عنایت عباسی

یکی از راهکارها برای بازگرداندن ساکنان بومی به روستاها و یا حفظ جمعیت روستاها بدون آسیب به بافت و طبیعت آ ن ها توسعه گردشگری روستایی است. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مورد انتظار تأثیر گردشگری روستایی بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی است. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل 224 خانوار روستای کلوان بودند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 135 خانوار به عنوان نمونه مورد مطالعه شناسایی شدند. نتایج بررسی شکاف بین وضع موجود و مورد انتظار، حاکی از آن است که امتیاز وضعیت مورد انتظار در مقایسه با وضعیت موجود تأثیر گردشگری در هریک از ابعاد معیشت پایدار روستایی به طور معنی داری بالاتر است. نتایج نشان داد که بین وضعیت مورد انتظار و موجود ابعاد نهادی-ساختاری، اقتصادی-مالی و منابع طبیعی-زیست محیطی به ترتیب بیشترین شکاف وجود دارد. لذا توجه به این ابعاد از جمله معرفی روستای کلوان به عنوان مقصد گردشگری از طریق رسانه های جمعی و نیز فراهم سازی شرایط لازم در پایدارسازی معیشت خانوارهای روستای کلوان و ماندگاری آن ها در روستا کمک شایانی خواهد کرد.

شبکه های حمل و نقل به عنوان یکی از زیرساخت های اساسی هر کشوری مطرح بوده و از جنبه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی حائز اهمیت هستند. آزادراه ه ا به عن وان یکی از مهم تری ن زیرس اخت های حیات ی، ب ه لح اظ ش رایط فن ی فیزیک ی و در ص ورت دارا ب ودن کیفی ت محیط ی می توانند ازجمل ه عناصر مهم تمدن و پیشرفت ه رکشور به حساب آیند. هدف از این پژوهش بررسی اثرات احداث آزادراه خرم آباد اراک بر مناطق روستایی با تأکید بر محورهای توسعه پایدار می باشد. روش شناسی در این پژوهش از نوع کیفی (نظریه داده بنیاد) می باشد. نمونه ها به صورت هدفمند و با روش گلوله برفی به تعداد 19 نفر از بین ساکنان محلی، کارگران، مهندسان مشاور و کارکنان اداره راه و شهرسازی انتخاب شدند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد احداث آزادراه در مجموع باعث ایجاد آثار اقتصادی و اجتماعی و نهادی مثبتی در روستاهای همجوار گردیده است، به طوری که باعث کاهش استهلاک خودروها وکاهش مصرف سوخت، کاهش طول مسیر، افزایش سرعت در انتقال محصولات کالاهای کشاورزی، اشتغال زایی برای افراد بومی و افزایش تنوع شغلی در منطقه، افزایش ایمنی و کاهش تصادفات و تلفاتی انسانی، دسترسی مناسب برای حضور گردشگران و افزایش نظارت نیروهای اداری بر منطقه شده است. اما در بعد زیست محیطی و در زمینه کشاورزی آثار این طرح شامل انتشارگازهای سوخت های فسیلی ماشین آلات و گردوغبار و آلودگی صوتی ناشی از فعالیت خودروها و ماشین آلات، تولید زباله در اطراف کارگاه های موقت خصوصی و کارگری، تغییر کاربری زمین های کشاورزی و قطع درختان و غیره می باشند که منفی ارزیابی می شوند.

مطالعه حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر رضایت و وفاداری گردشگران روستایی نسبت به اقامتگاه های بوم گردی استان گیلان پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی همبستگی بود که به روش پیمایش انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه گردشگران اقامتگاه های بوم گردی استان گیلان در سال 1399 بود. تعداد 315 گردشگر پرسشنامه های تحقیق را تکمیل کردند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی محتوایی آن توسط اساتید و متخصصین مربوطه تأیید و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بین 72/0 تا 89/0 تعیین شد. با توجه به نتایج، رضایت و وفاداری گردشگران نسبت به اقامتگاه های بوم گردی در سطح خوب ارزیابی شد. نتایج نشان داد بین متغیرهای کیفیت، انتظارات گردشگران و ارزش درک شده با متغیر وابسته رضایت رابطه مثبت و معنی داری در سطح 1 درصد وجود دارد. همچنین، بین متغیر رضایت گردشگران و کاهش شکایت با متغیر وابسته وفاداری رابطه مثبت و معنی داری در سطح 1 درصد وجود دارد. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل مسیر، متغیر کیفیت از خدمات دارای بیشترین اثر علی کل بر روی رضایتمندی و متغیر کاهش شکایت بیشترین اثر مستقیم و اثر علی کل بر وفاداری گردشگران بود. پیشنهاد می شود در قالب سیستم ارزیابی عملکرد، کیفیت خدمات اقامتگاه های بوم گردی در راستای تحقق رضایت و وفاداری گردشگران به طور مداوم مورد ارزیابی قرار گیرد.

امروزه منابع تأمین کننده غذای بشر توسط عوامل گوناگونی از قبیل کاهش زمین های قابل کشت و حاصلخیز در مقیاس محلی، وابستگی روزافزون به سوخت های فسیلی برای تولید، فرآوری و حمل ونقل مواد غذایی در مقیاس جهانی مورد تهدید قرارگرفته است. بازاندیشی در روند تولید به مصرف و خودکفایی در رفع نیازهای شهری ازجمله راه حل هایی است که در قالب نوع جدیدی از کشاورزی به نام کشاورزی شهری ظهور می یابد. هدف از این مطالعه بررسی مشارکت و عوامل تأثیرگذار بر آن در جهت توسعه کشاورزی شهری در شهر تهران بود. این پژوهش از نوع توصیفی همبستگی بود و به روش پیمایشی انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. گروهی از کارشناسان شهرداری تهران و تعدادی از اعضای هیئت علمی ترویج و آموزش کشاورزی روایی پرسشنامه را تأیید کردند. ضریب پایایی برای بخش های گوناگون پرسشنامه با انجام آزمون پیشاهنگی محاسبه و مقدار قابل قبول به دست آمد. بر اساس یافته های تحقیق، میانگین همه متغیرها به جز هنجار ذهنی بالاتر از حد متوسط می باشد. نتایج همبستگی بین متغیرها حاکی از آن است که بین همه متغیرها با رفتار شهروندان برای انجام کشاورزی شهری رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. از میان متغیرهای بررسی شده، کنترل رفتار ادراک شده دارای بیشترین همبستگی و اثر علی کل، و بعدازآن تمایل دارای بیشترین اثر علی کل بر رفتار شهروندان برای مشارکت در کشاورزی شهری می باشد. با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهادهایی کاربردی در راستای ترویج و توسعه کشاورزی شهری در شهر تهران ارائه شد است.

سرمایه اجتماعی به عنوان شالوده و زیربنای توسعه درون زا در یک جامعه به طور عام و جامعه روستایی به طور خاص در نظر گرفته می شود. بر این اساس، هدف تحقیق حاضر بررسی همبستگی کانونی بین ابعاد سرمایه اجتماعی و مؤلفه های پایداری فعالیت شالی کاران چندکاره در حوضه آبریز دشت هراز بود. تحقیق حاضر، از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی-پیمایشی بود و جامعه آماری آن را کلیه شالی کاران چندکاره در حوضه آبریز دشت هراز تشکیل می دهند که به علت در دست نبودن بانک اطلاعاتی مناسب، برای نمونه گیری، از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد و در نهایت، 182 شالی کار چندکاره شناسایی شدند و در تحقیق مشارکت کردند. نتایج نشان داد که رابطه بین متغیرهای کانونی سرمایه اجتماعی و پایداری فعالیت شالی کاران چندکاره 41/0 است؛ همچنین، هفده درصد از تغییرات متغیر کانونی پایداری فعالیت شالی کاران چندکاره با متغیر کانونی سرمایه اجتماعی تبیین می شود. از این رو، هرچه میزان مؤلفه های شناختی و ساختاری در بین شالی کاران چندکاره بیشتر باشد، به همان نسبت، میزان پایداری بوم شناختی، اجتماعی و اقتصادی بالاتر خواهد بود.

مطالعۀ حاضر با هدف تعیین چالش های پیش روی تعاونی های تأمین نیاز مشاغل به منظور ارائه راهکارهای مناسب توسعه و تقویت این تعاونی ها با استفاده   از تکنیک دلفای انجام گرفت. جامعۀ آماری تحقیق مدیران عامل تعاونی های تأمین نیاز مشاغل موفق به تعداد 34 نفر و کارشناسان متخصص این تعاونی ها به تعداد 54 نفر بودند که به روش نمونه گیری هدفمند از استان های مختلف کشور انتخاب شدند. طی سه مرحله، در نهایت، تعداد 38 چالش از دیدگاه مدیران عامل موفق و کارشناسان استخراج شدند. این چالش ها در قالب عناوین "همکاری و هماهنگی"، "حمایت های دولتی"، "سیاست گذاری"، "قوانین و مقررات"، "رقابت"، "مشارکت"، "ارزیابی عملکرد و پاداش"، "فناوری"، "فرهنگ سازی"، "بازاریابی"، "توانایی گروه مدیریت" و "تحقیق و توسعه" و راهکارها در قالب "قوانین و مقررات"، "حمایت های دولتی"، "حذف موازی کاری"، "تعامل و همکاری"، "حرفه ای گرایی"، "ارزیابی عملکرد"، "کنترل و نظارت"، "رسمیت تعاونی"، "تحقیق و توسعه"، "استانداردسازی فعالیت ها"، "توان مدیریتی"، "توزیع و بازاریابی"، "فرهنگ سازی" و "شراکت و سرمایۀ اجتماعی" مقوله بندی شدند.

پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزشی دوره های تک پودمانی مهارتی علمی - کاربردی کشاورزی در تعاونی های روستایی زنان استان تهران به روش پیمایشی انجام گرفت. تحقیق از نوع توصیفی بود و جامعۀ آماری آن را اعضای تعاونی های روستایی زنان استان تهران و کارشناسان مربوطه تشکیل دادند. با بهره گیری از جدول کرجسی و مورگان (1970) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب تعداد 150 نفر از زنان دارای حداقل مدرک دیپلم عضو تعاونی انتخاب شدند. با توجه به محدودیت تعداد کارشناسان، همه 30 کارشناس در مطالعه شرکت داده شدند. این پژوهش در دو مرحله انجام گرفت: نخست نیازهای آموزشی زنان از دیدگاه خودشان با استفاده از پرسش نامه مبتنی بر مدل بوریچ مشخص شد که نتایج نشان داد 17 نیاز آموزشی بالاترین اولویت را داشتند و سه اولویت اول به ترتیب، رایانه و اینترنت، شیوه های نوین بسته بندی و کارآفرینی و خوداشتغالی بودند. در مرحلۀ دوم به منظور تعیین سطح توافق زنان عضو تعاونی و کارشناسان در خصوص نیاز های آموزشی زنان، از مدل کوادرانت استفاده شد که نتایج نشان داد اکثر نیازهای آموزشی از دیدگاه زنان و کارشناسان با یکدیگر تطابق دارد. به منظور اثربخشی برنامه های آموزشی، توجه به دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان ترویج امری ضروری و این مسئله با استفاده از مدل نیازسنجی بوریچ و کوادرانت امکان پذیر است. پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزشی دوره های تک پودمانی مهارتی علمی - کاربردی کشاورزی در تعاونی های روستایی زنان استان تهران به روش پیمایشی انجام گرفت. تحقیق از نوع توصیفی بود و جامعۀ آماری آن را اعضای تعاونی های روستایی زنان استان تهران و کارشناسان مربوطه تشکیل دادند. با بهره گیری از جدول کرجسی و مورگان (1970) و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب تعداد 150 نفر از زنان دارای حداقل مدرک دیپلم عضو تعاونی انتخاب شدند. با توجه به محدودیت تعداد کارشناسان، همه 30 کارشناس در مطالعه شرکت داده شدند. این پژوهش در دو مرحله انجام گرفت: نخست نیازهای آموزشی زنان از دیدگاه خودشان با استفاده از پرسش نامه مبتنی بر مدل بوریچ مشخص شد که نتایج نشان داد 17 نیاز آموزشی بالاترین اولویت را داشتند و سه اولویت اول به ترتیب، رایانه و اینترنت، شیوه های نوین بسته بندی و کارآفرینی و خوداشتغالی بودند. در مرحلۀ دوم به منظور تعیین سطح توافق زنان عضو تعاونی و کارشناسان در خصوص نیاز های آموزشی زنان، از مدل کوادرانت استفاده شد که نتایج نشان داد اکثر نیازهای آموزشی از دیدگاه زنان و کارشناسان با یکدیگر تطابق دارد. به منظور اثربخشی برنامه های آموزشی، توجه به دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان ترویج امری ضروری و این مسئله با استفاده از مدل نیازسنجی بوریچ و کوادرانت امکان پذیر است.

تحقیق حاضر با هدف بررسی تعیین کننده های موفقیت اتحادیۀ تعاونی های مرتعداری استان گلستان انجام شد. این تحقیق از نوع توصیفی همبستگی و علی رابطه ای بود که به روش پیمایش انجام گرفت. جامعۀ آماری تحقیق حاضر را 122 مدیر عامل و عضو هیئت مدیرۀ 23 تعاونی مرتعداری عضو اتحادیۀ تعاونی های مرتعداری استان گلستان تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از جدول رجسی و مورگان 92 نفر برآورد شد. نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پرسش نامه ابزار اصلی جمع آوری داده ها بود. برای تعیین روایی پرسش نامه از نظر تعدادی از استادان ترویج و آموزش کشاورزی و همچنین مدیر عامل و اعضای هیئت مدیرۀ اتحادیه تعاونی های مرتعداری استفاده شد. برای تعیین میزان پایایی پرسش نامه نیز از ضریب آلفای کرونباخ (7/0 تا 81/0) استفاده شد. نتایج نشان داد که ابعاد محیطی (زمینه ای)، ساختاری و محتوایی به ترتیب بیشترین تأثیر را در موفقیت اتحادیۀ تعاونی های مرتعداری استان گلستان دارند. همچنین بین موفقیت اتحادیۀ این تعاونی ها و توانمندسازی تعاونی های مرتعداری رابطۀ مثبت و معنی داری وجود دارد.

مطالعه حاضر با هدف ب ررسی شرایط، تعاملات و پی امدهای تشکیل یک س ازمان مردم نهاد محلی در روستای کیخا از توابع شهرستان زابل واقع در استان سیستان و بلوچستان انجام شده است. پژوهش از نوع تحقیقات کیفی است که به روش مطالعه موردی در سال 1392 انجام شده است. روستای کیخا مورد مطالعه و واحد تجزیه وتحلیل، اهالی پیشرو عضو سازمان مردم نهاد محلی بودند. نمونه های مورد مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند گلوله برفی انتخاب شدند (16=n). مشاهده، مصاحبه عمیق و بررسی اسناد و مدارک ابزار اصلی گردآوری اطلاعات بودند. روایی و پایایی تحقیق با استفاده هم زمان از سه روش در جمع آوری داده ها، ایجاد پایگاه داده و بهره گیری از نظرات مصاحبه شوندگان در تکمیل و اصلاح گزارش تحقیق بررسی شد. داده های جمع آوری شده در سه بخش آمار توصیفی، کاربرد فن شمارش و روش کدگذاری تجزیه وتحلیل شدند. با توجه به نتایج پژوهش، سازمان مردم نهاد محلی در روستای کیخا مطابق با مدل پارادایمی استراوس و کربین تحت تأثیر شرایط زمین های، شرایط علّی و شرایط مداخله گر تشکیل شده است. تشکیل این سازمان، زمینه ایجاد تعاملاتی بین مردم و مسئولان را فراهم آورده است. همچنین پیامدهای آموزشی و یادگیری، توانمندسازی زنان، بهداشتی و زیست محیطی، اجتماعی و جهان شهری، اقتصادی و عمران روستایی و روان شناسی را برای مردم به همراه داشته است.

امروزه علاقه مندی به کیفیت در آموزش عالی و دانشگاه ها به طور چشمگیری افزایش یافته و در سطح بین المللی در تحقیقات آموزشی مورد توجه قرار گرفته است. هدف کلی این پژوهش توصیفی – همبستگی، بررسی کیفیت خدمات آموزشی ارائه شده دانشگاهی از دید دانشجویان بود. جامعه آماری تحقیق شامل همه دانشجویان (مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری) دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال تحصیلی 91-90 بود (414 N=). با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 193 نفر به به عنوان نمونه آماری انتخاب و به جمع آوری اطلاعات و تکمیل پرسشنامه ها اقدام شد (193 n=). ابزار پژوهش پرسشنامه ای ساختارمند حاوی سؤال های بسته پاسخ بود که با استفاده از مدل  کیفیت خدمات آموزشی (SERVQUAL) در پنج بُعد تهیه شد.  پانلی متشکل از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی روایی پرسشنامه را تأیید کردند و پایایی آن نیز با محاسبه آلفای کرونباخ تعیین شد. با توجه به نتایج تحقیق، رتبه بندی ابعاد کیفیت خدمات آموزشی از دیدگاه دانشجویان عبارت است از همدلی، پاسخگویی، اعتبار، شرایط فیزیکی و ملموس و تضمین. نتایج آزمون مقایسه میانگین ها نشان می دهد که بین میزان رضایت مندی دانشجویان از کیفیت خدمات آموزشی ارائه شده به آنها برحسب رشته تحصیلی، معدل کل نمره ها و جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش گردشگری در توسعه روستایی در شهرستان رامسر انجام شد. جامعه آماری مورد نظر شامل دو گروه بودند که به روش نمونه گیری تصادفی از طریق جدول کرجسی و مورگان انتخاب شدند، یک گروه شامل گردشگرانی که به شهرستان رامسر سفر کرده بودند (120 خانوار از مجموع 250 خانوار) و گروه دیگر شامل ساکنان محلی شهرستان که به گردشگران خدمات رسانی می کردند (130 خانوار از مجموع 240 خانوار). پرسشنامه ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات بود. بر پایه یافته های پژوهش، اکثریت افراد محلی (2/86 درصد) و گردشگران (1/92 درصد) تأثیر عوامل اقتصادی را در توسعه روستایی در حد متوسط تا خیلی زیاد عنوان کردند. نتایج آزمون t نشان داد که بین نقطه نظرات دو گروه در زمینه اثرات اقتصادی و اجتماعی، و فرهنگی گردشگری تفاوت منفی و معنی دار در سطح یک درصد وجود دارد؛ به دیگر سخن، به طور کلی، میانگین های اثرات یادشده را گردشگران بالاتر از افراد محلی گزارش کردند، ولی در خصوص عوامل زیست محیطی بین دیدگاه های این دو گروه تفاوت معنی دار وجود نداشت. اکثریت گردشگران (67/80 درصد) و افراد محلی (70 درصد) تأثیرات زیست محیطی گردشگری در جوامع روستایی را در حد متوسط تا خیلی زیاد عنوان کردند.

از جمله معضلاتی که در دهه اخیر در کشور با آن روبه رو هستیم، بیکاری جوانان بویژه دانش آموختگان دانشگاهی می باشد که این معضل در بخش کشاورزی بسیار حادتر به نظر می رسد. با وجود این چالش ها، بسیاری از سیاست گذاران، کارآفرینی در محیط های دانشگاهی را امری ضروری و اجتناب ناپذیر می دانند. هدف از آموزش کارآفرینی، تربیت افرادی است که بتوانند پس از تکمیل تحصیلات خود، افرادی مؤسس باشند و کسب و کاری را ایجاد کنند. بر این اساس، این پژوهش به بررسی موانع فراروی در برگزاری دوره های کارآفرینی در مراکز علمی کاربردی کشاورزی استان فارس پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی و از لحاظ کنترل متغیرها از نوع توصیفی همبستگی بوده که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل 1018 نفر از دانشجویان شاغل به تحصیل در چهار مرکز علمی کاربردی کشاورزی استان فارس (شیراز، جهرم، علی آباد کمین و مرودشت) در سال تحصیلی 90-1389 بودند. از بین این افراد، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی تعداد 178 دانشجو به عنوان نمونه های پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید دانشگاه تأیید شد و پایایی آن نیز بر پایه ضریب آلفای کرونباخ 89/0 بدست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی، ضعف خدمات مشاوره ای و حمایتی (با میزان واریانس 50/19 درصد)، ناکافی بودن آموزش های کاربردی (با میزان واریانس 89/17 درصد)، ضعف شناخت قوانین مالی و مدیریتی (با میزان واریانس 94/11 درصد) و ضعف برنامه ریزی آموزشی (با میزان واریانس 67/11 درصد) موانع فراروی آموزش های کارآفرینی در مراکز علمی کاربردی کشاورزی استان فارس می باشند. مجموع این چهار عامل، 01/61 درصد از واریانس موانع آموزش های کارآفرینی را تبیین کرده اند

پایداری منابع طبیعی مستلزم اجرای رویکرد مدیریت جامع حوزه های آبخیز است. اجرای این رویکرد نیازمند الگو و چارچوب منسجمی است. لذا، هدف کلی این پژوهش تبیین الگوی مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور بود. جامعه آماری تحقیق، کارشناسان منابع طبیعی استان های تهران، سمنان، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان و یزد بودند که تعداد 316 نفر از آنان با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی جمع آوری داده های تحقیق پرسشنامه بود. بر اساس نتایج مدل سازی معادلات ساختاری، شرایط علّی (چالش های مدیریتی موجود، عوامل محیطی اقلیمی، شرایط فرهنگی- اجتماعی مردم محلی و شرایط اقتصادی آنان)، زمینه ای (شرایط فیزیکی حوزه آبخیز و تسهیلات عمرانی و زیرساختی) و مداخله گر (عوامل آموزشی ترویجی، عوامل انگیزشی، عوامل نگرشی و اخلاق حرفه ای) به عنوان مقوله های شرایطی مدیریت جامع حوزه های آبخیز بر راهبردهای تعاملی مدیریت جامع حوزه های آبخیز تأثیر معناداری دارند و در کل 65 درصد از تغییرات واریانس آن را تبیین می کنند. در نهایت، راهبردهای تعاملی مدیریت جامع حوزه های آبخیز 73 درصد از تغییرات واریانس پیامدهای مدیریت جامع حوزه های آبخیز را تبیین می کند. الگوی تدوین شده می تواند نقشه راهنمایی برای تصمیم گیری ها و اقدامات انجام شده در راستای مدیریت حوزه های آبخیز باشد که به ارتقای پایداری توسعه آبخیزهای کشور منجر گردد. واژه های کلیدی: مدیریت جامع، حوزه آبخیز، الگو، پیامد

مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش پروژه ترسیب کربن در بهبود سرمایه اجتماعی مردم محلی تحت پوشش پروژه در منطقه شهداد استان کرمان انجام شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل اعضای گروه های توسعه روستاهای تحت پوشش پروژه ترسیب کربن به تعداد 456 نفر و مردم محلی شش روستای خارج از پروژه ترسیب کربن به تعداد 1428 نفر بود. حجم نمونه براساس جدول کرجسی و مورگان 218 نفر تعیین شد. برای مقایسه، همین تعداد نمونه از بین مردم محلی خارج از پروژه انتخاب شد. نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. پرسش نامه ابزار اصلی جمع آوری داده ها بود. روایی محتوایی این پرسش نامه را اساتید رشته ترویج و آموزش کشاورزی و کارشناسان ستادی و صفی طرح ترسیب کربن در سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور تأیید کردند. برای تعیین پایایی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده و مقدار آن برای بخش های مختلف پرسش نامه بین 70/0 تا 90/0 محاسبه شد. با توجه به نتایج تحقیق، بین سرمایه اجتماعی مردم محلی تحت پوشش پروژه در قبل و بعد از اجرای طرح اختلاف معنی دار وجود دارد. همچنین بین سرمایه اجتماعی مردم محلی تحت پوشش پروژه و خارج از پوشش پروژه نیز اختلاف معنی دار وجود دارد. در مجموع می توان گفت پروژه ترسیب کربن بر سرمایه اجتماعی مردم محلی که شرط لازم برای توسعه اجتماعی محسوب می شود تأثیر مثبت داشته است.

تحقیق حاضر، به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی بوده که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی شاغل در مدیریت هماهنگی ترویج سازمان های جهاد کشاورزی استان های کشور بودند (810= N ). با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، تعداد 189 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن به تأیید پانلی از اساتید ترویج و آموزش کشاورزی رسید. نتایج تحقیق نشان داد که در شرایط موجود، در بین شش مؤلفه مورد بررسی، مؤلفه تعاملات مناسب در اولویت قرار دارد، در حالی که برای خلق یک شرایط مطلوب برای کشاورز- محور شدن فعالیت های آموزشی و ترویجی، باید مؤلفه سیاست های جامع در اولویت باشد. بر اساس نتایج آزمون t همبسته، بین وضعیت های موجود و مطلوب هر شش مؤلفه تفاوت معنی دار وجود دارد.

مطالعه حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده و به روش پیمایشی در سال 1390 انجام شده است. برای جمع آوری داده های پژوهش، از پرسشنامه استفاده می شود. کلیه کشاورزانی که طرح سامان دهی اراضی را پذیرفته اند، جامعه آماری تحقیق را تشکیل می دهند که از آن میان، با بهره گیری از جدول بارتلت 120 کشاورز به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب می شوند. نتایج نشان می دهد که شاخص های کلیدی مربوط به طرح، در دو وضعیت قبل و بعد از اجرای طرح، تغییرات زیادی داشته است. همچنین، نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که شش عامل اشتغال زایی، دستیابی به خدمات مکمل کشاورزی و زیرساختی مزرعه، اثر اجرایی و عملیاتی طرح، بهره وری، بهبود کمی و کیفی محصولات، و تسهیل عملیات کشاورزی، به ترتیب، بیشترین نقش را در تبیین واریانس اثرات طرح سامان دهی اراضی داشته اند.

هدف مطالعه حاضر تحلیل نگرش کشاورزان نسبت به تشکیل و عضویت در تعاونیهای آب بران است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را کشاورزان شهرستان گچسارانِ استان کهگیلویه و بویراحمد تشکیل دادند (572N=). از این تعداد، 219 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. پرسشنامه ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات بوده که روایی آن به تأیید استادان گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، گروه توسعه روستایی دانشگاه یاسوج و کارشناسان شرکت مهاب قدس رسیده است. میزان پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه آلفای کرونباخ (86/0) تأیید شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS توصیف و تجزیه و تحلیل شدند. با توجه به یافته های پژوهش،  4/48 درصد کشاورزان دارای نگرش مثبت و 6/51 درصد دارای نگرش منفی نسبت به عضویت در تعاونی آب بران بودند. بر اساس نتایج ضریب همبستگی، بین میزان آگاهی کشاورزان از اصول تعاون، میزان اراضی کشاورزی، سن و تحصیلات کشاورزان با متغیر نگرش نسبت به تعاونی آب بران رابطه آماری معنی داری وجود ندارد، اما بین تعداد قطعات اراضی کشاورزی، سابقه فعالیت کشاورزی و تعداد اعضای خانوار با نگرش نسبت به تعاونیهای آب بران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.