کرامت الله زیاری

این پژوهش به بررسی وضعیت ابعاد شاخص هایی خلاقیت در نظام سکونتگاهی استان هرمزگان پرداخته است. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر روش های کتابخانه ای و اسنادی است. به طورکلی این پژوهش بر اساس دو هدف اصلی بنیان نهاده شده است هدف اول پژوهش استخراج عوامل و شاخص های اثرگذار و کلیدی در خلاقیت شهرهای استان هرمزگان و هدف دوم دستیابی به یک رتبه بندی از شهرهای استان هرمزگان بر اساس میزان خلاقیت بوده است. برای هدف اول پژوهش از معادلات ساختاری و نرم افزار میک مک (MICMAC) استفاده شده است و نتایج آن نشان داد که عواملی همچون درصد تکنسین ها و متخصصان و درصد هنرمندان به عنوان اثرگذارترین شاخص ها در تحقق شهر خلاق در استان هرمزگان و شاخص های تعداد چاپخانه، تعداد کتابخانه و تعداد نمایشگاه های فرهنگی و هنری به عنوان کم اثرترین شاخص ها در تحقق شهر خلاق شناخته شده اند. در راستای هدف دوم از مدل تاپسیس (TOPSIS) استفاده گردید و نتایج آن نشان داد که شهر بندرعباس بالاترین میزان خلاقیت را به خود اختصاص داده است و در مراتب بندر لنگه در رتبه دوم، میناب در رتبه سوم، قشم در رتبه چهارم، رودان در رتبه پنجم، بستک در رتبه ششم، پارسیان در رتبه هفتم، حاجی آباد در رتبه هشتم، جاسک در رتبه نهم، خمیر در رتبه دهم، سیریک در رتبه یازدهم، ابوموسی در رتبه دوازدهم و  بشاگرد در رتبه آخر قرار گرفته است.

در مقایسه با انواع گونه های مهاجرت، مهاجرت افراد خلاق و بامهارت بالا به ویژه در سطح داخل کشور کمتر موردتوجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش تبیین عوامل مؤثر بر تصمیمات مکانی و مهاجرتی سرمایه انسانی خلاق و بامهارت بالا به کلانشهر تهران است؛ تا سازوکاری که تهران از طریق آن طبقه خلاق کشور را به خود جذب می کند را فهم و درک نماید. این پژوهش از دریچه نگاه گفتمان تفسیری و روش کیفی به مسئله پژوهش نگاه می کند واز تحلیل محتوا کیفی برای تجزیه و تحلیل داده استفاده می کند. داده های مورد نیاز نیز با تکنیک مصاحبه از بین 19 مشارکت کننده گردآوری شده است. بر اساس یافته ها، 9 متغیر بیشترین تأثیر را در تصمیمات مکانی و مهاجرتی سرمایه انسانی خلاق و بامهارت بالا در ایران و بخصوص کلان شهر تهران دارند. این 9 متغیر به ترتیب اهمیت عبارت اند از مدارا و تنوع؛ امکانات، مزیت ها و تمایزات؛ فرصت های اقتصادی و شغلی؛ نقش دانشگاه و محیط علمی؛ فرهنگ و سبک زندگی؛ احساس و امکان پیشرفت؛ عوامل شخصی و خانوادگی؛ داشتن جو بین المللی؛ موانع و معایب. تهران با داشتن دست بالا در این متغیرها جریان طبقه خلاق کشور را به سمت خود روانه می کند,

پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تکیه بر عوامل کلیدی مؤثر بر تاب آوری کالبدی در بافت های فرسوده شهری و با بهره گیری از رویکرد سناریونگاری، سناریوهای افزایش تاب آوری کالبدی منطقه 10 شهر تهران در برابر زلزله را موردبررسی قرار داده و بر اساس سناریوهای باورپذیر به تدوین و اولویت بندی راهبردهای پابرجا در راستای افزایش تاب آوری کالبدی محدوده موردمطالعه در افق 1404 بپردازد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و به دنبال پاسخ به این سؤال است که راهبردهای پابرجا و مطلوبی که بتوانند تاب آوری کالبدی محدوده موردمطالعه در برابر زلزله را در افق 1404 تضمین کنند کدامند؟ بدین منظور برای تدوین چارچوب نظری، ابتدا با استفاده از روش اسنادی، ادبیات و مبانی نظری موضوع بیان شده و سپس با تکیه بر تکنیک پویش محیطی، داده های تجربی مستخرج گردیده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 20 نفر از خبرگان و متخصصین شهری بوده و روش نمونه گیری، هدفمند است. در گام اول، پس از تعیین وضعیت های احتمالی عوامل کلیدی و وزن دهی به آن ها توسط خبرگان، داده های لازم وارد نرم افزار  ScenarioWizardشدند و سناریوهای قوی، ضعیف و باورپذیر از این نرم افزار مستخرج گردیدند. در گام بعدی با تحلیل عوامل داخلی و خارجی مرتبط با تاب آوری کالبدی نمونه موردمطالعه، راهبردهای پژوهش در قالب روش SWOT و بر اساس سناریوهای باورپذیر ارائه شدند و درنهایت با استفاده از تکنیک ماتریس کمی برنامه ریزی استراتژیک (QSPM)، راهبردهای پابرجا به منظور افزایش تاب آوری کالبدی محدوده موردمطالعه، احصاء و اولویت بندی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد چنانچه منطقه 10 شهر تهران قصد داشته باشد تا به سمت افزایش و ارتقای تاب آوری کالبدی در برابر آسیب های ناشی از مخاطرات طبیعی همچون زلزله قدم بردارد، تکیه بر راهبردهای پابرجای تدافعی اجتناب ناپذیر و الزامی است.

تاب آوری رویکردی نو در راستای ارتقای ظرفیت مانایی و تحمل پذیری بنیان های توسعه در شهرهاست. هدف از پژوهش پیش رو مدل سازی پیشران های کلیدی مؤثر بر افزایش تاب آوری کالبدی منطقه 10 تهران در برابر زلزله با رویکرد آینده نگاری و طراحی ارتباطات بین این پیشران ها است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و پیشران های کلیدی موردبحث با روش تحلیل محتوا شناسایی شده اند. در بخش مدل سازی، از آرای خبرگان دانشگاهی در حوزه تاب آوری با روش دلفی استفاده شده است. داده ها با ابزار مصاحبه و پرسشنامه دو به دویی جمع آوری و با استفاده از ملاک روایی صوری، روایی پرسشنامه سنجیده شده است. روابط بین پیشران های کلیدی مؤثر بر افزایش تاب آوری کالبدی نمونه موردمطالعه در برابر زلزله با استفاده از روش مدل سازی ساختاری-تفسیری (ISM) تعیین و به صورت یکپارچه تحلیل شده است. درنهایت با استفاده از تحلیل میک مک (Micmac) نوع پیشران های کلیدی با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری آن ها بر سایر عوامل مشخص و در شش عرصه، سطح بندی شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که پیشران "کلاس دانه بندی" با بیشترین قدرت نفوذ، زیربنا و محرک اصلی تاب آوری کالبدی شهری بوده و هرگونه اقدام برای افزایش تاب آوری کالبدی نمونه موردمطالعه در برابر زلزله، مستلزم اصلاحات در این پیشران است. پیشران های "توزیع خدمات" و "استحکام بناهای با کاربری عمومی" نیز به ترتیب با میزان قدرت نفوذ 1 و 3 کمترین تأثیر را در تاب آوری کالبدی نمونه موردمطالعه دارند. همچنین نتایج پژوهش حاکی از این است که عناصر در سطوح بالاتر، قدرت تحریک کنندگی کمتر و میزان وابستگی بیشتر دارند.

مقدمه: پیکره بندی فضایی، نحوه چیده شدن فضاها در کنار یکدیگر و در روابط آن ها با هم است که نمایش دهنده اهمیت چگونگی ارتباطات فضایی در کل سیستم است. هدف پژوهش: این پژوهش جهت سنجش رابطه بین امنیت و پیکره بندی فضایی، شاخص های همپیوندی، اتصال، انتخاب، کنترل و انواع جرایم سرقت مورد بررسی قرار گرفته است. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر با توجه رویداد مکانی جرایم ابتدا اکتشافی و سپس در جهت بررسی عوامل فضایی مؤثر بر رخداد جرایم از نوع تحلیلی بوده است. نقشه مربوط به چیدمان فضا یعنی خطوط محوری بر پایه وضع موجود فضاهای شهری و شبکه ارتباطات و اتصالات شهر پاکدشت با لایه مربوط به جرائم در سامانه اطلاعات جغرافیایی همپوشانی گردیده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مطالعاتی پژوهش محدوده قانونی شهر پاکدشت می باشد. یافته ها و بحث: در نقشه ها تحلیلی از پراکنش انواع جرائم سرقت در ارتباط با پیکره بندی فضایی شهر به دست آمده است. در نهایت سطح همبستگی بین شاخص های پیکره بندی فضایی و انواع جرایم سرقت از طریق آزمون همبستگی پیرسون مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج: نتایج نشان می دهد که بین میزان وقوع جرایم فرصت طلبانه (سرقت) با شاخص های پیکره بندی فضایی یک ارتباط مثبت برقرار است، به نحوی که با افزایش سطح این شاخص ها، جرایم سرقت نیز افزایش یافته است و به مجرمین در این زمینه امکان سرقت بالاتری را داده است؛ اما به صورت تفصیلی این رابطه و ارتباط در جرایم سرقت منازل مسکونی و کش زنی، قاپ زنی منفی بوده است و سرقت منازل مسکونی در مناطق با همپیوندی کمتر اما با عمق بالاتر صورت گرفته است.

حس مکانی ناشی از سکونت در محله های مختلف یک شهر متفاوت است. بالا بودن حس مکان در یک شهر بیانگر مهم بودن شهر برای ساکنان آن است که این می تواند برای شهر نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد. برنامه ریزان شهری باید به مفهوم حس مکان به عنوان یکی از مولفه های شهر مطلوب بنگرند و برای نیل به آن اقدام به برنامه ریزی کنند. یکی از استراتژی های تحکیم حس مکان ارتقای سطح توسعه اجتماعی است. هدف از این تحقیق سنجش سطح توسعه اجتماعی در 4 محله ناحیه 10 شهر سنندج و ارزیابی نقش آن در تحکیم حس مکانی است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای و مطالعه پیمایشی است. در فرایند این پژوهش ابتدا با استفاده از نظرات 12 نفر از کارشناسان شهرداری و شورای شهر سنندج و 28 نفر از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی ساکن در ناحیه محلات ناحیه 10 شهر سنندج وضعیت توسعه یافتگی اجتماعی محلات از نظرمعیارهایی همچون سطوح امنیت اجتماعی، انسجام اجتماعی، سطح اعتماد، دامنه تعامل، گرایش به ارزش ها و گرایش به هنجارهادر قالب مدل AHP مورد سنجش قرار گرفته شدند. در مرحله بعد با توزیع پرسشنامه سنجش حس مکانی در بین 377 نفر از ساکنان ناحیه مرحله دوم تحقیق نیز به پایان رسید. در مرحله سوم با استفاده از آزمون آماری پیرسون رابطه بین سطح توسعه یافتگی اجتماعی محلات و حس مکانی ساکنان محلات چهارگانه مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت. نتایج این آزمون نشان از وجود رابطه مثبت و مستقیم بین توسعه اجتماعی و حس مکانی را دارد. بر این اساس محله 1 که دارای بالاترین میزان سطح توسعه یافتگی اجتماعی بوده؛ دارای بیشترین میزان حس مکانی نیز بوده است.

تقویت سرزندگی محله های شهری به عنوان کوچک ترین واحد مدیریت شهری و کانون جغرافیایی شکل گیری اجتماعات محلی، زیربنای ایجاد شهر سرزنده، پویا و پیشرو است. یکی از ابعاد مؤثر بر سرزندگی محله های شهری عوامل اجتماعی است. هدف اصلی پژوهش تأثیر سرمایه اجتماعی و مؤلفه های سازنده آن بر سرزندگی محله های شهری است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. بدین منظور به شیوه پیمایشی، 392 پرسشنامه در دو محله باغ شیخ و کیان آباد شهر اهواز تکمیل و نتایج آن از طریق آزمون های t تک متغیره و t مستقل در نرم افزار SPSS و مدل سازی معادله ساختاری در نرم افزارAmos graphic تحلیل شد. نتایج نشان می دهد پاسخگویان مؤلفه های سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، روابط اجتماعی) را در محله های موردمطالعه به طور معناداری بالاتر از میانگین ارزیابی نموده اند و مقدار مؤلفه های مذکور تفاوت معناداری در دو محله موردمطالعه ندارد. در ارزیابی معادله ساختاری طراحی شده، مقدار شاخص ها برازش معادله مذکور را تأیید می کند، لذا مدل مفهومی پژوهش قابل قبول است و تأثیر مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی بر سرزندگی محله های شهری تأیید می شود. بیشترین سهم در تبیین سازه سرمایه اجتماعی مربوط به مشارکت اجتماعی و در مورد سرزندگی مربوط به مؤلفه حضور پذیری و تحرک است.

شهرها به دلیل دارا بودن جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت همواره به عنوان مقاصد گردشگری مورد توجه بوده اند. گردشگری نیز مانند هر فعالیت دیگری دارای آثار و پیامدهای متعدد بر فضای بوم شناختی شهرها است. شهر رشت به علت موقعیت کانونی خود و برخورداری از جاذبه های طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت سالانه پذیرای گردشگران بسیاری است. هدف این پژوهش بررسی وضعیت فضای بوم شناختی شهر رشت در روند گردشگری است و پاسخ به این پرسش که آیا این فضا توان پاسخ گویی به نیازهای فعلی گردشگری شهری را دارد یا خیر؟ پژوهش بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از مدل جای پای اکولوژیک انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش تعداد گردشگران شهر رشت در نظر گرفته شد از این رو 384 پرسشنامه بر اساس مدل کوکران از طریق دو روش نمونه گیری منظم و اتفاقی بین گردشگران توزیع گردید. در نهایت جای پای اکولوژیک گردشگری 908224 هکتار محاسبه گردید که با توجه به مساحت 13600 هکتاری شهر رشت می توان میزان فشار وارده بر فضای زیست محیطی شهر را مشاهده نمود. از این رو برنامه ریزی برای حفظ محیط زیست شهر در کنار توجه به گردشگری امری حیاتی محسوب می شود.

رقابت پذیری جهانی اسم بازی عصر ماست و در دورنمای امروز جهان،رقابت پذیری به نیروی بنیادین در اقتصاد شهرها تبدیل شده است همانند جاذبه در فیزیک. امروزه رقابت پذیری شهرها نقش اساسی در توسعه شهرها دارد.رقابت پذیری در اثر ترکیبی از دارایی ها و فرایندها به وجود می آید.دارایی ها یا به صورت موهبتی است مانند؛منابع طبیعی و یا ساخته شده به وسیله انسان مانند؛زیر ساخت های شهر و فرایندها که دارایی ها را به منافع اقتصادی برای شهرها تبدیل می کنند و در نهایت موجب ایجاد رقابت پذیری آنها می گردند.با شکل گیری جهانی شدن و شبکه ای شدن اقتصاد جهانی، شهرها همواره به عنوان گره های اقتصاد شبکه ای، جایگاه ویژه ای یافتند و اعتقاد بر این است که این رقابت، همسطح با رقابت ملی می باشد. امروزه اثرگذاری، نفوذ و قدرتمندی شهرها ،درآمدزایی پایدار را برای شهر و مدیران شهری فراهم خواهد نمود.در این تحقیق به جهت بررسی اثرگذاری، نفوذ و قدرتمندی شهرسمنان،این شهر را با شاخص های«شهر اثرگذار»و«شهر قدرتمند»،رتبه بندی نموده و با مدل پورتر تحلیل می نمائیم.

از آنجا که جامعیت و یکپارچگی توسعه می تواند نویدبخش بهره مندی کارآمد از پتانسیل های منطقه و بهبود شرایط زندگی باشد، پژوهشگران در پژوهش حاضر به واکاوی الگوی توسعه یکپارچه منطقه ای در سطح استان گیلان پرداختند. در این زمینه بر اساس تئوری زمینه ای نوع پاسخ گویی به این هدف کیفی و بر پایه مطالعات اسنادی و مصاحبه عمیق با 20 نفر از صاحب نظران استانی (شامل خبرگان سیاست گذار، علمی و دانشگاهی، بخش خصوصی و دولتی) بود. سپس با استفاده از نرم افزار MAXQDA به عنوان ابزاری مؤثر در تحلیل داده های کیفی اقدام به استخراج کدهای باز و محوری و در نهایت کدگذاری گزینشی با بهره گیری از پتانسیل های منطقه و نظر نخبگان شد. یافته ها و نتایج حاصل از مقایسه اجزای الگوی مورد نظر نشان می دهد مقولات محوری در بعد اسنادی میدانی در بخش های شرایط علّی، هسته کانونی، راهبردها، و پیامدها به ترتیب شامل موارد عدم هم افزایی و یکپارچگی فرایند و فرآورده، عدم چشم انداز وسیع و برون یابانه از تکامل بلندمدت منطقه، الگوی بخشی نگر با رویکرد حداقلی به مکان و فضای توسعه، دگردیسی سازمان فضایی نظام منطقه ای بوده اند. همچنین در بعد اندیشه ای نظری مهم ترین مقولات در بخش های چهارگانه به ترتیب شامل مواردی چون تأکید بر ساختار و الگوی تصمیم گیری (برنامه ریزی، سیاست گذاری، مدیریت)، یکپارچگی سیاستی  قلمرویی  سازمانی و بخشی، ضرورت تغییر مدیریت اجتماعی و نهادی، و نهایتاً به رسمیت شناختن ارگان های منطقه ای به عنوان بازیگران اصلی در هماهنگی برای اجرا، پیگیری، و بررسی روند توسعه پایدار بوده است. به علاوه ارتباط میان ابعاد انتزاعی و عملیاتی مبین هماهنگی و هم سویی در بخش های علّی و پدیده و عدم هم سویی مستقیم در بخش های راهبرد و پیامد بوده است. بدین منظور پیشنهادهایی چون ضرورت تفکیک گزاره ها و مؤلفه ها به تفکیک بخشی و قلمرویی (پهنه های فضایی)، لزوم بازنویسی و تبیین کدهای پیش تر تکرارشده، بازنگری در تعیین اولویت ها، توجه واقعی به یکپارچگی بین بخش ها و قلمروها و نهادها، و ... مد نظر قرار گرفته است.

پیشینه و هدف سیل به عنوان یکی از بلایای طبیعی از چالش های اصلی برای کشورهای در حال توسعه است که همراه با تلفات جانی و مالی هر ساله بسیاری از کشورهای جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. در ایران نیز سیل به عنوان یکی از حوادث پرتکرار طبیعی است که به سبب برخی دخالت های انسانی در طبیعیت و شهرسازی ناسازگار با عوامل طبیعی سبب بروز خسارات زیادی می شود. بسیاری از شهرهای ایران از نظر روند توسعه فیزیکی با محدودیت های ژئومورفولوژیکی مواجه هستند و همین امر باعث توسعه این شهرها به سمت زمین های نامناسب و سیل خیز شده است. شهر ایلام از جمله شهرهای است که به دلیل همین شرایط به سمت حریم رودخانه گسترش یافته است. مدیریت شهری و ضعف های آن از یک طرف و مدیریت بحران به شیوه سنتی(تکیه بر امداد و نجات پس از بحران) سبب شده است تا در بحران سیل اخیر این شهر تلفات جانی و مالی را متحمل شود. مقاله حاضر با استفاده از نتایج پژوهشهای مذکور و روش آینده پژوهی در پی دستیابی به الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام است. روش شناسی نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات و شناخت وضع موجود از روش اسنادی و از روش میدانی مبتنی بر پرسشنامه خبرگانی استفاده شده است. در این بررسی ابعاد و شاخص های اثرگذار بر اساس مطالعات نظری استخراج و جهت دستیابی به  هدف و ارائه الگو و سناریو از روش آینده پژوهی از طریق نرم افزار میگ مک استفاده شده است .جامعه آماری شامل خبرگان و کارشناسان مربوط به حوزه سوانح طبیعی و مدیریت بحران از جمله کارشناسان جمعیت هلال احمر، اداره کل مدیریت بحران، شرکت آب و فاضلاب منطقه ای، دانشگاه علوم پزشکی، شهرداری و...  (تعداد 30 نفرحجم نمونه با استفاده از روش دلفی)می شود. محدوده مکانی پژوهش نیز ، شهر ایلام مرکز استان ایلام می باشد. مهمترین ابعاد مورد بررسی در این پژوهش عبارتند از ابعاد طبیعی(نوع خاک، رودخانه های دائمی، توپوگرافی، رژیم بارندگی)، کالبدی(فرسودگی بافت، نوع کاربری زمین، رعایت همجواری ها ، تراکم ساختمانی، نوع بافت شهرو...)، مدیریتی(قوانین شهری ، نظارت بر ساخت و سازها ، مدیریت آبهای سطحی ، مکانیابی کاربری های حساس و حیاتی، رعایت حرایم،، نظام مدون مدیریت بحران، مدیریت شهری واحد، هماهنگی و هم افزایی دستگاههای اجرایی، تخصص گرایی در مدیریت شهری، نظام مستند سازی و انتقال دانش، تحقق مدیریت محلی، تفکیک و تدقیق وظایف بین نهادهای شهری،تخصیص مالی مناسب براساس برنامه)، اقتصادی(مالکیت، درآمد و بیمه)، اجتماعی فرهنگی(تراکم جمعیت، مشارکت عمومی، آگاهی عمومی). یافته ها و بحث مقاله حاضر با از چارچوب مکاتب رفتاری و ساختاری مطابق واقعیت شهر ایلام؛ الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام را ارائه داده است. با تأکید بر این مکتب ، ابعاد اجتماعی و اقتصادی و شاخص های مربوطه جهت پاسخگویی به سؤال مقاله تدوین شده است . با توجه به مطالبی که ذکر شد می توان اسم دیدگاه مورداستفاده در مقاله حاضر را دیدگاه تدوینی مکاتب ساختاری رفتاری مدیریت بحران سیلاب شهری مطابق با واقعیت گذاشت ؛ زیرا بر اساس واقعیات مکاتب اشاره شده، شاخص های مربوطه جهت دستیابی به الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام ،تنظیم و تدوین شده است. 36 عامل کلیدی مؤثر بر وضعیت کنونی مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام که توسط متخصصین امر وزن دهی شده اند در نرم افزار میگ مک مورد بررسی و تحلیل کمی قرار گرفته است و  با عنایت به عوامل شناسایی شده وضع موجود مدیریت بحران(که سنتی می باشد) ، راهبردهای متناسب با وضعیت موجود مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام ارائه شده است. نتیجه گیری خروجی این پژوهش حاکی از آنست که؛ در شهرهای کمتر توسعه یافته ونقاط شهری محروم کشورایران چنانچه وضعیت موجود نظام مدیریت بحران آن سنتی باشد، بر پایه نظریه تدوینی مکاتب رفتاری و ساختاری مطابق واقعیت، می توان به ارائه الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهری رسید که نمونه آن شهر ایلام می باشد و مقاله حاضر این امر را تایید نموده و قابل تعمیم به شهرهایی که دارای شرایط مشابه هستند می باشد.

طی سه دهه اخیر، یکی از اثرات فرآیند شهرگرایی شتابان بر ساختار فضایی و جمعیتی کشور، رشد فزاینده تعداد شهرها، از طریق تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک و شکل گیری طبقه خامشهر در انتهای هرم شبکه شهری کشور است که این تبدیل بدون ایجاد بسترهای مناسب علاوه بر افزایش هزینه های بخش عمومی سبب افزایش سطح توقع ساکنان این سکونتگاه ها شود. لذا هدف از انجام این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر گسترش خامشهرها در سطح استان سمنان است  که بیش از 50 درصد شهرهای استان را تشکیل می دهند. برای این منظور از روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه ای پیمایشی استفاده شد. بدین صورت که با استفاده از آمار و اسناد ابتدا عوامل موثر بر این فرایند شناسایی و سپس برای بررسی آسیب های موجود از تکنیک دلفی فازی استفاده شد. براساس یافته های پژوهش تعداد 7 خامشهر  در سطح استان به نام های میامی، بیارجمند، امیریه،  کلاته رودبار، کهن آباد، رویان و رضوان شناسایی شدند. که با دسته بندی عوامل ارتقاء در سه دسته طبیعی، سیاسی و برنامه-ریزانه، مشخص شد که مهمترین عامل برای گسترش خامشهرهای استان مولفه سیاسی است، که باعث ایجاد پنج خامشهر شده است و سپس عوامل جمعیتی و برنامه ریزانه هر کدام باعث ایجاد یک شهر شده اند. همچنین با استفاده از مدل تحلیل ساختاری درباره آسیب شناسی در تبدیل روستا به شهر ، مهم ترین آسیب دخالت نمایندگان محلی در ارتقاء نقاط روستایی به شهر شناسایی شد. بنابراین اینگونه نتیجه گیری شد که در اکثر دوره های سرشماری از سال 1335، شهرهای زیر 5000 نفر وجود داشته است اما این موضوع در سه دهه اخیر با توجه به دستکاری زیاد قانون افزایش پیدا کرده است.

مسکن در زمره اساسی ترین و حساس ترین بخش ها در برنامه ریزی توسعه اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود.درواقع مسکن ،خردترین و کوچک ترین شکل تجسم کالبدی رابطه متقابل انسان و محیط بوده و تبلور فضایی کارکرد حیاتی سکونت انسانی در ایفاء نقش های اساسی وی می باشد. پژوهش حاضر از نوع هدف کاربردی می باشد. ازنظر ماهیت، رویکرد اصلی حاکم بر روند مقاله حاضر، توصیفی – تحلیلی می باشد و با توجه به موضوع تحقیق، حوزه مطالعاتی و ماهیت موضوع، از روش ها و فنون کمی (مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی) استفاده شده است. عوامل متعددی بر قیمت مسکن تأثیر می گذارند که یکی از این عوامل، انواع کاربری های اراضی می باشد که در تعین قیمت مسکن نقش کلیدی دارد. در منطقه 7 شهر تهران با توجه به اختلاط کاربری و ویژگی های خاصی که بر کاربری های این منطقه حاکم است به سنجش اثرات هر یک از کاربری ها بر قیمت مسکن پرداختیم تا با شناسایی میزان اثرات هر یک از انواع کاربری ها بر قیمت مسکن بتوان برنامه ریزی مناسبی در سطح منطقه برای مسکن و اقتصاد مسکن انجام داد. با توجه به اینکه مبحث اقتصاد مسکن یک موضوع فراگیر و بین رشته ای می باشد (سیاست، اقتصاد، مدیریت، جغرافیا و ...) بنابراین این مقاله بیش تر بر روی تأثیر عوامل جغرافیایی (انواع کاربری ها) بر قیمت مسکن بحث می کند که درنهایت مشخص شد که دسترسی به حمل ونقل، پایانه و انبارداری شهری با R2 87/، کاربری های خدمات شهری با R2 87/، کاربری سبز و پارک ها با R2 80/، کاربری های تجاری و اداری با R2 72/، به ترتیب بیش ترین تأثیر را بر قیمت مسکن در سطح منطقه دارند.

توانایی یک سیستم، جامعه یا اجتماع برای مقابله، جذب، سازگاری و احیای به موقع در برابر اثرهای یک مخاطره و روشی مؤثر برای حفاظت و بازگشت کارکردها و ساختارهای اساسی مهم جامعه در برابر بحران را تاب آوری گویند که ابعاد زیادی دارد و بعد اقتصادی این مفهوم در این مقاله بحث می شود. با توجه به جایگاه ویژه کلان شهر تبریز در منطقه شمال غرب کشور و اهمیت آن از بعد اقتصادی در میان شهرهای ایران و نیز قدمت دیرینه و تاریخ پر فراز و نشیب آن و اهمیتی که همواره در سطح کشور داشته است، مطالعه آن در زمینه تاب آوری بسیار مهم است. فرایند این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است و «رویکردی اکتشافی» نسبت به آینده دارد. تحقیق حاضر دو بخش دارد؛ در بخش اول، به منظور ایجاد پایگاهی از عوامل اولیه موجود درباره تاب آوری اقتصادی (گردآوری داده ها و اطلاعات) از تکنیک پویش محیطی (بررسی مقالات و منابع چاپی، مصاحبه با متخصصان و پایش همایش ها و کنفرانس ها) و بررسی پیشینه ادبیات استفاده شده است. بدین منظور، اطلاعات ازطریق منابع اسنادی، کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده و با متغیرهای حاصل از مصاحبه با کارشناسان و متخصصان تاب آوری شهری تلفیق شده اند. در بخش دوم، از کارشناسان و نخبگان (25 نفر) خواسته شد مهم ترین عوامل کلیدی اثرگذار در تاب آوری اقتصادی شهر تبریز را در ۱۰ سال آینده مشخص و درنهایت با شناسایی عوامل تأثیرگذار در تاب آوری اقتصادی شهر تبریز، راهبردهای مختلف تدوین کنند.

هرچند بازارهای سنتی از دیرباز به عنوان یکی از مؤلفه های هویت بخش شهرهای ایرانی ایفاء نقش می کنند، اما امروزه به دلایل مختلف نقش بازارهای سنتی در بسیاری از شهرها و به ویژه کلان شهرهای ایران کاهش یافته است که در صورت عدم برنامه ریزی صحیح، احتمال زوال و یا حتی نابودی برخی از بازارهای سنتی نیز قوت خواهد گرفت. این تحقیق در پی آن است که عوامل مؤثر بر رونق بازارهای سنتی را موردمطالعه قرار دهد. این پژوهش بر مبنای طرح تحقیق از نوع پیمایشی و بر اساس هدف تحقیق، از نوع کاربردی هست. جامعه آماری این پژوهش برابر با ۶۷۹۹۹۵ نفر و حجم جامعه نمونه نیز برابر با 384 نفر می باشد. برای تحلیل داده ها از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری که یکی از اصلی ترین روش های تجزیه وتحلیل چندمتغیره است، با به کار گرفتن نرم افزارهای SPSS و Mplus استفاده شده و بدین منظور ابتدا از تحلیل عاملی اکتشافی و سپس از روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم و درنهایت از شاخص های برازش به منظور ارزیابی برازش مدل نهایی استفاده گردیده است. بر اساس نتایج این تحقیق درمجموع، حدود 82 درصد از واریانس کل متغیرها توسط این عوامل تحت پوشش قرارگرفته اند. همچنین برآیند شاخص های برازندگی در این تحقیق حاکی از آن است که مدل ساختاری پیشنهادی، برازش خوب و قطعا قابل قبولی را داراست. برازش خوب مدل نهایی درواقع مهر تاییدی بر چند بعدی بودن و به بیان دقیق تر پنج بعدی بودن سازه رونق بازارهای سنتی است که این ابعاد عبارت اند از: جاذبه های فروشندگان، جاذبه های کالبدی، جاذبه های اقتصادی، جاذبه های رفاهی و جاذبه های اجتماعی.

امروزه دیدگاه ها و نظریه های مدیریت سوانح به دنبال ایجاد جوامع تاب آور در برابر مخاطرات طبیعی می باشد و درحال حاضر تاب آوری به عنوان راهی جهت تقویت جوامع با استفاده از ظرفیت هایشان مطرح می باشند. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخص ها و عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی و ارزیابی میزان آنها در محلات شهر اردبیل می پردازد. در این تحقیق ابتدا از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، شاخصها و عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی شناسایی و تعریف عملیاتی گردید. پس با استغاده از پرسشنامه در قالب فرایند تحلیل شبکه ایANP وزن نهایی شاخصها بوسیله کارشناسان و اساتید تعیین شد. در گام بعدی با استفاده از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز خانوارها محلات منتخب نمونه جمع آوری گردید. سپس با استفاده از مدلELECTRE محله های مورد مطالعه رتبه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که ازمیان شاخص های مورد مطالعه، شاخص سرمایه انسانی به ترتیب با وزن (0.37) دارای بیشترین وزن و شاخص سرمایه انسانی با وزن (0.29)،کیفیت زندگی با وزن (0.18) و شاخص ویژگی های جمعیتی با وزن (0.14) در مراحل بعدی قراردارند. باتوجه به روش الکتره اولویت بندی نهایی محله های مورد مطالعه نشان داد که محله های طوی با امتیاز 3 ،گازران 2 و عالی قاپو 1 اوجدکان به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.

مسکن و تأمین آن برای گروههای کم درآمد شهری یکی از مهمترین مسائل مدیریت شهری از گذشته تاکنون بوده است. به نظر می رسد سیاست های اعمال شده در این زمینه به دلیل عدم تناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی اقشار کم درآمد شهری چندان چاره ساز نبوده است. هدف این تحقیق بررسی اجرای سیاست اجاره به شرط تملیک در استان البرز (شهر کرج) و نقش آن در تامین نیازهای کمی و کیفی گروههای هدف است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده است و  داده های تحقیق از طریق کتابخانه ای و پیمایشی بوسیله ابزار پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری شده است. داده ها پس از استخراج با استفاده از نرم افزار آماری SPSS  از طریق روشهای آماری توصیفی و استنباطی(آزمونهای t تک نمونه ای و t  گروههای مستقل) تجزیه وتحلیل شده است. نتایج نشان می دهد بطور کلی واحدهای اجاره به شرط تملیک ساخته شده در محدوده مورد مطالعه نتوانسته است نیاز کمی و کیفی تامین مسکن گروههای هدف را برآورده نماید و ساکنان از شرایط واگذاری، کیفیت کالبدی منازل و دسترسی به تسهیلات و خدمات شهری رضایت ندارند و تنها دسترسی به خدمات انتظامی رضایت آنها را تامین کرده است.

در «شهرداری هوشمند» کلیه فرآیندهای شهرسازی، هوشمند است که در آن فرآیند تعریف، انتخاب و انجام پروژه ها هوشمند باشد و این پروژه ها با مشارکت مردم و «با عنصر انگیزش و مشارکت»و به صورت یکپارچه اجرا شود تا بتواند رضایت و شفافیت«رضایت شهروندان و ذینفعان» را به دنبال داشته باشد. هدف شهر و شهرداری هوشمند افزایش سطح کیفیت زندگی شهری با رویکرد توسعه پایدار است. شهر هوشمند مکانی متمایز برای توسعه ی پایدار و تعالی شهر است. این پژوهش با رویکرد کاربردی بوده و با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، شناسایی بهترین و بدترین(شدت و رجحان برتری) مولفه های زیر ساختی هوشمندی در مدیریت امور شهری سمنان و شهرداری سمنان سنجیده شده است. هدف کلی این تحقیق تبیین ضرورت ها و الزامات شهر و شهرداری سمنان برای هوشمند شدن در ابعاد مختلف و همچنین ارائه راهبردها و اقدامات مقتضی برای حرکت هدفدار به سمت شهر و شهرداری هوشمند می باشد که در مرحله اول جهت شناخت مولفه ها براساس دلفی فازیFuzzy Delphi و پرسشنامه خبرگان و همچنین ادبیات و پیشینه تحقیق،16مولفه مورد شناسایی قرار گرفت. حاصل تحلیل ها و نتایج پژوهش، ارزش عوامل عملکرد(فرآیندها و گردش کاری شهر و شهرداری) را با مقدار 0/594 ، عوامل زیرساختهای هوشمند را با مقدار 289/0 ،عوامل انگیزش و مشارکت را با مقدار وزن 202/0 و عامل رضایت و شفافیت(رضایت شهروندان و ذینفعان) را با مقدار0/212 به ترتیب اولویت نشان می دهد و در این راستا شاخص عملکرد(فرآیندها و گردش کاری شهر و شهرداری) در همراهی کامل با زیرساخت های هوشمند به عنوان مهمترین استراتژی در ایجاد شهرداری هوشمند در مدیریت شهری شهرداری سمنان مطرح است که نیازمند برنامه ریزی هدفدار در جهت حرکت و دستیابی به آن می باشد.

برنامه ریزی سلامت شهری، فرآیندی آگاهانه برای تأمین سلامت و تندرستی کامل جسمی، روانی و اجتماعی همه ساکنین شهر از طریق تعیین سیاست های سلامت محور، نظام مناسب برنامه ریزی سلامت شهری، بهبود تعیین کننده های اجتماعی، اقتصادی و محیط فیزیکی شهر است. هدف اصلی برنامه ریزی سلامت شهری دستیابی عادلانه همه ساکنین به سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و همچنین دستیابی عادلانه به تعیین کننده های سلامت شهری می باشد. در این پژوهش به طور نظری و تجربی، عدالت در سلامت شهری، ابعاد، متغیرها و شاخص های آن بررسی گردید. پژوهش حاضر از جمله پژوهش های کاربردی-توسعه ای (از نظر هدف)، توصیفی-تحلیلی (از نظر ماهیت و روش انجام) و کمی (از نظر روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها) می باشد. این پژوهش دو هدف اصلی را دنبال می کند: 1- شناخت جامع ابعاد، متغیرها و شاخص های عدالت در سلامت شهری و 2- آزمون تجربی این شاخص ها در شهر بجنورد. برای گردآوری اطلاعات مربوط به هدف اول، از روش کتابخانه ای و برای گردآوری اطلاعات مربوط به هدف دوم، از روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شد. تجزیه و تحلیل و نمایش داده ها نیز با مدل های AHP، Electre و نرم افزار Arc map انجام شده است. طبق نتایج نظری، شاخص های عدالت در سلامت شهری به دو گروه شاخص های تعیین کننده و شاخص های پیامد تقسیم شدند، هر یک ازین دو گروه دارای ابعاد، متغیرها و شاخص هایی هستند که در متن مقاله آورده شده است. طبق نتایج تجربی، شاخص های تعیین کننده عدالت در سلامت شهری در محله های مختلف شهر بجنورد دارای تفاوت بسیار زیاد هستند. به عبارت دیگر، افراد در محله های مختلف شهر بجنورد دسترسی ناعادلانه ای به تعیین کننده های سلامت شهری دارند.

زمینه و هدف: موضوع رقابت پذیری گردشگری به عنوان توانایی یک کشور برای بهینه سازی جذابیت خود برای بازدیدکنندگان بین المللی، ارائه خدمات گردشگری با کیفیت، نوآورانه و ارزشمند برای به دست آوردن سهم در بازار جهانی مورد استقبال قرار گرفته است. هدف پژوهش بررسی تأثیرگذاری شاخص های رقابت پذیری سفر و گردشگری بر رشد گردشگری در کشورهای اسلامی منتخب می باشد. روش شناسی: در این پژوهش از شاخص مصنوعی فاصله  تعریف شده توسط پنا، جهت ترکیب با شاخص های رقابت پذیری گردشگری استفاده شده است. این روش به طور گسترده هنگام ساختن شاخص هایی که مجموعه ای از متغیرها یا شاخص های مربوط به موضوع مورد اندازه گیری را خلاصه یا ترکیب می کنند، استفاده می شود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد زیرساخت های حمل ونقل هوایی، منابع فرهنگی و سفرهای تجاری و فناوری اطلاعات و ارتباطات، تأثیرگذارترین شاخص ها در رقابت پذیری سفر و گردشگری بر رشد گردشگری در کشورهای اسلامی منتخب می باشند. نتیجه گیری و پیشنهادها: ورود گردشگران بین المللی تا حد زیادی در مقاصدی متمرکز است که به سطوح بالاتری از رقابت می رسند. اما این ارتباط در تمام کشورهای مورد مطالعه تأیید نمی شود. تعداد گردشگران بین المللی که از کشورهای اسلامی منتخب بازدید می کنند، بر این فرض دلالت نمی کند که رقابت پذیری بیشتر یک مقصد برابر با تعداد بازدیدکنندگان بیشتر و در نتیجه رشد گردشگری در کشور مقصد است. نوآوری و اصالت: مهم ترین نوآوری و اصالت تحقیق بررسی تأثیرگذاری شاخص های رقابت پذیری سفر و گردشگری بر رشد گردشگری در کشورهای اسلامی منتخب برگرفته از داده های مجمع جهانی اقتصاد و بانک جهانی با استفاده از یک شاخص نوآورانه حاصل از ترکیب شاخص های رقابت پذیری سفر و گردشگری شاخص مصنوعی فاصله  است.