و فرایندهای متعدد در گردآوری داده ها و تحلیل ها به منظور توسعه نظریه مبتنی بر استقرا، استفاده می نماید. این روش با داشتن ویژگیهای مهمی چون انعطاف پذیری و بازاندیشی، سبب گردیده، محققین بیشتری جهت فهم پیچیدگیهای روابط موجود در پدیده ها از این رهیافت استفاده نمایند. در مقاله حاضر به معرفی تئوری زمینه ای و نقد آن پرداخته شده است

مشارکت مردم در روند تصمیم گیری شهری، یکی از عناصر اصلی حکومت دموکراتیک و مردمی بوده است و افزایش مشارکت مردم در امور شهری می تواند در ایجاد تعادل و هماهنگی لازم بین بخش‌های جامعه، نقش ارزنده ای را ایفا نماید. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی تاثیر رفاه اقتصادی و اجتماعی بر میزان مشارکت شهروندان در امور شهری بوده است. روش تحقیق پیمایشی است و جامعه آماری مورد مطالعه شامل سرپرستان خانوارهای شهر اصفهان به تعداد444552 نفر می باشد. از این تعداد، 700 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شده اند. ابزار مورد استفاده در تحقیق حاضر، پرسش‌نامه می باشد که بعد از بررسی اعتبار و پایایی آن، از طریق پرسش‌گران آموزش دیده به مرحله اجرا درآمده است (سال1386). یافته های تحقیق حاضر،نشان می دهد که بیشتر شهروندان اصفهانی مشارکت بالایی در امور شهری داشته و بین رفاه اقتصادی و اجتماعی با میزان مشارکت شهروندان در امور شهری رابطه معنی دار خطی حاصل آمده است. نتیجه غالب اینکه هر چقدر مسئولین شهری بتوانند اعتماد مردم را جلب کرده و از این طریق بر رضایتمندی اجتماعی آنان بیفزایند، در این صورت احساس تعلق آنان را به منطقه سکونتی شان افزایش داده و باعث افزایش مشارکت آنان در امور شهری می گردند.

" اعتماد اجتماعی از جمله مفاهیمی است که در چند دهه اخیر با چشم انداز خاصی مطرح شده است؛ به طوری که اندیشمندان متعددی از جمله اوچی، اعتماد اجتماعی را کلید موفقیت سازمانی دانسته اند و در تایید آن اوسلانر، از آن به عنوان تسهیل گر روابط انسانی یاد کرده است. در این پژوهش که در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز صورت گرفته است، توجه اصلی پژوهش به متغیرهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مؤثر بر اعتماد اجتماعی قرار گرفته است. لذا با توجه به تحقیقات صورت گرفته درباره این موضوع، برخی از عوامل اجتماعی (سرمایه اجتماعی، تعاملات هم کاری جویانه و ...) عوامل سیاسی (عمل کرد دولت، احزاب سیاسی و ...) و عوامل اقتصادی (فقر، تورم و ...) شناسایی شده اند که بر اعتماد اجتماعی تاثیر داشته اند. برای تبیین روابط منطقی بین متغیرهای یادشده و اعتماد اجتماعی از نظریه های گوناگونی استفاده شده است که عبارت اند از نظریه تونیس (گمانشافت، گزلشافت)، وبر (کنش عقلانی)، زتومکا (مخاطره)، گیدنز (اعتماد به نظام های انتزاعی) و چلبی (روابط انجمنی). روش تحقیق مطرح شده در این پژوهش پیمایشی بوده و داده های حاصله از 248 نفر دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز، که نمونه آماری ما را تشکیل می دهند، گردآوری شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد که میزان اعتماد اجتماعی در بین نمونه مطالعه شده متوسط بوده است و رابطه آن با عوامل اجتماعی ـ فرهنگی، اقتصادی و سیاسی با استفاده از آزمون های آماری از جمله پیرسون،T-Test و آزمون آنالیز واریانس، به جز در چند مورد، خطی است. در واقع چنین می توان گفت که بر اساس یافته های مطالعات پیشین و نظریات طرح شده، به جز سه متغیر اعتماد به نظام های انتزاعی، جنس، و تحصیلات، بقیه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته اعتماد اجتماعی، رابطه خطی داشته اند. به علاوه نتایج حاصله از مدل رگرسیونی چند متغیره تحقیق نشان می دهد که 76 درصد از تغییرات متغیر وابسته، با متغیرهای مستقل پژوهشی تبیین و پیش بینی می شود. نتیجه نهایی پژوهش این که در تبیین اعتماد اجتماعی عوامل عمده ای دخیل است، در پژوهش حاضر نیز سهم عوامل اجتماعی و فرهنگی بیشتر از سایر عوامل بوده است."