مهدی رحمانیان کوشککی

برای دستیابی به توسعه در مناطق محروم به عنوان هدف غایی برنامه ریزی محرومیت زدایی، گام نخست بررسی و شناخت واقعی از وضع موجود و سطح برخورداری مناطق به عنوان مقدمه حصول به توسعه است. بدین سان، ارائه مدل و الگویی قوی از محرومیت برای شناسایی شاخص های محرومیت و پارامترهای مرتبط برای کاهش محرومیت، مهم است. بر این اساس، مطالعه حاضر باهدف معرفی الگوی علمی شناسایی مناطق بسیار محروم جهت هدفمند سازی اردوهای جهادی انجام شد. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی بود. شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی و ابزار گردآوری داده ها نیز با توجّه به اهداف پژوهش مبتنی بر داده ها و اطلاعات جداول و فرم های رایج آمارنامه سرشماری نفوس و مسکن (به ویژه سالنامه آماری سال 1390 استان بوشهر) بود. منطقه موردمطالعه شهرستان دشتی و تکنیک مورداستفاده وایکور فازی بود. یافته ها نشان داد در سطح استان بوشهر، بیشترین محرومیت به شهرستان های دیر، دیلم و جم بیشترین اختصاص داشت. تحلیل یافته ها در سطح شهرستان دشتی نیز حاکی از آن بود که بخش کاکی محروم ترین بخش شهرستان دشتی و دهستان های کاکی و چغابور به ترتیب محروم ترین مناطق روستایی بوده اند. نتایج پژوهش نشان داد با تعیین دقیق و سلسله مراتبی مناطق محروم، از سطح شهرستان به بخش و از بخش به دهستان و از دهستان به روستا، می توان کانون های محرومیت را شناسایی نمود و پس از مشخص نمودن منطقه هدف، با شناخت علمی و نیازسنجی دقیق از شاخص های موردنیاز هر منطقه، می توان شاخص های هدف را شناسایی و نسبت به رفع آن ها اقدام نمود. در انتها نیز الگوی علمی شناسایی مناطق بسیار محروم پیشنهاد گردید. هرچند الگوی پیشنهادی حاضر هرچند خالی از اشکال نیست؛ اما می تواند گامی هرچند کوچک جهت اجرای طرح های تحقیقاتی به مراتب وسیع تر و علمی تر باشد.

بروز نابرابری و عدم توجّه به روستاها طی دهه های اخیر که موجب ضعف و تسریع روند نابودی این کانون-های سکونت گاهی و ایجاد عدم تعادل فضایی درون ناحیه و یک سو شدن جریان خدمات، سرمایه، اطلاعات و جمعیّت به سمت کانون های شهری گردیده است، ضمن روبرو ساختن سکونتگاه های روستایی با دامنه حداکثری از فقر، نابرابری و عقب ماندگی مضاعف در قیاس با دیگر مراکز جمعیّتی کشور، ضرورت برنامه-ریزی و آمایش فضا در مناطق روستایی را بیش از پیش ایجاب نموده است. از همین رو پژوهش حاضر نیز که با هدف سنجش توسعه روستایی در دهستان های شهرستان قزوین انجام گردید، یک پژوهش کاربردی است که با بهره گیری از روش های تصمیم گیری چندشاخصه فازی به انجام رسیده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ایی و ابزار جمع آوری با توجه به اهداف پژوهش مبتنی بر داده ها و اطلاعات جداول و فرم های رایج آمارنامه سرشماری عمومی نفوس و مسکن (بویژه سالنامه آماری سال1390 استان قزوین) بوده است. جامعه آماری پژوهش کل دهستان های شهرستان قزوین بوده است که جهت سنجش سطح توسعه آن ها، 76 مولفه در قالب شاخص های توسعه ها از آمارنامه رسمی استان قزوین استخراج و با استفاده از تکنیک وایکور فازی مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل یافته های پژوهش ضمن ترسیم یک فضای منطقه ایی نابرابر در مناطق روستایی شهرستان قزوین و تخصیص ناعادلانه امکانات و خدمات روستایی، نشان داد که در مجموع شاخص ها، دهستان های اقبال شرقی و اقبال غربی دارای بالاترین میزان توسعه و دهستان های الموت پایین، خندان و الموت بالا، پایین ترین میزان توسعه روستایی را دارا بوده اند. در پایان نیز جهت رفع عدم تعادل منطقه ای و برقراری عدالت اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان قزوین، پیشنهاداتی کاربردی ارائه گردید و اولویت های توسعه به تفکیک دهستان تعیین گردید.

مطالعه ی حاضر با هدف واکاوی سازه های تأثیرگذار بر جلب مشارکت نوجوانان به بسیج مساجد در شهرستان جهرم انجام پذیرفته است. این تحقیق به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ کنترل متغیرها از نوع توصیفی همبستگی بوده، که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر، دربردارنده ی 475 نفر از نوجوانان در محدوده ی سنی 13 الی 17 سال در پایگاه بسیج مسجد امام حسین (ع) شهرستان جهرم می باشند (475=N). حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت و همکاران، 163 نفر به دست آمد (163=n). ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی آن به وسیله ی جمعی از متخصصان تأیید گردید. همچنین، برای تعیین میزان پایایی بخش های مختلف از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برابر 833/0 برآورد گردید. نتایج حاصل از آزمون رتبه ای فریدمن حکایت از آن دارد میانگین رتبه ای عوامل سازمانی و مدیریتی، برنامه های فرهنگی تربیتی، برنامه های اجتماعی و خانواده با جلب مشارکت نوجوانان به بسیج مساجد، در سطح یک درصد تفاوت معنی داری وجود دارد و این سازه ها به ترتیب رتبه های اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند. همچنین بر اساس بخش دیگری از یافته های تحقیق بین سازه های، برنامه های فرهنگی تربیتی (455/0=r)، اجتماعی (356/0=r) و عوامل سازمانی و مدیریتی (827/0=r) با جلب مشارکت نوجوانان به بسیج مساجد همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. در ضمن، بین متغیر نگرش خانواده (111/0=r) با جلب مشارکت نوجوانان به بسیج مساجد همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده نگردید. از جمله یافته های جالب به دست آمده در این مطالعه، همبستگی منفی و معنی دار بین پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانوار (367/0-=r) با جلب مشارکت نوجوانان به بسیج مساجد بود. همچنین، نتایج حاصله از رگرسیون چند متغیره ی همزمان نشان داد که سازه های سازمانی و مدیریتی، برنامه های فرهنگی تربیتی، برنامه های اجتماعی و خانواده به ترتیب به عنوان مهم ترین عوامل تأثیرگذار، در مجموع توانایی تبیین 6/69 درصد از تغییرات جلب مشارکت نوجوانان را به پایگاه بسیج در مسجد امام حسین (ع) شهرستان جهرم بر عهده داشته اند. بیشترین تغییرات از جلب مشارکت نوجوانان با مقدار بتای به دست آمده ی 840/0 مربوط به سازه ی سازمانی و مدیریتی در پایگاه بسیج مسجد امام حسین (ع) شهرستان جهرم مشاهده گردید. در پایان، بر اساس نتایج به دست آمده، پیشنهادهایی ارائه گردید.

مساله احیای مناطق روستایی و محیطی از طریق توسعه کارآفرینی کشاورزی، توجّه زیادی را به خود معطوف کرده است. از این رو، هدف اصلی این پژوهش توصیفی همبستگی، واکاوی سازه های فردی و اجتماعی مؤثر بر توسعه کارآفرینی روستایی با تأکید بر کشاورزی است. جامعه آماری پژوهش 3106 خانوار روستایی در بخش کامفیروز بودند که با توجّه به جدول بارتلت و همکاران، 197 نفر از آن ها از طریق روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. روایی صوری پرسش نامه با نظر متخصصان مورد تأیید قرار گرفت و روایی سازه و پایایی ترکیبی ابزار پژوهش نیز، از طریق برآورد مدل اندازه گیری و پس از انجام اصلاحات لازم به دست آمد. داده های گردآوری شده با نرم افزارهایSPSSwin22  و AMOS21 تجزیه وتحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که هر پنج فرضیه اصلی پژوهش مورد پذیرش قرار گرفته و هریک از سازه های فردی و اجتماعی (سرمایه اجتماعی، هنجارهای ذهنی، حمایت خانوادگی ادراک شده، باور به خود کارآمدی و تأکید بر نهادهای محلی)، اثر مثبت و معناداری بر متغیر وابسته داشته اند و درمجموع حدود 54 درصد از واریانس توسعه کارآفرینی روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی را در منطقه موردمطالعه تبیین کرده اند. در پایان، بر اساس یافته های پژوهش پیشنهاداتی نیز ارائه گردید.

از جمله معضلاتی که در دهه اخیر در کشور با آن روبه رو هستیم، بیکاری جوانان بویژه دانش آموختگان دانشگاهی می باشد که این معضل در بخش کشاورزی بسیار حادتر به نظر می رسد. با وجود این چالش ها، بسیاری از سیاست گذاران، کارآفرینی در محیط های دانشگاهی را امری ضروری و اجتناب ناپذیر می دانند. هدف از آموزش کارآفرینی، تربیت افرادی است که بتوانند پس از تکمیل تحصیلات خود، افرادی مؤسس باشند و کسب و کاری را ایجاد کنند. بر این اساس، این پژوهش به بررسی موانع فراروی در برگزاری دوره های کارآفرینی در مراکز علمی کاربردی کشاورزی استان فارس پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی و از لحاظ کنترل متغیرها از نوع توصیفی همبستگی بوده که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل 1018 نفر از دانشجویان شاغل به تحصیل در چهار مرکز علمی کاربردی کشاورزی استان فارس (شیراز، جهرم، علی آباد کمین و مرودشت) در سال تحصیلی 90-1389 بودند. از بین این افراد، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی تعداد 178 دانشجو به عنوان نمونه های پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید دانشگاه تأیید شد و پایایی آن نیز بر پایه ضریب آلفای کرونباخ 89/0 بدست آمد. بر اساس نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی، ضعف خدمات مشاوره ای و حمایتی (با میزان واریانس 50/19 درصد)، ناکافی بودن آموزش های کاربردی (با میزان واریانس 89/17 درصد)، ضعف شناخت قوانین مالی و مدیریتی (با میزان واریانس 94/11 درصد) و ضعف برنامه ریزی آموزشی (با میزان واریانس 67/11 درصد) موانع فراروی آموزش های کارآفرینی در مراکز علمی کاربردی کشاورزی استان فارس می باشند. مجموع این چهار عامل، 01/61 درصد از واریانس موانع آموزش های کارآفرینی را تبیین کرده اند

مساله احیای مناطق روستایی و محیطی از طریق توسعه کارآفرینی، توجّه زیادی را به خود معطوف کرده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل پیش برنده و موانع فراروی توسعه کارآفرینی روستایی با تأکید بر صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در بخش کامفیروز شهرستان مرودشت انجام گرفت. رویکرد غالب تحقیق، کمّی و روش آن مبتنی بر پیمایش بود. جامعه آماری، 140 کارشناس ستادی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرودشت بودند که با استفاده از روش سرشماری مطالعه شدند. در نهایت، 126 پرسش نامه جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید دانشگاه تأئید شد و پایایی آن نیز بر پایه ضریب آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت که مقدار آن برای عوامل پیش برنده توسعه کارآفرینی روستایی 794/0 و موانع فراروی آن 914/0 بدست آمد. داده های حاصل به وسیله نرم افزارهای SPSS_win22 و LISREL _8.80 تجزیه و تحلیل گردید. جهت تحلیل عاملی سازه های پیش برنده و موانع فراروی توسعه کارآفرینی روستایی با تأکید بر صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی از تحلیل عاملی اکتشافی و به منظور بررسی شاخص نیکویی مدل تحقیق از تحلیل عاملی تأئیدی و مدل معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی مربوط به موانع فراروی نشان داد که متغیّرها در پنج عامل عدم حمایت قانونی و ارائه تسهیلات دولتی، موانع زیرساختی فیزیکی، عدم سرمایه کافی، ضعف دانشی فنی و ضعف سازمانی در بازاریابی قرار گرفتند که این پنج عامل 23/68 درصد کل واریانس را تبیین می کنند. در تحلیل عاملی عوامل پیش برنده، شش عامل پذیرش فناوری های مدرن، سرمایه گذاری و توسعه زیرساخت ها، عوامل حمایتی، ارایه آموزش های لازم، بهبود دانش فنی و تقویت سرمایه اجتماعی شناسایی شد که این شش عامل 52/70 درصد کل واریانس را تبیین می کنند. به علاوه، یافته ها نشان داد که سهم عوامل پیش برنده بیش تر از موانع فراروی بوده و در نتیجه با ایجاد زمینه لازم می توان با تقویت عوامل پیش برنده و فائق آمدن بر موانع فراروی، به توسعه کارآفرینی روستایی در بخش کامفیروز کمک کرد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی سازوکارهای تأثیرگذار بر رفتار کارآفرینانه کارکنان در مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان جهرم انجام گرفته است. تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری 102 کارشناس ستادی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان جهرم بودند که با استفاده از روش سرشماری مطالعه شدند. در نهایت 92 پرسشنامه جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای بود که روایی آن با کسب نظرهای استادان گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان جهرم به دست آمد. مقدار ضریب پایایی پرسشنامه پس از انجام پیش آزمون بین 71/0 تا 89/0 به دست آمد. نتایج حاصل از همبستگی بین متغیرها، ارتباط مثبت و معناداری را بین متغیر رفتار کارآفرینانه کارکنان با متغیرهای دریافت حمایت سازمانی، رفتار شبکه سازی و هوش هیجانی نشان داد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون سه متغیر دریافت حمایت سازمانی، رفتار شبکه سازی و هوش هیجانی در مجموع قادرند حدود 48 درصد تغییرات در متغیر وابسته رفتار کارآفرینانه کارکنان را تبیین کنند.