غلامرضا بهروزی لک

غلامرضا بهروزی لک

مدرک تحصیلی: دانشیار علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۶ مورد.
۱.

تحلیل مضمونی شاخص های سیاسی جامعه منتظر در اندیشه آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (ره)

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷) 34 - 70

کلید واژه ها: لطف الله صافی گلپایگانی ره جامعه منتظر عصر غیبت شاخص های سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 98 تعداد دانلود : 715
انتظار مفهومى پویا و ارزشى است که سرچشمه حرکت جامعه در عرصه های مختلف مى باشد. در این اندیشه هر حرکت و کنش سیاسی ای که با شاخص های امام منتظر تطبیق داشته باشد، در زمینه سازی انتظار پویا در عصر غیبت مؤثر خواهد بود. این مقاله در صدد تحلیل مضمونی شاخصه های سیاسی جامعه منتظر در عصر غیبت در اندیشه آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی ره می باشد. برای این امر از روش کیفی تحلیل مضمونی و محور قراردادن بیانات و کتاب های ایشان جهت شناسایی، استخراج و شبکه سازی مضامین پایه و مضامین سازمان دهنده و فراگیر استفاده شده است. در نهایت هفتادویک مضمون پایه و یازده مضمون سازمان دهنده تحت چهار مضمون فراگیر شناسایی شد. چهار مضمون فراگیر شامل اجماع منتظران بر اقامه صلح و عدل جهانی، حاکمیت نظام امامت در عصر غیبت، ولایت فقها در عصر غیبت و انتظار عامل حیات سیاسی و اجتماعی منتظران در عصر غیبت می باشد. چنانکه یافته های مذکور نشان می دهد آیت الله العظمی صافی گلپایگانی ره با نگاهی پویا و فعال به انتظار که ویژگی رویکردهای انتظار در دوران پس از انقلاب اسلامی است، شاخصه های سیاسی جامعه منتظر را تحلیل کرده است.
۲.

کاربرد آینده پژوهی در جامعه شناسی توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 45 - 65
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 813
بهره گیری از قابلیت های جامعه شناسی توسعه و آینده پژوهی، توأم با هم به ارزیابی نتایج اقدامات سیاسی، اجتماعی و غیره در عمل کمک می کند. این تحقیق با هدف نشان دادن توانمندی ها و ظرفیت های مشترک جامعه شناسی توسعه و نیز آینده پژوهی به عنوان علم وابزار، به گونه ای پرداخته که می توان میان این دو همسویی هایی یافت. برای بررسی این همسویی از الگوی ترابط علوم استفاده شده است. بنابر یافته های این پژوهش، پیشینه جامعه شناسی توسعه در مسیر خود، دارای رشد و تکامل بوده ولی به شکل منطقی با آینده پژوهی پیوند نخورده است. امّا در ارتباط آن با آینده پژوهی، از دیدگاه های؛ سنتی به پیش بینی، بصورت اکتشافی یا براساس تصویر پردازی و آینده سازی و همچنین براساس رویکرد تجویزی یا پس نگری، با توصیف عوامل پدیده های اجتماعی در ارتباط با روندهای گذشته، رفتارهای آینده را پیش بینی پذیرتر می کند. تحقیق حاضر تلاش کرده است با نگاهی به پیشینه جامعه شناسی توسعه، پیش از بحث های آینده پژوهی، کاربرد آینده پژوهی اکتشافی، آینده پژوهی تصویر پردازی و آینده پژوهی تجویزی را در جامعه شناسی توسعه، برای رسیدن به وضعیت مطلوب مورد بررسی قرار دهد.
۳.

چالش های جهانی شدن و فضای مجازی بر مسائل سیاسی قومیت در جمهوری اسلامی ایران (با تمرکز بر مسائل قومیت در آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بحران پژوهی جهان اسلام دوره ۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 19 - 44

کلید واژه ها: جهانی شدن فضای مجازی قومیت مسائل سیاسی قومیت آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 987 تعداد دانلود : 336
این پژوهش به دنبال آن است که آیا جهانی شدن و شبکه مجازی، جنبش های سیاسی قومیت، بحران های فرهنگی و هویتی را در ایران (جامعه مورد نظر استان آذربایجان غربی) تقویت می کند یا اینکه با یکسان سازی فرهنگی در سطح جهان، منازعات، هویت های محلی و سیاسی قومیت رو به کاهش خواهند گذاشت؟ نوشتار حاضر از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است. فرضیه مقاله این است که جهانی شدن و ظهور فضای شبکه ای موجب تسریع فرایند سیاسی شدن هویت، قومیت و پیدایش چالش های فرهنگی برای نظام فرهنگی و ارزشی جوامع شده است. همچنین سبب گسسته شدن تمام روابط از بستر اجتماعی و مکانی خود شده و تجربه فرآیند فشردگی فضا و زمان، باعث کوچک شدن پدیدارشناسانه جهان شده است». شکل گیری جامعه جهانی شبکه ای باعث تضعیف، فرسایش و فروریزی هرگونه حد و مرزی همانند جغرافیا، سیاست و فرهنگ گردیده، به طوری که از پیوند سنتی فرد و جامعه جلوگیری کرده و هویت یابی سنتی و مکانی را در قلمرو جهانی دشوار نموده است.
۴.

نقش و جایگاه آموزه های مهدویت در تحقّق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی (با تأکید بر آموزه عدالت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 7 - 27

کلید واژه ها: مهدویت آموزه مهدوی عدالت انقلاب اسلامی بیانیه گام دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 708 تعداد دانلود : 76
انقلاب اسلامی ایران برمبنای مهدویت تحقق یافته و امامین انقلاب به سبب ارایه برنامه های راهبردی در صدد ایجاد جامعه ای منتظر برای ظهور حضرت بوده اند. یکی از مهم ترین رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در عصر حاضر، بیانیه گام دوم انقلاب است که هدف اصلی آن را نزدیک شدن انقلاب به آرمان بزرگش یعنی آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه) عنوان می کنند. پژوهش حاضر به این مسئله پاسخ می دهد: آموزه عدالت مهدوی، چه جایگاهی در تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران دارد؟ (مسئله) برای بررسی این مسئله از ترکیب روش تحلیل محتوا در پژوهش کیفی و روش آینده پژوهی پس نگر استفاده شده است. (روش) برای پاسخ به مسئله مذکور در مرحله اول نقش آموزه های مهدوی در تحقق چله نخست انقلاب اسلامی و در مرحله دوم چگونگی ایجاد آمادگی برای طلوع خورشید ولایت(عج) بر اساس بیانیه گام دوم تبیین شده است. در مرحله سوم با در نظر گرفتن وضعیت آموزه عدالت مهدوی در جامعه فعلی و تصور آن در جامعه موعود (بر طبق احادیث و روایات واردشده)، نحوه نزدیک شدن جامعه فعلی به آن جامعه از طریق تبیین نقش الگویی آموزه عدالت مهدوی در خودسازی، جامعه سازی و تمدن سازی بیان شده است.(یافته ها) بنابراین با تلاش در عصر غیبت بر مبنای بیانیه گام دوم و تأکید بر آموزه عدالت مهدوی، میتوان هدف اصلی آن بیانیه را محقق کرد. (نتیجه)
۵.

نقش رهبر در پایداری انقلاب اسلامی ایران با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 304 - 332

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی نقش رهبر پایداری گام دوم انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 205 تعداد دانلود : 298
انقلاب اسلامی ایران پایدارترین انقلاب در مقایسه با سایر انقلاب های معاصر است. یکی از عوامل مهم پایداری این انقلاب نحوه ایفای نقش رهبر است. این نوشتار با روش پژوهش کیفی تحلیل محتوای متن انجام شده و درصدد پاسخ به این مسئله است: «با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب، رهبر چه نقشی در پایداری انقلاب اسلامی ایران دارد؟» رهبران انقلاب ها سه کارویژه اساسی دارند: 1. ایدئولوژیک؛ 2. بسیج کنندگی؛ 3. نهادسازی و مدیریت. با مطالعه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران، مشاهده می شود که رهبران انقلاب در خصوص کارویژه اول، اندیشه امامت و ولایت، تقریری روزآمد از اندیشه اسلامی با حفظ اصالت دینی، استقامت بر آرمان ها، ایجاد خودباوری، اندیشه مقاومت و معنویت و اخلاق را با انجام اقدامات بسیار مهمی نهادینه کرده یا افزایش داده اند؛ در خصوص کارویژه دوم، اموری مانند مردمی بودن و مردمی ماندن و تأکید بر وحدت را تقویت کرده اند؛ درباره کارویژه سوم، رهبران انقلاب اسلامی به سبب مدیریت فرایندی، مسدود کردن مجاری نفوذ دشمنان، اتکا به توانایی داخلی و گسترش عدالت، نقش مدیریتی انقلاب را ایفا کرده اند. با انجام گرفتن سه کارویژه اساسی توسط رهبران ایران اسلامی، انقلاب اسلامی پایدارترین انقلاب در میان انقلاب های معاصر شده است.
۶.

تحلیل روند ایده پردازی پیرامون نهاد ولایت فقیه در دوره ی دوم جمهوری اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۹ 99 - 120

کلید واژه ها: ولایت فقیه جمهوری اسلامی ایران ولی فقیه رهبری حکومت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 960 تعداد دانلود : 523
هدف پژوهش حاضر بررسی و تبیین تغییر و تحولات روند نظریه پردازی در ولایت فقیه در دوره ی دوم جمهوری اسلامی بود. این پژوهش با بهره گیری از «الگوی تحلیل روند» و با روش توصیفی- تحلیلی نشان داد که پس از وقوع تغییرات در قانون اساسی، روند ایده پردازی پیرامون ولایت فقیه به دلیل عواملی هم چون: مشروعیت ولی فقیه، گشودگی حوزه ی عمومی، تقویت نهادهای دینی و مسائل مستحدثه سمت و سوی جدیدی پیداکرده و موضوعاتی هم چون: ماهیت مشروعیت ولایت فقیه، نسبت ولی فقیه با قانون اساسی، تبعات ولایت مطلقه ی فقیه، ولایت فقیه یا وکالت شهروندان، ولایت فقیه یا نظارت فقیه و بازتفسیر ولایت مطلقه ی فقیه در فضای عمومی بیش تر مطرح شده اند. عوامل محدودسازی مانند تداوم دوران تثبیت نظام جمهوری اسلامی و مخالفت های رسمی و غیررسمی در این دوره نیز از موانع ایده پردازی در زمینه ی ولایت فقیه به شمار می آیند.
۷.

«کاربست های سیاسی» نهضت علمی دوره ی صدر اسلام براساس روش «چرخه ی مدیریت دانش»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۹۱ 149 - 172

کلید واژه ها: نهضت علمی اسلامی حکمرانی اسلامی امامین صادقین8 مدیریت دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 317 تعداد دانلود : 638
هدف پژوهش حاضر بازخوانی تجربه ی نهضت مبارزاتی امامین صادقین8و پیامدهای آن در شکوفایی تمدنی دوره ی صدر اسلام است. سوال اصلی این است که چه رابطه ای میان شکوفایی سیاسی و اجتماعی این مرحله ی تاریخی، با نهضت علمی امامین صادقین8وجود دارد؟ در پاسخ با استفاده از چارچوب نظری «چرخه ی مدیریت دانش»، ابعاد علمی، فرهنگی و سیاسی این نهضت بررسی شده و با احصای شاخص های هرکدام از ابعاد یادشده، نحوه ی «تولید» و «توزیع» و «به کارگیری» دانش مشخص خواهد گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این نهضت جامع ضمن ایجاد یک فضای تعاملی میان سه عرصه ی علم، فرهنگ و سیاست، در پی ریزی رشد سیاسی همه جانبه برای شتاب بخشی و جهت دهی به تاسیس تمدن اسلامی – در حد مقدورات تاریخی – نقش مهمی ایفا کرده است. اندیشه ی سیاسی امامین صادقین8که در بعد «فرهنگی» بر پایه ی «نظریه ی امامت سیاسی» استوار بود، به توسعه ی کلام سیاسی شیعه دامن زد. ایشان در بعد سیاسی، علاوه بر ویژگی های حاکم، به جنبه های حکمرانی و نظام سیاسی نیز توجه داشتند.
۸.

واکاوی آینده مطلوب توسعه کارآفرینی بر اساس شاخص های جامعه مهدوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۶ 7 - 33

کلید واژه ها: جامعه مهدوی جامعه منتظر کارآفرینی آینده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 398 تعداد دانلود : 105
کیفیت و چگونگی ارتباط جامعه منتظر به جامعه مهدوی موضوعی اساسی است. بازخوانی شاخص های جامعه مهدوی، چارچوب مناسبی برای حرکتی صحیح در امتداد جامعه مهدوی ارائه می دهد. تحقیق، در این راستا به دنبال تصویرسازی جامعه مهدوی با تاکید بر حوزه کارآفرینی و ارائه ویژگی های جامعه منتظر در مسیر تعالی و اتصال به جامعه مطلوب در این زمینه است. این مطالعه به جهت هدف، توسعه ای _ کاربردی است که در آن به صورت کیفی آیات، روایات و دیدگاه های صاحب نظران به گزاره ها و جهت گیری های تجویزی معطوف به آینده کارآفرینی در جامعه منتظر تبدیل شده است. بر این اساس هشت شاخص بنیادین جامعه مهدوی مشتمل بر خدامحوری، سعادت محوری، هادی محوری، شریعت محوری، بلوغ فکری و علمی، وحدت و فراگیری توحید، وفور نعمت و فراگیری عدالت و امنیت فراگیر مبنای طراحی تصویر کارآفرینی در جامعه منتظر قرار گرفته است. در این تصویر، کارآفرینی به عنوان عامل ایجاد ارزش های چندگانه، نقش و تأثیری چشمگیر در ایجاد کانون های پیش برنده جامعه به سمت سعادت و جامعه مهدوی خواهد داشت. البته برای این منظور، سیاست گذاری و طراحی راهبردهایی که جهت گیری های اساسی چنین حرکتی را نظام مند نماید ضروری خواهد بود.
۹.

شناسایی راهبردهای مطلوب نظام جمهوری اسلامی ایران در مدیریت فرهنگ انتظار در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 7 - 39

کلید واژه ها: راهبرد مهدویت مدیریت فرهنگ انتظار آیت الله خامنه ای نظام جمهوری اسلامی ایران تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 806 تعداد دانلود : 631
جایگاه مهم باورداشت مهدویت در نظام معارف دین مبین اسلام و رابطه مستقیم و دوطرفه آن با انقلاب اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را بر آن می دارد تا در راستای مدیریت فرهنگ انتظار، راهبردهای شایسته ای اتخاذ کند. این راهبردها به رشته تدوین درنیامده اند؛ اما از رهگذر بررسی منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای -دام ظله- قابل شناسایی و تحلیل هستند. برای این منظور در پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحلیل مضمون، متن اندیشه های آن رهبر فرزانه طی سه مرحله، پردازش، ترکیب و تلخیص شده اند. نتیجه این فرایند، شکل گیری هشت مضمون فراگیر شد که در واقع، راهبردهای مورد نظر این پژوهش را تشکیل می دهند. راهبردهای شناسایی شده، سپس مورد تحلیل های مقایسه ای قرار گرفتند. این راهبردها به ترتیب اهمیت عبارتند از: تأکید بر ترابط مهدویت و انقلاب اسلامی، ترسیم تصویر امیدبخش، شوق آفرین و برانگیزاننده از آرمان مهدویت، تبیین معنای صحیح فرهنگ انتظار و آسیب شناسی آن، نهادینه سازی فرهنگ انتظار در اقشار خاص و گروه های مرجع، تأکید بر فراشیعی، فرادینی و جهانی بودن موعودگرایی، بهره گیری از فرصت و مزیت اماکن و مناسبت های مهدوی، تأکید بر عدالت خواهی به عنوان ویژگی مهم دولت زمینه ساز ظهور و جامعه منتظر و بسط مبانی معرفتی مهدویت.
۱۰.

بررسی بازتاب انقلاب اسلامی بر کشور آرژانتین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال هفدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۰ ۱۷۷-۲۰۰

کلید واژه ها: بازتاب انقلاب اسلامی ایران آرژانتین نظریه پخش روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 845 تعداد دانلود : 378
انقلاب ها در تحولات اجتماعی و سیاسی کشورها تأثیرگذار هستند. انقلاب اسلامی ایران نیز از این امر مستثنی نبوده و به عنوان منبع تحولات اجتماعی و سیاسی کشورهای دور و نزدیک به شمار می رود. آنچه در این پژوهش به عنوان سؤال اصلی دنبال می شود، آن است که انقلاب اسلامی ایران موجب چه تحولاتی (نوآوری فکری و فیزیکی) در آرژانیتن شده است؟ فرضیه پژوهش نیز به این شکل تعریف شده است که انقلاب اسلامی در ابعاد مختلف، تأثیراتی هم بر مسلمانان و هم بر پیروان سایر مذاهب و نیز نحله های سیاسی آرژانتین گذاشته است. همچنین یافته های پژوهش حاضر در چارچوب نظریه پخش و مبتنی بر 9 محور: مبدأ، مقصد، زمان، موضوع، محیط، انواع، مجاری، موانع و دستاوردهای پخش با عنایت به تقویت موقعیت اجتماعی و سیاسی مسلمانان، و تمایل اقلیت های اجتماعی و سایر نحله های سیاسی به ج. ا. ایران در آرژانتین سامان یافته است.
۱۱.

شاخص های کارآمدی دولت در منظومه ی فکری رهبران انقلاب اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۸۷ 97 - 128

کلید واژه ها: امام خمینی آیت الله خامنه ای دولت اسلامی کارآمدی دولت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 948 تعداد دانلود : 162
هدف پژوهش حاضر، بررسی شاخص های کارآمدی دولت اسلامی در منظومه ی فکری رهبران انقلاب اسلامی ایران و ارائه ی الگوی کاربردی است. مبنای نظری پژوهش، بیانات امام خمینی و مقام معظم رهبری است و از روش داده بنیاد (از نوع کیفی-کمّی) استفاده شده است. برای پردازش داده های پژوهش، نرم افزار "مکس کیودا" را به کار گرفته ایم. شاخص های کارآمدی دولت اسلامی به دست آمده نشان می دهند که خرد، مایه ی شکل گیری کارآمدی دولت اسلامی است و بر پایه ی ساختار و نحوه ی تعامل و کنش مسئولان در جهت حل مشکلات نظام و مردم استوار است و نیل نظام سیاسی به اهداف تعیین شده را دنبال می کند. "توجه به اهمیت و ضرورت شکل گیری دولت برای اجرای قانون اسلامی در جامعه"، "توجه به منشاء آن یعنی مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی" و "رعایت ساختار و اصول و فرآیندها" از شاخص های کارآمدی دولت در بعد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. مضاف بر این موارد، رعایت ویژگی های اخلاقی و مدیریتی مسئولان و رفع یا مقابله با موانع کارآمدی دولت نیز به افزایش کارآمدی دولت اسلامی می انجامد. از مهم ترین آثار کارآمدی دولت می توان به تحقق اهداف والای اسلامی و برقراری عدالت و پیشرفت همه جانبه ی کشور اشاره کرد.
۱۲.

کشف دلالت های اجتماعی سیاسی سوره نمل با روش تحلیل محتوای کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۰) 5 - 30

کلید واژه ها: قرآن نمل تحلیل محتوا اجتماعی سیاسی حق قدرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 519 تعداد دانلود : 120
تحلیل محتوای کیفی از جمله روش هایی است که قابلیت استنتاج مباحث جدید از قرآن را فراهم می کند. در این مقاله سوره نمل با روش تحلیل مضمون که یکی از شیوه های تحلیل محتوای کیفی است، بررسی و تبیین گردید. در این تحلیل آیاتی که از انسجام مفهومی و معنای خاصی برخوردار بودند، به وسیله نرم افزار MAXQDA در شبکه مضامین تجزیه و تحلیل گردید. هدف از این اقدام، دستیابی به دلالت های اجتماعی سیاسی سوره مبارکه نمل است. در نهایت با به دست آوردن چهل مضمون پایه از آیات مورد نظر، دوازده مضمون سازمان دهنده ساخته شد که عبارت اند از: سرکشی دشمن قدرتمند، نزاع دائمی حق و باطل، توطئه و تهدید دائمی دشمن، نیازمندی جبهه حق به قدرت، شناخت نقاط قوت و ضعف، بسیج تمام منابع قدرت، شایستگی رهبر، ضرورت مانور قدرت، یقین به عنایت خدا نسبت به جبهه حق، یقین به نابودی ظلم و باطل، علم و دانش به مثابه قدرت، توجه به آثار جانبی قدرت. در گام بعدی مضامین مذکور به سه مضمون فراگیر «ضرورت کسب قدرت برای گسترش حق»، «دانش استفاده از قدرت برای گسترش حق» و «شناخت شؤونات حق و قدرت» تبدیل گردید. در پایان این نتیجه محقق گردید که مضمون نهایی سوره نمل عبارت است از «ضرورت کسب قدرت علمی و اجتماعی برای گسترش حقایق دینی در جامعه بشری».
۱۳.

الگوی جهاد در قرآن و ظرفیت های راهبردی آن در حل بحران های جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۵ 271 - 296

کلید واژه ها: اسلام قرآن الگوی جهاد نظریه بحران راهبرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 821 تعداد دانلود : 299
با وجود بحران های متعدد در جهان اسلام، این پرسش مطرح می شود که برنامه عملی قرآن برای برون رفت از این بحران ها چیست. می توان گفت الگوی جهاد یکی از محوری ترین برنامه هایی است که ظرفیت های راهبردی و نقش تعیین کننده ای در حل بحران های خرد و کلان جهان اسلام دارد. به رغم وجود پژوهش های گسترده درباره جهاد در قرآن ، تاکنون الگوی جهاد به ترتیبی که در قرآن بیان شده تدوین نگردیده است. در این پژوهش با اتکا به نظام معرفت شناسی اسلامی با رویکرد تفسیر موضوعی و روش منطقی تولید نظریه، الگوی جهاد برای نخستین بار به صورت مدون تبیین شده است. یافته مقاله این چنین قابل ارائه است که سازه مفهومی الگوی جهاد بر مفاهیم سه گانه «موقعیت»، «توان» و «تکلیف» بنا شده است و ساختار اجرایی الگوی جهاد راهبردهای چهارگانه تبیین، تجهیز، تحریک و تهدید (اقدام و عمل) را دربرمی گیرد که به صورت فرایندی با الهام از مفاهیم سه گانه، اولویت عملکردی پیدا می کنند. پویایی الگوی جهاد، مبتنی بر چرخه تلاش جهت انجام تکلیف و چرخه تلاش جهت بهبود موقعیت، دور پویا و قدرتِ محرکه ای را ایجاد می کند که امنیت و سعادت جوامع اسلامی را به ارمغان می آورد.
۱۴.

امنیت سیاسی افراد و تحقق آن از منظر قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸۸ 179 - 198

کلید واژه ها: امنیت سیاسی آزادی فکر آزادی بیان مشورت آزادی عقیده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 53 تعداد دانلود : 893
هدف پژوهش حاضر واکاوی راه های تحقق امنیت سیاسی افراد است. این پژوهش با روش تفسیر موضوعی انجام شده و آیات مورد نظر براساس چهار محور: «واژگان مستقیم»، «واژگان ضمنی و التزامی»، «مفاهیم مخالف» و «دلالت های سیاقی و معنایی» استخراج شده اند. نتایج نشان داد، قرآن کریم در موارد گوناگونی ضمن اشاره به نمونه های تاریخی، تحقق امنیت سیاسی افراد را نیازمند توجه به دو شاخص «آزادی» و «مشارکت» می داند و برای تامین امنیت در حوزه ی آزادی، به رعایت «آزادی فکر» و «آزادی بیان»؛ و برای تامین امنیت در حوزه ی مشارکت، به «مشورت» و «انتخاب» توصیه می نماید
۱۵.

کاربست نظریه علم دینى آیت الله جوادى آملی در مرجعیت علمى قرآن برای علوم سیاسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 5 - 34

کلید واژه ها: قرآن کریم مرجعیت علمی علم دینی آیت الله جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 609 تعداد دانلود : 317
مرجعیت علمی قرآن کریم، به معنای اثرگذاری معنادار در علوم سیاسی، از مباحث مهم و نیازمند کنکاش فراوان است؛ از جمله پژوهش های مهم، نمایاندن این مرجعیت بر پایه نظریه علم دینی است. در این مقاله نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی به عنوان نظریه ای جامع مورد استفاده قرار گرفته است. مسئله ما این است که نظریه علمی دینی ایشان با چه کاربستی می تواند به مثابه چارچوبِ نظریِ مرجعیت علمی قرآن کریم در دانش سیاسی قرار گیرد؟ ادعای مقاله این است که نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی با ویژگی های منحصر به فرد، مناسب ترین چارچوب نظری برای نشان دادن مرجعیت علمی قرآن کریم در علوم انسانی و طبیعی است. تبیین جامع نظریه در مراحل شش گانه، تحلیل محتوایی و تلفیق مراحل هم خوان در چگونگی کاربست آن در مرجعیت علمی قرآن، مهم ترین دستاورد این پژوهش است. این هدف با توسعه در منابع کشف دین، توسعه در مفاهیم علم، عقل و دین؛  و با روش تنفیذ، امضا و استنباط فروعات از اصول کلی صورت گرفته و چگونگی تحقق آن در علوم سیاسی به تصویر کشیده می شود.
۱۶.

مبانی قرآنی شناخت جامعه و تاثیر آن در تحول فقه

نویسنده:
منبع: گفتمان فقه حکومتی دوره جدید سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلید واژه ها: تحول فقه فقه حکومتی مبانی فقه وجود جامعه و فرد تکلیف جامعه و فرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 719 تعداد دانلود : 520
با وقوع انقلاب اسلامی ضرورت شکل گیری انقلابی علمی در فقه احساس شد و از همین رو پرسش هایی دربارة «چگونگی» دستیابی به فقه مطلوب مطرح شد. برخی به نقش عوامل برون علمی پرداختند و برخی توسعة منطق استنباط شریعت در قالب فراوری مبانی با تأسیس فلسفة اصول فقه را ضروری دانستند. به نظر می رسد ما باید ضمن تقویت نظریه دوم، تلاش کنیم «مبنایی» بیابیم که بتواند نقش «جریان سیستم» را برعهده بگیرد، تا جریان فقاهت را سریع تر در مسیر« فقه حکومتی» قرار دهد. از آنجا که قرآن کریم جزو منابع بنیادی و اصیل فقه است، باید جملگی مبانی تفقه از قرآن استنباط گردد، تا در فهم احکام الله حضور داشته باشند. موثرترین مبنای قرآنی که باید وارد عرصة فقاهت شود جایگاه «فرد و جامعه» و «نسبت میان این دو» به عنوان مخاطب و مجری احکام الله است. برخی از مفسران شیعی معتقدند قرآن وجود «جامعه» را به رسمیت شناخته است و نسبت این دو را «وحدت در عین کثرت» می دانند. نگارنده براى دست یابی به فقه حکومتی پیشنهاد می کند «مبانی قرآنی شناخت جامعه» به عنوان جریان سیستم در فلسفة فقه و اصول فرآوری شود تا پس از آن، فقها به بازخوانی فقه موجود و تولید فقه حکومتی روی آورند.
۱۸.

ظرفیت شناسی حاکمیت فقیه در اندیشه سیاسی اهل سنت

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶ 93 - 118

کلید واژه ها: خلافت فقاهت خلیفه فقیه و ولی فقیه حاکم اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 986 تعداد دانلود : 594
یافتن مشابهت ها و نقاط همگون اوصاف و شرایط حاکم در نظام سیاسی اهل سنت و ولایت فقیه در اندیشه شیعی مهم ترین دغدغه این مقاله است. نگارنده اذعان دارد، مبانی مشروعیت ولایت فقیه، بنا بر مشهور، نصب الهی است و خلیفه سنی بر مبنای انتخاب مردمی الهی منعقد می گردد؛ با این توصیف، معتقد است در مرحله تحقق عملی ولایت فقیه، اوصاف و شرایطی حاکم است که در اندیشه سنی همان ویژگی ها را برای خلیفه مطلوب مسلمین برشمرده اند. تأکید اهل سنت بر جانشینی از پیامبر، ضرورت تبعیت از وی،  اجتهاد حاکم و اجرای شریعت، اوصافی است که مبنای مشروعیت حکومت ولایت فقیه در اندیشه شیعی است؛ لذا برای ارائه یک الگوی دینی از حاکم به جهان سنی کافی است اوصاف و شرایطی را که در کلام بزرگان اهل سنت بیان شده را مروری دوباره کرد؛ با نگاهی دقیق به این اوصاف و شرایط می توان دریافت که اوصاف حاکم دینی سنی با اجتهاد، عدالت و مدیریت در نظریه ولایت فقیه همپوشانی دارد؛ لذا بررسی تطبیقی ولایت فقیه با صفات حاکمِ مطلوب در اندیشه سنی می تواند مورد تحلیل قرار گیرد
۱۹.

پیش شرط ها و استلزامات تحقق دولت مطلوب از منظر روایات معصومان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۳ 171-190

کلید واژه ها: روایات معصومان پیش شرط ها استلزامات داده بنیاد دولت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 13 تعداد دانلود : 107
ماهیت و کیفیت قوانین اسلام به گونه ای است که عمل به قوانین و دستورات آن، بدون تاسیس یک دستگاه اجرائی و سازمان گسترده سیاسی و اجتماعی قابلیت جامه عمل پوشاندن به آن را ندارد به این خاطر مستلزم تشکیل نوعی حاکمیت و دولت اسلامی می باشد. پژوهش حاضر پیش شرط ها و استلزامات تحقق یک دولت مطلوب از منظر روایات معصومان را مورد بررسی قرار داده و برای گردآوری و تحلیل داده ها از نظریه داده بنیاد استفاده شده است. بر این اساس پس از بررسی متون روایی؛ پیش شرط ها و استلزامات دولت مطلوب در چهار مقوله (1. شرایط اجتماعی، 2. شرایط بنیادین، 3. شرایط زمینه ای، 4. شرایط غایی) استخراج گردید؛ که هر کدام دارای ابعاد و ویژگی های خاص خود می باشند و در صورتی که به درستی مورد توجه قرار گیرند؛ دولتی متعالی و مطلوب تحت عنوان دولت حق و عدل در عمل قابل تحقق خواهد بود؛ در غیر این صورت همواره زمینه های خطر و انحراف از تشکیل دولت حق وجود خواهد داشت.
۲۰.

فرایند دولت سازی نبوی(ص) در نخستین سوره مدنی بقره براساس تفسیر تنزیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 35 - 59

کلید واژه ها: قرآن کریم سوره بقره دولت نبوی (ص) دولت سازی و تفسیر تنزیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 976 تعداد دانلود : 462
ابهام در فرایند دولت سازی نبویr، مسئله اصلی این مقاله است . بنابراین، چگونگی فرایند دولت سازی نبویr، پرسش اصلی آن است. گمان ما آن است: سوره بقره، به مثابه اولین سوره مدنی، می تواند به این پرسش پاسخ دهد. اهمیت این سوره، به دلیل اولویت بندی و ارائه تدریجی مسائل مهم در فرایند دولت سازی در سال های آغازین تأسیس دولت نبویr است؛ زیرا سوره بقره، به عنوان اولین سوره مدنی، نقش مهمی در فرایند تأسیس دولت اسلامی پیامبرr دارد . غرض ما را از ارائه فرایند دولت سازی نبویr، به منظور کاربست آن در دولت های تأسیسی جدید اسلامی است. برای رفع ابهام و پاسخ به این پرسش، از چهارچوب تفسیر تنزیلی موضوعی که مبتنی بر تفسیر براساس سیر نزول آیات قرآن است، بهره گرفته ایم . براساس مطالعه صورت گرفته، یافته های تحقیق برای فرایند دولت سازی نبوی در سوره بقره عبارت اند از: تبیین شاخصه های جامعه نوبنیاد مؤمنان، چگونگی رویارویی با گفتمان معارض نفاق و یهود به عنوان اپوزیسیون داخلی، نماد سازی دولت نبویr براساس تغییر قبله از بیت المقدس به مسجدالحرام در تمایز با یهود، تأکید بر امت وسط به عنوان نماد امت سازی، تبیین قانون دولت اسلامی و تشریع پاره ای از قوانین و بیان احکام جهاد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان