اردشیر انتظاری

اردشیر انتظاری

مدرک تحصیلی: دانشیار رشته جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
پست الکترونیکی: ali@entezari.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

رابطه فضای مجازی و عام گرایی کاربران اینترنت در میان کارکنان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات (کتاب سابق) سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۹۰)

کلید واژه ها: هویت اینترنت پست مدرنیسم مدرنیسم عام گرایی خاص گرایی شبکه فضای مجازی اطلاع رسانی ساختار ریشه ای ـ درختی ساختار ریزومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵۷ تعداد دانلود : ۸۱۲
هدف: برپایه آراء مارشال مک لوهان، سورن کییرکگور، ژیل دولوز، مانوئل کاستلز، هربرت دریفوس و دیگر فیلسوفان و جامعه شناسان و دانشمندان علوم ارتباطات و اطلاع رسانی، مدلی مفهومی براساس سه نوع ساختار تاریخی ذهن و توصیف ویژگی های هر یک و نقش فناوری های نوین شبکه ای در تغییر ماهوی ذهن انسان ارائه شده تا برای درک تأثیرات فضای شبکه ای بر عام گرایی مخاطبان و کاهش گرایش های خاص گرایانه در میان آنها در مطالعات آینده نگرانه به کار برده شود. روش/ رویکرد پژوهش: براساس آرای صاحبنظران فوق، تعدادی شاخص برای عام گرایی و خاص گرایی تعریف و برمبنای آنها گویه هایی برای سنجش نگرش ها استخراج شد. پرسشنامه نهایی، سابقه، کمیّت و کیفیت حضور افراد را در فضای اینترنت سنجید و گرایش های خاص گرایانه و عام گرایانه آنها را منطبق بر ساختار طیف لیکرت اندازه گیری کرد. یافته ها: میزان و شدت قرارگیری در معرض شبکه جهانی اطلاعات، بر رشد عام گرایی در مقابل خاص گرایی اثرگذار است، گرچه این اثرگذاری شدت قابل توجهی را نشان نمی دهد. نتیجه گیری: عوامل متعددی بر عام گرایی و خاص گرایی افراد اثرگذارند و رشد فضای شبکه ای، یکی از مهم ترین آنهاست که علاوه بر آثاری که محتوای اطلاعاتی این شبکه ها دارند، بخشی از این اثر به ماهیت و ساختار بنیادینِ شبکه برمی گردد و پژواک نظریه معروف مک لوهان را که «رسانه، همان پیام است»، در مورد شبکه های اطلاعاتی جدید طنین می افکند.
۲.

عوامل مؤثر بر افزایش سن ازدواج جوانان در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۳ 201-269

کلید واژه ها: جوانان فضای همسرگزینی پایگاه اجتماعی - اقتصادی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۸۴۹
وضعیت ساختاری و کارکردی خانواده در ایران در حال تغییر است. از جمله تغییرات مهم، افزایش سن ازدواج جوانان است. مطالعه این تغییر به عنوان شاخصی برای به تعویق افتادن تشکیل خانواده از اهمیت بسیاری برخوردار است. در پژوهش حاضر برای تبیین تأخیر سن ازدواج جوانان، علیرغم توجه به عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه، به بررسی وضعیت فضای همسرگزینی پرداخته شده است. برای استخراج فرضیه های پژوهش از نظریه های گذار دوم جمعیتی، تحول فرهنگی اینگلهارت، نوسازی و فضای همسرگزینی استفاده شده است.روش پژوهش پیمایشی بوده و جمعیت آماری آن کلیه جوانان در حین ازدواج شهر تهران (سال ۱۳۹۴) است. از شیوه نمونه گیری چند مرحله ای استفاده گردیده و حجم نمونه برابر با 379 برآورد شد. نتایج نشان می دهد پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده دختر با ضریب 40/0، پایگاه اجتماعی– اقتصادی دختران جوان با ضریب 25/0- و عدم دسترسی به فضا های همسرگزینی با ضریب 19/0 بیشترین تأثیر را بر افزایش سن ازدواج دختران دارد. همچنین پایگاه اجتماعی اقتصادی پسران با ضریب به طور مستقیم بر افزایش سن ازدواج آنها تأثیر می گذارد. به عبارتی با بالاتر رفتن میزان تحصیلات، درآمد و منزلت شغلی پسران، سن ازدواج آنها افزایش می یابد. نتایج نشان می دهد پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده دختران و پایگاه اقتصادی اجتماعی پسران جوان بیشترین تأثیر را بر افزایش سن ازدواج آنها دارد. در مجموع می توان نتیجه گرفت که وجود رابطه معکوس بین پایگاه اجتماعی اقتصادی با سن ازدواج بیانگر تغییر در سبک زندگی خانواده و نظام ارزش های اجتماعی است.
۳.

رابطه تصور باز بودن ساختاری با گرایش به گروه های مرجع غیر بومی : مقایسه ای بین محیط های واقعی و مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی علامه ۱۳۸۶ شماره ۳۸و۳۹

کلید واژه ها: محیط مجازی گروه های مرجع غیر بومی محیط واقعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۹
"گرایش به گروه هاى مرجع غیربومى، از موضوعات مهمى است که همواره مورد توجه جامعه شناسان و روان شناسان قرار داشته است. این مقاله برمبناى پژوهشى است که طى آن تلاش شده است بر اساس نظریه گروه مرجع مرتن، رابطه متغیر «تصور باز بودن ساختارى» با گرایش به گروه هاى مرجع غیربومى، بررسى شود. این پژوهش با راهبرد پیمایش مقایسه اى مجازى ـ واقعى در دو جامعه آمارى واقعى (دانشجویان) و مجازى (اعضاى گروه هاى ایرانى یاهو) و با استفاده از پرسشنامه چاپى و الکترونیکى برا جمع آورى اطلاعات، اجرا شده است. نتایج نشان مى دهد که گرایش به گروه هاى مرجع غیر بومى در محیط مجازى، به نحو قابل توجه و معنادارى بیشتر از محیط واقعى است. تصور باز بودن ساختارى با گرایش به گروه هاى مرجع غیر بومى در هر دو محیط واقعى و مجازى، رابطه معکوس دارد. کاربرى اینترنت فارسى در محیط واقعى با گرایش به گروه هاى مرجع غیربومى، رابطه معکوس، ولى در محیط مجازى، رابطه مستقیم ضعیفى دارد. "
۴.

سیاست های توسعه آموزش عالی و پیامدهای آن بر اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اقتصادی سال پنجم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۹

کلید واژه ها: سیاست های توسعه آموزش عالی اشتغال فارغ التحصیلان تقاضای اجتماعی عدالت آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۶ تعداد دانلود : ۶۵۱
سیاست های توسعه آموزش عالی کشور تأثیر بسزایی در گسترش آموزش عالی بخصوص بُعد کمی آن داشته و کشور پس از انقلاب اسلامی شاهد راه اندازی مؤسسات آموزش عالی زیادی بوده است. آموزش عالی کارکردهایی مانند تولید، انتقال، مبادله و مصرف علم دارد. سیاست های آموزش عالی کشور اما بیشتر به سمت انتقال بوده است. مسئله اصلی این مقاله، باهدف اصلاح سیاست های توسعه آموزش عالی بررسی و تحلیل علل و دلایل وضع سیاست های توسعه آموزش عالی و تأثیرات آن بر اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی است. تحقیق حاضر، با روش کیفی و به صورت اسنادی در بخش مطالعه اسناد، قوانین و سیاست ها تهیه و با احصا و تحلیل ثانوی آمارهای رسمی کشور در بخش آموزش عالی و اشتغال انجام شده است. بخش دیگر مقاله اختصاص به مصاحبه نیمه ساختاریافته با 30 نفر از مطلعین و دست اندرکاران آموزش عالی دارد که با ابزار تحلیل مضمون، مضامین اصلی سیاست های توسعه آموزش عالی به دست آمد. یافته های این تحقیق نشان می دهد تقاضای اجتماعی، علت اصلی گسترش آموزش عالی و اجرای عدالت آموزشی اصلی ترین دلیل توسعه آن بوده است؛ اما عدم توازن در توسعه کمی و کیفی آموزش عالی و در نظر نگرفتن آمایش سرزمین عامل اصلی توسعه بی رویه آموزش عالی کشور طی این سال ها بوده است.
۵.

الگوی رفتار اشتراک دانش در شبکه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) زمستان ۱۳۹۴ شماره ۷۱

کلید واژه ها: فضای مجازی شبکه اجتماعی اشتراک دانش الگوی رفتار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی جامعه شناسی معرفت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات فضای مجازی، جهانی شدن و تکنولوژی های نوین ارتباطاتی
تعداد بازدید : ۹۹۳ تعداد دانلود : ۶۴۳
شبکه های اجتماعی و مشارکت، مفاهیمی به شدت رایج در جهان معاصر به ویژه در میان دانشگاهیان است. اهمیت اشتراک دانش در این است که موجبات یادگیری را فراهم می سازد. در این میان نقش یادگیری به عنوان ظرفیتی بالقوه برای ایجاد توسعه پایدار جوامع انسانی در عصر فناوری دیجیتالی مورد توجه است. در این میان نقش یادگیری به عنوان ظرفیتی بالقوه برای ایجاد توسعه پایدار جوامع انسانی در عصر فناوری دیجیتالی مورد توجه است. هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی رفتار اشتراک دانش دانشجویان در شبکه اجتماعی است. این پژوهش از نوع توصیفی- اکتشافی است و از روش پیمایش الکترونیک بهره مند است. 203 نفر از اعضای شبکه اجتماعی از جمعیت آماری شبکه اجتماعی دانشگاه تهران نمونه اتفاقی این پژوهش را تشکیل می دهد. پرسشنامه استاندارد رفتار اشتراک دانش از دو طریق ارسال ایمیلی و نمایش لینک پرسشنامه بر روی صفحه وب شبکه اجتماعی در مدت زمان 3 ماه و در دو نوبت توزیع گردید. برای بررسی کفایت حجم نمونه از شاخص KMO استفاده شده است. داده های به دست آمده از پیمایش، توسط تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار LISREL مورد پردازش قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که به ترتیب عوامل گروهی، عوامل فردی و عوامل محیطی بر اشتراک دانش دانشجویان در شبکه اجتماعی اثرگذار هستند. بعلاوه، از عوامل گروهی: ارتباطات؛ از عوامل فردی: نگرش به منظور اشتراک دانش؛ و از عوامل محیطی: عامل محیط فرهنگی (آموزشی) بیشترین تاثیرگذاری را بر رفتار اشتراک دانش دانشجویان در شبکه اجتماعی داشته اند.
۶.

نسبت سیاست های توسعه آموزش عالی و تقاضای اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 33 - 72

کلید واژه ها: آموزش عالی تقاضای اجتماعی سیاست های توسعه آموزش عالی عدالت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۴۵۶
توسعه کمّی آموزش عالی وابسته به سیاست هایی است که در دولت های مختلف وضع می شود؛ اما تقاضای اجتماعی می تواند برهم زننده این سیاست ها شود. هدف از این مقاله کشف تأثیر سیاست های توسعه آموزش عالی ایران از تقاضای اجتماعی و علل ایجاد تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی در کشور است. افزایش کمّیت دانشگاه ها و توسعه نامتوازن آموزش عالی متأثر از تحولات جهانی مانند توده ای شدن از جمله موارد مؤثر در کنار تقاضای اجتماعی مردم به توسعه آموزش عالی کشور بوده است. بدین منظور از روش کیفی استفاده شد. در مرحله جمع آوری داده ها ابتدا با مطالعه اسنادی، سیاست ها و قوانین کشور در حوزه سیاست های آموزش عالی گردآوری شد و در بخش دیگری از تحقیق با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۳۰ تن از مطلعین و دست اندرکاران آموزش عالی تحلیل مضمون صورت گرفت. یافته های تحقیق پیش رو نشان می دهد افزایش جمعیت و رشد نرخ سواد پایه در کشور طی دهه های گذشته از یک سو و افزایش عدالت اجتماعی و آگاهی مردم از حق دانستن از سوی دیگر زمینه شکل گیری تقاضای اجتماعی آن ها بوده است؛ نتیجه تحقیق نشان داده است درحالی که امروزه سیاست های کنش مندانه و همراهی آموزش با بازار اشتغال در سطح بین المللی مورد تأکید است، تقاضای اجتماعی منجر به عدم اجرای آمایش سرزمینی در حوزه آموزش عالی و بنابراین به تأسیس بی رویه مراکز آموزشی، بیکاری زیاد فارغ التحصیلان دانشگاهی و درنتیجه شکل گیری سیاست های انفعالی در حوزه آموزش عالی گردیده و آموزش از کیفیت دور شده است. بنابراین با توجه به وجود تقاضای اجتماعی آموزش عالی در ایران که ریشه در کسب منزلت فرهنگی دارد رابطه علّی میان آموزش عالی و اشتغال متصور نیست؛ ازاین رو، نیاز به تحصیل و دانشگاه به عنوان بُعد منزلتی آن همچنان وجود خواهد داشت.
۷.

العمر وتوقّع الحیاه والموت عند ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۱ سال ۱۴۳۶ شماره ۲ 39-66
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۵۰
نحاول فی هذه المقاله دراسه مفهوم الموت -أحد الظواهر الثلاث(الخصوبه والموت والهجره) التی تؤدّی إلی التغیّرات السکانیّه- وتحلیله عندابن سینا الطبیب والفیلسوف الإیرانی (370-428ه ق). إنّ المنهج المتّبع فی هذه الدراسه من أجل الوصول إلی الأهداف المرجوه هو المنهج التوثیقی-التحلیلی. ولقد دلّت نتائج البحث علی أنّ ابن سینا عنی فی کتابه "القانون" بظاهره الموت بشکل مباشر وتحدث فیه أیضاً عن العمر وتوقع الحیاه والاهتمام بأسبابه کالصحّه فی الأماکن العامه وصحّه الأمهات وصحّه الأطفال والمعمرّین. کما أنّه تحدث عن الموت الجنینی طوال فتره الحمل وموت الأمّ خلال هذه الفتره وعند الولاده، وقام بشرح ذلک ووصفه بشکل تفصیلی و بنظره طبیّه تخصصیّه.
۸.

جامعه شناسی کار؛ پژوهشی کیفی پیرامون معنای اجتماعی کار نزد کارکنان پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی سال نهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ 207-238

کلید واژه ها: کار معنا معنای اجتماعی معنای اجتماعی کار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۵
مقاله حاضر با هدفِ ارائه معنایِ اجتماعی «کار» نزدِ کارکنان پژوهشگاه رویان درصددِ پاسخگویی به این سؤال می باشد که: «کار» نزدِ کارکنان پژوهشگاه رویان چه معنایی داشته و پدیده مرکزی، مقوله هسته و مقولات محوری و عمده پیرامون معنایِ «کار» نزدِ کارکنان پژوهشگاه رویان کدامها هستند؟ روش به کاربسته با توجه به مسئله و سؤال پژوهش؛ همچنین استراتژی اتخاذ شده، گرندد تئوری یا نظریه برپایه بوده و جمع آوری اطلاعات نیز از طریق تکنیک مصاحبه عمیق صورت گرفته است. «کار» در پژوهشگاه رویان؛ در قالب دو فرآیند «فعّالیّت های علمی» و «فعّالیّت های اجرایی» به صورت همزمان و به موازات هم در جریان بوده و در مواجهه با زمینه ها؛ معانی متفاوت هفت گانه پیدا می کند. در سطح اوّل یا در بُعد ارگانیستی، «کار» معنی «فعّالیّت»؛ در سطح دوّم یا خانواده معنی «معیشت»؛ در سطح سوّم یا بعد اجتماعی «کار» معنی «خدمت»؛ در بُعد سازمانی و در سطح چهارم «کار» معنی اعتلای سازمان و انجام «مأموریت»؛ در بعد ملّی و در سطح پنجم «کار» معنی «جسارت»؛ در زمینه بین المللی و در سطح ششم «کار» معنی «عزّت»؛ و در آخرین سطح یا بُعد معنوی؛ «کار» معنی «عبادت» می دهد. در تمامی سطوح هفت گانه، «کار» معنیِ رفع نیازی اساسی می دهد. پدیده مرکزیِ برآمده از داده ها «رویش مبارک» می باشد؛ که هم وجه تقدّس و تبّرک دارد و هم حکایت از حرکت و رشد می باشد. این دو وجه چنان در هم تنیده اند که تصور یکی بدون دیگری معنی ندارد.
۹.

فهم عرفی شدن کاربران در شبکه های اجتماعی مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 67 - 98

کلید واژه ها: اینترنت شبکه های اجتماعی مجازی عرفی شدن عرفی زدایی سکولارشدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۵۱
شبکه های اجتماعی مجازی به جزء جداناشدنی از زندگی روزمره ایرانیان بدل شده اند. همزمان با این استفاده رو به رشد، بحث هایی پیرامون نقش شبکه های اجتماعی در دینداری و تغییر نسبت کاربران با دین در جامعه درگرفته است و این پرسش مطرح شده که آیا شبکه های اجتماعی مجازی، باعث عرفی شدن کاربران خود می شوند؟ متأسفانه تاکنون صاحب نظران این مسئله را به طور مستقل مورد پژوهش قرار نداده اند و ضمن طرح مسائل دیگر تنها به تصدیق یا تکذیب کلی این رابطه بسنده کرده و دلایلی را نیز برای مدعای خود طرح ننموده اند. در اینجا با روش مرور سیستماتیک و با الگوگیری از کار برگر و همکاران (1974) در توضیح دلایل عرفی شدن به واسطه مدرنیته، تلاش شده است تا در قالبی نظری، تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر عرفی شدن توضیح داده شود. بر این اساس دست کم شش استدلال نو برای تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر عرفی شدن کاربران ارائه شده است که عبارت اند از: مدیریت پنهان محتوا، فرامکانی و ارتباط با افراد بی شمار، فرازمانی بودن و درگیرکنندگی، انتشار سریع و مداوم اطلاعات، خلوت فردی و در نهایت تعاملی بودن و پسندمحوری که توضیحات آن در مقاله آمده است. البته در نهایت بر یکسویه نبودن این فرایند و نیز امکان مقاومت در برابر این موج در شرایطی خاص نیز تأکید شده است. 
۱۰.

عدالت معرفتی در بین جوانان: از فضای مجازی تا سیاست گذاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 1 - 27
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۲۰۱
یکی از مهم ترین مسائل جامعه ایرانی بحث عدالت است. مبحث اصلی مقاله حاضر، عدالت معرفتی و شکاف میان تعاریف آن در زندگی روزمره و سیاست گذاری هاست. صفحات افراد جوان در شبکه های اجتماعی اینستاگرام، توئیتر، فیسبوک (متا)، یوتیوب و تلگرام به صورت هدفمند انتخاب شده اند و به قوم نگاری مجازی، تحلیل مضمون و نشانه شناختی آن ها پرداخته ایم. از سوی دیگر، متون سیاست گذاری نیز تحلیل مضمون شدند. یافته های فضای مجازی بی عدالتی معرفتی هرمنوتیکی را تأیید می کنند؛ شاهد دو نوع دیگری سازی در فضا هستیم که اولی نخبه گرایانه و دومی مبتنی بر خوانش گفتمان حاکم از معیار بودن است که افراد سعی در مقابله با آن ها دارند. پیامدهای این دیگری سازی ها شامل تباین میان احکام رسمی و نظرات مردم، قطبی شدن جامعه، بی صدایی و مسئله آمیزشدن امر تفاوت است. عدالت معرفتی در دو سطح ملی و فراملی که با یکدیگر در پیوندند نیز خود را در داده ها آشکار ساخت. بررسی اسناد سیاست گذاری مربوطه مؤید کافی نبودن زمینه های مشارکت جوانان در تصمیم گیری های کلان، بی توجهی به سبک زندگی های گوناگون، دیگری سازی، نگرش آسیب شناسانه و پلیسی و قضایی کردن مسائل است. به نظر می رسد با رفع نواقص برنامه های موجود و عملیاتی سازی آن ها، بهره گیری از ظرفیت علمی دانشگاه ها و حرکت از تفکر پرتگاهی از طریق راهبردهای پیوندزدایی و کثرت رادیکال بتوان شاهد رفع بی عدالتی معرفتی به خصوص در میان جوانان بود.
۱۱.

فراتحلیل تعاریف عرفی شدن و ارائه یک تعریف بر اساس مبانی اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: دین و سیاست فرهنگی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۵ 79-104
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
تاکنون ده ها تعریف در علوم اجتماعی و رشته های دیگر برای مفهوم عرفی شدن ارائه شده است. بررسی این تعاریف این پرسش را برمی انگیزد که آیا تعاریف ذکرشده برای عرفی شدن با غایات و مسائل جامعه ما به ویژه با هدف سیاست گذاری فرهنگی کلان جمهوری اسلامی، همخوانی دارد؟ برای همین این مقاله قصد دارد تا ضمن مرور اهم تعاریف ارائه شده از عرفی شدن تعریف جدیدی بر اساس مبانی اسلامی عرضه کند؛ بر این اساس به روش نظری و کتابخانه ای ابتدا تمامی تعاریف عرفی شدن را در چهار گروه دسته بندی می کند که این دسته ها عبارت اند از : عرفی شدن به مثابه محو دین، عرفی شدن به منزله دگردیسی و تغییر شکل دین در صورت های جدید، عرفی شدن به معنای جایگزینی و انتقال دین و عرفی شدن با تلقی حاشیه نشینی دین. در ادامه مقاله با بهره گیری از مفهوم ولایت در شیعه تلاش می کند تا فهم نوینی از عرفی شدن ارائه کند و تاریخچه این مفهوم را نیز در تاریخ مورد بررسی قرار دهد. در نهایت تعریف پیشنهادیِ عرفی شدن مهمترین یافته این تحقیق خواهد بود.
۱۲.

حکمرانی و توسعه اقتصادفرهنگ؛ مقایسه ایران و کشورهای پیشرفته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) تابستان ۱۴۰۰ شماره ۹۳ 29 - 70

کلید واژه ها: اقتصادفرهنگ صنایع فرهنگی حکمرانی حکمرانی خوب توسعه دولت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۱۵
بر اساس رویکرد غالب در توسعه، در چند دهه اخیر، مسیر رشد، در سطوح مختلف خرد و کلان از طریق تولید و تمرکز بر صنایع با ارزش افزوده بالا نظیر صنایع فرهنگی می گذرد. برنامه ریزی و مدیریت در فرایند تولید، توزیع و مصرف محصولات فرهنگی از شناخته شده ترین و مهم ترین وظایف دولت ها در سطح جهان است که از آن به عنوان محور اصلی در توسعه اقتصادفرهنگ جوامع یاد می شود. طبق رویکردهای جدید، نقش آفرینی دولت در اقتصادفرهنگ نیازمند شاخصه هایی است تا از این طریق فرایند توسعه تسهیل گردد. یکی از مهم ترین این شاخصه ها که مبتنی بر وجود زیرساخت های نهادی است، شاخص های ترکیبی حکمرانی خوب می باشد. هدف مطالعه، بررسی رابطه میان شاخص های حکمرانی خوب و توسعه اقتصادفرهنگ کشورها می باشد. لذا با به کارگیری روش تحلیل تطبیقی- کمی در میان 20 کشور توسعه یافته و رشدیافته در اقتصادفرهنگ و ایران، توسعه یافته گی اقتصادفرهنگ و حکمرانی خوب موردبررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اقتصادفرهنگ ایران و شاخص های حکمرانی خوب فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته و رشدیافته دارند و این معرف توسعه نیافتگی اقتصادفرهنگ در ایران است. هم چنین نتایج تحلیل همبستگی و رگرسیون چندگانه نشان می دهد که میان شاخص حکمرانی خوب و توسعه اقتصادفرهنگ این کشورها رابطه مستقیم و با شدت قابل قبولی (R2=0.50) وجود دارد.
۱۳.

ضعف جامعه و غیبت قومیت در نظام آموزش رسمیِ ایران قبل از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال هجدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۶۹ 69 - 90

کلید واژه ها: آموزش هویت جمعی قدرت گفتمان همسان سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۸
در بسترهای متفاوت زمان-فضا اغلب الگویی از آموزش در خدمت فرد، در خدمت جامعه، یا در خدمت حکومت ظاهر می گردد. در این مقاله با مروری بر تبارِ نظام آموزش رسمی ایران در رخدادهای تاریخی و عقلانیت مسلط، نشان خواهیم داد ضعف جامعه در نظام آموزش رسمی ایران قبل از انقلاب اسلامی ممکناتِ ظهور هویت جمعی یکپارچه را مانع بوده است. یافته ها حاکی است، محتوای دروس و عقلانیتِ حاکم بر برنامه های آموزشی در راستای همسان سازی هویتی از طریق حذف سرمایه تکثرات هویتی عمل کرده است. خواهیم دید جغرافیا تخیلی خاص را تولید می کند که مولد نوعی ناسیونالیسم قوم گرا است. درس تاریخ با ارائه روایتی آرمان گرایانه و اسطوره ای از تاریخ باستان و رویکرد گزینشی از دوره ها و شخصیت های تاریخی سعی در برساختنِ هویت جمعی بر محوریت نژادی دارد. بعلاوه، متحدالشکل کردن با فرارفتن از جغرافیا و تاریخ، با سرایت کردن به تمامی ساحتِ عینی و ذهنی دانش آموز، دامنگیر زبان و فرهنگ بوده است.
۱۴.

بررسی تطبیقی دیدگاه های جوانان در مورد عدالت در فضای مجازی و سیاست گذاری ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 1 - 46

کلید واژه ها: عدالت توزیعی و رویه ای عدالت اطلاعاتی عدالت معرفتی فضای مجازی سیاستگذاری ها دیدگاه ها در مورد عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۱۲
میان تعاریف روزمره عدالت و متون سیاستگذاری شکاف وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی تعاریف عدالت در این دو ساحت به منظور رفع شکاف های احتمالی است. انواع تعریف شامل توزیعی، رویه ای، مراوده ای و معرفتی که از متون نظری استخراج شده بودند برای حساسیت نظری انتخاب شدند و از قو م نگاری مجازی و روش تحلیل تماتیک برای بررسی فضای مجازی و متون سیاستگذاری استفاده شد. نتایج نشان دادند که تعریف جوانان از عدالت عمدتا شامل عدالت توزیعی و رویه ای بوده و منطبق با تعریف کالایی گفتمان رسمی است، ضمن اینکه مرکزگرایی و تمایزگذاری در توزیع مواهب که در یافته های سیاستگذاری دیده می شوند، مورد نقد هستند. گرچه داده های فضای مجازی بر اهمیت عدالت اطلاعاتی و معرفتی برای جوانان تأکید داشتند اما عدالت اطلاعاتی یعنی قرار گرفتن جوانان در معرض اطلاعات و تصمیم-گیری ها، و عدالت معرفتی یعنی حضور جوانان در فرایند معناسازی در مورد عدالت و حضور داشتن آنان در فرایندهای تولید سیاست گذاری ها به ندرت در متون سیاستگذاری دیده شد. گرچه برخی از اسناد و مصوبات جوانان بر مشارکت جویی جوانان در امور مختلف تأکید کرده اند اما سیاست گذاری مدونی پیرامون حضور جوانان در تشکل ها، احزاب و سازمان های مردم نهادی که در سیاستگذاری های کلان نقش دارند صورت نگرفته است. سیاست گذاری های فرهنگی معطوف به جوانان نیز دچار مشکلاتی همچون بی توجهی به سبک زندگی های گوناگون، دیگری سازی به دلیل نگرش آسیب شناسانه که به پلیسی و قضایی کردن مسائل انجامیده و برون سپاری وظایف خویش هستند.
۱۵.

دیدگاه های جوانان درباره عدالت در فضای مجازی فارسی زبان (سنخ ها، استراتژی ها و پیامدها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۴۰۱ شماره ۹۶ 1 - 46
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
هدف ما در این پژوهش شناخت سنخ ها، استراتژی ها و پیامدهای برساخت عدالت است. بیشترین تعاریف عدالت توسط جوانان و در فضای مجازی ایرانی صورت می گیرد. ازاین رو روش اصلی قوم نگاری مجازی است و داده ها به وسیله خوانش نشانه شناسی و تحلیل مضمونی تحلیل شدند. سنخ ها شامل عدالت عاملانه/منتقدانه، مسئولانه، اتوپیایی، فردگرایانه و ملی/فراملی هستند. عدالت توزیعی، رویه ای و مراوده ای بیشترین بازنمایی رادارند. عدالت معرفتی گرچه به صورت مستقیم بیان نمی شود اما در بیشتر تعاریف به چشم می خورد. میان برخی ابعاد تعریف اسلامی عدالت با تعاریف مارکسیستی و حقوق بشری و لیبرالیستی از عدالت شباهت هایی مشاهده می شود، گرچه تعریف اخیر به طور هم زمان بر فردگرایی نیز تأکید دارد. استراتژی هایی همچون تجمیع تعاریف عدالت، شمایل سازی، نقش قدرت با انواع گفتمان ها و مقاومت در برابر آن در فضای مجازی وجود دارد که منجر به تعاریف نخبه گرایانه از عدالت، عاملیت مجازی کاربران به خاطر نبود امکان مستقیم برای چانه زنی باقدرت، دیگری سازی های دوگانه، مقاومت در برابر دیگری سازی ها و رواج عواطف منفی شده است. خلأ فضا برای گفتگو میان جوانان با یکدیگر و نیز قدرتمندان پیرامون عدالت احساس می شود.
۱۶.

مضامین شعارها در اعتراضات سه دهه اخیر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) تابستان ۱۴۰۱ شماره ۹۷ 1 - 38

کلید واژه ها: کنش جمعی شعارها چارچوب تشخیصی چارچوب تجویزی چارچوب انگیزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۹۸
کنش های اعتراضی به عنوان اشکال غیرنهادینه مشارکت سیاسی، واقعیت غیرقابل انکار هر جامعه ای اند. فراوانی و تکثیر این واقعیت در تاریخ پس از انقلاب اسلامی و تغییر و تحولات روی داده در آن ها ضرورت توجه به این شکل از کنش جمعی را دو چندان کرده است. درنتیجه این کنش ها معترضان شعارهایی را سر داده اند که از یک سو بیان کننده ی خواسته ها و مطالبات آنان برای تغییرات سیاسی، اجتماعی و آرمان هایشان و از سوی دیگر انعکاس وجوه برساختی رسانه های داخلی، خارجی و شبکه های اجتماعی واقعی و مجازی بوده است. در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل مضمون و بر مبنای نظریه چارچوب سازی (framing) اسنو و بنفورد تلاش شده تا ضمن تفکیک شعارهای اعتراض های سه دهه ی اخیر بر اساس چارچوب های تفسیری سه گانه، مضامین عمده شعارها در هر چارچوب و طی هر دوره اعتراضی مشخص گردد تا بدین طریق سیر تحولات مضمونی شعارها در سه دهه آشکار گردند. نتایج حاصله نشان داد که در اعتراض های تیرماه 78، چارچوب تفسیری انگیزشی و در اعتراض های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88، اعتراض های دی ماه 96 و آبان ماه 98 نیز چارچوب تشخیصی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند. نتایج تحلیل مضمون شعارها نیز نشان داد که در اعتراض های 78، مضامین آزادی خواهانه، در اعتراض های 88، مضامین عدالت خواهانه سیاسی و در اعتراض های 96 و 98 مضامین دین ستیزانه از بیشترین فراوانی در میان سایر مضامین برخوردار بوده اند.
۱۷.

جامعه ریسک جهانی، بازپیکره بندی دین و سازمان های دینی فرا ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت راهبردی سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 1 - 34

کلید واژه ها: جامعه ریسک جهانی پیکره بندی های دینی جهان وطنی شدن سازمان دینی فراملی اجتماعات سایبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۸۵
مقاله حاضر به بازپیکره بندی دین در جامعه ریسک جهانی می پردازد. ظهور و بسط مخاطرات در مقیاسی جهانی، چالشی جدی برای بسیاری از سازه های اجتماعی ایجاد نموده است. هدف محوری این پژوهش، وارسی نقش دین در جامعه جهانی ریسک است. این هدف در قالب وارسی و پاسخ به چهار پرسش محوری حول چیستی جایگاه دین در جامعه ریسک جهانی پیگیری خواهد شد. رویکرد غالب این پژوهش کیفی، و روش آن از نوع توصیفی و اکتشافی است. نشان داده خواهد شد که پیدایش و گسترش مخاطرات و بحران ها در مقیاسی جهانی، جوامع مختلف را در معرض تحولات بنیادین قرار داده اند. این ریسک ها بیش از آنکه از طبیعت یا نیرویی خارجی ناشی شده باشند، برآمده از نتایج ناخواسته و عوارض جانبی قرن ها تلاش و سیاست های انسان مدرن جهت عقلانی سازی و متعین سازی جهانی عینی بوده اند. علم، تکنولوژی و بسیاری از نهادهای عقلانی که زمانی قرار بود پیشرفت و رفاه را برای انسان مدرن به ارمغان بیاورند خود به مهمترین تهدید و منشا خلق انواع ریسک ها بدل شده اند. سیطره و تعیین کنندگی ریسک ها در مقیاسی جهانی، جهان معاصر را در مقیاسی گسترده در معرض یک تحول بنیادین قرار داده اند، اما این یک تحول ساده و گذر از یک نظم و به نظم جدیدی نیست. این تحول قدم گذاشتن به عرصه عدم تعین ها، نااطمینانی ها و سیالیت هاست. در این روند بسیاری از نهادهای اجتماعی در معرض نوعی چالش و استحاله بنیادین قرار گرفته اند و این زمینه را برای بازپیکره بندی جوامع گوناگون فراهم نموده است. در این مقاله، این روند جهانی ذیل نظریه جامعه ریسک جهانی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و سعی خواهد شد ضمن مرور عوامل و همچنین ویژگی های این جامعه، بر تاثیرات عمیق جهانی شدن ریسک ها بر دین در عصر معاصر تمرکز شود. برخی از پیامدها و همچنین ظهورات دین در جامعه ریسک جهانی مورد واکاوی قرار خواهند گرفت. در نهایت به شکلی مبسوط به یکی از مهمترین ظهورات دین در روند جهانی شدن ریسک ها، یعنی سازمان های دینی فراملی و همچنین ویژگی ها، اشکال و نمودهای بنیادین آنها پرداخته خواهد شد.
۱۸.

بازاندیشی معنای فرزند از دیدگاه زنان متأهل (دارای فرزند و بدون فرزند) ساکن در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۰۰ 1 - 44

کلید واژه ها: روش کیفی تحلیل مضمون معنا فرزند زنان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۶۸
در سال های اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیین کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند می پردازد. داده ها از طریق مصاحبه عمیق با بیست زن متأهل دارای فرزند و بدون فرزند در شهر تهران با نمونه گیری هدفمند جمع آوری و با استفاده از تکنیک شش مرحله ای اسمیت تحلیل شد. مضمون اصلی پژوهش نشان داد فرزند مفهومی است پویا، دینامیک و تأثیرگذار. در نگاه عاطفی مضامین «حس خوب»، «پرکننده صحنه زندگی» و «سختی و شیرینی» و در نگاه حمایتی مضامین «حمایت نسلی»، «حمایت سالمندی» و «حمایت معنوی» از یافته ها پدیدار گشت. فرزند به معنای شمشیر دو لبه است بدین معنا که هم مانعی است برای رشد و هم عاملی است برای خودشکوفایی و بالندگی. رشد و توسعه در حوزه فردی و زناشویی از مهم ترین معانی فرزند است. فرزند ظرفی است برای پُر کردن عاطفه که با تزریق حس خوب به ثبات و تداوم زناشویی کمک می کند. یافته های این مطالعه توانست به زعم خود تصویر روشنی از معنای فرزند ارائه دهد.
۱۹.

مطالعه جامعه شناختی شکاف میان «قانون مصوب» و «زندگی اجتماعی» در نظام حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 841 - 872

کلید واژه ها: ابزار قانون تمایز دولت و جامعه دولت مدرن سیاست های کلی و نظام حقوق جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۵
واردات قانون و ایجاد نظام حقوق جدید، موضوع این تحقیق، یکی از رویدادهای بسیار بااهمیت تاریخ ایران معاصر است؛ زیرا بر پایه رویکرد جامعه شناسی حقوق، هنجارهای اجتماعی و از جمله قانون برآمده از پیوندهای اجتماعی است و ضمانت اجرای قواعد هنجاری را جامعه به دولت چونان کارگزار وجدان جمعی سپرده است. یافتن پاسخی برای این پرسش که بنیاد نظری استقلال نظام حقوق منفک از جامعه چیست؟ هدف مقاله است و روش بررسی انتقادی رویکرد جامعه شناسی حقوق دورکیم، نتیجه و مراحل پاسخ را به این ترتیب آشکار کرد که ضمن نادیده گرفتن تدریجی بودن ایجاد قواعد نظارت اجتماعی، با انحصار حقوق در قانون همراه با انحصار ضمانت اجرای حقوق، مبنای اعتبار حقوق از جامعه به دولت منتقل شده و قانون وضعی به عنصر اصلی نظام حقوق تبدیل می شود و این نظام حقوق متکی به دولت را می توان به کمک واردات قانون وضعی از اروپا ایجاد و مستقر نمود. بحث درباره امتناع واردات قانون برای پیوند دادن حقوق با جامعه گامی در تحقق بند 5 و بند 9 «سیاست های کلی نظام قانون گذاری» خواهد بود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان