هادی صادقی

هادی صادقی

مدرک تحصیلی: دکتری دین پژوهی دانشگاه ادیان و مذاهب قم

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۶۳ مورد.
۱.

The Position of Intellect in the Fundamentals of Ethics Epistemology in the Thought of Sheikh Saduq(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Intellect Rational Good and Bad Ethics Epistemology Sheikh Saduq

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۷۷
SUBJECT AND OBJECTIVES : Companying with revelation and other human faculties like sense and heart, Intellect is the perceptive faculty as one of the most significant fundaments of human Ma'rifat (recognition). It is important to know the position of Intellect in the epistemic geometry of Islam, especially Islamic ethics which lead human truth. In order to realize Intellect and its position among fundamentals of epistemology, the view of some precedent scholars like Sheikh Saduq is prominent since the proximity of his age to the presence of infallible Imams and finding minor occultation era. METHOD AND FINDING : Aiding a descriptive-analytical method, we seek for the position of intellect as one of epistemological fundamentals of ethics and their rank of influence on ethical Ma'rifat based on theological thoughts of Sheikh Saduq. We have defined Intellect from the perspective of epistemology as the source of knowledge. Then, we have dealt with the types of Intellect, including theoretical and practical ones, and finding the particular type considered in epistemology. CONCLUSION : Even though, Sheikh Saduq is counted as a textualist thinker but intellect in his thought is considered as an independent source in the scope of intellectual problems, which authenticates the other sources of recognition. Intellect is also mentioned as the primary source of recognition, and in company with revelation is known as the main causes of recognition.
۲.

حسن و قبح عقلی از دیدگاه آیت الله میرزا مهدی اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: میرزا مهدی غروی اصفهانی عقل نورعقل حسن و قبح عقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۴۶
در میان دیدگاه های مختلفی که در تعریف عقل وجود دارد، دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی، به عنوان موسّس مکتب معارف خراسان، نگرشی بدیع و قابل توجه است. وی عقل را بی نیاز از تعریف و معروف هر عاقلی می داند و بر این باور است که آنچه آیات، روایات و لغت در خصوص عقل بیان می دارند مطابق با وجدان هر عاقلی است. معرفت عقل از نخستین قدم ها در مسیر بندگی خداوند متعال است. و اگر خطایی در آن رخ دهد، گام های بعدی نیز انسان را از هدفش دور می نماید. با شناخت صحیح عقل، سایر پایه های دین هم بر این اصل بنا می شود. در همین راستا نیز درک حسن و قبح عقلی راه گشاست. در این مقاله به طور اجمال به بیان تعریف عقل و همچنین حسن و قبح عقلی از دیدگاه مرحوم میرزای اصفهانی پرداخته شده است. ابتدا به تعریف عقل  پرداخته و معنای لغوی و اصطلاحی ان را بررسی کرده سپس با توجه به شواهد روایی، حسن و قبح را از دیدگاه آن مرحوم تبیین شده است. سه وجه معنای لغوی، تنبه وجدانی و استناد به قران و روایات اهل بیت؟عهم؟ سه پایه اساسی مبانی میرزا مهدی اصفهانی است که در اینجا نیز سعی شده این سه وجه لحاظ گردد.  
۳.

تحصیل دلیل در اجتهاد قضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اجتهاد قضایی تحصیل دلیل بی طرفی قاضی احقاق حق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۴۰
مسئله اصلی دادگاه احقاق حق است، نه ختم پرونده. از این رو قاضی باید برای کشف حقیقت از انواع ادله و راه های دستیابی به حقیقت استفاده کند. این کار نیازمند اجتهاد قضایی است که با اجتهاد فقهی تفاوت دارد. این موضوع بستگی به این دارد که آیا قاضی می تواند برای کشف حقیقت، به دنبال دلیل بگردد و آیا جست وجوی دلیل در اجتهاد قضایی جایی دارد. در این مقاله این موضوع را بر اساس پارادایم اجتهاد قضایی بررسی کرده ایم. روش کار توصیفی تحلیلی و در حوزه اندیشه های فقهی و حقوقی است. برای این بحث ابتدا اعتبار علم قاضی در فقه و حقوق مورد بحث قرار گرفته است و پس از آن جایگاه و نقش تحصیل دلیل در علم قاضی از منظر فقه و حقوق مورد بررسی واقع شده است. نتیجه حاصل شده جواز و وجوب تحصیل دلیل از سوی قاضی بر اساس پارادایم اجتهاد قضایی است.
۴.

معیارهای فراگیر عدالت اجتماعی در قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: عدالت اجتماعی قرآن کریم اصول عدالت اخلاق عدالت توزیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۱۰
لزوم دست یابی و توافق بر قواعد عام در عدالت پژوهی که به  مثابه قوانین اساسی در رفتارهای فردی و اجتماعی سامان بخش تدوین دیگر قوانین و ارزیابی وضع موجود باشد، همواره در کانون توجه اندیشمندان عدالت پژوه و فیلسوفان سیاسی بوده است. این پژوهش که با هدف کشف نظر قرآن کریم درباره این اصول و به روش توصیفی ۔ تحلیلی و با تکیه بر گزاره های مرتبط در قرآن کریم انجام شده است، استخراج یازده اصل است که اصل برابری اوّلیه، اصل محاسبه پیامد های عمل و اصل شفافیّت وتوجه به میزان آگاهی به عنوان اصول مبنایی؛ اصل خود مسئولیتی، اصل تناسب وسع و تکلیف، اصل تناسب تلاش و پاداش، اصل توجه به نقش و تأثیر، اصل تناسب جُرم و جزا و اصل تعلیق احساسات به عنوان اصول اجرا و اصل جبران به عنوان اصلی ترمیمی و تصحیحی، در تمامی مراحل دست یابی به عدالت اجتماعی عمل خواهند کرد. برخی از این اصول مانند اصل تعلیق احساسات و برابری را، با توجه به همراهی دیگر اصول، در تمامی مراحل، «اصول زمینه ای» نام داده ایم و در پایان الگویی با پوشش مطلوب موضوعات مختلف جهت محاسبه و اقدام عادلانه، طراحی و عرضه شده است.
۵.

مبانی معرفت شناختی اخلاق در اندیشه فیض کاشانی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فرا اخلاق مبانی معرفت شناختی فیض کاشانی معرفت اخلاقی حسن و قبح عقلی وحی و معرفت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۹
توجه به مبانی نظری اخلاق و نقش آنها در تدوین دستورالعمل های اخلاقی ضروری است. معرفت شناسی اخلاق، ناظر به مبانی معرفت شناسانه اخلاق و توجیه احکام و گزاره های اخلاقی و واکاوی و ارزش گذاری منابع و بررسی راه های نیل به معرفت اخلاقی است. در این مقاله و با تکیه بر آثار و اندیشه های فیض کاشانی، در صدد تبیین مبانی معرفت شناختی اخلاق بوده ایم. عقل، وحی، حس و شهود از منابع مهم معرفت اخلاقی در نگاه کاشانی اند و البته، او عقل را بر دیگر منابع معرفت مقدم می داند؛ زیرا دیگر منابع معرفتی اعتبار خود را از عقل می گیرند. به اعتقاد او، عقلِ کامل، مختص انبیاء و اولیاء است و دیگران باید وحی را بر عقل ترجیح دهند؛ زیرا وحی افزون بر کلیات، جزئیات امور را نیز تبیین می کند و از همین رو، می توان به نقش بی بدیل وحی در شناخت تکالیف اخلاقی و توانایی بر انجام آنها پی برد. دیدگاه فیض کاشانی در تبیین و تحلیل مبانی معرفت شناختی اخلاق بر این فرض مبتنی است که حس و عقل در کنار وحی قرار گرفته اند و پیوندی تنگاتنگ میان آنها برقرار است. این نگاه و رویکرد، این قابلیت را دارد که در ساحت های گوناگون از جمله اخلاق تأثیر گذار باشد. 
۶.

ضوابط نصب قاضی غیرمجتهد بر پایه عناوین ثانوی مصلحت و اضطرار(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اجتهاد قاضی نصب قاضی قاضی غیرمجتهد قاضی مقلد عناوین ثانوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۱۹۵
«اجتهاد» از شروط مهمی است که فقها برای قاضی قرار داده اند. این نظر بر اساس احکام اولیه است. اینک مسئله این است که آیا بر اساس عناوین ثانوی مانند اضطرار، حرج، مصلحت و... می توان به جواز قضاوت مقلد حکم کرد؟ فقها در این مورد اختلاف دارند. به نظر می رسد حق با اکثریت آنها باشد که قضاوت مقلد را مجزی می دانند. این تحقیق با هدف شناخت محدوده این مجزی بودن و شرایط آن و وظایف هر یک از حاکم و قاضی مقلد، در فرض تحقق عناوین ثانوی اضطرار و مصلحت، با روش توصیفی-تحلیلی در حوزه اندیشه های فقهی و با گردآوری کتابخانه ای انجام شده است. نتیجه آن این است که باید «حکم حاکم در دایره شریعت باشد»، «اهم بر مهم مقدم گردد»، «در تشخیص عناوین ثانوی از مشورت استفاده شود» و مقلد هم باید در مقام قضاوت «بر اساس فتوای مجتهد ناصب» حکم کند و در امور قضایی «مشورت» نماید؛ به علاوه، اینکه حاکم وظایفی در رابطه با قاضی غیرمجتهد دارد؛ از جمله «ایجاد بستر مناسب برای قضاوت وی»، «مشروعیت بخشی به قضاوت غیرمجتهدان» و «تقدیم اصلح بر صالح».
۷.

مسئولیت نسبت به انسان های دیگر؛ ارزیابی الهیاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق دینی مسئولیت مسئولیت اخلاقی خیرخواهی اراده الهی امر الهی انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۸
مسئولیت نسبت به دیگران از جمله مسائل اخلاقی است که در مکاتب اخلاقی با ادله گوناگونی بدان پرداخته و آن را توجیه کرده اند. در این پژوهش کوشیده شده که این مسئله را در گستره نظریه هنجاری امر الهی مورد کنکاش قرار داده و با تأکید بر کتب مقدس به این پرسش پرداخته شده که بنا بر دیدگاه الهیاتی انسان چرا نسبت به دیگران مسئولیت دارد و باید بدان ها خیرخواه باشد. براین اساس ادله و مؤلفه های اصلی را بر اساس کتاب مقدس تبیین کرده ایم. خداوند منشأ اصلی مسئولیت پذیری انسان نسبت به دیگران است. انگیزه وعد و وعید، عشق الهی، شکر منعم، مشابهت انسان با خداوند و نیز نقش خلافت انسان به عنوان مخلوقات الهی از جمله مؤلفه ها و ادله اساسی در نظریه های امر الهی است که انسان را به مسئولیت پذیری نسبت به دیگران ترغیب می کنند.
۸.

مسئولیت اخلاقی در قبال دیگران از منظر رویکرد وظیفه گرایانه کانت(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: مسئولیت اخلاقی وظیفه گرایی کانت تکلیف دیگران استحقاق شایستگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۲۳۸
مسئولیت اخلاقی در قبال انسان های دیگر از جمله مسائل اساسی است که مکاتب و فیلسوفان اخلاقی به آن پرداخته اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی با تکیه بر دیدگاه کانت، در پی پاسخ دادن به این پرسش هاست: مفهوم مسئولیت اخلاقی چیست؟ از منظر وظیفه گرایان، دیگران در روابط و مسئولیت های اخلاقی چه جایگاهی دارند؟ و عامل اخلاقی چرا در قبال دیگران مسئولیت اخلاقی دارد؟ وظیفه گرایی با تأکید بر مسئله شایستگی و استحقاق عامل اخلاقی به نقش حُسن فاعلی در کنار حُسن فعلی، بر نقش وظایف اخلاقی اهمیت می دهد. در یک منظر کلی، وظیفه گرایی در مقایسه با نظریه های اخلاقی، رویکرد منسجم تری به مفهوم مسئولیت اخلاقی دارد و مسائلی مانند استحقاق، اختیار، عقل گرایی، کرامت و شایستگی را در این مسئله لحاظ می کند. کانت در نظریه اخلاقی اش، به بسیاری از اشکالات وظیفه گرایی از جمله عقل گرایی و نخبه گرایی توجه دارد، اما به دنبال این است که اخلاق را از احساس و تجربه و حکمت مردم پسند به بنیاد عقلانی برساند و بر این اساس، مسئولیت اخلاقی را بر پایه سزاواری و شایستگی ترسیم کند.
۹.

بررسی تحولات معماری معاصر ژاپن در سالهای پس از جنگ جهانی دوم

کلید واژه ها: تحولات معماری معماری معاصر ژاپن جنگ جهانی دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۵۳
سرزمین ژاپن در طول تاریخ ردپای حضور ادیان و آئین های متفاوتی بوده است. متناسب با این سابقه کهن، ژاپن دارای پیشینه ای غنی از معماری سنتی-آئینی بوده و مفاهیم و فضاهای متفاوتی در طول زمان متناسب با این آیین ها و سنت ها شکل گرفته است؛ به گونه ای که معماری سنتی آئینی ژاپن دارای اصول تعریف شده ای در طراحی فضای معماری است. چگونگی تاثیرات تحولات در این کشورکه بعد جنگ جهانی به وجود آمده و موجب استخراج آموزه هایی برای سایر فرهنگ ها و سرزمین ها شده همواره به عنوان یکی از دغدغه ها در معماری معاصر مطرح بوده است. در این مقاله، توسعه معماری ژاپن به عنوان میراث مدرنیته مورد بررسی قرار میگیرد. دوره زمانی مورد مطالعه در این پژوهش، معماری ژاپنی پس از جهانی دوم می باشد تا از این طریق روند پیشرفت آن در طول دهه های متوالی درک شده و سهم معماران برجسته در این پیشرفت مشخص گشته و جایگاه معماری ژاپن در قرن 21 معرفی گردد. روش تحقیق در این پژوهش تحلیل تطبیقی پروژه های خاص معماران ژاپنی با مفاهیم و اصول فضا سازی معماری میباشد. نتایج حاصل از بررسی تحولات در کشور ژاپن نشان دهنده شکل گیری نهضت های مهمی همچون گروه متابولیسم، نمایشگاه EXPO، گروه X، و شکل گیری ساختمان های مهم در دهه 80 میلادی که در نهایت در قرن 21 توانسته اند ژاپن را به کشوری که نشان دهنده کالبدی از مفاهیم پیشین معماری ژاپن است تبدیل کنند که نقش معماران برجسته در این تحولات امری جدایی ناپذیر است.
۱۰.

نقش «قصد» در حُسن و قُبح اخلاقی ، از منظر آخوند خراسانی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قصد حسن اخلاقی حسن فاعلی حسن فعلی اثر قصد جاهل اثر قصدِ متجری اثر قصد بر حُسن و قبح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۴
بحث حُسن  و قُبح از مسائل مهم کلام ، فلسفه و اصول فقه است. از طرفی دیگر ، قضاوت درباره نیکویی و بدی ، به متغیّرهایی نظیر «قصدِ فاعل» وابسته است. یکی از مسائل مورد کنکاش فقیهانِ اصولی و فیلسوفان اخلاق ، بررسی نقش قصد در ارزش عمل و حُسن  و قُبح افعال است. در این میان ، اندیشه های ملا محمد کاظم خراسانی (آخوند خراسانی) ، درباره تأثیر قصد بر حُسن  و قُبح افعال از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این مقاله با روش تحقیقی۔ توصیفی ، ضمن مفهوم پردازی حُسن  و قُبح و تبیین دیدگاه های مختلف درباره معنای آنها ، نظر فقیه و اصولی بزرگ ، آخوند خراسانی درباره نقش قصد در حُسن  و قُبح اخلاقی تحلیل شده است. از نظر آخوند خراسانی ، « حُسن  و قُبح» همان ملائمت و منافرت فعل با قوّه عاقله است. به این معنا که هر عملی که مورد تأیید عقل باشد ، ملائم و اگر عقل آن را تأیید نکند ، مورد تنفر است. قصد فاعل نیز یکی از معیارهای ملائمت و منافرت با عقل است. بدین ترتیب ، قصد خوب ، حُسن فاعلی دارد ، چنان که قصد بد قُبح فاعلی دارد ، یعنی عقل اراده انجام افعال قبیح را نمی پسندد و به قبح آن حکم می کند و به تبع قبحِ نیّت عمل نیز قبیح شمرده می شود.
۱۱.

تأثیرات علم اخلاق بر استنباط احکام فقهی با تأکید بر آرای غزالی در کتاب احیاء علوم الدین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فقه و اخلاق اخلاق تلفیقی استنباط احکام امام محمد غزالی فیض کاشانی اخلاق فضیلت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۶
اخلاق و فقه، به عنوان دو علم مستقل ، اما بسیار نزدیک و همگون، ظرفیت و امکان تأثیرگذاری بر یک دیگر را دارند . تحقّق بخشیدن به این تأثیرات می تواند به ارتقاء، پویایی و هماهنگی احکام فقهی و اخلاقی کمک شایانی بکند . در این مقاله - به شیوه تحلیلی و مطالعات تاریخ اندیشه - تأثیرات علم اخلاق بر استنباط احکام فقهی را از دیدگاه غزالی، طرح و بررسی کرده ایم. هدف این نوشتار تبیین و بررسی شیوه استنباطِ فقهیِ مطلوب از دیدگاه غزالی است. این شیوه استنباط در این مقاله « استنباط باطن گرایانه» نامیده شده است . در این مقاله، تبیین شده است که علم اخلاق از طریق تغییر مبانی انسان شناختیِ استنباط فقهی و ایجاد رویکرد فضیلت گرایانه در آن ، تصورات و تصدیقات استنباطی را متحوّل می کند . در نتیجه این تحوّل و تغییر، تصورات فقهی گسترده تر شده و در برخی مواردْ معانی آنها تغییر می کند . در حوزه تصدیقات نیز استنباط باطن گرایانه باعث هماهنگیِ هرچه بیشتر گزاره های فقهی و اخلاقی ، تبیین احکام جدیدی در حوزه منش ها و باطن انسان، هماهنگی احکام افعالِ ظاهری با احکام منشی و باطنی و یافتن نظام طولی در میان احکام ظاهری و باطنی می شود.
۱۲.

امکان سنجی مسئولیت اخلاقی در قبال دیگران در خودگروی اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودگروی لذت گرایی حب ذات مسئولیت اخلاقی اخلاق اجتماعی نوع دوستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۲۹۶
این نوشتار به روش تحلیلی و توصیفی، امکان و منشأ مسئولیت اخلاقی در نظریه خودگروی را بررسی می کند. خودگروی اخلاقی نظریه ای هنجاری است که با تأکید بر ارزش های خودگرایانه، انسان را صرفاً مسئول تأمین منافع شخصی می داند. یعنی آدمی باید به دنبال بیشترین خیر برای خود و فارغ از دیگران باشد. از جمله مسائلی که این نظریه در تبیین و توجیه با آن مواجه است مسئله «دیگری» و «مسئولیت اخلاقی» در قبال دیگران است؛ «دیگری» موضوعی جدی است و بسیاری از ارزش های اخلاقی در پیوند با دیگران ارزش و معنا پیدا می کند. نگاه خودگرایانه، به بی ارزشی اخلاق اجتماعی و نگاه ابزاری به دیگران می انجامد. انسان خودگرا برای ارضای لذت و شادکامی شخصی و تأمین رضایت خویش مسئولیت پذیر است و این نگاهی ابزاری و غیراصیل به مسئولیت اخلاقی در قبال دیگران است. هرچند امکان مسئولیت اخلاقی، در قبال خود یا مسئولیت اخلاقی غیراصیل در قبال دیگری، در این نظریه وجود دارد اما این تبیین موجب محاسبه گری و استفاده ابزاری از دیگران می شود.
۱۴.

اخلاق فضیلت؛ منظری قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اخلاق هنجاری اخلاق قرآنی اخلاق فضیلت فضیلت گرایی فضایل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲ تعداد دانلود : ۴
اخلاق فضیلت یکی از نظریه های اخلاقی است که اهتمام ویژه ای بر شخصیت فاعل و ویژگی ها آن دارد . در مقابل اخلاق فضیلت ، نظریه های عمل محور (وظیفه نگر و غایت نگر) قرار دارند . شناخت دیدگاه قرآن ، به عنوان مهم ترین منبع اعتقادی و عملی دین اسلام ، در میان نظریه های اخلاق هنجاری ضروری به نظر می رسد . از همین رو، در این پژوهش می کوشیم ضمن تبیین دقیقِ اخلاق فضیلت و ویژگی های آن ، به سراغ آیات قرآنی رفته ، دیدگاه قرآن در قبال این نظریه را تبیین کنیم . دیدگاهی که از مجموع شواهد قرآنی برداشت می شود، تأیید اخلاق فضیلت با رویکرد فضیلت موضوع )فاعل محور و فاعل مقدّم( است ، اما برای رویکردهای فضیلت معیار و فاعل مبنا شاهد قوی ای یافت نشد . اخلاق قرآنی با محور قرار دادنِ قلب و روح در مقابل افعال ظاهری انسان و ایمان در مقابل عمل صالح و همچنین با طرح «اسوه» به عنوان معیار شناخت اخلاق، رویکردی بسیار نزدیک به اخلاق فضیلت، اتخاذ کرده است .
۱۵.

سودگروی اخلاقی؛نگاهی قرآنی اسلامی(با تأکید بر مصلحت بندگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه سودگروی فایده گروی اصل سود مصلحت بندگان اخلاق قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۳۲۴
در این پژوهش برای فراهم ساختن زمینه های فلسفه اخلاق اسلامی، نظریه سودگروی اخلاقی با آموزه های اسلامی و آیات قرآنی تطبیق داده شده و با رویکردی توصیفی تحلیلی، در دو بخش تنظیم شده است: نخست، ملاک وضع قواعد الهی با توجه به ابتنای نظام اخلاقی قرآن بر قواعدی عام بررسی شده و حاصل اینکه احکام الهی نهایتاً در دنیا یا آخرت، به نحو فردی یا اجتماعی، به مصلحت و نفع بندگان بوده و به افزایش سود در کل مجموعه منجر می شود و دوم، ملاک فعل اخلاقی در مقام عمل بندگان است که برای پاسخ به چگونگی ملاک و معیار عملی قرآن برای افعال و منش ها و هماهنگی یا عدم هماهنگی آن با اصول سودگروی مطرح شده است. به رغم اینکه مفاد بسیاری از آیات قرآن از نظر نتایج عملی، با اصول سودگروی سازگار است، نمی توان «اصل سود» را مبنای اعمال یا منش های اخلاقی دانست. با این حال، آیاتی که با سودگروی ناسازگار به نظر می رسند نیز ذکر و بررسی شده است.
۱۶.

ارزیابی رویکرد فایده گرایی کلاسیک به مسئولیت اخلاقی در قبال دیگری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فایده گرایی مسئولیت اخلاقی لذت سودرسانی خیرخواهی جرمی بنتام جان استوارت میل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۴۹۱
فایده گرایی از جمله نظریه های اخلاق هنجاری است که به خیرخواهی همگانی توجه دارد. در این پژوهش تلاش می شود با روش تحلیل فلسفی و با تأکید بر دیدگاه بنتام و میل، رویکرد فایده گرایی به مسئولیت اخلاقی تبیین گردد. فایده گرایان با نفی استحقاق و سزاواری در مسئولیت اخلاقی، خاستگاه مسئولیت را لذّت و الم می دانند و در ارزیابی ها به نتایج عمل نظردارند و گستره مسئولیت را همگانی می دانند. نتیجه اینکه مسئولیت نزد فایده گرایان با ابهام هایی همراه است؛ ابهام هایی مانند استفاده ابزاری از ارزش های اخلاقی، بی توجهی به انگیزه عامل، بی توجهی به تعهدات پیشین به سبب اصل فایده که اصلی پسین است، نسبی گرایی، طبیعت گرایی و همچنین بی توجهی به لذّت های پایدار اخروی.
۱۷.

طراحی الگوی شاخص های اخلاقی در کاربست شیوه های اقناع در مسائل دینی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اقناع اصول اخلاقی شاخص های اخلاقی شیوه های اقناعی الگو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۴۲۴
در طول تاریخ مدون اقناع، شیوه های متعدد اقناعی شکل گرفته که در تبلیغات دینی کاربرد داشته است. اگرچه شیوه های موجود بر اساس کارآمدی و اثربخشی تحلیل و تبیین شده، بررسی میزان اخلاقی بودن هر شیوه نیز ضروری است. این پژوهش با چنین مبنایی درصدد است با روش پژوهشی تحلیل داده بنیاد، الگوی شاخص های اخلاقی را جهت سنجش شیوه های اقناع در مسائل دینی ارائه نماید که معرفی الگوی مورد نظر، بر محور ارکان، اصول و شاخص های اخلاقی اقناع است؛ بدین گونه که در رکن فرستنده، اصول نیت خیر و صداقت وی، در ناحیه پیام، اصول استحکام و شفافیت، و در حوزه گیرنده، اصول توجه به کرامت انسانی و رعایت سطح فهم مخاطب قرار گرفته و برای هر کدام از اصول یادشده، شاخص های مرتبط اخلاقی نظیر هماهنگی گفتار و رفتار، انصاف، آگاهی بخشی، اعتبار منبع، ایجاد فرصت انتخاب و پرهیز از تخریب، استخراج شده است. در نهایت با ارائه الگوی فوق، پنج شیوه اقناعی استدلال، تکرار، امیدآفرینی، ایجاد ترس و ایجاد نیاز، مورد ارزیابی اخلاقی واقع شده اند.
۱۸.

بررسی مفهوم خودشناسی در دیدگاه امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان انسان محوری خودشناسی شناخت خود خودکاوی خودپنداشت معرفت نفس امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۵۳ تعداد دانلود : ۱۸۰۲
شناخت خود ازجمله مطالب و موضوعات مهم و مورد توجه در مکاتب مختلف الهی و غیرالهی است. امام علی (ع) برای اشاره به این موضوع از عبارت «معرفت نفس» استفاده کرده اند که مقایسه و تطبیق با دیگر کلمات و عبارات متعدد مترادف در این باره، دقت و نکته سنجی حضرت را به تصویر می کشد. خودشناسی بر دیگر انواع متصور شناخت مقدم است؛ در اهمیت آن، همین بس که غایت علم و معرفت، برترین عقل و حکمت ها، فوز اکبر و ... نام گرفته است. تأکیدات و توصیفات فراوان درباره خودشناسی، وقوع آن ممکن ساخته، لکن واقعیت جاری زندگی انسان، نمایان گر چیز دیگری است. سهل بینی، خودمحوری و خویشتن پسندی، نیکوپنداری، تحویل و تحصیر، راحت طلبی، خدافراموشی و جهل و نادانی، ازجمله موانع خودشناسی به شمار می رود که در کلام امام علی (ع)به آنها اشاره شده است.
۱۹.

خودگروی اخلاقی؛ نگاهی قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خودگروی اخلاقی نظریه اخلاقی اسلام اخلاق قرآنی خودگروی روان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۷ تعداد دانلود : ۴۶۷
عرضه نظریات رایج در فلسفه اخلاق بر قرآن و حدیث به عنوان منابع اصلی تفکر اسلامی و سنجش این نظریات با مبانی و مفاهیم این منابع، در عین صعوبت می تواند تا حدی برای ترسیم نظریه اخلاقی اسلام راهگشا باشد. در این مقاله، نظریه خودگروی اخلاقی به مثابه یکی از نظریات مطرح در حوزه اخلاق هنجاری، با عرضه بر قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر می رسد بیشتر آیات قرآن در حوزه اخلاق، ظاهری خودگروانه داشته، انسان را به سوی پی جویی منفعت اخروی خویش نظیر رسیدن به بهشت، رضوان الهی، فلاح و... ترغیب می کند. اما همچنان آیات دیگری را می توان یافت که در برابر خودگروی اخلاقی قرار دارند و این نشان دهنده آن است که نظریه اخلاقی اسلام با استناد به آیات قرآن کریم تنها در خودگروی خلاصه نمی شود و تبیین اینکه نظریه اخلاقی اسلام دارای چه ویژگی هایی است، نیازمند داشتن نگاهی جامع به آیات قرآن کریم و دیگر منابع است.
۲۰.

بررسی تطبیقی «عقلانیت باور دینی» از منظر پلانتینگا و علامه طباطبائی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: باور دینی شکاکیت عقلانیت پلانتینگا علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۳۹۹
پرسش از «عقلانیت باور دینی» ذهن دین پژوهان، به ویژه بسیاری از فلاسفه دین را به خود معطوف کرده است. زمینه طرح این پرسش، مخصوصاً «معقولیت باور به خدا» را باید در مغرب زمین جست وجو کرد. به چالش کشیده شدن مفاهیم بنیادین دینی، در کنار نارسایی برخی مفاهیم فلسفی، بسترساز تضارب آرا درباره اعتبار عقلانی باورهای دینی گردید. سؤال محوری در اینجا این است که: آیا اساساً یک باور دینی -  و به طور خاص باور به خدا - می تواند معقول باشد یا این باور را باید بر مبنای دیگری تبیین نمود؟ در پاسخ به این پرسش، تلاش های بسیاری از سوی آن دسته از فلاسفه غربی که دین یکی از دغدغه های اصلی تفلسف آنها بوده، و نیز فیلسوفان برجسته مسلمان انجام شده است، که از جمله آن می توان به آلوین پلانتینگا و علامه طباطبایی اشاره نمود. رسالت نوشتار فرارو، بررسی تطبیقی موضوع فوق و ارایه ادله و نوع یا الگوی عقلانیتی است که این دو فیلسوف از باور دینی ارایه می دهند. در این مقاله از روش کتابخانه ای با بهره گیری از دو عنصر توصیف و تحلیل برای بررسی تطبیقی آرای علامه و پلانتینگا استفاده شده است. بخش اول این مقاله، راهکارهای پلانتینگا را در پاسخ به منتقدان باوری دینی مورد توجه قرار داده است و در بخش دوم، دیدگاه علامه و مدل وی از عقلانیت باور دینی بررسی می شود. پایان بخش این نوشتار نیز به جمع بندی و نتیجه گیری مقایسه ای دیدگاه های این دو اندیشمند اختصاص یافته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان