بیژن رحمانی

هر چند در طرح های ملی و قوانین به روستاها و کشاورزی به عنوان یک منبع ارزشمند اقتصادی توجه می شود، ولی بازهم تبعات منفی فراوانی ناشی از ضعف اقتصادی روستا مشاهده می شود. از آنجایی که کشور ایران از شرایط ویژه اقلیمی برخوردار است و دارای پتانسیل های فراوان با توجه به توپوگرافی متنوع و پوشش گیاهی گوناگون است.  امروزه پرورش زنبور عسل در روستاها یکی از حرفه های جذاب وپر فایده و آسان در تولیدات کشاورزی و دامی وتهیه ی غذا برای انسان است. در این تحقیق به دنبال بررسی اثرات زنبوداری بر توسعه اقتصادی روستاهای شهرستان نکا می باشد. برای این کار ابتدا از روش کتابخانهای و میدانی (از طریق پرسشنامه) برای جمع آوری دادهها پرداخته. پرسشنامه در بین افراد نمونه توزیع گردید. و پس از جمعآوری داده ها در نرمافزار SPSS به تجزیه و تحلیل پرداخته شد. آزمون تحلیل واریانس فرید من نشان داد بین محورهای مختلف تفاوت معنا دار وجود دارد. (001/0). بیشترین رتبه مربوط زنبورداری به عنوان شغل می باشد. بعد از آن شغل دوم یا در حاشیه بود. نتایج آزمون t تفاوت میانگین با 3 را معنا دار نشان داد (001/0 > p، 93 = df، 1/15 = t) یعنی توسعه زنبورداری روی توسعه روستایی به لحاظ (توسعه اقتصادی، سلامت جامعه، سیاسی) مؤثر است. نتایج آزمون t تفاوت میانگین با 3 معنادار نشان داد (001/0 > p، 90 = df، 08/9 = t) یعنی توسعه زنبورداری برتوسعه پایدار مؤثر است. این دو متغیر با توجه به نتایج آماری از نوع متغیرهای وابسته بوده که رابطه ی بسیار تنگاتنگی با همدیگر دارند بطوریکه تغییر در یک متغیر سبب تغییر در متغیر دیگر است. به این مفهوم که برای توسعه زنبور داری باید به توسعه روستایی وبرای توسعه ی روستایی به توسعه زنبورداری که زیر مجموعه ی امور کشاورزی است توجه نمود.  

گردشگران خارجی و تقاضای گردشگری در توسعه گردشگری شهرها اهمیت بسیاری دارد. بر همین اساس است که برنامه ریزان و مدیران شهری همواره به دنبال سنجش تقاضای گردشگری و شناخت عوامل و مقوله های موثر بر آن بوده و اقدام به شناسایی و اولویت بندی این عوامل کردند تا در چارچوب این امر، برنامه ریزی لازم را بر پایه هر گروه و خوشه از عوامل تاثیرگذار در تقاضای گردشگری خارجی انجام دهند. شهر تبریز با داشتن سرمایه های گردشگری مختلف، یکی از مقصدهای گردشگری برای گردشگران خارجی به شمار می رود. ضرورت توسعه بهینه گردشگری خارجی شهر تبریز، شناخت عوامل موثر بر تقاضای گردشگری خارجی شهر و خوشه بندی و اولویت بندی آن است. بنابراین هدف اصلی پژوهش، خوشه بندی عوامل موثر بر تقاضای گردشگری خارجی در شهر تبریز به منظور برنامه ریزی راهبردی آتی می باشد. برای این منظور از طریق روش های کتابخانه ای و میدانی، مجموعه عوامل موثر بر تقاضای گردشگری تبریز، شناسایی شده و پس از ارزیابی میزان این عوامل از طریق 221 گردشگر خارجی ورودی به شهر تبریز که نمونه آماری حاصل از فرمول کوکران در این پژوهش بودند، مورد ارزیابی قرار گرفت

رشد جمعیت و سالخوردگی آن هر دو آثار نامطلوبی در ابعاد اقتصادی واجتماعی بر جامعه خواهد داشت (قیصریان، 1388: 1) چگونگی توزیع مکانی جمعیت، یکی از مباحث مهم ساختار جمعیت است (مهاجرانی، 1389: 45)، و آگاهی از نحوه توزیع و پراکندگی جمعیت سالخورده روستایی در سال های مختلف و بررسی روند آن می تواند در برنامه ریزی های کلان اجتماعی و بویژه در مناطق روستایی مورد استفاده قرار گیرد. این تحقیق با مطالعه شاخص سالخوردگی، روند توزیع و پراکنش فضایی جمعیت سالخورده روستایی ایران را با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی GIS در سه دوره سرشماری 1375، 1385 و 1390 مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در سه دوره سرشماری 75، 85 و 90، شاهد الگوی خوشه ای در شاخص سالخوردگی هستیم و به معنای آنست که ما شاهد تمرکز این جمعیت در بخش های مرکزی کشور هستیم و جمعیت سالخورده به صورت متعادل در کشور پراکنده نشده است و ادامه این روند تمرکز بیشتر برای جمعیت سالخورده را در پی خواهد داشت. همچنین بین مرکز و پیرامون شاهد اختلاف فضایی برای میزان بالای شاخص سالخوردگی در مرکز کشور هستیم. در نهایت اینکه جمعیت سالخورده روستایی در حال افزایش است.

  یکی از متغیرهای تأثیرگذار در بهبود عملکرد و حیات شهرها خلاقیت است. از میان این عوامل رهبری یکی از مهم ترین آنهاست. هدف این مقاله بررسی رابطه رهبری خلاق با خلاقیت شهری می باشد. این تحقیق نشان می دهد که رهبری خلاق یکی از عوامل مؤثر و مهم در شکل گیری شهر خلاق و خلاقیت شهروندان است. در واقع رابطه رهبری خلاق با متغیرهای تفکر خلاق، خلاقیت محیط های شهری، برنامه ریزی شهری خلاق و حمایت از ایده های نو و خلاق بررسی می گردد و نقش مثبت آن را در قالب مدل ارتباط چند سطحی رهبری خلاق با نوآوری و خلاقیت شهری را به بحث می گذارد. همچنین اهمیت و ضرورت برنامه ریزی از دیدگاه اسلام و نقش جایگاه مدیران و رهبران از منظر معصومین در جوامع بررسی و بر اهمیت آن در برقراری شهر خلاق ایرانی اسلامی تأکید می گردد و نیز نقش چالش های برنامه ریزی شهری خلاق و مدیریت شهری و اثرات نبود سیاست گذاران و مدیران خلاق پویا و نوآور در سازمان ها و نیز عدم هماهنگی و انسجام در برنامه ریزی های مربوط به حوزه شهری بررسی می گردد و بر اهمیت یکپارچه سازی و هماهنگی در مقام حکمروایی شهری خلاق تأکید می گردد. در این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی به بررسی این نقش ها و اهمیت برنامه ریزی و رهبری خلاق در بروز زمینه شهر خلاق پرداخته شده است.

با اجرای تحول تاریخی قانون هدفمند سازی یارانه ها در سال 1389، جراحی اقتصادی دوران گذر از اقتصاد یارانه ای به اقتصاد رقابتی و آزاد پس از گذشت دو دهه انتظار، عملیاتی شد و تحقیقات در مورد این موضوع را از منظر نظارت و ارزیابی اثرات بعد از اجرا، وارد عرصه جدیدی نمود. از آن جایی که طرح هدفمندی یارانه ها در بخش حمل و نقل و انرژی در رأس برنامه های تحول اقتصادی دولت قرارگرفته؛ اجرای این طرح گردشگری سکونتگاه های روستایی را نیز همگام با سایر بخش ها از سیاست های خود متأثر ساخته است. در تحقیق حاضر تلاشی صورت می گیرد تا اثرات هدفمندی یارانه ها در بخش حمل و نقل و انرژی بر شاخص های توسعه گردشگری سکونتگاه روستایی شهرستان بروجرد، به صورت «ارزیابی حین اجرا» بررسی شود. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی که جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون همبستگی کندال تائوبی، اسپیرمن و رگرسیون چند متغیره) استفاده می شود. در نهایت نتایج دلالت بر وجود رابطه معنادار بین شاخص های هدفمندی یارانه ها با شاخص های توسعه گردشگری در ناحیه مورد مطالعه دارد؛ بنابراین ارتقاء شاخص های عملکرد هدفمندی یارانه ها برای دستیابی به توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان بروجرد به مثابه یکی از راهبردهای اثرگذاری است که باید بیش از پیش مورد توجه دولت قرار گیرد.

گردشگری امروزه در چارچوب طرح های آمایشی اعم از ملی، منطقه ای و محلی به عنوان یکی از ابزارها و مؤلفه های اثرگذار توسعه و محرومیت زدایی به شما می رود و ازمهم ترین عوامل عمران ناحیه ای است. فعالیتی متعادل کننده که موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی در سطح منطقه ای شده و توزیع عادلانه درآمد و همچنین سطح اشتغال را به دنبال دارد. بنابراین گردشگری روستایی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که می توان با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیت ها و محدودیت های آن، نقش مؤثری در توسعه محلی و درنتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی بر عهده داشته باشد، ازاین رو در این پژوهش سؤال این است که پتانسیل ها و محدودیت های توسعه پایدار گردشگری در روستای ونایی کدام است؟ و چه راهبردها و راهکارهایی جهت توسعه پایدار گردشگری که منجر به توسعه روستایی و توسعه منطقه ای و ملی بشود وجود دارد؟ به این منظور پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها به شیوه مدل برنامه ریزی راهبردی SWOT و ترکیب آن با AHP به ارائه و اولویت بندی استراتژی ها و راهبردها در جهت توسعه پایدار گردشگری در روستای ونایی پرداخته است. تجزیه وتحلیل های تجربی در روستای مورد مطالعه نشان می دهد که آستانه آسیب پذیری این روستا به علت گردشگری بودن بالاست و نیازمند ارائه سیاست های مناسب در جهت رفع محدودیت ها و استفاده از مزیت های نسبی موجود می باشد.

امروزه گردشگری از جنبه های مختلف اثرات شگرفی را بر حیات روستا برجا می گذارد. آگاهی از دیدگاه جامعه ی میزبان به عنوان عرضه کننده محصول گردشگری اهمیت فراوان دارد. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و به روش توصیفی و تحلیلی به  بررسی دیدگاه روستاییان نسبت به  اثرات گردشگری روستای فش شهرستان کنگاور پرداخته است. جامعه آماری روستاییان و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 226نفر به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب شده اند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه و طیف لیکرت و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss 18 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد اثرات گردشگری مثبت و منفی معناداری دراین منطقه وجود دارد. به طوری که در زمینه ی اقتصادی باعث ایجاد مشاغل جدید، افزایش درآمد، تمایل به مشاغل خدماتی، افزایش هزینه های زندگی و شکاف درآمدی و در حوزه اجتماعی- فرهنگی باعث افزایش ارتباطات و آگاهی عمومی، کاهش امنیت برای زنان و دختران، افزایش جرم و همچنین در زمینه زیست محیطی باعث تخریب محیط زیست و همچنین بالا رفتن انتظارات و آگاهی روستائیان در ارتباط با حفاظت از محیط زیست و .... شده است.  بنابراین برنامه ریزی نظامند و مشارکت روستاییان فش در بخش گردشگری می تواند موجب تغییر و تحول در ابعاد  اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی در زندگی مردم روستا شود و از اثرات منفی زیست محیطی گردشگری بکاهد.

مدیریت شهرها از عوامل تعیین کننده در بهبود کیفیت محیط زیست برای شهروندان است و تا کنون روش های گوناگونی برای بهبود آن به کار گرفته شد. حکمرانی خوب یکی از روش های متأخر در مدیریت شهرهاست که بر اصولی مانند ﻣﺸﺎرکﺘی ﺑﻮدن، ﺷﻔﺎﻓیﺖ، ﭘﺎﺳﺨﮕﻮیی، ﺣﺎکﻤیﺖ ﻗﺎﻧﻮن، عدالت و ﻣﺴئوﻟیﺖﭘﺬیﺮی تأکید دارد. استفاده از این اصول در مدیریت شهری می تواند نتایج مطلوبی برای سازمان ها و شهروندان در پی داشته باشد. شهرداری و شورای اسلامی شهر اهواز که از سازمان های مهم مدیریت شهری در اهواز هستند و روابط متقابل فراوانی با شهروندان دارند، می توانند از اصول حکمرانی خوب برای انجام فعالیت های خود، استفاده کنند. در این مقاله با تمرکز بر عملکرد این دو سازمان عمومی، از قضاوت شهروندان برای ارزیابی میزان انطباق آنها با اصول حکمرانی خوب استفاده می شود. قضاوت شهروندان از طریق پرسشنامه ای بسته گردآوری شدند. نتایج این بررسی میدانی نشان می دهد که میانگین حسابی قضاوت شهروندان درباره همخوانی عملکرد شهرداری اهواز با حکمرانی خوب 41/1 و شورای اسلامی شهر اهواز 22/1 است. در سطح شاخص ها نیز حاکمیت قانون در عملکرد شهرداری و شورای اسلامی شهر با میانگین، 66/1 بهترین وضعیت و مشارکت پذیری با میانگین 98/0، بدترین وضعیت را داشت. در تفکیک منطقه ای پاسخ دهندگان نیز اگر بپذیریم، منظور پاسخ دهندگان از شهرداری، مدیریت شهرداری در سطح منطقه مربوطه است، عملکرد مدیریت منطقه 3 با میانگین 26/1 بیشترین و عملکرد مدیریت منطقه 1 با میانگین 94/0، کمترین انطباق را با اصول حکمرانی خوب داشتند. از نظر درجه بندی سطح انطباق عملکرد شهرداری و شورای اسلامی شهر اهواز با اصول حکمرانی خوب، وضعیت این دو سازمان (میانگین 31/1) در طیفی چهار مرتبه ای بین بد تا خوب، در سطح ضعیف، ارزیابی می شود.  

سیمای شهری در تعریف شخصیت عملکردی فضاها نقش مهمی ایفا میکند و در چگونگی روحیه ی شهر و مردم بسیار موثر است . شهر ملایر طی چند دهه اخیر با رشد فزاینده جمعیت و گسترش فیزیکی بی رویه روبرو بوده که همین امر موجب دوگانگی شکل شهر به صورت بافت قدیم و جدید شده و از طرف دیگر به دلیل نادیده گرفتن مبحث سیمای شهری در بافت های شهری و نبود مبلمان مناسب ویا عدم رعایت طراحی خوب در اینگونه بافت ها نه تنها منجر به زیبایی بصری نشده بلکه باعث گسیختگی در ساختار فضایی شهر براساس منظر بافت های شهری نیز شده است . این پژوهش بر آن است با نگاهی تحلیلی- محتوایی و با توجه به روش تحقیق علمی – توصیفی . پیمایشی خود از زاویه ای متفاوت به سیمای شهری توجه نماید و نقش و تأثیر آن را بر زندگی شهری و توسعه ترسیم کند. از اثبات رابطه بین متغیر توسعه و متغیر بهبود زندگی شهری سیمای شهری نیز در این مقاله مطرح شده که داده ها از طریق مشاهده جمع آوری شده و در مدلی اثباتی- مقایسه ای و توصیفی، طراحی و به آزمون گذارده شده اند. شهر ملایر علیرغم هزینه های زیادی که صرف زیباسازی و بهبود کیفیت زندگی آن می شود متناسب با انتظارات مردم طرح نشده است و لزوم بازنگری در نگرش برنامه ریزان شهری احساس می شود . همچنین این نتیجه حاصل شده است که زندگی شهری بدون برخورداری از یک سیمای شهری مناسب کیفیت زندگی مناسبی را در شهر ملایر به ارمغان نخواهد آورد . از آنجایکه ملایر دارای قابلیت های گردشگری وتوریستی است و با عنایت به اقلیم ، فرهنگ و موقعیت خود و تأثیراتی که این شهر در غرب کشور دارد به مقوله سیمای شهری و ساماندهی آن کمتر پرداخته شده است.

طی دهه های اخیر دگرگونی های اجتماعی-اقتصادی و سیاسی در سطح ملی و جهانی، زمینه ساز تغییر ماهیت روابط (پیوندهای) روستایی – شهری شده است. با شکل گیری روابط تازه، جریان های مختلفی بین شهر و روستا پدیدار شده است که از آن میان می توان به جریان افراد، نوآوری، تولید و جریان سرمایه اشاره نمود. امروزه، بررسی این جریان ها و تحلیل اثرات آن ها موردتوجه محققان قرارگرفته است. بنابراین؛ هدف تحقیق حاضر تحلیل اثرات روابط شهر و روستا در تنوع فعالیت های اقتصادی خانوارهای روستایی می باشد. نوع تحقیق کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی، تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) می باشد و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل، تحلیل تشخیصی و رگرسیون لجستیک) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای ساکن در 21 روستاهای پیراشهری شهر دهدشت با جمعیت 3538 خانوار است و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 347 نمونه انتخاب و نمونه گیری به صورت تصادفی انجام شده است. جهت تعریف عملیاتی روابط شهر و روستا سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و زیست محیطی از 43 شاخص و برای بررسی تنوع فعالیت های اقتصادی از 17 شاخص استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد بعد اقتصادی براساس مدل لجستیک با ضریب (687/0) روابط شهر و روستا دارای بیشترین تأثیر و بعد کالبدی با ضریب (201/0) دارای کمترین میزان تأثیر می باشد؛ بنابراین درنتیجه نهایی می توان گفت در محدوده موردمطالعه شاخص های بعد اقتصادی روابط شهر و روستا در ایجاد تنوع فعالیت های اقتصادی خانوارهای روستایی مؤثر می باشند.

بقا و ادامه حیات هر سکونتگاه روستایی وابسته به مسئله تولید است. به عبارت دیگر، بهره گیری و استفاده مناسب از فرصت های مناسب، همواره به عنوان یکی از پارامترهای اساسی توسعه انسانی مطرح بوده و هست. پتانسیل یابی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نقش قابل توجهی در پایداری جامعه روستایی بازی می نمایند و میزان نقش و مشارکت آن ها در بسیاری از فعالیت های اقتصادی، تولیدی و خدماتی در سطح بالایی است.هدف پژوهش حاضر شناسایی و توسعه کارآفرینی پایدار در روستاهای ساحلی قشم است. این پژوهش ازنظر هدف جزء تحقیقات کاربردی-بنیادی محسوب می گردد و ازنظر روش تحقیق یک تحقیق توصیفی- پیمایشی است . جامعه آماری این پژوهش را کلیه ساکنان درتمامی روستاهای ساحلی قشم تشکیل می دهند. بر اساس آمار موجود تعداد این ساکنان 39641 نفرمی باشد که با در نظرگیری و انتخاب 17روستا به روش نمونه گیری طبقه ای اشاره شده است که تعداد حجم نمونه که به میزان 322 نفر با استفاده از فرمول کوکران برآورد گردیده است. نتایج نشان می دهد آشنایی با نوآوری ها و نو پذیر بودن بهره برداران، میزان تجربه بهره برداران، اندازه جمعیت روستا، نگرش اعضای جوان خانواده نسبت به کاربری های جدید اراضی، کارآفرین بودن بهره برداران و میزان آگاهی و مهارت بهره برداران نسبت به کاربری های جدید اراضی پایین ترین اهمیت و اولویت را در بین گویه های عامل اجتماعی داشته اند. بخشی به منبع درآمد خانوار، دسترسی به فنّاوری های جدید، تأثیر کاربری های مختلف زمین در ایجاد فرصت های شغلی جدید، رونق گردشگری و قیمت زمین بالاترین اهمیت را در بین گویه های عوامل اقتصادی کسب کرده اند.گویه های میزان دسترسی به آب، نوع بافت خاک و کیفیت آب بیشترین اولویت را در بین گویه های عوامل زیست محیطی داشته اند. حفظ محیط زیست، پوشش گیاهی طبیعی منطقه و وجود رودخانه و مناطق تفرجگاهی کم اهمیت ترین گویه ها در بین گویه های عوامل زیست محیطی بوده اند.

آسیب پذیری سکونتگاه های انسانی متأثر از عوامل مختلفی است. آسیب هایی با منشا های مختلف اثرات متفاوتی را بر فضای سکونتگاهی انسان ها بر جای گذاشته اند، که البته میزان این اثرات در فضاهایی روستایی بیشتر بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی ناحیه تکاب انجام شده است. روش مورد استفاده کیفی و از نوع اکتشافی بوده است. جامعه آماری پژوهش حاضر خبرگان، کلیه مدیران و مردمان محلی سکونتگاه های روستایی ناحیه تکاب بوده است. نمونه گیری با استفاده از رویکرد هدفمند انجام گرفته است. برای تعیین حجم نمونه از اشباع نظری بهره گرفته شد به طوری که مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و در نهایت 30 مصاحبه صورت پذیرفت. روش تجزیه و تحلیل در این پژوهش روش تحلیل محتوا است. نتایج حاصل از مطالعات کیفی مشتمل بر 179 کد اولیه، 43 مفهوم، 16 مقوله فرعی و 3 مقوله اصلی بوده است. نتایج نشان داد که دگرگونی بسترهای مکانی – فضایی ناحیه تکاب در شکل پذیری آسیب های این ناحیه در قالب آسیب های محیطی (محدودیت منابع آب، بروز مخاطرات، آسیب های ناشی از معادن، قطعه قطعه شدن زمین های کشاورزی و پراکندگی) آسیب های اقتصادی (خام فروشی مواد اولیه، اشتغال، مشکلات فروش محصولات، پایین بودن خدمات و زیرساخت ها، سو مدیریت در بخش گردشگری و عدم حمایت از بافندگان فرش) و آسیب های اجتماعی (مهاجرت، مشارکت پایین مردم در امور روستا، پایین بودن سطح سواد بویژه زنان، مطالبه گر نبودن مردم و آسیب های ناشی از شبکه های اجتماعی) خود را نشان داده است.  

زﻧﺪﮔﯽ ﻋﺸﺎﯾﺮی  و شیوه کوچ نشینی به عنوان اولین نظام اجتماعی جامعه بشری ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻧﻈﺎم روﺳﺘﺎﻧﺸﯿﻨﯽ و ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ دﺷ ﻮاری ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻫﻤ ﺮاه  است. بنابراین از ﺳ ﻮی ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪرﯾ ﺰان و  ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺮﺑﻮطه، راﻫﺒﺮدﻫ ﺎی ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارﺗﻘﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ ﺷ ﯿﻮه از زﻧﺪﮔﯽ اراﺋ ﻪ شده که یکی از مهم ترین این راهبردها، اﺳﮑﺎن ﻋﺸﺎﯾﺮ است. در راستای این راهبرد، کانون های عشایری (هدایتی و حمایتی) متعددی با روندهای متفاوتی جهت اسکان عشایر داوطلب در سراسر نقاط عشایری ایجاد شده است. باتوجه به روند شکل گیری کانون های عشایری، میزان استقبال و رضایتمندی کوچندگان از این کانون ها متفاوت است. از این رو هدف از پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی روند شکل گیری کانون های عشایری و سنجش میزان استقبال و رضایتمندی کوچندگان ناحیه کوهرنگ (چهارمحال و بختیاری) است. روش شناسی تحقیق، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی با رویکرد پیمایشی است و جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای اسکان یافته عشایری در کانون های اسکان عشایر ناحیه کوهرنگ است. نتایج نشان می دهد که میزان مشارکت کوچندگان در اجرای طرح اسکان عشایر، در کانون های حمایتی بیشتر از کانون های هدایتی بوده و در بحث رضایتمندی نیز با توجه به نتایج آزمون تی-تک نمونه ای، میزان رضایتمندی و استقبال کوچندگان از کانون های حمایتی(95/3) بیشتر از کانون های هدایتی(26/3) ارزیابی شده است.

برنامه ریزی منطقه ای با هدف توسعه ی و کاهش نابرابری از موضوعات مهم در کشورهای در حال توسعه ی محسوب می شود. لازمه ی برنامه ریزی منطقه ای، شناسایی جایگاه مناطق نسبت به یکدیگر از لحاظ توسعه ی است. به همین جهت از جمله معیارهای معمول در برنامه ریزی منطقه ای، سنجش و رتبه بندی نواحی بر اساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه ی است. هدف از این پژوهش، ارزیابی درجه ی توسعه ی یافتگی شهرهای استان اردبیل بر اساس شاخص های خدمات شهری در سال 1392می باشد. جامعه آماری پژوهش، 22 شهر استان اردبیل را شامل می شود که بر اساس 8 شاخص رتبه بندی شده اند. با توجه به شاخص های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهش«توصیفی، تحلیلی» بوده و روش گردآوری اطلاعات و داده ها به صورت اسنادی می باشد. از این جهت شاخص های مورد مطالعه در مرحله ی اول با استفاده از روش نرم بی مقیاس شده و در مرحله ی دوم با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون وزن دهی می شوند. سپس با بهره گیری از مدل Topsis به رتبه بندی شهرهای استان پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از نرم افزار spss، رابطه خدمات شهری با جمعیت شهرهای استان اردبیل مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از آن است که از بعد خدمات شهری، شهر اردبیل رتبه ی اول و شهر انگوت رتبه ی آخر را به خود اختصاص داده است. همچنین در حال حاضر بین خدمات شهری و جمعیت شهرهای استان اردبیل رابطه ی معنی داری وجود دارد.  

روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق گردشگران منطقه موردمطالعه می باشند. جهت تعیین تعداد نمونه تحقیق با توجه به نامعلوم بودن تعداد جامعه آماری، تعداد نمونه لازم 385 پرسشنامه به دست آمد. همچنین به منظور تحلیل داده ها از آزمون آماری تحلیل عاملی، T تک نمونه ای و از معادلات ساختاری در محیط نرم افزار Amos Graphics استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که با استفاده از آزمون تحلیل عاملی به منظور ارزیابی کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری هفت عوامل عملکردی ساختاری، پویایی محیط، جاذبه های گردشگری، پویایی بصری، محیط اجتماعی بافت و شبکه ارتباطی و زیست محیطی به عنوان عوامل مؤثر کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری روستایی موردمطالعه شناسایی شدند؛ همچنین نتایج آزمونT تک نمونه ای، برای محاسبه نمره نهایی میزان رضایتمندی از کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری، با مقدار (28/2) در وضعیت نامطلوب و غیرقابل قبول بوده است. همچنین نتایج تحلیل معادلات ساختاری مرتبه دوم نشان داد که عامل عملکردی – ساختاری با 80 درصد دارای بیشترین بار عاملی هست و نتایج نهایی مدل معادلات ساختاری نشان می دهد که کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری تأثیر ناچیزی با ضریب 14/0 بر رضایتمندی گردشگران دارند و در بین عامل های پنهان کیفیت محیطی عامل جاذبه های گردشگری با 83/0 بیشترین نقش را داشته است.

  جهانشهرها به مثابه پدیده های سیاسی - فضایی، بر روابط و قدرت سیاسی یکدیگر در چهارچوب ژئوپلیتیک جهانی شدن در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی اثر می گذارند. این فضای رقابتی از طریق ایجاد اقتصاد بازار آزاد، جریان سرمایه و کالا، دیپلماسی شهری، روابط بین الملل، حوزه نفوذ جهانشهرها در بستر جهانی شدن تحقق می یابد و شبکه ای از سلسله مراتب جهانشهرها را به وجود می آورد. در جریان این تحولات، دو قطب متضاد با فضای ژئوپلیتیکی متفاوت از جهانشهرهای برتر مانند لندن، نیویورک و توکیو و جهانشهرهای سیاه چاله ای منجمله تهران، علی رغم برخورداری از موقعیت ژئوپلیتیک برتر، همچنان در انزوا به سر می برند و در فرآیندهای ژئوپلیتیک جهانی شدن سهم عمده ای ندارند. هدف از این پژوهش، بررسی روابط و میزان تأثیرپذیری تهران از ژئوپلیتیک جهانی شدن و تحولات اقتصادی آن(رفع محرومیت و افزایش رفاه اجتماعی) در جریان رقابت پذیری، روابط سیاسی و دیپلماتیک با سایر جهانشهرهاست. روش تحقیق براساس ماهیت نظری آن تاریخی و توصیفی_ تحلیلی و برپایه ی مدل تحلیلی SWOT (سه معیار عمده ژئوپلیتیک جهانی شدن، رقابت اقتصادی و عوامل دیپلماسی شهری) است. یافته های پژوهش نشان می دهد جهانشهرهای خاورمیانه مانند استانبول، ابوظبی، قاهره، دبی و ریاض با درک وضعیت ژئوپلیتیک جهانی شدن با سایر جهانشهرهای قدرتمند(آلفا، بتا و گاما) توانسته اند تا حدودی جایگاه مناسب تری در سلسله مراتبی جهانشهرهای جهان نسبت به تهران بیابند. در پایان نیز به منظور ایجاد اصلاح در مناسبات سیاسی_اقتصادی تهران با کشورهای خاورمیانه و کشورهای غربی در بستر ژئوپلتیک جهانی شدن، پیشنهادهایی ارائه شده است.

مقدمه:   یکی از اهداف مهم برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تأمین مناسب خدمات عمومی است. خدمات آموزشی به عنوان یکی از اساسی ترین خدمات شهری است که با رشد شتابان جمعیت هماهنگی نداشته و سطوح اختصاص یافته به این خدمات، کمتر از نیاز جمعیت لازم تعلیم است. نتیجه چنین کمبودی کاهش سرانه فضاهای آموزشی و از طرف دیگر توزیع نامتعادل مکانی - فضایی مراکز آموزشی و نهایتا تقلیل مطلوبیت و کارایی این فضاها است. هدف:  هدف از پژوهش حاضر سنجش و مکان یابی بهینه کاربری آموزش عالی در راستای توسعه پایدار در شهر ساری می باشد. روش شناسی:   این پژوهش از بعد هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و میدانی که با هدف مکان یابی مؤسسات آموزش عالی به منظور توسعه پایدار شهر ساری صورت پذیرفته و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری بعنوان نمونه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است. در روش میدانی با توزیع پرسشنامه میان 20 متخصص شهرسازی و جغرافیا و برنامه ریزی شهری (11 نفر دکتری و 9 نفر کارشناسی ارشد) که 57 درصد پاسخ دهندگان و 15 متخصص معماری (9 نفر دکتری و 6 نفر کارشناسی ارشد) که 43 درصد پاسخ دهندگان را شکل داده اند. بدین منظور برای وزن دهی و تعیین اندازه اثر متغیرهای مورد مطالعه در هدف نهایی پژوهش، از مدل FAHP استفاده شده است. برای تهیه لایه نهایی با استفاده از گزینه Raster Calculator و استفاده از عمل گر جمع، لایه ها به روش همپوشانی با یکدیگر تلفیق شده است. در گام بعد مکان های پیشنهادی، طبق اهمیت معیارهای مدنظر مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته و ماتریس گزینه ها نسبت به زیرمعیارها تشکیل و وزن آنها به دست آمده است. سپس با به دست آوردن وزن نهایی گزینه ها، زمینی که بیشترین سازگاری را با معیارهای موردنظر داشته است، به عنوان بهترین گزینه انتخاب گردید. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو پژوهش حاضر شهر ساری می باشد که کاربری آموزش عالی در این شهر مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها و بحث:   معیارهای مورد نیاز برای انتخاب مکان مناسب برای کاربری آموزش عالی به سه بخش کلی بعد محیطی - اکولوژیکی، بعد فرهنگی - اجتماعی و بعد کالبدی- فیزیکی تقسیم شده است. بر اساس تحلیل پاسخ های حاصل از پرسشنامه ها، زیرمعیار «گسل» در معیار محیطی اکولوژیکی، زیرمعیار «مجاورت با سایر مراکز دانشگاهی» در معیار فرهنگی اجتماعی و زیرمعیار «نزدیکی به شبکه دسترسی» در معیار کالبدی فیزیکی، از ارجحیت بالاتری نسبت به دیگر معیارها برخوردار هستند و در مکان یابی مراکز آموزش عالی توجه بیشتری را می طلبند. اراضی متعلق به کاربری آموزش عالی با مساحت بالای سه هزار مترمربع در سطح شهر ساری که نزدیک به مرکز شهر ساری بوده، جهت ارزیابی و بهینه سازی فضای این کاربری مورد بررسی قرار گرفته و انتخاب شده اند. از میان شش زمین انتخابی، زمین B که دارای بیشترین وزن می باشد، سازگاری بیشتری را با زیرمعیارهای موردنظر دارد. از این رو می توان بین شش زمین مورد بررسی، زمین B را برای کاربری آموزش عالی (دانشگاه آزاد اسلامی) مناسب تر دانست. نتیجه گیری:  نتایج تحلیل FAHP در ارتباط با مکان کاربری آموزش عالی (دانشگاه آزاد اسلامی) در سطح شهر ساری مشخص کرده است که زمین B بیشترین سازگاری را با معیارهای مورد پژوهش داشته و نسبت به پنج گزینه دیگر، بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است.

گسترش شهر نشینی از علل مهم شکل گیری گردشگری قلمداد میشود .گردشگری (توریسم یا جهانگردی )پدیده ای است که از دیر زمان با اشکال خاص خود در جوامع انسانی وجود داشته و به تدریج با تحولات تاریخی ،مراحل تکامل خود را تا عصر حاضر طی نموده است . این پدیده عموما بر پایه سفر و جابجایی بنا شده که خود ،زاده ی نیازهای گوناگون روانی ،فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی انسان است. توسعه گردشگری و به خصوص افزایش تعداد جهانگردان ،باعث رونق طیف وسیعی از فعالیت های اقتصادی کشور یا منطقه میزبان می شود(کارگر،39،1386).با توجه به اهمیت این موضوع در عصر حاضر و قدمت شهرستان نهاوند که گفته می شود به 3500 تا 4500 سال قبل از میلاد بر میگردد؛متاسفانه در زمینه ی گردشگری داخلی و خارجی پیشرفتی نداشته است و در زمینه تبلیغات و شناساندن این شهر به عنوان یکی ازمراکز گردشگری منطقه اقداماتی در خور انجام نشده است.بنابر این نیاز به برنامه ریزی های مناسب و توجه بیشتر  در زمینه ی توسعه گردشگری در این شهرستان ضروری می نماید، با توجه به کلیات گفته شده پژوهش حاضر به آسیب شناسی توسعه گردشگری شهرستان نهاوند می پردازد که بتوان با بررسی علل توسعه نیافتگی گردشگری شهرستان نهاوند به راه حلی برای توسعه هر چه بیشتر گردشگری این شهرستان رسید. لذامساله اصلی این پژوهش این است که چرا این شهرستان علیرغم داشتن توانهای متعدد ومتنوع گردشگری ناشناخته مانده و از فاکتورهای توسعه فاصله گرفته است.در این پژوهش سعی شده تا تعریفی کلی از گردشگری،توسعه پایداروآسیب شناسی گردشگری در ایران ذکر شود.سپس خلاصه ای در مورد شهرستان نهاوند از ابعاد تاریخی و جغرا فیایی و جاذبه های موجود در آن  گفته شود.و در آخر یافته های موجود با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و به اسیب شناسی توسعه گردشگری شهرستان نهاوند پرداخته است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر نقش جمعیت روستایی در تأمین امنیت کلان شهر تهران با رویکرد پدافند غیر عامل صورت گرفته است. هدف از این تحقیق بیان اهمیت جمعیت روستایی در تأمین امنیت داخلی کشور باتوجه به ویژگی های توپوگرافی وژئوپلیتیک اطراف کلان شهر تهران است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با تأکید بر یافته های مطالعات میدانی بوده و از مدل تحلیلی سوات برای بررسی ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق روستاییان ساکن در دهستان سولقان تهران هستند که نمونه گیری آن ها به صورت تصادفی بوده است. از ابزارهای تحقیقی همچون مشاهده، مباحثه، مصاحبه، وروش پیمایشی و مطالعات کتابخانه ای برای تهیه داده ها استفاده شده است .در این بررسی وزن ژئوپلیتیک جمعیت روستایی به عنوان متغیر مستقل و امنیت داخلی به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه ی نهایی این بررسی گویای تأثیر مستقیم نقش مردم روستایی در تأمین امنیت شهری با رویکرد پدافند غیر عامل است.