حسن زندیه

حسن زندیه

مدرک تحصیلی: استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۷۱ مورد.
۱.

بررسی تحلیلی محتوای متعه نامه های دوره قاجار(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 173 - 210

کلید واژه ها: سندپژوهی دوران قاجار تاریخ اجتماعی ازدواج مُتعه نامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 1000 تعداد دانلود : 557
اسناد به عنوان یکی از منابع دست اول، نقش مهمی در پژوهش های تاریخی ایفا می کنند. اسناد مُتعه به عنوان گونه ای از اسناد شرعی برآمده از فقه اسلامی، اصول و چارچوب معینی دارند که اطلاعات فراوانی در زمینه فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و آداب و رسوم مردمان گذشته از آن ها به دست می آید. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که متعه نامه های دوران قاجار (1210 ۱۳۴۳ق)، از نظر محتوایی چه مضامین و مطالبی در خود دارند؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که متعه نامه های دوران قاجار، از نظر محتوایی، متأثر از قوانین شرعی و عرفی بوده اند و جایگاه اجتماعی افراد در چگونگی تنظیم و تحریر آن مؤثر بوده است.
۲.

An Analysis of Iran-Japan Trade Relations during the Pahlavi II Era(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۳۰, Issue ۳ (۲۰۲۳) 51-73

کلید واژه ها: Iran Japan Trade Relations Pahlavi II Mohammad Reza Shah

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 750 تعداد دانلود : 718
Japan was an important and influential trade partner of Iran during the Pahlavi II era. However, no studies have been conducted on the effects of this country and its trade relations with Iran. The present study attempts to deal with the ups and downs in Japan’s trade relations with Iran during that era and evaluate its political impacts based on available documents. Furthermore, the discussions also include the types of cargo, their amount, their value and the dimensions of the trade between the two countries. According to the results of the study, the ideological affiliation of Iran and Japan to the Western bloc was effective in the development of trade relations between the two countries. Thus, Japan became the main importer of Iran’s oil and Iran employed Japanese experts for its economical and industrial activities. Therefore, several contracts were signed between the two nations. Nevertheless, the trade balance was in Japan's favor. The Iranian government’s efforts to balance the scales were successful in a few instances; however it failed in the long run. In conclusion, Japan became Iran’s third trade partner in this era.
۳.

گفتمان مسلط بر نظام آموزشی زنان در کتاب های درسی دبیرستانی (1320- 1345)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 259 - 281

کلید واژه ها: آموزش زنان نوسازی سیاست های آموزشی برنامه ریزی آموزشی محمدرضاشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 522 تعداد دانلود : 770
با تشکیل سلسله پهلوی، آموزش نوین زنان ایران از ضرورت های پروژه ی نوسازی ایران تعریف شده بود. در نتیجه، آموزش زنان در فضای گفتمانی نوسازی و نوگرایی که حکومت پهلوی خود را منادی آن می دانست، قرار گرفت. با از میان رفتن انسداد سیاسی پس از خروج رضاشاه از ایران، آموزش نوین زنان دچار آشفتگی رویکردی و گفتمانی شد. با قدرت گیری گفتمان های رقیب حکومت و امکان کنش گری آن ها در عرصه قدرت، فضای گفتمانی مسلط بر نظام آموزشی زنان، یکپارچگی و انسجام خود را از دست داد و دال مرکزی نوگرایی که پیش تر در عصر رضاشاه، طرح ها و برنامه های آموزشی زنان را حول خود شکل داده بود، از میان رفت؛ این مسئله منجر به شکل گیری، الگوی «زن مسلمان» در کنار «زن مدرن» شد. از طرفی، این برهه ی تاریخی، از حیث مسئله ی آموزش زنان، دوره ی تکوین اولیه ی سیاست ها و برنامه های آموزشی است که نهایتاً منجر به انقلاب آموزشی در 1345 ش شد. این پژوهش با استفاده از مفهوم سنتی پیوستگاری در تاریخ و روش توصیفی تحلیلی در پی بررسی رویکردها ، طرح ها و آهنگ تغییرات برنامه های آموزشی دختران در کتاب های درسی دبیرستان، برای تشریح چگونگی هویت یابی زنان، نقش و جایگاه آنان در فرایند مدرنیزاسیون ایران است.
۴.

سندشناسی اسناد متعه در دوره پهلوی اول (تأثیر قوانین جدید)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 338-301

کلید واژه ها: سند سند شرعی پهلوی اول قوانین جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 762 تعداد دانلود : 190
اسناد به عنوان یکی از منابع دست اول، نقش مهمی در پژوهش های تاریخی دارند. در این میان، اسناد متعه به عنوان اسناد شرعی برآمده از فقه اسلامی، اصول و چارچوب معینی دارند که اطلاعات فراوانی در زمینه فرهنگ، اجتماع، اقتصاد و آداب و رسوم مردمان گذشته ارائه می دهند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که متعه نامه های دوره پهلوی اول از نظر شکلی و محتوایی دارای چه ساختاری هستند؟ و قوانین جدید چه تأثیری بر محتوای این اسناد گذاشته اند؟ مدعای اصلی پژوهش براساس بررسی اسناد، بر این اساس قرار گرفت که متعه نامه های نیمه اول دوره سلطنت پهلوی اول، از نظر شکل و هم محتوا، متأثر از قوانین شرعی و عرفی، سنت سندنویسی دوران قاجار و همچنین براساس جایگاه اجتماعی و طبقاتی افراد تنظیم و تحریر می شده اند. اما در نیمه دوم سلطنت پهلوی اول، با تصویب قوانین جدید مربوط به ازدواج، جنبه های فقهی این اسناد همچنان باقی و بر جنبه های عرفی و قانونی آن ها افزوده شد؛ دوم آن که تغییراتی در ساختار محتوایی این اسناد به وجود آمد، اما از نظر شکلی همچنان مانند گذشته بود. به منظور اثبات مطالب فوق، لازم دانسته شد که این اسناد از نظر محتوایی و شکلی، بررسی و همچنین تأثیر قوانین جدیدِ دوره رضاشاه بر این اسناد، مشخص شود.
۵.

هویت و انتساب ایرانیان قبل از تشکیل دولت مدرن و سجل احوال

نویسنده:
منبع: پژواک جامعه سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 51 - 73
تعداد بازدید : 745 تعداد دانلود : 344
شناسایی افراد از بدو پیدایش کلام وجود داشته، و با شکل گیری اجتماعات بشری، انسانهای اولیه در جستجوی هویت خود، قبایلشان را با عاج فیل، شاخ گوزن و پوست حیوانات از همدیگر متمایز می ساختند. حکومتها همواره برای کسب مشروعیت سیاسی، یکپارچه سازی میهنی، استقرار و تحکیم نظام دیوانسالاری و حفظ تمامیت ارضی قلمرو خود، اقدام به هویت سازی و هویت بخشی جمعی مینمودند. مقاله حاضر قصد دارد به بررسی سیر تاریخی پدیده شناخت، هویت و انتساب عمومی و اختصاصی ایرانیان قبل از تشکیل دولت مدرن و مهمترین عوامل شکل دهنده این امر بپردازد.  این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه ی منابع کتابخانه ای و آرشیوی و با رویکرد تاریخی به موضوع پرداخته است. بر اساس نتایج این پژوهش قبل از ایجاد دولت مدرن در ایران، تشکیلات منظم و انسجامی فراگیر در ثبت اسامی و شناخت ساکنان این سرزمین، محلی از اعراب نداشت و این مقوله (انتساب و هویت حقیقی) تابع القاب یا عناوین و بیشتر با ثبت مهر مالکیت انجام می گرفت. 
۶.

کارکرد های اجتماعی ازدواج موقت در دوره ی قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 121-142
تعداد بازدید : 733 تعداد دانلود : 66
ازدواج در دین اسلام به دو صورت دائم و موقت می باشد؛ در عصر قاجار ازدواج دائم و موقت نیز انجام می گرفت؛ در شرایط و دوره های مختلف تاریخی ممکن بود ازدواج موقت کارکرد های مختلفی داشته باشد و برحسب مقتضیات جامعه ازجمله نبود امنیت، قحطی، مشکلات اقتصادی و یا صلح و آرامش و بهبود وضعیت اقتصادی، کارکرد های متنوعی داشته باشد. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که کارکرد های اجتماعی ازدواج موقت در دوره ی قاجار چه بوده است؟ به عبارت دیگر، ازدواج موقت در دوره ی قاجار به چه عللی انجام می گرفت؟ مدعای اصلی این است که کارکرد های اصلی ازدواج موقت در این دوره بنا به علل گوناگونی ازجمله ارضای نیازهای جنسی؛ کسب درآمد و تأمین نیاز های اولیه زنان؛ سفرهای زیارتی؛ نازا بودن زن عقدی مرد؛ بیرون آمدن از زندگی یکنواخت مرد؛ یادگیری آداب همسرداری؛ نگاه ابزاری مرد به زن به عنوان زینت خانه و چشم و هم چشمی بین مردان ثروتمند؛ خدمت به زن عقدی یا برای کمک در کارهای کشاورزی؛ مصالح سیاسی و اقتصادی صورت می گرفت.
۸.

گفتمان مسلط بر نظام آموزشی زنان در کتاب های درسی دبیرستانی (1345- 1357 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال سیزادهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۲) 113-148

کلید واژه ها: آموزش زنان ایران نو آموزش ملی و میهنی زن مدرن سیاست های آموزشی برنامه ریزی آموزش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 311 تعداد دانلود : 247
گام دوم مدرنیزاسیون در ایران با تدوین مبانی و اصول انقلاب سفید آغاز گشت. تعلیم وتربیت زنان که پیش تر بخشی از برنامه نوسازی ایران تلقی می شد، در این دوره نیز، اهمیت یافت و مورد نقد و بازبینی قرار گرفت. گفتمان نوگرایی عصر رضاشاه که به مفهوم آزادی زن شکل داده و برنامه های تربیتی زنان را حول این منظومه تنظیم کرده بود؛ متأثر از فلسفه ی انقلاب سفید و تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این دوران بود. «آموزش ملی و میهنی» به عنوان اساسی ترین سیاست آموزشی این دوره در کنار مفهوم آزادی زن به طرح ها و برنامه های آموزشی زنان شکل داد؛ از این رو، تغییر رویکرد سیاست های آموزشی زنان در این دوران از محدوده ی خانه و خانوداه به جنبه های فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنان بود. این پژوهش بدیع، با استفاده از مفهوم سنتی پیوستگاری در تاریخ و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی رویکردها ، طرح ها و آهنگ تغییرات برنامه های آموزشی دختران در کتاب های درسی این دوره، جهت تشریح چگونگی هویت یابی زن مدرن و کارکردهای آن در فرایند مدرنیزاسیون ایران می پردازد.
۹.

تأثیر ازدواجهای سیاسی بر تحولات تاریخ اردلان در سده سیزدهم قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 315 - 331

کلید واژه ها: ازدواج سیاسی امان الله خان خسروخان خاندان وزیری قاجار اردلان حُسن جهان خانم طوبی خانم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 311 تعداد دانلود : 916
طی سده ها و هزاره های متمادی، اصحاب قدرت از ازدواج سیاسی به عنوان راهکاری برای دستیابی به اهداف موردنظر خود استفاده کرده اند. مهم ترین کارکردهای ازدواج سیاسی، پایان دادن به جنگ ها و منازعات، انعقاد پیمان اتحاد میان دو نیروی سیاسی، تثبیت جانشینی در میان خاندان ها، بهره بردن از توانایی نظامی طرفین درجهت حفظ منافع و مواردی از این قبیل بوده است. خاندانِ اردلان، در نواحی غربی ایران، به کرّات از این راهکار درجهت پیشبرد اهداف خود استفاده نمود، که نقطه اوج آن به سده سیزدهم قمری بازمی گردد. در این سده حاکمان اردلان، با خاندان قدرتمندِ قاجار و خاندان محلیِ «وزیری» پیمان ازدواج منعقد کردند. مقاله پیش رو برآن است که به تأثیرات ازدواج های سیاسی بر تحولات تاریخ اردلان در گستره زمانی مذکور بپردازد. سؤال مقاله پیش رو عبارت است از اینکه ازدواج های سیاسی درنهایت چه تأثیری بر تحولات تاریخ سیاسی اردلان ها داشته است؟ به نظر می رسد راهکار ازدواج سیاسی برای خاندان اردلان به صورت دوپهلو عمل نموده است؛ به گونه ای که در کوتاه مدت، منافع موردنظر این خاندان را در سطوح گوناگون تأمین نمود، اما در درازمدت به یکی از مهم ترین عوامل اضمحلال و سقوط نهایی این حکومت در کردستان تبدیل شد.
۱۰.

فراز و فرود هجدهمین دوره انتخابات مجلس شورای ملی در حوزه کرمانشاه (1335- 1332ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 73 - 90

کلید واژه ها: انتخابات مجلس دوره هجدهم کرمانشاه نادعلی کریمی عزیز اعظم زنگنه عبدالحسین امیر احتشامی ابوالفتح دولتشاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 757 تعداد دانلود : 185
انجام کودتا علیه دکتر محمد مصدق با حمایت قدرت های خارجی، در 28 مرداد 1332ش، آغازگر دور تازه ای از تاریخ پارلمانی ایران بود. بعد از این رخداد، مجلس و انتخابات به طور کامل در نظارت دولت و مأموران آن قرار گرفت. استان کرمانشاه واقع در غرب ایران، به دلیل موقعیت جغرافیایی و اهمیت ویژه ای که داشت و شعبه ای از شرکت نفت ایران و انگلیس در آن فعالیت می کرد، از بروز این کودتا، به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و این امر خواه ناخواه کنش سیاسی فعالان این شهر را نیز به دنبال داشت. مقاله حاضر با روش توصیفی– تحلیلی و تکیه بر منابع، اسناد و مدارک موجود، درصدد پاسخ به این پرسش است که روند برگزاری هجدهمین دوره انتخابات مجلس شورای ملی در حوزه انتخابیه کرمانشاه چگونه بود و چه نتیجه ای به دنبال داشت؟ نتایج پژوهش، نشان می دهد که مشارکت سیاسی مردم و فعالیت سابق کنشگران این شهر در انتخابات، بعد از براندازی دولت ملی، کاهش پیدا کرده و با انزوای آن ها، نتیجه انتخابات را دولت و متنفذین محلی وابسته به حاکمیت مشخص کردند. انتخابات این دوره، نخستین مرحله انتخابات کاملاً فرمایشی و دولتی بوده است که تا پایان دوره پهلوی تداوم یافت.
۱۱.

سیر تحول اندیشه معترضان به حجاب از عصر ناصری تا پهلوی دوم (1227- 1320 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۴ 48-29

کلید واژه ها: پهلوی اول تجددگرایی حجاب عصر ناصری کشف حجاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 483 تعداد دانلود : 784
به دنبال رویارویی نواندیشان با مدرنیته، آرای معترضان حجاب، به عنوان تمهید الزامات روشنفکری و نوگرایی مطرح شد. مقاله حاضر به روش اسنادی تحلیلی، در پی بررسی تحول نظریات منتقدان حجاب، در بازه زمانی (۱۲۲۷ 1320ش) است تا با تشریح باور و عملکرد آنها، عوامل مؤثر بر گسترش انتقاد تحول گرا به پوشش سنتی زنان ایران را تبیین کند. نتایج این بررسی نشان می دهد که هسته مرکزی آرای تحول خواه با گذر از دوره ناصری و سپس مشروطه، در اعتراض به اشکال حجاب سنتی شکل گرفت. پس از آن تغییر نگرش درباره حدود و نوع پوشش در فرایند آموزش انعکاس و رشد یافت. سپس در آستانه تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی، با دال مرکزی اعتراض بر حجاب، دو نگرش حداقلی و حداکثری مطرح شد. نگرش حداقلی بر مدرن پوشی و حجاب اختیاری و نگرش حداکثری بر حذف حجاب سنتی تأکید داشت. رویکرد حداکثری در دوره پهلوی اول به حذف حجاب عمومی متمایل شد و در نتیجه تقابل این دو نگرش نواندیشان دین گرا و تجددمآب با مشخصه الگو محوری زن غربی نمود پیدا کردند.
۱۲.

ولایت سیاسی فقیه با تکیه بر اجازه نامه های امور حسبیه دوره قاجار و پهلوی (۱۲۱۰-۱۳۵۷ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۸ ۱۰۷-۱۳۰

کلید واژه ها: سند شرع فقه حقوق اجازه اجازه نامه امور حسبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 179
امور حسبیه، یکی از قدیمی ترین مباحث فقهی است که از نخستین روزهای تدوین فقه، مسائل آن به صورت پراکنده در منابع فقهی، متداول بوده و به امور فردی و اجتماعی اطلاق می شود که انتظام زندگی فرد، جامعه و سامان اجتماعی از هر نظر به آن بستگی دارد و بر سه عنصر اصلی عدم رضایت شارع مقدس به ترک و اهمال در آن امور، نداشتن متولی و عدم توقف بر ترافع قضایی و رجوع به محکمه استوار است. اجازه در تصدی امور حسبیه، به معنای اذنی است که فقیه جامع الشرائط به افرادی می دهد تا بتوانند با اجازه او، به مشکلات مردم (تطبیق رفتار های شخصی و اجتماعی مردم با قوانین شریعت اسلامی) رسیدگی کنند. مسئولیت های شرعی بر اساس قواعد کلی موجود در فقه شیعه، باید از قدرت اجتهاد سرچشمه گیرد؛ از این رو، تأیید صلاحیت تصدّی امور حسبیه توسط مجتهدی برجسته، سبب مشروعیت آنان نزد مردم می شد و ابزار مناسبی بود تا مردم به ایشان اعتماد کنند. این مقاله، به لحاظ ماهیت تاریخی، پژوهشی توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر اسناد
۱۳.

گذری بر آوردگاه های گفتمان اسلام سیاسی و پهلویسم در مطبوعات پیش از انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵ 1-19

کلید واژه ها: اسلام سیاسی پهلویسم مطبوعات گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 762 تعداد دانلود : 555
بخش درخور توجهی از تولید و بازنشر محتوای ایدئولوژیک گفتمان پهلویسم از طریق مطبوعات به ویژه موسسه های مطبوعاتی اطلاعات و کیهان انجام می گرفت. در این حال، پژوهش منسجمی درباره ی نقش مطبوعات یادشده، در کشاکش گفتمان اسلام سیاسی با پهلویسم انجام نشده است. ازاین رو، در تحقیق پیش رو به این مسئله توجه گردیده و این پرسش ها مطرح شده است که تولید یا بازنشر محتوای ایدئولوژیکی در اطلاعات و کیهان چگونه بود و چرا با واکنش حاملان گفتمان اسلام سیاسی روبرو شد و واکنش آن ها شامل چه مواردی بود؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که حضور مدیران ارشد این دو موسسه در ارکان حکومتی پهلوی و پذیرش منصب سناتوری مجلس و افزون بر آن، برخی تولیدات ایدئولوژیک این دو موسسه، همچون انتشار تقریباً هرروزه ی تصاویر شاه و نمادهای سلطنتی همراه با مقالات متعدد، پذیرش و تبلیغ برنامه های انقلاب سفید به ویژه از سوی مبلغان مذهبی دو موسسه که دین را در راستای اهداف حکومت به خدمت گرفته بودند، سبب موضع گیری و تولید محتوای ایدئولوژیک از سوی حاملان گفتمان اسلام سیاسی شد.
۱۴.

فرایند صدور مجوز چاپ و نشر روزنامه ها در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال ۳۱ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۴) 51 - 75

کلید واژه ها: اس‍ن‍اد ت‍اری‍خ‍ی مجوز چاپ و نشر ساختار ظاهری ساختار محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 870 تعداد دانلود : 788
هدف: فرایند صدور مجوزهای چاپ و نشر و بررسی ساختار شکلی و محتوایی آن ها، از ابتدای دوره ناصرالدین شاه تا پایان حکومت قاجار در این مقاله گزارش شده است. روش/ رویکرد پژوهش : داده ها از منابع کتابخانه ای و آرشیوی (عمدتاً آرشیو ملّی ایران) استخراج شده است یافته ها و نتیجه گیری :. آثار چاپی به ویژه روزنامه ها برای انتشار در دوران مذکور روند اداری خاصی را طی می کردند. این اسناد در اکثر موارد از ساختاری مشخص پیروی می کردند، ولی در برخی از مجوزهای چاپ و نشر به علّت تکمیل نشدن مدارک توسط شخص متقاضی، می توان تفاوت و تمایزی را در ساختار و محتوای اجازه نامه ها مشاهده کرد.
۱۵.

تأملی بر طرح قانون تصفیه کارمندان دولت (1328-1329ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 1 - 30

کلید واژه ها: نظام اداری فساد تصفیه کارمندان دولت ساعد منصور رزم آرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 656 تعداد دانلود : 21
از دوره رضاشاه در نظام اداری ایران تغییراتی به وجود آمد و دیوانسالاری در مقایسه با دوره قاجار، به رغم تداوم برخی از نواقص و کاستی ها، تغییرات رو به رشدی را تجربه کرد؛ اما تحولات شهریور 1320 و بی سامانی نظام اداری، نشان از ناکارآمدی و عدم تحول بنیادین دیوانسالاری داشت. در این دهه پر فراز و فرود، تشکیلات اداری دچار بی نظمی گردید و این موضوع تا سال های بعد تداوم یافت. در پایان این دهه اقدماتی برای اصلاح و نظارت بر نظام اداری انجام شد؛ ازجمله قانون تصفیه کارمندان دولت در کابینه های ساعد، منصور و رزم آرا که بررسی ابعاد و ماهیت آن، مسئله مقاله حاضر است. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، اسناد و روزنامه ها، درصدد پاسخ به این پرسش است که علل و روند و ماهیت تصویب قانون تصفیه کارمندان دولت چه بود؟ یافته ها نشان می-دهد با تصویب و اجرای این قانون به عنوان نخستین تلاش دوره پهلوی دوم برای نظارت بر عملکرد کارمندان، کمیسیون پاکسازی به بررسی وضعیت کارکنان ارشد وزارتخانه ها و ادارات مهم پرداخت و بعد از یک سال، تنها پرونده 900 نفر از 150000 پرسنل دستگاه های دولتی را بررسی کرد و در شرایطی که مشمولین این قانون از رجال صاحب نفوذ بودند، رزم آرا همچون کابینه های سابق نخواست و یا نتوانست این قانون را درباره آنها اعمال کند و در نتیجه فساد و ناکارآمدی نظام اداری تداوم یافته و کاستی ها همچنان باقی ماند.
۱۶.

کشف حجاب در ایالت استرآباد (واکنش ها و پیامدها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 37-66

کلید واژه ها: استرآباد سرهنگ حکیمی رضاشاه کشف حجاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 270 تعداد دانلود : 507
یکی از چالش برانگیزترین اصلاحات فرهنگی در دوره پهلوی اول، در زمینه نوگرایی جامعه، تغییر در پوشش ملی-سنتی و برداشتن چادر از سر بانوان متدین و سنتی ایران بود.چالشی که در یک سوی آن، پشتوانه های تاریخی و سنت های کهن مردم ایران قرار داشت و درسوی دیگر، ظواهر فرهنگ و مدنیت غرب، به عنوان الگوی پیشرفت، مطرح بود .دستور منع اجباری چادر و تغییر لباس بانوان، نقطه اوج دخالت دولت در فرهنگ عمومی جامعه و ضربه زدن به هویت ملّی بود، که می بایست به عنوان یک امرحکومتی، به دنبال اهداف ناسیونالیسم و حاکمیت مدرنیسم رضاشاه، در تاریخ ۱۷ دی ۱۳۱۴ ش،بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی،اجتماعی و اقتصادی،به صورت یکسان در تمامی مناطق ایران، به اجرا در می آمد.
۱۷.

ساختارشناسی ذمّه نامه های دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 130 - 161

کلید واژه ها: دوره قاجار اسناد شرعی ذمّه ذمّه نامه تمسک نامه تمسک نامچه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 886 تعداد دانلود : 848
هدف: ذمّه نامه سندی است حاکی از تعهد مدیون به پرداخت وجه نقد یا پرداخت جنس یا تعهد به فعلی معین. ذمّه نامه ها جزو اسناد شرعی و مردمی اند و در دوره قاجار در همه سطوح زندگی مردم استفاده می شده اند و درعین سادگی، ساختاری خاص داشته اند. این مقاله نتیجه بررسی ساختارهای شکل  و محتوای  آنها را گزارش می کند. روش/ رویکرد پژوهش:   داده ها از  50  ذمّه نامه که در آرشیو  ملی ایران نگهداری می شود  و منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته ها و نتیجه گیری: ذمّه نامه ها اسنادی ساده اند که ساختار   و محتوای آن ها در سراسر دوران قاجار، تغییر  مهمی نکرد. از لحاظ ساختار،  ذمه نامه ها دو بخش شامل متن و حاشیه  با اجزای مربوطه دارند. محتوای ذمه نامه ها از  نام و شهرت طرفین عقد، مقدار بدهی، زمان تسویه حساب، نحوه پرداخت، شروط ضمن عقد و... تشکیل می شود. با ورود صنعت چاپ و با آغاز حکومت پهلوی، این اسناد به ویژه ازنظر ساختار ظاهری تفاوت هایی چشمگیر با ذمّه نامه های دوران قاجار پیدا کردند.
۱۸.

Ups and Downs in Iran – Japan Trade Relations: From the End of Nāser-al-Dīn Era to the Rise of Reza Shah (1891 -1941 AD)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 123 - 147

کلید واژه ها: Iran Japan -Trade Relations Nāser-al-dīn Shah Reza Shah

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 784 تعداد دانلود : 608
Japan was the first Asian nation in the nineteenth century which successfully implemented modernization. Therefore, to ensure its economic progress it sought new markets to sell its products. Iran, also with various motivations, to compensate for its backwardness sought to develop its relations with Japan. The present study attempts to study the ups and downs of trade relations between Iran and Japan in the contemporary era. Based on its findings, the study reveals that the First World War and the Bolshevik revolution in Russia boosted the trade between Iran and Japan and Japan became one of the Iran's top ten trade partners and the Japanese products officially entered Iran. Due to official relations, the trade activities between the two nations entered a new phase. Iran needed to be industrialized. Therefore, it hired Japanese experts and specialists to accelerate its progress. The trade balance between the two nations was equal in the beginning years of the Reza Shah era but gradually the Japanese benefitted more and this process continued.
۱۹.

علل، روند و پیامدهای تأسیس دانشسراهای عشایری در دهه 1330ش.(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۱

کلید واژه ها: محمدرضا شاه دانشسرای عشایری اصل چهار ترومن محمد بهمن بیگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 880 تعداد دانلود : 780
دوره محمدرضاشاه در راه تعلیم و تربیت عشایر ایران، نوید بخش شروع مرحله تازه ای بود. تا این زمان حکومت پهلوی و وزارت فرهنگ بیشتر به توسعه آموزش در نقاط شهری تمرکز داشت و تا اواخر دهه 1320ش، اکثر عشایر کشور در بی سوادی مطلق به سر می بردند و حکومت برای تغییر این وضعیت، اصلاحاتی به وجود آورد. تأسیس مدارس و مراکز آموزشی در مناطق عشایری و سپس ایجاد دانشسرای مخصوص عشایر با هدف تربیت و تأمین معلمانی از جنس خود آنان که با روحیات و خلقیات و فرهنگ شان آشنایی بیشتری داشتند، از جمله این اقدامات بود که بررسی آن مسأله نوشتار حاضر است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر متون اسنادی و کتابخانه ای درصدد پاسخ به علل، روند و پیامدهای تأسیس دانشسراهای عشایری در حیات درونی جمعیت ایلی کشور است. یافته ها حاکی از آن است که علاوه بر تمایل عشایر به تعلیم و تربیت، رژیم پهلوی در راه تحقق برنامه های توسعه عمرانی، درصدد بود سطح سواد و میزان آگاهی عشایر کشور را افزایش داده و زان پس حیات فردی و اجتماعی آنان را در کنترل حکومت مرکزی و تحت تأثیر تعلیم و تربیت رسمی قرار دهد.
۲۰.

تحلیل انتقادی گفتمان طریقت و شریعت درباره ﻗﺼه ابومسلم نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 35 - 52

کلید واژه ها: ابومسلمنامه شریعت (علما) طریقت (صوفیان) صفویه تحلیل گفتمان انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 164 تعداد دانلود : 761
ﻗﺼه «ابومسلم نامه» از زمان پیدایش، یعنی دوران سلجوقیان تا پایان عصر صفویه، ﺻﺤﻨه رویارویی طیف ها و جریان های مذهبی فرهنگی و فکری، به تبعیت قدرت سیاسی، بوده است. قصه ای با قهرمانی، ایرانی که باورهای مذهبی وقت را به چالش کشید. در ابتدای قدرت یابی صفویان، این قصه علاوه بر سرگرم کردن یاوران قزلباش مرشد کامل، در حکم مرام نامه ای اعتقادی، در انسجام و تشجیع آنها برای غلبه بر حریفان مخالف داخلی و خارجی نقش بارزی ایفا کرد؛ ولی با تثبیت حکومت صفویه و ورود گفتمان شریعت، این اثر با بی مهری روبه رو شد و حتی راویان و دوستارانش، با هجمه و تهدید و قتل مواجه شدند. هدف این مقاله با تأکید بر فتوای محقق کرکی 940ق/1533م، عالم برﺟﺴﺘه دوره صفویه، و علمای شیعی آن است که ضمن بازنمایی بافت تاریخی حکومت صفویه، علت های همگرایی موافقان و واگرایی مخالفان این اثر کلاسیک را به طرح گفتمان شریعت و طریقت بررسی کند؛ سپس براساس مربع «وون دایک» و استفاده از تمهیدات بلاغی بیانی، این مسئله را تبیین کند که هر گفتمان چگونه با استفاده از شگردهای تخریب، انکار، تهدید و قتل و در مقابل با برجسته کردن ویژگی های مثبت خود، قادر است حریف را از ﺻﺤﻨه قدرت به حاشیه براند. نتیجه آنکه علما به علت ساختارمندبودن گفتمان شریعت و جلب نظر شاهان صفوی، با بهره گیری از تمهیدات بلاغی و با خدشه واردکردن به باورها و قهرمان های گفتمان تصوف و قزلباش ها، موفق شدند آنها را از ﺻﺤﻨه قدرت بیرون برانند و با کنترل و تفوق قدرت، گفتمان شریعت را بر ارکان سیاسی سیطره دهند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان