منصور میراحمدی

منصور میراحمدی

مدرک تحصیلی: استاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۱ مورد.
۲۱.

تبیین اختلاف آراءِ علامه نائینی و امام خمینی(ره) در مقوله ولایت فقیه در نظریه تفسیریِ اِریک هِرش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ولایت فقیه محقق نائینی امام خمینی اریک هرش تفسیر بازشناسانه ژانر درونی افق معنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 229 تعداد دانلود : 134
    اختلاف در آراء فقیهان در باب «ولایت فقیه و حدود آن» از عمده ترین مناقشات فقهی در سده ی اخیر بوده است. در این میان به نظر می رسد رویکردها و نظریات تفسیری کلاسیک در غرب ظرفیت بدیعی برای توضیح و تبیین علل شکل گیری این اختلافات از نظرگاهی نو به این آراء دارند. این نوشتار در پی آن است که اختلاف آراءِ مرحوم نائینی و امام خمینی(ره) در مقوله ی ولایت فقیه را با بهره گیری از دستاوردهای نظریه ی «تفسیر بازشناسانه» اِریک هِرش، متفکر متأخّر هرمنوتیک کلاسیک، به کنکاش بگذارد. پژوهش حاضر با عیان سازی مفروضات دو فقیه و بررسی دلالت روایات مشهور وارده در ولایت فقیه از نگاه آنان به روش تحلیل محتوای کیفی متون ایشان، در نهایت علت اصلی اختلاف آراء را تفاوت در تلقّی آن دو از «ژانر درونی» روایات محلّ رجوع و تفاوت در «افق معنایی» موردانتظار دو مفسر از متن روایات، به عنوان دو مفهوم کلیدی در نظریه هرِش، قلمداد می کند. 
۲۲.

درآمدی انتقادی بر نظریه امتناع تفکر در فرهنگ دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آرامش دوستدار تفکر عقب ماندگی فرهنگ دینی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 436 تعداد دانلود : 16
مشغله ذهنی عمده آرامش دوستداراثبات عقیم بودن فرهنگ دینی است و اینکه دین هرچه که باشد نه تنها نمی تواند مولد اندیشه و تفکر باشد، بلکه آن را در نطفه می کشد. این متفکر چنان که خود می گوید در تلاش است در دوره ها و پدیده های مهمی از ایران باستان و ایران اسلامی بنگرد و با تحلیل کاویده ها و نگریسته ها، فرهنگمان را چنان به ما بشناساند که تاکنون برایمان ناشناخته مانده است. بر این اساس او بر این باور است نخستین و تنها مشکل جدی در خودشناسی فرهنگی ما، مقاومت درونیِ جامعه ما در برابر شناختِ خود است که این مقاومت، خود یکی از عوارض فرهنگ دینی است. این نوشتار، ضمن ارائه گزارشی از آراء آرامش دوستدار، تلاش می کند این دیدگاه را با سنجه واقعیات تاریخی و اجتماعی، عیارسنجی کند. از این رو جنبه «نقضی» در این نقد برجسته است و بیشتر به شواهدی پرداخته شده است که نظریه امتناع تفکر در فرهنگ دینی را نقض می کند.
۲۳.

مبانی فکری سیاست نامه نویسی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فر ایزدی عدالت توأمانی دین و سیاست اَشَه شاه آرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 129 تعداد دانلود : 418
این مقاله با فرض گرفتن جریانی به نام «سیاست نامه نویسی» در تاریخ اندیشه سیاسی سده های میانه ایران، به دنبال آن است تا مبانی فکری این جریان اندیشه را بازخوانی کند. ازاین رو، با برشمردن پنج مؤلفه بنیادین، بر آن است تا وجوه مفهومی و معنایی آنها را در متون موسوم به خدای نامه ها و سیاست نامه ها مشخص نماید. این پنج مؤلفه عبارت اند از: فرّ ایزدی، عدالت، توأمانی دین و سیاست، اَشَه، و شاه آرمانی. در این راستا، مقاله کوشیده است تا نه تنها این مفاهیم را برای کشف سازه های استدلالی شان درون کاوی کند، بلکه می خواهد چگونگی وابستگی و پیوستگی این مفاهیم را به یکدیگر نشان دهد. فرضیه این مقاله آن است که مجموعه این مفاهیم مؤلفه هایی جدا از یکدیگر نیستند، بلکه خوشه ای مفهومی اند که در ارتباطی نظام مند با همدیگر قرار دارند؛ به نحوی که در هر مفهوم هاله ای از معانی دیگر مفهوم ها حضوری نامحسوس، ولی درعین حال قابل شناسایی دارد.  
۲۴.

روش شناسی فهم اندیشه سیاسی: اشتراوس و اسکینر (مقایسه ای انتقادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روش شناسی تفسیر اندیشه سیاسی اشتراوس اسکینر طباطبائی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 372 تعداد دانلود : 641
پرسش از تفسیر اندیشه سیاسی در کانون این مقاله قرار دارد. برای تفسیر اندیشه سیاسی چند شیوه مسلط وجود دارد؛ از جمله: کشف سازه منطقی متن، تحلیل گفتمان و روش های هرمنوتیکی. روش های هرمنوتیکی نیز خود به دو دسته کلان رویکردهای متن گرا و بافت گرا تقسیم می شوند. در بُعد نظری، مقاله کوشیده است تا با تمرکز بر روشِ تفسیر هرمنوتیکیِ متن، روش دو تن از مفسرین شاخص معاصر (اشتراوس و اسکینر) را با یکدیگر مقایسه انتقادی کند و ضمن شرح آرای روش شناختی-تفسیری اشتراوس، از مکتب تفسیری متن گرایی، انتقادات اسکینر علیه مکتب متن گرایی، عموماً و اشتراوس،خصوصاً را برشمارد و در نهایت توصیفی از روشِ اسکینر را ارائه کند. مقاله برای فهم بهتر انتقادات اسکینر علیه مکتب اشتراوس نمونه ای از تاریخ نگاری اشتراوسی اندیشه را از آرای تفاسیری طباطبایی ذکر کرده و چگونگی کاربرد روش اشتراوس و معایب احتمالی آن را مختصراً نشان داده است. هدف مقاله توصیف نظری و مقایسه تطبیقی دو شیوه تفسیر اندیشه سیاسی است، کاری که برای تاریخ نگاری اندیشه اهمیت به سزایی دارد. مقاله نهایتاً به این جمع بندی رسیده که در قرائت متن گرا از آرای سیاسی کاستی هایی وجود دارد که می توان با کاربست روش اسکینری برخی از آن ها را جبران کرد.
۲۵.

تحلیل گفتمان مناظره ها و مجادله های حضرت رضا (ع) با دگرهای گفتمانی (مبانی قرآنی کلامی ساخت بندی هویت اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساخت بندی و شالوده شکنی هویت دگرسازی مجادله احسن هویت اسلامی و شیعی مناظرات حضرت رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 845 تعداد دانلود : 178
عصر حضرت رضا(ع) صحنه برآمدن جریان ها و گفتمان های بسیاری در جهان اسلام است. این گفتمان ها در دو سطح درون گفتمانی و برون گفتمانی قابل تشخیص هستند. امام هشتم(ع) به واسطه مواجهه با موج گسترده این فرقه ها و (خرده)گفتمان ها و لزوم روشن کردن افکار مسلمانان، به انجام مناظرات و مقابله های فراوانی مبادرت کردند. این پژوهش به دنبال آن است تا ضمن تحلیل گفتمان مناظرات و کیفیت مجادله ایشان با گفتمان های رقیب، اصول حاکم بر خوشه نشانگان هویت سازانه- دگرسازانه ایشان را فراچنگ آورد و نسبت میان آن با مبانی رهیافت قرآنی را بررسی کند. جستار پیش رو بر آن است تا منطق روش شناختی حاکم بر گفتمان مناظرات و مباحثات امام رضا (ع) در حوزه تعیین مرزهای هویتی را مورد واکاوی و پرسش قرار دهد. برپایه فرضیه مقدماتی، رویکرد گفتمان حضرت مبتنی بر اصول کلامی و استوار بر منطق، مولفه ها و ابزارهای نظری و عملی مندرج در قرآن و سنت نبوی مانند احترام و اخلاق گرایی، جدال احسن (متضاد با مراء)، مؤلفه القلوب، حکمت و موعظه حسنه، مدارا، اجاره و امان دادن، اصالت برهان، ارجاع به فطرت و سرشت پاک بشری، توسل به ادله و مبادی مشترک، احسان و کرامت و... است. در این نوشتار کوشیده می شود با کاربست چارچوب روش شناختی نظریه تحلیل گفتمان، مبانی و سامانه نشانگانی گفتمان رضوی در مناظره و مقابله با گفتمان های رقیب ارائه و از رهگذر آن مبانی هویتی- دگرسازانه در اندیشه ایشان به دست داده شود.
۲۶.

ظرفیت های «عصبیت» برای تبیین نظریِ پدیده های سیاسی-اجتماعی در جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن خلدون بحران در کاربست نظریة ابن خلدون جامعه شناسی سیاسی نوخلدونی ظرفیت پژوهشیِ مفهوم عصبیت تحول مفهوم عصبیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 270 تعداد دانلود : 289
اندیشة اجتماعی ابن خلدون پس از بازیابی در قرن نوزدهم همواره موضوع بحث و اختلاف نظر محققان و مفسران غربی و غیرغربی بوده است؛ هم از این حیث که آیا می توان او را بنیان گذار جامعه شناسی دانست و هم از این جنبه که چگونه می توان با استفاده از نظریات وی، مکتبی غیرغربی در جامعه شناسی تأسیس کرد. به موازات مباحث فوق، تلاش هایی برای کاربست مفهوم عصبیت در خصوص پدیده های معاصر صورت گرفته که برخی از آن ها نیز در قالب تلفیق آراء وی با نظریات معاصر بوده است. پژوهش حاضر ابتدا با رویکردی فرانظری و با تأکید بر ویژگی های پارادایمی و ابعاد معرفت شناختی، به مطالعه شماری از تفاسیر، کاربست ها و تلفیق های نظری می پردازد که بر مبنای نظریه عصبیت ابن خلدون صورت گرفته اند تا محدودیت ها، ظرفیت ها و حوزه های پژوهشی مرتبط با این مفهوم را آشکار سازد. در انتها، پیشنهادهایی برای چگونگی کاربست این مفهوم در پدیده های سیاسی-اجتماعی معاصر و تلفیق آن با نظریات جدید ارائه می شود.
۲۷.

گفتمان سلفی معاصر در جهان عرب؛ زمینه های خیزش و منظومه معنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفتمان سلفی معاصر زمینه ها منظومة معنایی تحلیل گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 817 تعداد دانلود : 583
گفتمان سلفی با وجود آن که با منازعة درون گفتمانی و برون گفتمانی درگیر است، اما از زمان وقوع جنبش های انقلابی عربی تاکنون توانسته از حوزة گفتمان گونگی خارج شود. این که کدام زمینه ها باعث خارج شدن گفتمان سلفی از حاشیه شده و منظومة معنایی و موانع فراروی تبدیل این گفتمان به گفتمان مسلط چیست، سؤال اصلی مقالة حاضر است. فرضیة این مقاله این است که کنش گران گفتمان سلفی، طی یک دهة اخیر، با استفاده از فرصت های معناساز مهمی چون شکست پروژه انقلاب و وحدت عربی، شکست از اسرائیل، تقویت اقتدارگرایی و فاصله گرفتن از دموکراسی و حرکت به سمت نظام سرمایه داری لیبرال، حمایت برخی حکومت های عربی و نیز انقلاب ارتباطات، از حاشیه به متن آمده اند و با تکیه بر مبانی فقهی گفتمان سلفی، اعتبار و دست رسی این گفتمان را گسترش داده، نظام معنایی نسبتاً منسجمی ارائه کرده، بخش زیادی از جوامع عربی را سوژة خود ساخته یا برخی دیگر را دچار چندپارگی هویتی کرده و از سوژگی گفتمان های سیاسی رقیب خارج کرده اند. سلفیهتوانسته است با مفصل بندی دال های «اجتهاد»، «اتباع»، «نص»، «سلف صالح»، «سنت نبوی»، «نجات مؤمنان» و «تکفیر»، پیرامون دال مرکزی «توحید»، گفتمانی منسجم و متمایز از سایر گفتمان های موجود در عرصة جهان عرب ایجاد کرده و با بهره گیری از زمینه های اجتماعی و سیاسی و حمایت های حکومت های عربی، سوژه های بیش تری را به سوی خود جذب کند. اما این گفتمان، در درون با منازعات داخلی جدی روبه رو بوده و خرده گفتمان هایی متفاوت با تفاسیری متناقض از آن، سر برآورده اند. ضعف برخی از تزهای سلفی و ناتوانی آن در همراهی با خیزش فکری و رقابت فرهنگی، به ویژه در دوران جهانی شدن و سرعت و انقلاب اطلاعاتی، چالش های عمدة پیش روی سلفیه است. این گفتمان، به جای آن که برای حل مشکلات زندگان تلاش کند، در حل مشکلات مردگان باقی مانده است.  ابزار تحلیل در این پژوهش، منظومة مفاهیم تحلیل گفتمان لاکلاو و موفهاست.
۲۸.

آخوند خراسانی، فقه و امر سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آخوند خراسانی فقه امرسیاسی ولایت فقیه مشروطیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 289 تعداد دانلود : 573
آخوند خراسانی، اندیشمندی اصولی است که با نگرشی عقل گرایانه به تأمل اجتهادی درباره امر سیاسی می پردازد. مقاله حاضر، با اشاره به بسترهای عینی و فکری اندیشه ورزی فقهی سیاسی وی، تلاش دارد به منطق درونی اندیشه فقهی سیاسی وی راه یافته و از این طریق پیوند فقه و امر سیاسی را نشان دهد. نگارنده به طور مشخص دیدگاه فقهی وی در باره ولایت فقیه و مشروطیت را به مثابه مهم ترین مصادیق امر سیاسی  این دوره بررسی کرده و بر این باور است که دیدگاه وی در این باره با نگرش اصولی و فقهی وی سازگاری دارد.
۲۹.

فقهِ روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فقه روابط بین الملل فقه سیاسی فقه روابط بین الملل امت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 949 تعداد دانلود : 172
گرچه روابط بین المللی،قدمتی چند سده دارد اما علم روابط بین الملل، امری واقعی و جدید است و اینک، در قواره یک دانش و رشته علمی خاص به نام روابط بین الملل،تجلی یافته و به جهت همین تازگی، زوایا و ابعاد آن به ویژه در عرصه فقه، آشکار نشده، عرصه ای که مورد واکاوی های علمی قرار نگرفته و در نتیجه با این پرسش مواجه هستیم که آیا می توان از فقهِ روابط بین الملل سخن گفت؟(سئوال)نگارنده با توجه به ظرفیت های فقه معتقد است که امکان پرداختن فقه به روابط بین الملل وجود داشته، البته این امر به مفهوم نادیده انگاشتن نیاز به دانش روابط بین الملل نیست.(فرضیه) بنابراین،نگارنده می خواهد نشان دهد: فقه روابط بین الملل شاخه ای از فقه است که با تکیه بر مبانی خاص و با به کارگیری الگوی روشی معینی عهده دار تنظیم روابط بین الملل امت اسلامی است(هدف) که تنها با عرضه تعریف فقه روابط بین الملل،روش و غایت آن، قابل دسترسی است.(روش)برخورداری جایگاه خاص فقهِ روابط بین الملل در نظریه پردازی اسلامی، امکان نامیدن آن به عنوان قواعد و قوانین شرعی ناظر به روابط امت اسلامی و  انحصاری دانستن آن برای فقه بدون نادیده انگاشتن دیگر دانش های سیاسی اسلامی در نظریه پردازی  اسلامی روابط بین الملل نکات مورد تأکید مقاله حاضر است. (یافته)
۳۰.

ایدئولوژی سیدقطب و اسلام رادیکال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسطوره حاکمیت جهاد جاهلیت جماعت مدل ذهنی اسلام رادیکال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 745
در حال حاضر گروه های افراطی و سازمان های تروریستیِ فعال در جهان اسلام، از روش ها و شیوه هایی استفاده می کنند که به هیچ عنوان قابل انطباق با آموزه های اسلام نیست. این در حالی است که این سازمان ها، اعمال خویش را تنها شکل صحیح احیای اصول اسلام تلقی می کنند. فعالیت گروه های تروریستی تاکنون از منظرهای مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در این مجال، فرآیند گسترش توده ای این افکار از طریق بازخوانی روند تدوین و تکوین آنها صورت می گیرد. در پرتو رمز گشایی از اسطوره های سید قطب، فرصت ها و محدودیت های اندیشه وی در تکوین سازه ذهنی اسلام گرایان رادیکال تحلیل می شود و تحلیل فنی جهان بینی و استعاره های سید قطب، استعداد محیط نهادی شکل گرفته در خاور میانه را در ایجاد و باز تولید بنیادگرایی و تروریسم مشخص می سازد.
۳۱.

اصول و مبانی تربیت سیاسی در متون و منابع دینی

۳۳.

بنیان های نظری گسست از سنت در جریان نواندیشی دینی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نواندیشی دینی، نوگرایی دینی، رادیکالیسم، مدرنیته، سنت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 807 تعداد دانلود : 359
اگر بتوان جریان های اسلامی شکل گرفته در دوران معاصر را از منظر رابطه دین و مدرنیته در سه جریان نواندیشی دینی، نوگرایی دینی و رادیکالیسم دینی، صورت بندی کرد؛ نواندیشی دینی جریانی فکری است که در فرایند رویارویی با مدرنیته و تلاش برای سازگار ساختن سنت فکری- دینی به آن، به گذار از سنت مذکور با نوعی شالوده شکنی فهم سنتی از دین می پردازد. نواندیشان دینی با اذعان به ناسازگاری درک گذشته از دین با مدرنیته، خصایص و الزامات آن، و با تاثیرپذیری از مبانی معرفتی و روشی مدرنیته، فهم جدیدی از دین ارائه کرده که حاصل آن گذار از سنت فکری دینی در جوامع اسلامی است. این گذار بر بنیان های نظری خاصی مبتنی است که به توضیح و تبیین آن پرداخته می شود. بیان این اصول از حیث زمینه سازی برای نقد بعدی آن ها ضروری است.
۳۴.

امامت و مولفه های دموکراسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: امامت فردگرایی دموکراسی مؤلفه‌های ذاتی و زمینه‌ای اقتدار جمعی مشارکت مردمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 51 تعداد دانلود : 170
امامت، رکن اساسی اندیشه سیاسی شیعه است و هر گونه‌نظریه پردازی درباره نظام سیاسی شیعه در دوران غیبت در نسبت با آن معنا می یابد. بر این اساس، در این مقاله، تلاش می شود با تحلیل مفهومی دموکراسی و توضیح مؤلفه‌های ذاتی و زمینه ای آن به نسبت سنجی امامت با مؤلفه‌های یاد شده پرداخته شود. از دیدگاه مقاله حاضر، امامت با مؤلفه‌های ذاتی دموکراسی سازگاری دارد، ولی مؤلفه‌های زمینه‌ای آن را بر نمی‌تابد. ازاین رو، در دو بخش جداگانه با توضیح مقصود خود ازمؤلفه‌های ذاتی و زمینه‌ای برمبنای تحلیل مفهومی دموکراسی، به نسبت سنجی یاد شده پرداخته می‌شود
۳۶.

نظریه انتقادی نو ، نظم دموکراتیک مشورتی و الگوی مردم سالاری دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: لیبرال دموکراسی مردم سالاری دینی نظم سلطانی نظریه انتقادی نو نظم دموکراتیک مشورتی دولت سکولار اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 142 تعداد دانلود : 757
الگوی مردم سالاری دینی از ظرفیت انتقادی خاصی نسبت به الگوهای نظری نظام سیاسی برخوردار می باشد. مقاله حاضر، با الهام از آموزه های نظریه انتقادی نو و تبیین ظرفیت انتقادی الگوی نظم دموکراتیک مشورتی به مثابه حاصل نظریه انتقادی نو، ابتدا به تبیین همسویی ها و قرابت های نظری الگوی نظم دموکراتیک مشورتی با الگوی مردم سالاری دینی پرداخته، سپس با مقایسه الگوی مردم سالاری دینی با چهار الگوی نظم سلطانی، سکولار اسلامی، لیبرال دموکراسی و نظم دموکراتیک، بر ظرفیت انتقادی الگوی مردم سالاری دینی و افزون بودن آن نسبت به نظم دموکراتیک مشورتی، استدلال نموده است. هدف اصلی مقاله افکندن پرتوی روشن بر ایده «ضرورت» مردم سالاری دینی برای کشور های اسلامی در شرایط کنونی جهان اسلام است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان