الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پیشینه و هدف سیل به عنوان یکی از بلایای طبیعی از چالش های اصلی برای کشورهای در حال توسعه است که همراه با تلفات جانی و مالی هر ساله بسیاری از کشورهای جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. در ایران نیز سیل به عنوان یکی از حوادث پرتکرار طبیعی است که به سبب برخی دخالت های انسانی در طبیعیت و شهرسازی ناسازگار با عوامل طبیعی سبب بروز خسارات زیادی می شود. بسیاری از شهرهای ایران از نظر روند توسعه فیزیکی با محدودیت های ژئومورفولوژیکی مواجه هستند و همین امر باعث توسعه این شهرها به سمت زمین های نامناسب و سیل خیز شده است. شهر ایلام از جمله شهرهای است که به دلیل همین شرایط به سمت حریم رودخانه گسترش یافته است. مدیریت شهری و ضعف های آن از یک طرف و مدیریت بحران به شیوه سنتی(تکیه بر امداد و نجات پس از بحران) سبب شده است تا در بحران سیل اخیر این شهر تلفات جانی و مالی را متحمل شود. مقاله حاضر با استفاده از نتایج پژوهشهای مذکور و روش آینده پژوهی در پی دستیابی به الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام است. روش شناسی نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. برای جمع آوری اطلاعات و شناخت وضع موجود از روش اسنادی و از روش میدانی مبتنی بر پرسشنامه خبرگانی استفاده شده است. در این بررسی ابعاد و شاخص های اثرگذار بر اساس مطالعات نظری استخراج و جهت دستیابی به هدف و ارائه الگو و سناریو از روش آینده پژوهی از طریق نرم افزار میگ مک استفاده شده است .جامعه آماری شامل خبرگان و کارشناسان مربوط به حوزه سوانح طبیعی و مدیریت بحران از جمله کارشناسان جمعیت هلال احمر، اداره کل مدیریت بحران، شرکت آب و فاضلاب منطقه ای، دانشگاه علوم پزشکی، شهرداری و... (تعداد 30 نفرحجم نمونه با استفاده از روش دلفی)می شود. محدوده مکانی پژوهش نیز ، شهر ایلام مرکز استان ایلام می باشد. مهمترین ابعاد مورد بررسی در این پژوهش عبارتند از ابعاد طبیعی(نوع خاک، رودخانه های دائمی، توپوگرافی، رژیم بارندگی)، کالبدی(فرسودگی بافت، نوع کاربری زمین، رعایت همجواری ها ، تراکم ساختمانی، نوع بافت شهرو...)، مدیریتی(قوانین شهری ، نظارت بر ساخت و سازها ، مدیریت آبهای سطحی ، مکانیابی کاربری های حساس و حیاتی، رعایت حرایم،، نظام مدون مدیریت بحران، مدیریت شهری واحد، هماهنگی و هم افزایی دستگاههای اجرایی، تخصص گرایی در مدیریت شهری، نظام مستند سازی و انتقال دانش، تحقق مدیریت محلی، تفکیک و تدقیق وظایف بین نهادهای شهری،تخصیص مالی مناسب براساس برنامه)، اقتصادی(مالکیت، درآمد و بیمه)، اجتماعی فرهنگی(تراکم جمعیت، مشارکت عمومی، آگاهی عمومی). یافته ها و بحث مقاله حاضر با از چارچوب مکاتب رفتاری و ساختاری مطابق واقعیت شهر ایلام؛ الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام را ارائه داده است. با تأکید بر این مکتب ، ابعاد اجتماعی و اقتصادی و شاخص های مربوطه جهت پاسخگویی به سؤال مقاله تدوین شده است . با توجه به مطالبی که ذکر شد می توان اسم دیدگاه مورداستفاده در مقاله حاضر را دیدگاه تدوینی مکاتب ساختاری رفتاری مدیریت بحران سیلاب شهری مطابق با واقعیت گذاشت ؛ زیرا بر اساس واقعیات مکاتب اشاره شده، شاخص های مربوطه جهت دستیابی به الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام ،تنظیم و تدوین شده است. 36 عامل کلیدی مؤثر بر وضعیت کنونی مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام که توسط متخصصین امر وزن دهی شده اند در نرم افزار میگ مک مورد بررسی و تحلیل کمی قرار گرفته است و با عنایت به عوامل شناسایی شده وضع موجود مدیریت بحران(که سنتی می باشد) ، راهبردهای متناسب با وضعیت موجود مدیریت بحران سیلاب شهر ایلام ارائه شده است. نتیجه گیری خروجی این پژوهش حاکی از آنست که؛ در شهرهای کمتر توسعه یافته ونقاط شهری محروم کشورایران چنانچه وضعیت موجود نظام مدیریت بحران آن سنتی باشد، بر پایه نظریه تدوینی مکاتب رفتاری و ساختاری مطابق واقعیت، می توان به ارائه الگوی مناسب مدیریت بحران سیلاب شهری رسید که نمونه آن شهر ایلام می باشد و مقاله حاضر این امر را تایید نموده و قابل تعمیم به شهرهایی که دارای شرایط مشابه هستند می باشد.Suitable Approach for City Flood Crisis Management: A Case Study of Ilam City
Background and Purpose
As one of the natural disasters, flood is one of the main challenges for developing countries, which affects many countries of the world every year along with the loss of life and money. In Iran, floods are one of the most frequent natural events that cause much damage due to human intervention in nature and urban development incompatible with natural factors. Many cities in Iran face geomorphological limitations in terms of the physical development process, which has caused these cities to develop towards unsuitable and flood-prone lands. Due to these conditions, Ilam is one of the cities that has expanded to the river bank. Weaknesses of urban management, on the one hand, and traditional crisis management (relying on relief and rescue after the crisis) have caused this city to suffer life and financial losses in the recent flood crisis. Based on the results of the investigations mentioned above and the future studies method, this article seeks to achieve a suitable model of flood crisis management in Ilam.
Methodology
The type of research is applied, and its research method is descriptive-analytical and survey. Documentary and field methods based on expert questionnaires have been used to collect information and understand the current situation. This survey extracted the effective dimensions and indicators based on theoretical studies. The future research method was used through Mic Mac software to achieve the goal and present the model and scenario. The statistical population includes experts related to the field of natural disasters and crisis management, including experts from the Red Crescent Society, the General Directorate of Crisis Management, the Regional Water and Sewerage Company, the University of Medical Sciences, the municipality, etc. (number of 30 people, sample size using the Delphi method).
The spatial scope of the research is Ilam, the capital of Ilam province. The most important dimensions examined in this research are natural (soil type, permanent rivers, topography, rainfall regime), physical (worn-out texture, land use type, respect for neighbors, building density, city texture type, etc.), administrative (urban laws, construction supervision, surface water management, location of sensitive and vital uses, observance of privacy, a written system of crisis management, single urban management, coordination of executive systems, specialization in urban management, documentation and knowledge transfer system, implementation of local management, separation, and verification duties between urban institutions, appropriate financial allocation based on the program), economic (property, income, and insurance), socio-cultural (population density, public participation, public awareness).
Findings and Discussion
In the framework of behavioral and structural schools according to the reality of Ilam, this article has presented the appropriate model of flood crisis management in Ilam. Emphasizing school, social, and economic dimensions and relevant indicators have been developed to answer the article's question. According to the mentioned materials, the perspective used in this article can be called the perspective of structural and behavioral schools of urban flood crisis management under reality. Based on the facts of the mentioned schools, the relevant indicators have been set and compiled to achieve the appropriate model of flood crisis management in Ilam. Thirty-six key factors affecting the current situation of flood crisis management in Ilam, which experts have weighted, were investigated and quantitatively analyzed in Mic Mac software. Concerning the identified factors of the current crisis management (which is traditional), strategies appropriate to the current situation of flood crisis management in Ilam have been presented.
Conclusion
The results of the present research have shown that urban planning and especially urban management during the discussed periods has not been able to properly monitor the physical development of the city and the preservation of river privacy in Ilam. On the other hand, the structural measures of urban management in creating channels and urban flood routes show that implementation plans with appropriate studies on floods have not occurred in Ilam. Suppose the situation of the country's crisis management system is traditional, based on the theory of behavioral and structural schools according to reality. In that case, it is possible to present a suitable urban flood crisis management model, which is the example of Ilam. Moreover, the results of this research are confirmed and can be generalized to cities with similar conditions.
تبلیغات
