فاطمه زندیان

مقدمه : پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه ای اثربخشی کتابخانه های عمومی شهر تهران وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری انجام گرفته است. همچنین به بررسی وضعیت موجود کتابخانه ها و مقایسه آن ها با استاندارد کتابخانه های عمومی پرداخته است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی است. این پژوهش از نظر گردآوری اطلاعات در دسته پژهش های آمیخته قرار می گیرد. برای محاسبه اثربخشی از پرسش نامه و از سیاهه ارزیابی جهت بررسی وضعیت موجود کتابخانه ها استفاده شده است. جامعة آماری این پژوهش، کتابخانه های عمومی شهر تهران است که بعد از نمونه گیری طبقه ای به طور تصادفی 19کتابخانه عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و 30 کتابخانه وابسته به شهرداری انتخاب شدند. یافته ها: میزان اثربخشی کتابخانه های وابسته به نهاد بیشتر از کتابخانه های وابسته به شهرداری است. در کتابخانه های نهاد بین حجم مجموعه ، مدرک تحصیلی مدیر و میانگین اثربخشی در ابعاد کارکنان و منابع همبستگی مستقیم و معناداری وجود دارد. در کتابخانه های شهرداری بین مدرک تحصیلی مدیر، تعداد کتابداران متخصص، تعداد رایانه های قابل استفاده برای کاربران و کارکنان و میزان اثربخشی این کتابخانه ها رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه گیری : باتوجه به نقش کتابخانه های عمومی در توسعه فرهنگی و اجتماعی و مدیریت چندگانه این کتابخانه ها در کشور ضروری است اثربخشی این کتابخانه ها که در راستای ارزیابی عملکرد آنهاست مورد سنجش قرار گیرد. زیرا دلیل اصلی سنجش اثربخشی نزدیک تر شدن به هدف نهایی و خاص هر کتابخانه و به عبارتی برنامه ریزی برای ارتقای وضعیت کتابخانه های عمومی است. یافته های پژوهش حاضر می تواند در شناسایی نقاط قوت و ضعف کتابخانه های عمومی همزمان بادرنظر داشتن استاندارد کتابخانه عمومی از یک سو و بررسی انتظارات و ادراک کاربران کتابخانه ازسوی دیگر، کمک کند.

آزادی اطلاعات از آغاز قرن بیست ویکم جایگاه ویژه ای یافته و از آن با عنوان اکسیژن دموکراسی یاد می شود. در ایران، تصویب قانون مربوط به آزادی انتشار و جریان اطلاعات در سال 1388 بستری را جهت پاسخگویی به نیاز دسترسی آزاد به اطلاعات فراهم آورد. اجرای این قانون می تواند در حکم انقلابی اساسی در نظام اداری، اجرایی و مدیریتی کلان کشور ارزیابی شود. ایجاد ساختارهای لازم و بسترهای مناسب از جمله پیش نیازهای اجرای این قانون است. لذا تبیین بسترهای لازم برای اجرایی شدن این قانون و اولویت بندی آنها، هدف پژوهش حاضر است. این پژوهش از نوع پیمایشی توصیفی است که با روش آمیخته اکتشافی که ترکیبی از روش های کمی و کیفی است، صورت پذیرفت و داده های حاصل با کدگذاری و آزمون آماری رگرسیون در نرم افزار SPSS19 تحلیل شد. از تحلیل داده ها، شش بستر اصلی تحت عناوین: بستر حقوقی، سیاسی، فرهنگی اجتماعی، فنی، اداری و اقتصادی استخراج شد. بستر فرهنگی اجتماعی با ضریب بتای (463/0) قوی ترین متغیر پیش بین بر پیاده سازی قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات است و بعد از آن به ترتیب بستر حقوقی با ضریب بتا (231/0)؛ بستر سیاسی با ضریب بتا (13/0)؛ بستر اقتصادی با ضریب بتا (11/0)؛ بستر فنی با ضریب بتا (041/0) و بستر اداری با ضریب بتا (025/0) قرار دارد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش، رتبه بندی کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی در استان آذربایجان غربی بر اساس خدمات اطلاع رسانی با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی است. روش: روش پژوهش پیمایشی- توصیفی است. جامعه پژوهش حاضر 67 باب کتابخانه عمومی نهادی استان آذربایجان غربی است. داده های خدمات اطلاع رسانی این کتابخانه ها از طریق ابزار پرسشنامه جمع آوری شدند. سؤالات پرسشنامه شاخص های خدمات کتابخانه بودند. این داده ها بر اساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و استفاده از نرم افزار Expert choice رتبه بندی شده اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد در بین 67 باب کتابخانه عمومی استان آذربایجان غربی، کتابخانه عمومی شیخ شلتوت مهاباد با کسب 060 / 0 امتیاز در رتبه اول و کتابخانه مرکزی ارومیه با کسب 054 / 0 امتیاز در رتبه دوم از لحاظ میزان ارائه