جعفر رحمانی

امام حسین(ع) و رهبرى بحران از مکه تا کربلا بحران اختلالى است که از جهت سطح، کلسیستم و از جهت نوع فیزیکى یا نمادى، سیستم راتهدید کرده و به مخاطره مى‏اندازد. بحران ممکناست به دو صورت در جامعه به وجود آید، یکى درزمانى که کل سیستم از جهت مادى و فیزیکى تحتتاثیر قرار گرفته و حیات آن به مخاطره افتادهباشد؛ دیگر آنکه سیستم به جهت مسائل اعتبار وحیثیت اجتماعى و به طور نمادین دچار بحرانگردیده و به ورطه سقوط کشانده شود. بحران کربلااز نوع دوم محسوب‏مى‏شود. در این مقاله توضیح داده شده است که درمدیریت بحران موفق، سه عامل، نقش تعیین کنندهدارد که در نهضت کربلا به رهبرى امام حسین (ع)به روشنى نمایان است: ویژگى‏هاى رهبرى چون قاطعیت، هدف روشن،عقیده همراه با بصیرت، مشورت در امور و...ویژگى‏هاى پیرو چون وفادارى، مقاومت، شجاعتو... استراتژى و سیاسیت‏هاى مقابله چون داشتناطلاعات و خنثى کردن توطئه‏ها... نویسنده معتقداست امام حسین (ع) پس از عدم بیعت با یزید وحرکت از مدینه به دنبال شرائط مناسبى براىمبارزه با یزید بود که با توجه به مرکزیت شیعه درکوفه، پس از اعلام آمادگى مردم، آن حضرت بهسمت عراق حرکت کرد و با درایت و مدیریت خوداین هنر را داشت که مشکل بحران را با موفقیتپشت سر گذارد و آن را به فرصتى طلایى تبدیل کندو در جهت اهداف خود به کار گیرد، به گونه‏اى کهزمینه براى دگرگونى در تمامى نسلها و منشاء تمامىانقلابهاى مردمى‏گردید.|36|

روش شناسی آینده پژوهی اسلامی از مباحث پایه ای و اساسی در فرایند تولید دانش آینده پژوهی اسلامی است. تفاوت مبنای معرفت شناسی و هستی شناسی اسلامی موجب می شود روش شناسی آینده پژوهی اسلامی از سایر روش شناسی های موجود در این دانش متفاوت شود. ازین رو، سؤال اصلی این پژوهش این است که روش شناسی آینده پژوهی اسلامی چگونه است؟ هدف این پژوهش نیز ارائه مدلی مفهومی از روش شناسی آینده پژوهی اسلامی مبتنی بر مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی اسلامی است. این پژوهش از نظر هدف بنیادی است. شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای بود و به روش توصیفی پیمایشی تحلیل و بررسی شد. مدل روش شناسی آینده پژوهی اسلامی، که در این پژوهش ارائه می شود، ترکیبی از روش شناسی های تحلیلی و تفسیری و شهودی است. هر یک از روش شناسی های فوق در آینده پژوهی اسلامی اهمیتی ویژه دارد و امکان بهره مندی هم زمان از دو یا چند روش به صورت ترکیبی در آینده پژوهی اسلامی نیز وجود دارد.

رشد تحقیقات در حوزه علوم انسانی بر کسی پوشیده نیست. طبق نظر بسیاری از دانشمندان تسلط بر همه ابعاد امکان ندارد. بنابراین تحقیقاتی که عصاره تحقیقات موجود را در یک موضوع خاص به روشی منظم فراهم آورند بسیار ارزشمندند. پژوهش حاضر با هدف ترکیب کمّی نتایج پژوهش های انجام شده در حوزه تعلق خاطر کاری کارکنان و تعهد سازمانی افراد در ایران انجام شده است. روش پژوهش فراتحلیل است که پس از بررسی تعداد زیادی از مقالات و پژوهش های صورت گرفته، با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی مانند SID، Magiran، Irandoc، Civilica، Ricest، Noormags، و Ensani.ir ، تعداد بیست مقاله منتشرشده بین سال های 1390 تا 1398 و 2009 تا 2019 انتخاب شد. همچنین جهت رعایت ملاک های ورود و استخراج اطلاعات مربوط به هر مطالعه از چک لیست استفاده شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار فراتحلیل CMA 2 کمک گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد تعلق خاطر کاری کارکنان با تعهد سازمانی با میانگین اندازه اثر 558/0 رابطه متوسط رو به بالا دارد.

اکثرکشورهای جهان شرایطِ جدید و پیش بینی نشده ای را تجربه می کنند که ناشی از بیماری واگیردار کوئید 19 می باشد. با توجه به اینکه آموزش در تمامی کشورها جزء فعالیت های روزانه ی میلیون ها دانش آموز، معلم و والدین می باشد، از شرایطِ موجود آسیب دیده و میلیاردها دانش آموز و میلیون ها معلم تحت تاثیر تعطیلی مدارس و دیگر محدودیت ها قرار گرفته-اند. مقاماتِ آموزش و پرورش در همه ی کشورها تلاش می کنند نیازهای آموزشی دانش آموزان را با استفاده از پرتال های برخط و آموزش از راه دور رفع کنند. در این تحقیق، پژوهشگر به بررسی راه کارهای آموزشیِ وزارت آموزش و پرورش در ایران برای انجام خدمات آموزشی و برطرف کردن نیازهای جامعه از طریق تولیدات موسسات آموزشی در دوران کوئید 19، پرداخته است. وزارت آموزش و پرورش ایران، با تعطیل شدن مدارس در حوزه ی آموزش از راه دور تصمیم گرفت دوره های آموزشی را از طریق شبکه آموزشیِ دانش آموزی (شاد) به دانش آموزان و معلمان ارائه دهد وجهت دایر کردن سیستم آموزشی از راه دور به همکاری با رادیو و تلویزیون پرداخت. همچنین جهتِ برطرف کردن نیازهای دانش آموزانِ مناطق محروم و کم برخوردار با همکاری خیرین و کمک های مردمی، بسیج و کمیته ی امداد امام خمینی (ره) اقدام به تهیه تبلت، گوشی و سیم کارت های رایگان برای این دانش آموزان نمود.

ارتباط بین انسان ها اساس نظام اجتماعی و پایه پیشرفت جامعه است. این امر امروزه به دلیل مسائلی همچون؛ تغییرات گسترده در زیست شهری، زندگی تحمیلی در مجتمع های آپارتمانی، تقلید از الگوهای غربی در مدیریت شهری، و گسترش خُرده فرهنگ های اجتماعی، با آسیب های متعددی مواجه شده است. پیشگیری و رفع این گونه آسیب ها نیازمند به طراحی و ترویج الگوی ارتباطات مطلوب اجتماعی، به ویژه در ساحت همسایگی با دیگران است. پژوهش حاضر در این راستا با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی متعارف کوشیده است مؤلفه های ارتباطات همسایگی را از منابع اسلامی استخراج و تبیین نماید. بدین ترتیب که آیه ها و احادیث مرتبط با موضوع به روش ترکیبی (لغت کاوی و معناکاوی) در سه مرحله (رمزگذاری، طبقه بندی و انتزاع مضمون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که دستاورد آن، برداشت 420 مفهوم بود. سپس مفاهیم به دست آمده با بررسی بیشتر به زیرطبقات شانزده گانه تقلیل یافتند و سپس در قالب پنج طبقه (مؤلفه) از جمله: «بی آزاری»، «تاب آوری (فعّال)»، «مسئولیت پذیری (اجتماعی)»، «مهرورزی» و «خیررسانی» دسته بندی گردیدند. سرانجام پس از فراوانی سنجیِ مؤلفه ها و شاخص های به دست آمده در این تحقیق، برای ارتباطات همسایگان در زندگی شهری، دو الگوی عملی در قالب های «پیوستاری» و «چندبُعدی» پیشنهاد گردید.

مبانی هستی شناسی در آینده پژوهی بیانگر نگاهی است که آینده پژوه به هستی دارد. پیش از آینده پژوهی باید دیدگاه هستی شناسی به آینده مشخص گردد؛ زیرا تا دیدگاه آینده پژوهی به مبنای هستی شناسی آینده تعیین نشود، امکان درک مناسب و صحیح از آینده و گزاره های مربوط به آن وجود ندارد. حتی بدون داشتن یک رویکرد دقیق درباره هستی، نمی توان فرایند آینده پژوهی را به نحو مطلوب و اثربخش دنبال کرد. در این پژوهش، پس از ذکر رویکردهای مطرح در خصوص مبانی هستی شناسی آینده پژوهی، چهارچوب مفهومی براساس مبانی نظری ایجاد شد؛ سپس با مراجعه به منابع دینی و فلسفی، اطلاعات مورد نیاز احصا و با روش توصیفی – تحلیلی داده های گرد آوری شده تحلیل گردید. پس از توصیف گزاره ها و تحلیل آنها، سه مبنای: «تفاوت مراتب و نفس الامر هستی»، «وجود روابط علّی در نظام هستی» و «تلازم زمان با حرکت به عنوان مبانی هستی شناسی آینده پژوهی» شناسایی شد.

دانشگاه کارآفرین به عنوان نسل سوم دانشگاه ها،مأموریت سومی دارد که مطابق نظریه تعدادی از اندیشمندان ومتفکران، موتور رشد و تحول اقتصادی و اجتماعی می باشد. هدف این مقاله ، مطالعه چارچوب مفهومی دانشگاه کارآفرین ازنقطه نظر جنبه های کارآفرینانه دانشگاه هایِ کارآفرین و عوامل مؤثربرشکل گیری دانشگاه های کارآفرینی و در نهایت پیشنهاد مدل و چارچوب مفهومی دانشگاه کارآفرین(با هدفِ توسعه ای-کاربردی ) می باشد. این پژوهش باروش وماهیتِ مطالعه موردی ازنوع کیفی براساس نظریه داده بنیاد بارویکرد سیستماتیک مدیریت واجرا شد.مضاف براینکه با معیارکرسول مورد اعتباریابی محتوایی قرارگرفت و تأیید گردید و نیز پایایی آن براساسِ توافق کدگذاری بیش از95درصد، مطابقِ فرمول هولستی وکاپا مورد تأیید و حمایت واقع گردید.جامعه این تحقیق شامل اساتید دانشگاه ومدیران دانشگاه درمراکز کشور بودند.نمونه این مطالعه 14 نفر(4نفر مدیر و بقیه اساتید دانشگاه)و نمونه گیری نظری وهدفمند وبا روش گلوله برفی درحّد اشباع بود.داده ها ازمصاحبه ها جمع آوری شدند.تحلیل محتوا درسه سطح بازو محوری وگزینشی انجام شدند.نتیجه داده ها با تحلیل محتوا ، 106ویژگی وشاخص و 26ریز مقوله و وشش مقوله کلی بود که درقالب مدل پارادایمی شاملِ شرایط علّی(ساختاری)؛مقوله اصلی(رفتاری)؛راهبردها(؛نهادی)؛ شرایط مداخله ای (فردی)؛ زمینه(ویژگی های محیطی)؛ پیآمدها(کارآفرینی دانشگاه)؛فرآیند دانشگاه کارآفرین دردانشگاه های ایران و روابط بین ابعاد مختلف وعناصرشان(سازه ها) را انعکاس می دهند.

رفتار شهروندی سازمانی رفتاری خود جوش و آگاهانه است که به طور مستقیم و صریح توسط سیستم رسمی پاداش سازمان پیش بینی نشده است، ولی در مجموع عملکرد اثربخش سازمان را ارتقاء می دهد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی رفتار شهروندی سازمانی کارشناسان سازمان مدیریت پسماند صورت گرفته است. این پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و با توجه به نحوه گردآوری داده ها توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری شامل تمام کارشناسان سازمان پسماند در سال 1400 بوده که تعداد آنها برابر با 74 نفر بوده است. به منظور گردآوری داده ها از ابزار استاندارد رفتار شهروندی سازمانی پودساکف و همکاران(1990)استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل آماری از روش های آماری توصیفی و استنباطی(t تک متغیره، آزمون t دو گروه همبسته ، t دوگروهی مستقل) استفاده گردید. یافته ها نشان داد که رضایت شغلی رابطه مثبتی با رفتار شهروندی سازمانی داشته و نیز تاثیر قابل توجهی بر عدم غیبت، عدم جابجایی و کم شدن نگرانی و اضطراب کارکنان دارد. کارکنانی که از سطح بالایی از رضایت شغلی برخوردارند گرایش بیشتری به نمایش رفتار های شهروندی سازمانی دارند.

امروزه خدمات فرهنگی به عنوان یکی از مهم ترین پیشران های اقتصادی و اجتماعی مطمح نظر بسیاری از حکومت ها قرار گرفته و بهبود مستمر اداره این خدمات در میدان سرشار از تغییر و تحول هزاره سوم اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. در انقلاب اسلامی به عنوان یک انقلاب فرهنگی خدمات درخشندگی ویژه ای داشته و تدبیر در راستای ارتقای کیفی آنها از اولویت های اصلی سیاستگذاران است. بهبود نظام اداره خدمات فرهنگی در سطح کلان، مستلزم سازماندهی نقش آفرینان کلان این عرصه است. تعدد نقش آفرینان عرصه خدمات فرهنگی و عدم سازماندهی مناسب آنها، از مهم ترین مسائل این عرصه است که کاهش بهره وری را رقم زده است. هدف از این مطالعه عارضه یابی ساختار فعلی نظام اداره خدمات فرهنگی و بازطراحی این نظام از منظر مدیریت زنجیره تأمین خدمات است. روش گردآوری داده تحلیل مضمون است که براساس مطالعه اسناد قانونی درون سازمانی و برون سازمانی حوزه خدمات فرهنگی تبلیغ دین و مصاحبه نیمه ساختاریافته با 27 تن از خبرگان و متخصصان حوزه مدیریت فرهنگی، مدیریت زنجیره تأمین و مسئولان کلان اداره تبلیغ دین که از روش گلوله برفی انتخاب شدند، 13 عارضه اصلی نظام اداره خدمات فرهنگی و راه حل های این عارضه ها شناسایی شد. روش تحلیل داده ها به دلیل وجود پیچیدگی های پویای مسأله و نیز پیچیدگی های رفتاری آن روش شناسی سیستم های نرم است که با بهره گیری از آن روابط بین راه حل ها برقرار و مدل نهایی نظام اداره خدمات فرهنگی در قالب نظام مدیریت زنجیره تأمین خدمات ترسیم شد. این مدل نمایانگر موجودیت های اداره کننده خدمات فرهنگی، خروجی هر یک از این موجودیت ها، روابط بین آن ها و نقش هر یک از موجودیت ها است.

امروزه خدمات فرهنگی به عنوان یکی از مهم ترین پیشران های اقتصادی و اجتماعی تلقی می شوند و بهبود مستمر نظام اداره این نوع از خدمات درجه اهمیت قابل توجهی دارد. به رغم اهمیت فراوان خدمات فرهنگی اما ساختار و چارچوب علمی که عارضه های این حوزه را شناسایی و از این طریق راهکار مناسبی تجویز کند وجود ندارد. هدف از این مطالعه بررسی عارضه ها و آسیب های چارچوب نظام اداره خدمات فرهنگی از منظری علمی و تخصصی تدوین مدل مطلوب اداره خدمات فرهنگی تبلیغ دین است. روش این پژوهش تحلیل مضمون است که با بهره گیری از آن 10 عارضه اصلی نظام اداره خدمات فرهنگی در وضعیت موجود و راه حل های این عارضه ها شناسایی شد. پس از شناسایی این عارضه ها و نقش هایی که می تواند به رفع عارضه ها کمک کند، از منظر مدل مرجع زنجیره تأمین اسکور ایفای هر کدام از نقش ها به عهده یکی از موجودیت های مدل مرجع زنجیره تأمین اسکور نهاده شد. در نهایت نظام عارضه ها، نقش ها و موجودیت ها مشتمل بر 10 عارضه تقاضامحور نبودن ، ضعف در تنوع، دسترس ناپذیری، ضعف در اثرگذاری، فقدان نظام ارزیابی، ضعف در نظام تعاملات، زمان پاسخ، ضعف زنجیره در حفظ و توسعه بازار، عدم بهره وری هزینه و ساختار زنجیره و نقش های بهبوددهنده آنها، و پنج موجودیت سیاست گذاری، تأمین، تولید و تحویل، ارزیابی و توانمندسازی ترسیم شد. این مدل به مثابه راهنمای عمل راهبردی برای سیاست گذاران و کنشگران عرصه اداره خدمات فرهنگی تبلیغ دین بوده و می تواند نقش مؤثری در ایجاد هم افزایی بین این کنشگران و افزایش کارآمدی نظام اداره خدمات فرهنگی تبلیغ دین ایفا نماید.

در این پژوهش، نویسنده با مروری بر فرهنگ و نقش آن در زندگی اجتماعی و لزوم ارزیابی امور فرهنگی، به بررسی مدل های ارزیابی عملکرد پرداخته و در ادامه با بررسی مبانی عملی موجود و مصاحبه با اندیشمندان، یک الگوی ارزیابی امور فرهنگی را ارائه نموده است این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته و جهت تعیین روایی مدل ارائه شده، از تکنیک دلفی استفاده نموده و با آزمون های و ریاضی، پایایی مدل پیشنهادی مورد تائید قرار گرفته   است     در پایان پژوهشگر به این نتیجه رسیده است که الگوی ارائه شده قابلیت آن را دارد که با تغییرات جزئی در اجرا، مولفه ها و شاخص ها؛ به طور دقیق در ارزیابی برنامه های فرهنگی یک سازمان خاص مورد استفاده قرار گیرد       .  

بر اساس گزارش های سازمان بهره وری آسیایی(APO)، شاخص بهره وری کل عوامل تولید  (TFP)   ایران در مقایسه با اکثر کشورهای آسیایی و برخی کشورهای مرجع، در افق بلند مدت ۵۰ ساله تنها یک درصد رشد داشته و رشد بهره وری نیروی کار -در دوره زمانی ۲۰۱۰ تا 2019- از همه کشورهای آسیایی کمتر بوده است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی بهره وری مبتنی بر سرمایه اجتماعی انجام گرفته است؛ در این پژوهش با استفاده از رویکرد تحلیل کیفی فراترکیب و نرم افزار MaxQDA پس از انتخاب 79 پژوهش از بین580 پژوهش پیشین، ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های الگو، استخراج و شناسایی گردید. بر اساس یافته های پژوهش، الگوی پیشنهادی شامل 9 بعد، 24 مقوله اصلی و 163 مقوله فرعی (کد) می باشد. بررسی میزان اهمیت و تأکید پژوهش های گذشته بر هر یک از مقوله های اصلی با استفاده از روش آنتروپی شانون نشان داد: "رشد و بلوغ" و "برنامه های اقتصادی" از بین 24 مقوله شناسایی شده، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین اهمیت هستند. پیشنهاد می شود: کلیه مدیران با استخدام مشاوران خبره و ایجاد اداره اختصاصی مدیریت بهره وری، فرآیند مدیریت سرمایه انسانی را متناسب با الگوی بهره وری مبتنی بر سرمایه اجتماعی بروزآوری نمایند. سپس ضمن ارزیابی دوره ای بهره وری بر مبنای الگوی پیشنهادی، تمامی پرداخت ها، پاداش ها و ترفیع و انتصاب کارکنان و بویژه مدیران، بر اساس میزان تلاش و مشارکت آنها در جهت افزایش سرمایه اجتماعی (سطح مشارکت و همکاری تیمی، برقراری ارتباطات صمیمانه و شبکه ای، صداقت ...) و بهره وری صورت پذیرد.

در تئوری سرمایه انسانی که به لحاظ مفهومی دو جزء اصلی کسب دانش و کسب مهارت را شامل می شود،خانواده و ویژگی های آن به عنوان عاملی مهم تلقی می شود که از جمله ویژگی های خانوار می توان به ابعاد خانوار اشاره کرد.با توجه به اهمیت ابعاد خانوار در تئوری سرمایه انسانی، در این مقاله نخست به توصیف ارتباط آماری بین اندازه ابعاد خانوار در استان های کشور و سهم باسوادی در سال 1395،با روش ضریب کندال پرداخته شده و سپس روند تغییرات شاخص سهم باسوادی با افزایش بُعد خانوار و نیز خوشه بندی استان ها با تکنیک تحلیل مؤلفه های مستقل(ICA)به عنوان هدف اصلی پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج نشان می دهد در خانوارهای بدون فرد باسواد،دارای یک نفر باسواد و دارای دو نفر باسواد، ارتباط معنی دار و منفی بین بُعد خانوار و سهم باسوادی در برخی استان ها مشاهده و در خانوارهای دارای سه نفر باسواد،هیچ ارتباط معنی داری مشاهده نمی شود. علاوه بر این، در خانوارهای دارای چهار نفر باسواد و بیش تر ارتباط مثبت و معنی دار در تمامی استان ها به غیر از استان یزد،وجود دارد.همچنین، نتایج بررسی روند تغییرات سهم باسوادی با افزایش بُعد خانوار نشان می دهد استان ها از حیث خانوارهای یک تا 10 نفره یِ دارای یک نفر باسواد،در هفت خوشه،دارای دو نفر باسواد، در پنج خوشه، دارای سه نفر باسواد،در هفت خوشه، دارای چهار نفر باسواد،در هفت خوشه و بدون فرد باسواد در چهار خوشه قرار گرفته اند.در تمام خوشه بندی ها، استان سیستان و بلوچستان از حیث روند تغییرات سهم باسوادی با افزایش بُعد خانوار،در یک خوشه جداگانه نسبت به سایر استان ها قرار داشته و به دیگر استان ها شبیه نیست.

مقدمه و هدف : پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل تعلق خاطر کاری معلمان مدارس ابتدایی با رویکرد آمیخته انجام شده است. روش شناسی پژوهش : روش پژوهش در بخش کیفی، نظریه پردازی داده بنیاد و در بخش کمی، پیمایشی می باشد. نمونه ی آماری در بخش کیفی تعداد 14 نفر از خبرگان حوزه علوم رفتاری و تربیتی، رفتار و منابع انسانی سازمان آموزش و پرورش کشور می باشند که به روش گلوله برفی انتخاب شدند. در بخش کمی، جامعه آماری، کلیه معلمان رسمی و قراردادی مقاطع ابتدایی استان مرکزی در سال 1398 میباشند که تعداد آنها 5503 نفر بوده است. روش نمونه گیری در مرحله کمی، روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده است. برای تعیین حجم نمونه، از جدول مورگان تعداد 384 نفر انتخاب شدند. یافته ها: نتایج تحقیق در بخش کیفی نشان داد که شرایطی همانند عوامل فردی، بین فردی و سازمانی باعث می شود که رفتار تعلق خاطر معلمان در ابعاد روانی و رفتاری شکل گیرد. از طرفی این عوامل باعث می شود که راهبردهای یادگیری، رشد و تعالی ، بهره وری و مدیریت عملکرد تعریف گردد و پیامدهایی دارد که از جمله می توان به ارتقاء عملکرد درون نقشی و برون نقشی اشاره کرد. نتایج تحقیق در بخش کمی نشان داد کلیه مولفه های تعلق خاطر کاری معلمان در سطح بالاتر از سطح متوسط می باشند. بحث و نتیجه گیری: تعلق خاطر کاری معلمان از عوامل بسیار با اهمیت است که بایستی در سیاستگذاری های نظام آموزش و پرورش به منظور بهبود عملکرد فردی و سازمانی مورد توجه بیشتر قرار گیرد.