حسن و قبح عقلی از دیدگاه آیت الله میرزا مهدی اصفهانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در میان دیدگاه های مختلفی که در تعریف عقل وجود دارد، دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی، به عنوان موسّس مکتب معارف خراسان، نگرشی بدیع و قابل توجه است. وی عقل را بی نیاز از تعریف و معروف هر عاقلی می داند و بر این باور است که آنچه آیات، روایات و لغت در خصوص عقل بیان می دارند مطابق با وجدان هر عاقلی است. معرفت عقل از نخستین قدم ها در مسیر بندگی خداوند متعال است. و اگر خطایی در آن رخ دهد، گام های بعدی نیز انسان را از هدفش دور می نماید. با شناخت صحیح عقل، سایر پایه های دین هم بر این اصل بنا می شود. در همین راستا نیز درک حسن و قبح عقلی راه گشاست. در این مقاله به طور اجمال به بیان تعریف عقل و همچنین حسن و قبح عقلی از دیدگاه مرحوم میرزای اصفهانی پرداخته شده است. ابتدا به تعریف عقل  پرداخته و معنای لغوی و اصطلاحی ان را بررسی کرده سپس با توجه به شواهد روایی، حسن و قبح را از دیدگاه آن مرحوم تبیین شده است. سه وجه معنای لغوی، تنبه وجدانی و استناد به قران و روایات اهل بیت؟عهم؟ سه پایه اساسی مبانی میرزا مهدی اصفهانی است که در اینجا نیز سعی شده این سه وجه لحاظ گردد.