خدمات اطلاع رسانی قرارگرفته اند. اصالت/ارزش: با توجه به مطالعات و بررسی های انجام شده در خصوص رتبه بندی، رتبه بندی کتابخانه های عمومی بر اساس خدمات اطلاع رسانی در ایران جنبه ای نو و متفاوت دارد و می تواند زمینه ای برای سایر پژوهش ها باشد. این پژوهش مشخص می کند میزان ارائه خدمات اطلاع رسانی در کتابخانه های عمومی، ارتباطی به درجه کتابخانه و یا روستایی و شهری بودن آن ندارد و به نظر می رسد ارائه خدمات اطلاع رسانی مطلوب در درجه اول نشأت گرفته از اراده کتابداران و کارکنان کتابخانه است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی سبک مدیریت حاکم بر کتابخانه های دانشگاه تهران از دیدگاه مدیران و کارکنان و تبیین رابطه بین سبک رهبری مدیران با خلاقیت آنان انجام گرفت. برای ارزیابی مولفه های مذکور از پژوهش پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان و مدیران کتابخانه های وابسته به دانشگاه تهران در شهر تهران بودکه 110 نفر کارمند و 18 نفر مدیر از 23 کتابخانه را شامل می شد. اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردید. برای تعیین سبک رهبری مدیران از پرسشنامه سبک رهبری لیکرت و از پرسشنامه خلاقیت سازمانی رندسیپ جهت تعیین میزان خلاقیت مدیران استفاده گردید. با استفاده از پرسشنامه سبک رهبری لیکرت هشت شاخص سازمانی مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها،ا حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین دیدگاه مدیران و کارکنان درباره سبک رهبری حاکم بر کتابخانه های دانشگاه تهران بود. مدیران سبک رهبری خود را با توجه به سبک های چهارگانه لیکرت، سبک سه و بسیار نزدیک به سبک چهار( مشارکتی) اعلام نمودند در حالیکه کارکنان سبک رهبری مدیرانشان را سبک سه لیکرت یعنی مشورتی و متمایل به سبک دو(آمرانه- خیرخواهانه) ارزیابی کردند. انجام آزمون کروسکال- والیس تفاوت معنی دار میان سبک های رهبری مدیران در کتابخانه های مختلف را تایید نمود. همچنین میزان ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که میان سبک رهبری مدیران و میزان خلاقیت آنان رابطه معنی داری وجود ندارد.

اهداف: هدف اساسی پژوهش حاضر «بررسی میزان تحقق اهداف دوره های آموزش ضمن خدمت در کتابخانه های مرکزی دانشگاه-های دولتی شهر تهران» می باشد.<br /> روش پژوهش: روش مورد استفاده، پیمایشی است. برای گردآوری داده ها از 3 پرسشنامه استفاده شد و از روش های آماری توصیفی و تحلیلی نیز برای پاسخ به پرسش های پژوهش و آزمون فرضیه ها استفا ده شد.<br /> جامعه آماری: جامعه پژوهش حاضر کتابخانه های مرکزی 13 دانشگاه دولتی شهر تهران است. با توجه به اینکه تعداد مدیران فراوانی کمتری داشتند، همه ی آن ها مورد مراجعه قرار گرفتند. ولی تعداد کارمندان متناسب با جامعه آماری در این پژوهش بر طبق جدول مورگان 183 نفر است. در این پژوهش جهت انتخاب نمونه از فرمول ککران به صورت نمونه گیری دو مرحله ای که تلفیقی از نمونه-گیری طبقه بندی شده و تصادفی ساده است، استفاده شده است.<br /> یافته ها: در رابطه با میزان تحقق اهداف اصلی مطرح شده برای دوره های آموزش ضمن خدمت در پژوهش حاضر، مدیران، میزان تحقق همه اهداف را در یک سطح ارزیابی کرده اند، در حالی که از دیدگاه شرکت کنندگان میزان تحقق اهداف مطرح شده برای دوره-ها در یک سطح نمی باشد. در واقع از نظر شرکت کنندگان، مولفه کیفیت فعالیتها با میانگین (3.20) بیشترین و مولفه انگیزش با میانگین (2.82)، کمترین میزان رشد را در طی دوره های آموزش ضمن خدمت داشته اند. بر اساس دیگر یافته های پژوهش، تفاوت معناداری بین میانگین دیدگاه های مدیران و شرکت کنندگان در رابطه با میزان تحقق اهداف دوره های آموزش ضمن خدمت مشاهده نشد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی میزان استفاده ی متخصصان مراکز تحقیق و توسعه ی صنعت خودروی ایران از کتابخانه های تخصصی این مراکز می باشد. در این راستا چگونگی برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان و میزان رضایت آنها از کتابخانه های وابسته به سه مرکز اصلی تحقیق و توسعه صنعت خودرو، یعنی ایپکو، ان.پی.دی (ایران خودرو)، و سایپا بررسی شده است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است و جامعه ی مورد بررسی شامل کلیه متخصصان آن سه مرکز که در فرایندهای تحقیق و توسعه نقش دارند می باشد. کل جامعه مورد پژوهش 855 نفر هستند که بر طبق جدول مورگان حجم نمونه برابر با 265 نفر می باشد. از این تعداد پرسش نامه ی توزیع شده، 178 عدد (1/67 درصد) عودت داده شد. <br /> متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران برای برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی خود بیشتر از کتاب لاتین (11.6 درصد)، مقاله لاتین (11.3 درصد)، و استانداردها (9.7 درصد) استفاده می کنند.<br /> میزان رضایت بیشتر متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران (49.4 درصد) از کتابخانه های وابسته متوسط است، و تا 50 درصد متخصصان از کارکنان کتابخانه رضایت زیادی دارند. مهمترین مشکلاتی که متخصصان در استفاده از کتابخانه با آن روبه رو هستند به ترتیب عبارتند از: کمبود تعداد منابع (73.6 درصد)، روزآمد نبودن منابع (67.4 درصد)، عدم آگاهی از وجود منابع (55.1 درصد)، و محدود بودن ساعت کار کتابخانه (51.7 درصد).<br /> در آخر پیشنهاداتی به منظور بهبود وضعیت کتابخانه های مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران ارائه شده است.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر مثبت اندیشی بر افزایش مهارتهای ارتباطی کتابداران کتابخانه های عمومی سطح شهرستان تبریز می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و روش انجام آن پیمایشی است. جامعه ی مورد مطالعه کتابداران کتابخانه های عمومی سطح شهرستان تبریز می باشند که با توجه به تعداد نسبتا کم جامعه ی آماری، نمونه گیری از طریق روش سرشماری انجام شد و پرسشنامه (5 گزینه ای براساس طیف لیکرت) بین تمامی کتابداران توزیع شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ی محقق ساخته می باشد که ضریب پایایی آن نیز 91% برآورد شد که نشانگر پایایی مناسب پرسش نامه می باشد، پرسشنامه ی توزیع شده شامل دو بخش مهارتهای ارتباطی و مثبت اندیشی می باشد که این دو بخش نیز به گویه هایی تقسیم شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار spss استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان نمود اثرات مثبت اندیشی بر روی مهارت های غیرکلامی بیشتر از سایر مهارت هاست همچنین میزان مثبت اندیشی در بین کتابداران نسبتآ خوب قلمداد شده است. نتایج کلی پژوهش بیانگر این است که میزان مثبت اندیشی در بین کتابداران زن و محدوده ی سنی زیر 35 سال و با میزان تحصیلات کارشناسی به بالا بیشتر ازسایر گروه ها می باشد همچنین هرچقدر میزان مثبت اندیشی بالا باشد بیشتر دررفتارهای ارتباطی به خصوص غیر کلامی کتابداران متجلی می گردد. در پایان پژوهش نیز پیشنهاداتی جهت برگزاری دوره های مثبت اندیشی و مهارتهای ارتباطی برای کتابداران ارائه شده است.

زمینه و هدف: با وجود وسعت و غنای موضوعی و تنوع مباحثی که در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی پیش روی محققان است، نظریه پردازی در این رشته با کمبودهایی روبروست. با توجه به جایگاه اعضای هیات علمی در توسعه نظریه پردازی در این رشته، این پژوهش به دنبال شناسایی موانع نظریه پردازی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از دیدگاه اعضای هیات علمی است. روش: این پژوهش، پژوهشی کیفی است. به منظور گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. اعضای هیات علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های ایران، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. در مجموع با 18 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه های بیرجند، تربیت مدرس، تبریز، شهید باهنر کرمان و شهید چمران اهواز مصاحبه صورت گرفت. داده های گردآوری شده بر مبنای نظریه زمینه ای طی سه مرحله کدگذاری شد. یافته ها: بعد از انجام کدگذاری، 10 طبقه محوری بدست آمد. از میان 10 طبقه محوری، طبقات «شخصیت متزلزل» و «ایراد نظام باور» به عنوان متغیرهای مرکزی انتخاب شدند. به توصیه گلیزر از طبقه ایراد نظام باور به طبقه شخصیت متزلزل ارجاع داده شد و این طبقه به عنوان متغیر مرکزی شناخته شد. اصالت/ارزش: بررسی موانع نظریه پردازی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی با رویکرد کیفی نشان دهنده اصالت این پژوهش است. یافته ها و پیشنهادات این پژوهش می تواند به رفع موانع و ایجاد بسترهای مناسب برای توسعه نظریه پردازی در رشته علم اطلاعات کمک می کند.

هدف از این پژوهش کاربردی، طراحی هستی شناسی حوزه تاریخ نظامی جنگ ایران و عراق، به قصد بازنمایی منابع این حوزه است. برای سازمان دهی اطلاعات در حوزه جنگ ایران و عراق ابزاری تخصصی مانند اصطلاحنامه یا هستی شناسی طراحی نشده است. برای رفع نیاز اطلاعاتی پژوهشگران این حوزه، نیازمند بازنمایی مفاهیم در این حوزه هستیم؛ و از آنجایی که در حال حاضر هستی شناسی دقیق ترین ابزار موجود است، به طراحی این ابزار در این پژوهش پرداخته شده است. در این پژوهش روش تحلیل محتوا و رویکرد تحلیل حوزه برای استخراج مفاهیم و روابط میان آن ها به کار برده شد؛ و روش هفت مرحله ایNoy) and McGuinne 2001) برای طراحی هستی شناسی در یک فرآیند دستی استفاده شد. جامعه پژوهش تمامی منابع مکتوب در رده تاریخ نظامی جنگ ایران و عراق است. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام پذیرفت و 18 جلد کتاب از رده تاریخ نظامی جنگ ایران و عراق، موجود در کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری جهت تحلیل و استخراج مفاهیم کلیدی و روابط انتخاب شد. پس از مطالعه و استخراج اولیه مفاهیم و روابط کلیدی، جهت تایید درستی موارد استخراج شده، نظر کارشناسان  نظامی این حوزه مورد توجه قرار گرفت و تأیید نهایی متخصصان دریافت شد. و برای رسمی سازی هستی شناسی از نرم افزار «پروتژه 5.5.0» استفاده شد. علاوه بر تأیید متخصصان حوزه نظامی در مورد درستی مفاهیم و روابط استخراج شده، جهت بررسی و تأیید درستی تعریف مفاهیم و روابط در هستی شناسی، نظر دو کارشناس این حوزه دریافت شد و در نهایت هستی شناسی طراحی شده با استفاده از موتور استنتاج هرمیت مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت با 880 اصل موضوع، 54 رده، 76 نمونه، 32 رابطه نوع شیء، 24 رابطه نوع داده و 2 رابطه تفسیری، هستی شناسی تاریخ نظامی جنگ ایران و عراق طراحی شد. رده های اصلی این هستی شناسی شامل: استراتژی نظامی با 11 رده فرعی، عملیات نظامی با 11 رده فرعی، فرماندهان با 5 رده فرعی، سازمان نظامی با 17 رده فرعی و پشتیبانی جنگ با 5 رده فرعی است. هستی شناسی طراحی شده علاوه بر بازنمایی از مفاهیم و روابط معنایی در حوزه تاریخ نظامی جنگ ایران و عراق، می تواند به منظور بهبود بازیابی اطلاعات در فرایند سازماندهی و بسط کاوش در نظام های ذخیره و بازیابی نیز مورد استفاده قرار گیرد. این بازنمایی علاوه بر آنکه تصویری از تاریخ نظامی جنگ ایران و عراق به پژوهشگران و محققان ارائه می دهد، می تواند به عنوان ابزار سازماندهی منابع جنگ نیز مورد استفاده قرار گیرد.

 هدف : عوامل انسانی و فکری در هر سازمانی جزء لاینفک و بسیار ارزشمندی محسوب می شوند. در کتابخانه نیز که سازمانی خدماتی است، کتابدار را می توان سرمایه ای دارای جایگاه ویژه تلقی کرد. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به میزان صلاحیت های کتابداران کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات در زمره تحقیقات کتابخانه ای و توصیفی-پیمایشی قرار می گیرد. داده ها به وسیله پرسشنامه گردآوری شد. روایی پرسشنامه مورد تایید متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی قرار گرفت. به منظور بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. پایایی پرسشنامه نیز .84% گزارش شد و بر این اساس تایید شد. کتابداران کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه های دولتی شهر تهران جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری تلفیقی متوالی استفاده و 60 پرسشنامه میان کتابداران توزیع شد. به منظور پاسخگویی به سوالات، از آماره های توصیفی(میانگین و فراوانی) استفاده شد. نرم افزار spss به منظور تحلیل توصیفی داده ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها : یافته ها نشان داد که صلاحیت های مدیریتی با میانگین(4/3) در حد متوسط، صلاحیت های جستجوی اطلاعات با میانگین(16/4) در وضعیت خوب، صلاحیت های فناوری اطلاعات با میانگین(02/3) در وضعیت متوسط، صلاحیت های پژوهشی با میانگین(17/1) در وضعیت بسیار بد، صلاحیت های ارتباطی با میانگین(87/3) در وضعیت متوسط، و صلاحیت های فردی و اخلاقی با میانگین(48/3) در وضعیت متوسطی قرار دارند. نتیجه گیری : به طور کلی، می توان مدعی شد که صلاحیت های کتابداران با میانگین 18/3 در وضعیت متوسط قرار دارد. نیاز است مسئولان و متولیان امر با برگزاری دوره های مختلف، صلاحیت های کتابداران را ارتقاء داده و بهبود بخشند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین میزان صلاحیت های کتابداران و میزان رضایت کاربران کتابخانه های دانشگاه های دولتی تهران انجام شده است. روش پژوهش : این پژوهش از نظر هدف، پژوهشی کاربردی است که در زمره پژوهش های توصیفی-همبستگی قرار می گیرد. از دو پرسشنامه برای سنجش میزان صلاحیت کتابداران و میزان رضایت کاربر استفاده شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از کتابداران و کاربران کتابخانه های دانشگاه های دولتی تهران بود که از میان آنها 60 کتابدار و 60 کاربر که به روش نمونه گیری تلفیقی متوالی انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های صلاحیت کتابدار و رضایت کاربر از کتابخانه استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی(فراوانی، میانگین و درصد) و آمار استنباطی(آزمون همبستگی پیرسون)  و از نرم افزار25 اس پی اس اس استفاده شد. یافته ها: یافته های این پژوهش حاکی از آن است که میان صلاحیت های مدیریتی کتابداران و رضایت کار، صلاحیت های جستجوی اطلاعات کتابداران و رضایت کاربر و همچنین، میان صلاحیت های ارتباطی کتابداران و رضایت کاربر رابطه ای مثبت، ضعیف و معنادار مشاهده می شود. برخلاف صلاحیت های فوق که رابطه ای ضعیف با رضایت کاربر از کتابخانه دارند، صلاحیت فناوری اطلاعات رابطه ای مثبت، معنادار و قوی با رضایت کاربر از کتابخانه دارد. این در حالی است که میان صلاحیت های فردی و اخلاقی کتابداران و رضایت کاربر از کتابخانه و همچنین میان صلاحیت های پژوهشی کتابداران و رضایت کاربر از کتابخانه رابطه ای وجود ندارد. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد رابطه ی معنادار و مثبت میان رضایت کاربر از کتابخانه و صلاحیت های کتابداران وجود دارد. به بیانی دیگر، اینکه رابطه ی مستقیم بین این دو متغیر وجود دارد، با افزایش میزان صلاحیت کتابداران، میزان رضایت کاربر نیز از کتابخانه افزایش می یابد و بالعکس.  

هدف : هدف این پژوهش دستیابی به میزان رضایت کاربران از کتابخانه های دانشگاهی است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات در زمره تحقیقات کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی قرار می گیرد. داده ها به وسیله پرسشنامه گردآوری شد. روایی پرسشنامه مورد تایید متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز 864/0 گزارش شد و بر این اساس تایید شد. کاربران کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه های دولتی شهر تهران جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری تلفیقی متوالی استفاده و 60 پرسشنامه میان کاربران توزیع شد. به منظور پاسخگویی به سوالات، از آماره های توصیفی (میانگین و فراوانی) و آزمون تی تک نمونه استفاده شد. نرم افزار spss به منظور تحلیل توصیفی داده ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها : یافته ها نشان داد که کاربران تا حد بسیار کمی (85/1) از منابع کتابخانه، تا حد کمی (5/2) از ساختمان و تجهیزات کتابخانه، تا حد کمی (72/2) از کتابداران کتابخانه، و همچنین تا حد کمی (24/2) از خدمات کتابخانه رضایت دارند. همچنین با توجه به مقادیر معناداری (000/0) و (003/0) می توان مدعی شد که میان وضع موجود و وضع مطلوب رضایت کاربران از منابع، ساختمان و تجهیزات، کتابداران، و خدمات کتابخانه های دانشگاهی تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری : به طور کلی، می توان مدعی شد که کاربران تا حد کمی از کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه های دولتی رضایت دارند. بنابراین نیاز است تحولی همه جانبه در راستای ارتقاء و بهبود وضعیت کتابخانه های دانشگاهی رخ دهد.

مقدمه: تسهیم دانش یکی از کلیدی ترین فرآیندهای مدیریت دانش است که انجام اثربخش آن نقش بسزایی در دستیابی به اهداف مدیریت دانش ایفا می کند. عوامل بسیاری بر تسهیم دانش کارکنان تأثیر دارند که یکی از مهمترین آن ها، عامل اعتماد است. اعتماد یکی از اجزای مهم و تأثیرگذار در هر مدلی از تسهیم دانش سازمانی است. بر همین اساس در تحقیق حاضر تلاش شده است با نگرشی جامع و با استفاده از روش فراتحلیل، تحقیقات انجام شده درباره رابطه تسهیم دانش و اعتماد سازمانی مورد بررسی قرار گیرد. روش شناسی: تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی است که با استفاده از روش فراتحلیل انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل مطالعات در دسترس در رابطه با اعتماد سازمانی و تسهیم دانش است که در بین سال های 1385 تا 1401 و 2000 تا 2022 در پایگاه های اطلاعاتی (فارسی و انگلیسی) منتشر شده اند. تعداد نمونه ها پس از اعمال ملاک های ورود و خروج و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، به 72 مطالعه رسید. قیاس اندازه اثر، ضرایب همبستگی بود و تحلیل آماری با نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شد. یافته ها: نتایج فراتحلیل نشان داد اندازه اثر در مدل اثرهای تصادفی برای مؤلفه اعتماد نهادی برابر با 468/0، برای مؤلفه اعتماد فردی (شناختی، عاطفی) برابر با 428/0 و برای سازه اعتماد سازمانی برابر با 446/0 است که طبق معیار کوهن (1988) هر سه اندازه اثر ترکیبی به دست آمده، اندازه اثر متوسط به بالا محسوب می شود. همچنین بررسی نقش متغیرهای تعدیل کننده نشان داد رابطه اعتماد سازمانی و تسهیم دانش تحت تأثیر متغیر «محل تحقیق» است، به گونه ای که این میزان اثر در تحقیقات انجام شده داخلی (ایران) به میزان 482/0 افزایش یافت. نتیجه گیری: بر پایه اندازه اثرهای به دست آمده می توان دریافت که بین اعتماد سازمانی و مؤلفه های آن (نهادی و فردی) و تسهیم دانش رابطه وجود دارد. به عبارتی، متغیر اعتماد سازمانی عاملی تأثیرگذار در تسهیم دانش ارزیابی می شود؛ بنابراین ضروری است مدیران سازمان ها و شرکت ها توجه بیشتری به اعتماد کارکنان نمایند. واژه های کلیدی: تسهیم دانش، اعتماد سازمانی، اعتماد نهادی، اعتماد فردی، فراتحلیل

هدف : هدف از انجام این پژوهش تعیین میزان مانعیت موانع نظریه پردازی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی است. در حقیقت در این تحقیق به دنبال آن هستیم که بدانیم هر کدام از موانع نظریه پردازی چه میزان مانعیت دارد. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات در زمره تحقیقات کتابخانه ای و توصیفی-پیمایشی قرار می گیرد. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. اعضای هیات علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های ایران، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. در این پژوهش روش نمونه گیری تلفیقی متوالی بود. پرسشنامه میان 60 نفر از اعضای هیات علمی رشته مزبور توزیع شد. از مجموع 60 پرسشنامه توزیع شده، تعداد 37 پرسشنامه عودت داده شد. داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. به منظور پاسخگویی به سوالات تحقیق، از آزمون تی تک نمونه استفاده شد. نرم افزار SPSS به منظور تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها : نتایج آزمون تی تک نمونه نشان داد موانع فردی، آموزشی، فرهنگی و مدیریتی تا حد بسیار زیاد، موانع اقتصادی و اجتماعی تا حد زیاد مانع نظریه پردازی در علم اطلاعات و دانش شناسی می شوند. در میان موانع مزبور، موانع آموزشی با میانگین 18/4 بیشترین و موانع سیاسی با میانگین 66/3 کمترین مانعیت را دارند. اصالت/ارزش : تاکنون موانع نظریه پردازی علم اطلاعات و دانش شناسی با رویکرد کمی مورد تحلیل قرار نگرفته است لذا تحقیق حاضر از نظر موضوع و شیوه تحلیل دارای اصالت است.

هدف: این پژوهش با هدف، میزان آشنایی و استفاده کتابداران کتابخانه های عمومی از قابلیت های وب ۲ در محیط کار انجام شده است. روش پژوهش: مطالعه حاضر، از نوع پیمایشی – توصیفی  و جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی(32 استان) است. طبق گزارش آماری واحد منابع انسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، تعداد کتابداران تا پایان سال 1390 (4921 نفر ) می باشند. که از بین آنان 357 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این پژوهش برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده ای که بر اساس مرور متون و منابع مرتبط و مشاهده های پژوهشگران از ابزارهای وب ۲، طراحی و استفاده شده است. برای پاسخگویی به سؤال ها و فرضیه های پژوهش از روش های آمار توصیفی (توزیع فراوانی و درصد) و آزمون های استنباطی( آزمون t تک گروهی، تحلیل واریانس یک عاملی و آزمون تعقیبی دانکن) استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان می دهد که میزان آشنایی کتابداران کتابخانه های عمومی با امکانات و قابلیت های وب۲ در حد کم (44 درصد)، و به همان نسبت میزان استفاده کتابداران از امکانات و قابلیت های وب۲ جهت خدمت رسانی به مراجعین در حد کم (48 درصد) است. بیشترین توانایی کتابداران کتابخانه های عمومی در استفاده از پست الکترونیکی و وبلاگ بوده و کمترین توانایی نیز در زمینه استفاده از فلیکر و ویکی است. نتیجه گیری: میزان آشنایی و استفاده کتابداران کتابخانه های عمومی از وب 2 در محیط کار در سطح پایینی است. برگزاری دوره های بازآموزی و حین خدمت با موضوع وب، ترغیب کتابداران نسبت به شناخت وب و بکارگیری آن در خدمات کتابخانه ای، از مواردی است که لازم است به آنها پرداخته شود.

هدف: پژوهش حاضر ارزیابی عملکرد موتورها و فراموتورهای جستجو در بازیابی اطلاعات است. پژوهش به روش پیمایشی و داده-ها با استفاده از ابزار امتیازدهی و مشاهده گردآوری شده است. روش: برای گردآوری داده ها، تعداد پنج کلیدواژه در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در5 .فراموتورهای مورد بررسی عبارتند از: متاکراولر، وب کراولر، اینفو، اینفو اسپیس و داگپایل. سه موتور جستجوی مشترک تحت پوشش فراموتورهای فوق نیز مورد بررسی قرار گرفت که عبارتند از: گوگل، یاهو و بینگ. تعداد 10 نتیجه اول بازیابی شده از هر ابزار جستجو بررسی شد. عملکرد رتبه بندی نتایج در فراموتورهای جستجو و موتورهای جستجو از دیدگاه کاربران و به روش فنی ارزیابی شد یافته ها : یافته ها نشان می دهد که در بازیابی نتایج از میان فراموتورها، اینفو بهترین عملکرد را در رتبه بندی نتایج از دیدگاه کاربران و در ارزیابی به روش فنی دارد. موتور جستجو گوگل نیز از دیدگاه کاربران بهترین عملکرد رتبه بندی نتایج را در میان موتورهای جستجو دارد. ، از دیدگاه کاربران میان عملکرد رتبه بندی موتورها و فراموتورهای جستجو تفاوت معناداری وجود دارد؛ ولی، هم در ارزیابی از دیدگاه کاربران و هم در ارزیابی به روش فنی تفاوت معناداری میان عملکرد رتبه بندی نتایج در فراموتورها با یکدیگر وجود ندارد و هم چنین از دیدگاه کاربران تفاوت معناداری میان عملکرد رتبه بندی نتایج در موتورهای مورد بررسی با یکدیگر وجود ندارد. از دیدگاه کاربران عملکرد رتبه بندی در موتورهای جستجو بهتر از عملکرد رتبه بندی در فراموتورهای جستجو می باشد به طوری که عملکرد رتبه بندی در فراموتورهای جستجو در سطح ضعیفی قرار دارد؛

هدف: هدف پژوهش بررسی سطح دیجیتال سازی کتابخانه های دانشگاهی و تاثیر آن بر اثربخشی سازمانی بر اساس مدل نظری کارکردهای چهارگانه ی ضروری نظام اجتماعی پارسونز است. روش: این پژوهش تحلیلی- کاربردی از نوع توصیفی و پیمایشی است و ابزار پژوهش چکلیست محقق ساخته است که به بررسی خط مشی کتابخانه، امکانات و خدمات دیجیتال، مجموع دیجیتال و قابلیت های جستجوی مجموعه کتابخانه می پردازد. پرسشنامه استاندارد برای سنجش اثربخشی سازمانی است. جامعه پژوهش شامل 12 کتابخانه دانشگاهی شهر تهران و 128 نفر از کتابداران این کتابخانه ها می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که از نظر سطح دیجیتال سازی مجموعه کتابخانه های دانشگاهی 50 درصد «سطح متوسط» هستند، 33 درصد «سطح بالا» و 17 درصد «سطح پایین» هستند. به لحاظ آماری ارتباط معنادار مثبتی بین دیجیتال سازی کتابخانه های دانشگاهی و مولفه های اثربخشی سازمانی وجود دارد. دیجیتال سازی مجموعه به ترتیب اولویت بر مولفه های نوآوری، سلامت سازمانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی کتابداران بیشترین تاثیر را دارد. به لحاظ آماری بین کتابخانه های «سطح متوسط» و «سطح پایین» از نظر مولفه های نوآوری کتابداران و تعهد سازمانی تفاوت معناداری وجود دارد.

ظهور وب معنایی در جهت تحقق بازیابی معنایی اطلاعات است و در حال حاضر در داده های پیوندی تجلی یافته است. کتابخانه ها در تولید و مدیریت داده های مستند و معتبر فراوانی نقش دارند و می توانند نقشی مؤثر در نظام های اطلاعاتی پیش رو ایفا کنند و می توانند با اجرایی کردن داده های پیوندی گامی در این مسیر بردارند. هدف از انجام این پژوهش ارائه چارچوبی برای انتشار و تبدیل سرعنوان های موضوعی فارسی مورداستفاده کتابخانه ملی ایران به صورت داده های پیوندی و ایجاد پیوند با مجموعه داده ای مشابه است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است؛ با استفاده از روش کتابخانه ای به طراحی چارچوبی برای انتشار سرعنوان های موضوعی پرداخته و برای اطمینان از امکان انتشار داده ها، روش موردنظر مورد پیاده سازی قرار گرفته است. بدین ترتیب ابتدا داده های موضوعی فارسی مورد پاک سازی و ویرایش قرار گرفتند، سپس با نرم افزار اپن ریفاین به آر.دی.اف تبدیل شدند و با سرعنوان های موضوعی کتابخانه کنگره پیوند دریافت کردند. داده های موردمطالعه پس از نگاشت به اسکاس به یک فایل آر.دی.اف در قالب ترتل تبدیل شدند. فایل تبدیل شده ابتدا وارد مخزن آر.دی.اف جینا فوسکی شد و سپس در رابط کاربری اسکاسموس در محیط وب نمایش داده شد. به طورکلی این چارچوب می تواند در فرایند انتشار داده های مستند کتابخانه ملی در قالب داده های پیوندی مورداستفاده قرار گیرد. در این چارچوب امکان برقراری پیوند با مجموعه داده های مشابه نیز در نظر گرفته شده است و پیاده سازی نمونه ای از داده ها با موفقیت انجام پذیرفت.

هدف: هدف اصلی در این پژوهش ارزیابی اپک های کتابخانه های دانشگاه های ایران در دو دسته تجاری و طراحی شده توسط دانشگاه ها از نظر قابلیت های جستجو و نمایش، مرور و سایر قابلیت ها (قابلیت های محدودسازی به نوع مدرک) بوده است. روش: این پژوهش از نظر نوع، کاربردی است که به روش ارزیابانه انجام گرفت. سیاهه وارسی قابلیت های وزن دهی شده توسط متخصصان، جهت ارزیابی استفاده شد. در این پژوهش نمونه گیری انجام نشد و تمامی اپک های کتابخانه های دانشگاهی ایران بررسی شد. یافته ها: از 121 قابلیت شناسایی شده 52.06% مربوط به نمایش است. با توجه به پرسش های پژوهش بیش از 95% قابلیت ها از نظر متخصصان وزنی بیشتر از 7 دارند. 20.66 % قابلیت ها در اپک های دانشگاهی ایران وجود ندارد. وضعیت اپک های تجاری به جز در مقوله جستجو در سایر مقوله ها بهتر از اپک های طراحی شده است. پارس آذرخش با کسب میانگین رتبه 1.5 در فراوانی و فراوانی وزن دار، رتبه نخست و مبین سافت رتبه آخر را به خود اختصاص داده است. سپس بر اساس فراوانی، نرم افزار سیمرغ رتبه دوم، پیام مشرق رتبه سوم و بر اساس فراوانی وزن دار، پیام مشرق رتبه دوم و سیمرغ رتبه سوم را کسب نموده اند. می توان نتیجه گرفت که برتری اپک های تجاری نسبت به اپک های طراحی شده مورد تایید است. اصالت اثر: ارزیابی تمامی اپک های دانشگاهی ایران و مقایسه اپک های تجاری و طراحی شده تا کنون در پژوهش مشابهی به انجام نرسیده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی سبک های مدیریتی حاکم بر کتابخانه های دولتی شهر تهران و آشکار نمودن نقش سبک مدیریت مدیران در تأمین رضایت شغلی کتابداران انجام گرفته است. روش: روش پژوهش پیمایشی بوده و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه پژوهش 175 نفر کتابدار شاغل در 12 کتابخانه مرکزی دانشگاهی در شهر تهران است. هشت شاخص سازمانی در طیف لیکرت مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به آنها سبک مدیریت کتابخانه ها طبق سبک های چهارگانه لیکرت مشخص شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که مدیریت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی تهران از لحاظ شاخص های انگیزش، ارتباطات، تعامل- نفوذ، تصمیم گیری، هدف گذاری و اهداف اجرایی و آموزش در سبک 2 لیکرت یعنی سبک آمرانه– خیرخواهانه، و از لحاظ شاخص های رهبری و کنترل در سبک 3 لیکرت یعنی سبک مشورتی قرار دارد. سبک مدیریت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی تهران به طور کلی و با توجه به شاخص های هشت گانه، سبک 2 و متمایل به سبک 3 لیکرت یعنی سبک آمرانه – خیرخواهانه و متمایل به سبک مشورتی است. واژه های کلیدی: دیریت کتابخانه، کتابخانه های دانشگاهی شهر تهران، رضایت شغلی کتابداران، مدیریت مشارکتی