مریم دانشور

با افزایش جمعیت و تعداد شهرها در قرن حاضر خصوصاً در کشورهای در حال توسعه، کیفیت زندگی در شهرها به موضوع مهمی در برنامه ریزی شهری تبدیل شده است. طرح جامع (توسعه و عمران) شهر یکی از مهم ترین اسناد توسعه شهری است که در فرایندی هزینه بر در مراجع محلی و ملی به تصویب می رسد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی جایگاه مولفه های کیفیت زندگی در فرایند تصویب طرح جامع سوم شهر مشهد مشهد است. فرایند تصویب این طرح در سال 1389 آغاز شده و در نهایت طرح در سال 1396 ابلاغ شده است. به منظور مطالعه اسناد تصویب طرح از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها اسنادی و ابزار تحلیل داده به صورت تحلیل محتوای قیاسی در نرم افزار مکس کیودا بوده است. بر اساس مطالعات مبانی نظری مولفه های کیفیت زندگی در فرایند برنامه ریزی در دو بعد ماهوی و رویه ای شناسایی شده است. در بعد ماهوی زیرساخت های بهداشتی، درمانی، تفریحی، آموزشی، تکنولوژیکی، محیط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی مد نظر بوده و در بعد رویه ای ملاحظات کیفی در رویکرد برنامه ریزی، ملاحظات کیفی در اسناد برنامه ریزی، ملاحظات کیفی در اجرای برنامه، سازمان برنامه ریزی و سلسله مراتب برنامه ریزی مورد توجه بوده است. در نتیجه تحلیل صورتجلسات طرح، 1034 کد شناسایی شده و با توجه به مدل مفهومی شناسایی شده در ادبیات نظری طبقه بندی شده اند. بر اساس یافته های پژوهش، 81.23% کدهای شناسایی شده رویه ای و 18.76% ماهوی بوده اند. در صورتجلسات تصویب طرح، به سازمان برنامه ریزی  بیشترین میزان توجه صورت گرفته اما به زیرساخت   تکنولوژیکی و ملاحظات کیفی در اجرای برنامه پرداخته نشده است. در مقیاس محلی (شامل صورتجلسات کمیسیون تخصصی کارگروه، کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی و شورای برنامه ریزی استان) نسبت توجه به ایعاد ماهوی کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری تقریباً دو برابر مقیاس ملی (کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری و شورای عالی شهرسازی و معماری) بوده است. براساس یافته های پژوهش پیشنهاد می شود ابعاد ماهوی کیفیت زندگی در فرایند تصویب طرح های توسعه شهری، خصوصاً در مقیاس ملی مورد توجه ویژه مسئولان امر قرار گیرد. 

کارآمدی طرح های شهری به عنوان یکی از ابزارهای برنامه ریزی در نظام شهرسازی ایران، در پژوهش های متعددی مورد ارزیابی قرار گرفته است. در میان انواع روش های ارزیابی، اگرچه میزان تحقق سرانه کاربری اراضی در شهرهای مختلف بارها مورد مطالعه قرار گرفته، با این حال کمتر پژوهشی به بررسی نحوه تحقق کاربری اراضی پیشنهادی طرح جامع، فارغ از نوع کاربری و براساس موقعیت مکانی و به صورت مقایسه ای بین دو طرح متوالی پرداخته است؛ بنابراین این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که نحوه تحقق نقشه کاربری اراضی پیشنهادی طرح جامع اول و دوم شهر مشهد به لحاظ مکانی چگونه است؟ در راستای پاسخگویی به این سؤال با توجه به ویژگی های زمینه ای از شیوه ارزیابی انطباق محور مکانی معرفی شده توسط تلن استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده، داده های اسنادی طرح های جامع اول، دوم و سوم شهر مشهد و ابزار تحلیل داده مبتنی بر روش های کمّی و کیفی تحلیل فضایی در نرم افزار ArcGIS بوده است. یافته های پ ژوهش نشان می دهد که درمجموع از نظر موقعیت میزان تحقق کاربری اراضی پیشنهادی طرح های جامع در محدوده های پیرامونی و توسعه های جدید به نحو چشم گیری کمتر از محدوده های مرکزی شهر است. همچنین به لحاظ وسعت، در حدود نیمی از محدوده شهر کاربری زمین پیشنهادی در هر دو طرح جامع (طرح جامع اول 47 درصد و در طرح جامع دوم 48 درصد)، محقق شده است. کمترین میزان تحقق کاربری در طرح جامع اول کاربری تفریحی و فضای سبز با 7.7 درصد بوده که در طرح جامع دوم میزان تحقق آن به 56.7 درصد افزایش می یابد و درمقابل تحقق کاربری فرهنگی با 8.2 درصد در طرح جامع دوم در پایین ترین مقدار قرار می گیرد. براین اساس پیشنهاد می شود هر نوع بازنگری طرح های توسعه شهری نه به صورت یکپارچه، بلکه با توجه به علل عدم تحقق در بافت ها و کاربری های مختلف صورت پذیرد.

این پژوهش با هدف تحلیل وضعیت محلات منطقه یک مشهد به لحاظ رویکردهای رشد هوشمند و پدافندغیرعامل، به تحلیل و رتبه بندی محلات پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است و با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. در این پژوهش با بهره گیری از نظرات 20 کارشناس امور شهری و پدافند غیرعامل با استفاده از تکنیک MACBETH، شاخص های مورد نظر در هر رویکرد (7 شاخص از 10 شاخص رشد هوشمند و 8 شاخص پدافند غیرعامل)، وزن دهی گردیده و بوسیله مدل تصمیم گیری چند معیاره ELECTRE، به تحلیل و رتبه بندی محلات منطقه یک شهر مشهد بر اساس هر دو رویکرد پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد  که محله ی گوهرشاد در میان محلات از منظر رشد هوشمند دارای بیشترین امتیاز است، در حالی که در رویکرد پدافندغیرعامل در مراتب آخر قرار گرفته است. در محله ی بهشتی اصول رشد هوشمند کمتر از سایر محلات رعایت شده است در صورتی که از لحاظ رعایت اصول پدافند غیرعامل در جایگاه نسبتاً مطلوبی قرار دارد. از این رو جهت ارتقاء اصول این دو رویکرد در محلات مورد مطالعه، اصلاح مکان یابی مراکز مهم مانند بیمارستان ها، پراکنش مناسب، مقاوم سازی تأسیسات زیربنایی و خدمات روبنایی مهم، افزایش سرانه و سطوح کاربری های خدماتی و فضای سبز، افزایش دسترسی به حمل و نقل عمومی و همچنین به کارگیری کاربری های مختلط پیشنهاد می شود. همچنین لازم است در مدیریت شهری نیز اقداماتی جهت یکپارچه سازی عملکردی، برنامه ای و سیاستی میان موضوعات پدافند غیرعامل، رشد هوشمند و طرح های توسعه شهری انجام گیرد.

هدف: یکی از موارد مهم در زمینه مسائل مدیریت پروژه، زمان بندی پروژه است، از طرف دیگر، پروژه ها همواره با سطح بالایی از عدم قطعیت مواجهند؛ بنابراین مسئله زمان بندی پروژه در شرایط غیرقطعی، اهمیت زیادی دارد. هدف این پژوهش ارائه مدل ریاضی چندهدفه استوار، به منظور بهینه سازی زمان بندی پروژه با محدودیت منابع و در نظرگرفتن عدم قطعیت است که در آن فعالیت ها دارای چندین حالت اجرایی با مدت زمان، هزینه و منابع مربوطه اند. روش: ابتدا با مطالعه ادبیات نظری و پیشینه پژوهشی در حوزه مسائل زمان بندی پروژه، مفروضات، پارامترها و متغیرهای مدل ریاضی مشخص شدند. سپس با در نظر گرفتن اهداف و محدودیت های مسئله زمان بندی پروژه در شرایط قطعی، مسئله در قالب مدل ریاضی تبیین شد. در این پژوهش برای در نظرگرفتن عدم قطعیت در پارامترهای مسئله، از بهینه سازی استوار و رویکرد برتسیماس و سیم استفاده شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که با افزایش میزان تلرانس پارامتر های غیرقطعی، مدت زمان پروژه افزایش می یابد و برای مقادیر بالاتر پارامترهای استواری، درصد تغییر مدت زمان پروژه روند کاهشی پیدا می کند. نتیجه گیری: در این پژوهش، پارامترهای استواری در تابع هدف ضریب منفی دارند؛ از این رو افزایش آن ها به کاهش مقدار تابع هدف منجر می شود. بیشترین ضریب کاهش مقدار تابع هدف، در تغییر پارامتر استواری از ۲ به ۱ است. همچنین این ضریب با افزایش مقدار پارامتر مربوطه روند کاهشی پیدا می کند؛ به این معنا که هر چه مقدار پارامترهای استواری بیشتر و بیشتر می شود، تأثیر آن در تغییر مقدار تابع هدف کاهش می یابد.

امروزه مکان سازی پایدار یکی از رویکردهای اصلی طراحان شهری و برنامه ریزان منطقه ای است. هدف از انجام این پژوهش، طراحی و برازش مدل تلفیقی مکان سازی مناطق پیراشهری با تاکید بر تعادل زیست محیطی است. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و از نوع پیمایشی – تحلیل می باشد. در ابتدا با توجه به مبانی نظری، پیشینه تحقیق و مصاحبه با خبرگان اقدام به طراحی مدل تلفیقی (مدل مفهومی اولیه) گردید. در ادامه از طریق مراجعه به آرای خبرگان (86 نفر) نسبت به برازش مدل اقدام گردید. مدل اولیه تحقیق با استفاده از روش معادلات ساختاری (SEM) و با کمک نرم افزار Smart PLS 2 مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که بارهای عاملی تمام سؤالات پرسشنامه بیش تر از 4/0 بوده و بنابراین در حد قابل قبولی بودند. مقادیر t نیز برای تمام سؤالات بزرگتر از 96/1 بوده و از این رو، در سطح اطمینان 95 درصد معنی دار هستند. از سوی دیگر، برقراری تعادل زیست محیطی در مکان سازی مناطق پیراشهری، تحت تاثیر 7 معیار و 22 زیرمعیار قرار دارد که از میان آنها کیفیت محیطی بیشترین تاثیر (ضریب مسیر = 5227/0) و ساختار معنایی (ضریب مسیر = 0353/0) کمترین تاثیر را داشته اند. همچنین؛ مقدار میانگین شاخص اشتراکی 147/1 و مقدار ضریب تعیین (R2) برابر با 9184/0 به دست آمد. برازش کلی مدل (GOF) نیز 5235/0 محاسبه گردید. در بررسی نهایی، مشخص شد که تمامی مسیرها دارای ضرایب معنی داری هستند و در نتیجه مدل مفهومی پژوهش تایید گردید.

امروزه شهرها به طور فزاینده ای در رقابت با یکدیگر برای جذب گردشگران و سرمایه گذاران و شرکت ها، شهروندان جدید و نیروی کار با ارزش و خلاق هستند که در این میان برند شهر نقش موثری را در جذب و یا دفع اقشار مختلف؛ گردشگران، سرمایه گذاران و استعدادها ایفا می کند، بدین منظور تهیه ی برنامه-های راهبردی برندسازی شهری برای بازیابی و ارتقاء برند شهرها باتوجه به ارزش های ذاتی مکان و مسیر توسعه ی آتی شهرها ضروری است. در ایران نیز گام های موثری در جهت برندسازی شهرها انجام شده است که می توان به برنامه ی استراتژیک برندسازی شهر اصفهان، شهر تهران، طرح استراتژیک هویت بصری مشهد و کلاردشت اشاره کرد. فلذا مطالعه اثرات و ارزیابی طرح های استراتژیک برندسازی شهری می تواند ضمن ارتقاء کیفیت برنامه های استراتژیک برندسازی شهری در ایران، رهنمودی در جهت مانع زدایی و اجرایی شدن کامل برنامه هی پیشنهادی اسناد بالادستی برند شهری باشد. در نتیجه پرداختن به این موضوع که طرح های استراتژیکی که تا کنون تدوین و اجرا شدند، تا چه اندازه مؤثر و کارآمد بوده اند، بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی برنامه استراتژیک و راهبردی برندسازی شهر اصفهان و به تبیین مولفه های برندسازی شهری باتوجه به سند مذکور، پرداخته شده و همچنین ابعاد مورد تاکید و یا مغفول مانده در تدوین و تعیین برند شهر اصفهان شناسایی، تحلیل و ارائه شده است.

در مطالعات سازمان و مدیریت بیان جمعی ایده های سازنده، نارضایتی ها، مشارکت رسمی و غیررسمی در تأثیرگذاری بر توسعه سازمان تحت عنوان صدای کارکنان شناخته می شود. مطالعات نشان می دهند که رابطه دوجانبه بین کارکنان و سرپرستان و مبادله رهبر – عضو از عوامل تأثیرگذار بر رفتار صدا است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر مبادله رهبر – عضو بر صدای کارکنان می باشد. در این پژوهش به منظور درک جامع تری از تاثیر مبادله رهبر – عضو بر صدای کارکنان از مرور سیستماتیک و رویکرد فراتحلیل استفاده شده است. از مجموع 88 مقاله که در جستجوی اولیه به دست آمدند، طبق یک پروتکل نظام مند 33 مقاله با استفاده از روش فراتحلیل و با دو مدل اثرات ثابت و تصادفی و با بکارگیری نرم افزار CMA 2 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تحلیل ها نشان می دهد که با توجه به ناهمگونی مطالعات بررسی شده، تاثیر مبادله رهبر – عضو بر صدای کارکنان تایید می شود. همچنین نتایج آزمون N، ایمنی از خطا، پایداری و غیرقابل تغییر بودن نتایج این تحقیق را نشان می دهد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که کارکنان ایده های خود را زمانی که یک مبادله رهبر-عضو قوی بین رهبران و پیروان وجود دارد، بیان می کنند. این نوع تشویق به کارکنان اجازه می دهد تا خلاق تر باشند و ریسک کنند و در نتیجه رفتارهای کاری نوآورانه را در آن ها تقویت می کند.

عملکرد طرح های توسعه شهری، یکی از مباحث اساسی حوزه نظریه و عمل شهرسازی در ایران است. اما به نظر می رسد نوع نگاه به مفهوم توسعه شهری، دست کم دچار نوعی دوگانگی است. تفاوت گفتمانی بازیگران در طرح های توسعه شهری، محصولات متفاوت و گاه متناقضی را در پی دارد. این مقاله به دنبال آشکارسازی مؤلفه های مؤثر بر فرایند تهیه و تصویب طرح های توسعه شهری در سطوح مختلف با تکیه بر تجارب شهر مشهد است. در راستای دستیابی به این هدف، پژوهش حاضر از قابلیت های روش تحلیل موقعیت استفاده خواهد کرد تا با مواجهه روشمند، تعدد مؤلفه های مؤثر بر طرح ها و ایفای نقش جهان های گفتمانی متفاوت، در سطوح مختلف آن را به تصویر بکشد. ابزار جمع آوری داده در این پژوهش میدانی (17 مصاحبه و مشاهده مشارکتی) و کتابخانه ای (546 گزارش) بوده و تحلیل داده ها با استفاده از نقشه های موقعیت و عرصه-جهان های اجتماعی صورت پذیرفته است. مطابق نتایج پژوهش، ساختارهای گفتمانی متفاوت در سه عرصه سرمایه سیاسی، سرمایه اجتماعی و سرمایه فکری در دو مقیاس ملی و محلی در ایران ایفای نقش می کنند، که در نتیجه آن دو نوع نگاه متفاوت به ابزارهای تصمیم سازی و شیوه تصمیم گیری طرح های توسعه شهری به وجود آمده است. به عنوان مثال گفتمان ها در مقیاس ملی بلندمدت، آرمانگرا و متمرکز بوده، اما در مقیاس محلی کوتاه مدت، پروژه محور و متأثر از مشارکت بازیگران است.

مطالعات نشان می دهد، مفهوم خودسازماندهی شهری می تواند راهی را برای تحقق مشارکت واقعی شهروندان پیش روی محققان قرار دهد. با وجود اهمیت این موضوع، به نظر می رسد خلأ شناختی عمده ای در این زمینه در کشور وجود دارد. با توجه به ماهیت زمینه گرای خودسازماندهی شهری، برای بهره گیری از این مفهوم در توسعه ی محلات کشور باید ابتدا شناختی از مفاهیم و عناصر خاص این پدیده در داخل انجام شود. هدف پژوهش حاضر شناسایی مفاهیم و مقولات خودسازماندهی شهری در محلات شهر سبزوار و بررسی چگونگی ارتباط بین این مفاهیم و مقولات می باشد. برای دستیابی به هدف مذکور در این پژوهش از روش نظریه ی داده بنیاد چندگانه استفاده شده است و طی فرآیندی رفت و برگشتی به مرور متون نظری موجود و مصاحبه با 18 نفر از کنشگران فرآیندهای خودسازماندهی شهری در سبزوار، مسئولان و متخصصان مسائل شهری پرداخته شد. طی فرآیند پژوهش 423 کد اولیه، 68 مفهوم و 22 مقوله شناسایی گردید. از میان مقولات بدست آمده جریان ثابت انرژی به عنوان مقوله ی محوری معرفی شده و الگوی پیشنهادی با تأکید بر شرایط علّی، زمینه ای، مداخله گر و راهبردها و پیامدها ترسیم و ارائه گردید. مطابق با یافته های پژوهش، جریان ارتباطات، تعاملات و تبادل ایده ها، تجربیات و اطلاعات در میان کنشگران مختلف فرآیندهای خودسازماندهی شهری اعم از شهروندان، افراد کلیدی و مسئولان نهادهای رسمی، اساس فرآیندهای خودسازماندهی شهری مبتنی بر جامعه را تشکیل می دهد. از این رو تلاش در جهت برقراری و افزایش جریان مذکور می تواند بسترهای لازم برای شکل گیری فرآیندهای خودسازماندهی شهری را فراهم آورد. برقراری و تداوم جریان اطلاعات و تبادل تجربیات در میان افراد سبب ایجاد علایق و منافع مشترک و نیز افزایش بینش و آگاهی شهروندان می گردد. به منظور دستیابی به اهداف مشترک شهروندان، مذاکرات و توافقاتی درون اجتماع محلی و بین افراد گروه خودسازمانده یا شهروندان دخیل در فرآیندهای خودسازماندهی و نیز مذاکرات و توافقاتی بیرون از اجتماع محلی و میان کنشگران محلی و نهادهای دولتی رخ می دهد. در خلال این مذاکرات، برنامه ها و پروژه های موردنیاز ساکنان تعریف شده و در نهایت، بودجه ی مورد نیاز از کانال های مختلف از قبیل آوردهی مردمی، بودجه های اختصاص یافته ی محلی و تبدیل پتانسیل های مختلف به یکدیگر تأمین می گردد. از سوی دیگر، ساختارها و چارچوب های قانونی تسهیل کننده و مکانیسم های مطلوب حاکمیتی و مدیریت شهری در سطوح کلان و محلی از قبیل وجود سیستم های مدیریت شهری چندسطحی و تدوین قوانین انعطاف پذیر و قابل تطبیق با شرایط محلی، بسترهایی هستند که اثرات مثبت و قابل توجهی در ایجاد و گسترش فرآیندهای خودسازماندهی شهری برجای می گذارند. مطابق با یافته های این پژوهش، فرآیندهای خودسازماندهی شهری، سبب ارتقاء ابعاد عملکردی، معنایی و زیست محیطی می گردد و دستاوردهای اقتصادی و مداخلات اجتماعی و رفتار محور را نیز به همراه دارد.

ا کولوژی شهری، علم نوپایی است که به طور مؤثر سعی بر درک کامل تعامل میان محیط، اقتصاد، سیاست و فاکتورهای فرهنگی- اجتماعی براساس اصول اکولوژیک دارد؛ به صورتی که انسان ها را قادر ساخته که در هارمونی و هماهنگی با طبیعت به شکوفایی رسیده و به پایداری دست یابند. هدف اصلی این پژوهش، سنجش معیارهای مؤثر بر ارتقاء اکولوژی شهری است. بدین منظور نواحی منطقه 9 مشهد 4 به دلیل داشتن نقش اکولوژیکی مؤثر نسبت به سایر مناطق شهری که در معرض تهدید تخریب هستند، مورد انتخاب قرار گرفته است. در این پژوهش با هدف کاربردی و روش توصیفی-تحلیلی به گردآوری اطلاعات شامل مطالعات کتابخانه ای و تکمیل پرسشنامه توسط جامعه آماری متخصصان منطقه 9 مشهد براساس چارچوب نظری پرداخته شده است. تجزیه و تحلیل یافته ها به صورت آماری-توصیفی، با استفاده از تکنیک گام به گام فرایند تحلیل شبکه ای ANP و آنتروپی شانون وTOPSIS  بر پایه متغیرها، نظام های شهری، معیار و شاخص های پژوهش بوده که در آخر با بهره گیری از نرم افزار Arc GIS، نقشه برخورداری نواحی منطقه 9 در راستای موارد پژوهش ترسیم شد. در نهایت مشاهده شد، ناحیه 3 شهرداری منطقه به لحاظ اکولوژی شهری در شرایط مطلوبی قرار ندارد. بدین منظور با تکیه بر تکنیک تاپسیس، مشخص شد که ضعف در شاخصه های نرخ مشارکت شهروندان با نهاد های شهری، افزایش حس تعلق به محله، تناسبات طول و عرض معابر و نرخ تعداد اشتغال و همچنین ضعف در متغیر های پایداری زیست محیطی و پایداری اجتماعی-اقتصادی و ضعف در نظام حمل ونقل و دسترسی و نظام زیست محیطی در اکولوژی شهری منطقه اثری منفی گذاشته اند. از طرفی براساس تکنیک ANP، مشخص شد که معیارهای حمل ونقل پایدار، کاهش فاصله طبقاتی و بهره وری زیستی معابر و نظام های فضای باز همگانی، نظام دسترسی حمل ونقل و نظام اقتصادی از بیشترین میزان ارجحیت در منطقه برخوردار هستند و متغیر پایداری اجتماعی-اقتصادی به عنوان مؤثر ترین متغیر با تکنیک وزنی آنتروپی شانون تعیین شد؛ درنتیجه یکی از مهم ترین فرضیه های تحقیق مبنی بر تأثیر بسزای مؤلفه های اجتماعی-اقتصادی و نقش حد واسط مؤلفه های زیست محیطی در اکولوژی شهری منطقه 9 مشهد تأیید شد که در این راستا پیشنهادهایی مبنی بر ارتقاء اکوسیستی منطقه ارائه شده است .

بیان مسأله: از زمان ورود مفهوم خودسازماندهی از حوزه ی سیستم های پیچیده به حوزه ی مطالعات شهری، این موضوع مورد توجه پژوهشگران بسیاری قرار گرفته است و محققین مختلف با رویکرد های متفاوتی به آن نگریسته اند، اما فقدان پژوهشی که تمام ابعاد، ویژگی ها و مؤلفه های این مفهوم را مورد بررسی قرار داده و درک جامعی از خودسازماندهی شهری را ارائه نماید، احساس می گردد. هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی ابعاد و مؤلفه های مفهوم خودسازماندهی شهری و تلاش برای دستیابی به درک جامعی از آن می باشد. نتایج این پژوهش می تواند ابعاد مختلف مفهوم خودسازماندهی شهری را جهت بهره گیری در توسعه ی شهرها و محلات کشور روشن سازد. روش: برای رسیدن به هدف مذکور در تحقیق حاضر از روش فراترکیب استفاده شده است. در گام اول از میان 62 مقاله ی اولیه ی یافته شده، تعداد 29 مقاله به صورت اصولی و با استفاده از روش کسپ غربال شده اند. در گام بعدی مقالات نهایی با محوریت سؤال پژوهش، در نرم افزار MAXQDA کدگذاری شده و یافته های کیفی مورد تحلیل و ترکیب قرار گرفت. یافته ها:  در این پژوهش، طی فرآیند استخراج اطلاعات تعداد 108 کد شناسایی شد و سپس با توجه به میزان شباهت مفاهیم، در قالب پنج مقوله ی "زمینه ها و عوامل مؤثر"، "نظریات پشتیبان" ، "ویژگی ها"، "دامنه ی کاربرد" و "مقیاس"، دسته بندی شده و تلاش گردید که هر کدام از مقولات مذکور به تفکیک نوع دیدگاه تشریح گردد. نتیجه گیری: در پژوهش پیش رو، برای نخستین بار ابعاد و مؤلفه های خودسازماندهی شهری به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج  این پژوهش نشان می دهد، اگرچه مطابق با نظریات موجود، ماهیت فرآیندهای خودسازماندهی شهری بر پایه ی تعاملات محلی و به دور از دخالت نیروهای خارجی مانند دولت قرار دارد، اما جهت مطالعه این فرآیندها و بهره گیری از آنها در فرآیندهای برنامه ریزی، توجه به نقش عوامل محیطی و خارجی نیز ضروری به نظر می رسد.

یکی از انواع قراردادهایی که در اجرای پروژه ها می باشد، روش مهندسی، تدارک و ساخت یا به اختصار EPC می باشد. در این شیوه ی اجراییِ طرح، با منتقل کردن تمامی فعالیت های طرح اعم از طراحی، تهیه و تأمین تجهیزات، اقداماتِ مربوط به ساخت و نصب و راه اندازی ، کارفرما ریسک این عملیات را به پیمانکار منتقل می کند. در نتیجه شناسایی و اولویت بندی ریسکها در این پروژه ها برای پیمانکاران در راستای مدیریت صحیح این ریسکها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله با ترکیب تکنیک FMEA با ( ANP ) که یکی از روش های پرکاربرد در حوزه تصمیم گیری چند شاخصه به منظور رتبه بندی است، ریسکهای یک پروژه EPC شناسایی و اولویت بندی شده اند. روش FMEA-ANP با در نظر گرفتن روابط متقابل میان ریسکها نمره اولویت ریسک را در مقایسه با روش FMEA به شیوه ای متفاوت ارزیابی می کند که در مقایسه با نمره FMEA از حساسیت و سازگاری بهتر و بالاتری برخوردار است.

روشها و ابزار ارزیابی عملکرد همواره یکی از مباحث مهم در تحقیقات سازمانی و آکادمیک است. از طرفی توان الگوهای تحلیل پوششی داده ها در ارزیابی عملکرد سبب شده است تحقیقات وسیعی در حوزه های علمی مختلف صورت گیرد. یکی از نکات بسیار مهم در بکارگیری تحلیل پوششی داده ها وجود عدم قطعیت در داده های مربوط به نهاده ها و ستانده ها می باشد. در این تحقیق یک الگوی تحلیل پوششی داده های استوار برای در نظر گرفتن عدم قطعیت در نهاده ها و ستانده ها معرفی شده است. این الگو بر مبنای رویکرد استوار برتسیماس و سیم ارائه شده است. با استفاده از این الگو عملکرد 54 گروه کاری در یک سازمان دولتی مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع تحقیقات توسعه ای-کاربردی محسوب می شود. همچنین از نظر نحوه گردآوری داده ها این تحقیق توصیفی می باشد. جامعه مورد پژوهش در این تحقیق کلیه گروه های کاری یکی از سازمانهای دولتی می باشد. انتخاب نهاده ها و ستانده ها در این تحقیق با توجه به مطالعه ادبیات موضوع، مصاحبه و نظرسنجی از خبرگان سازمان مورد نظر انجام شده است. بررسی نتایج نشان می دهد که با افزایش میزان خطا در داده ها، نمرات کارایی مربوط به گروه ها کاهش می یابد. همچنین نتایج بکارگیری این الگو نشان می دهد که الگوی تحلیل پوششی داده های استوار نتایج معتبرتر و قابل اتکاتری را برای ارزیابی عملکرد ارائه می دهد.

روش ها و ابزار ارزیابی عملکرد همواره یکی از مباحث مهم در پژوهش های سازمانی و دانشگاهی است. مطالعه پژوهش های انجام شده در حوزه ارزیابی عملکرد گروه ها نشان می دهد که یکی از مشکلات ارزیابی عملکرد گروه های کاری چگونگی برخورد با ارزیابی عملکرد گروه و ارزیابی عملکرد افراد است. یک سیستم ارزیابی عملکرد در صورتی کامل و جامع خواهد بود که علاوه بر اینکه عملکرد را در سطوح گوناگون (فرد و گروه) مورد توجه قرار می دهد، ارتباط و وابستگی این سطوح را نیز مد نظر قرار دهد. سیستم های ارزیابی عملکرد موجود به طور عمده قادر نیستند تأثیر سطوح مختلف را بر یکدیگر مورد توجه قرار دهند. در این پژوهش تلاش می شود تا با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده ها عملکرد به عنوان پدیده ای چندسطحی مورد توجه قرار گیرد و امر ارزیابی عملکرد با توجه به این مهم انجام شود. برای این منظور پس از معرفی تحلیل پوششی داده های چند سطحی نتایج حاصل از اجرای مدل برای ارزیابی عملکرد گروه های کاری یکی از سازمان های دولتی ایران مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از اجرای مدل نشان می دهد که تحلیل پوششی داده های چندسطحی مدلی مناسب برای ارزیابی کارایی گروه های کاری و اعضای آن ها به صورت همزمان می باشد.

ارتقاء فرهنگ سازمانی در مؤسسات آموزش عالی مقوله ای بسیار مهم و در عین حال حصول به آن مستلزم برنامه ربزی و مدیریت مناسب می باشد. امروزه ثابت شده است که ارتقاء فرهنگ سازمانی تأثیری مستقیم بر ارتقاء کیفیت خدمات آموزشی دارد. از این رو این پژوهش در صدد است با به کارگیری الگوی تعالی سازمانی ایران، که یکی از کاربردهای اصلی آن عارضه یابی سازمان می باشد، ابعاد فرهنگ سازمانی را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت بررسی نماید. در این راستا از پرسشنامه ای که ابعاد فرهنگ سازمانی را در 10 بعد و 45 مؤلفه می سنجد استفاده شده است. برای پاسخگویی به سؤالات تحقیق از روش آنتروپی شانون و برای رتبه بندی ابعاد فرهنگ سازمانی از روش TOPSIS استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد هویت و ابتکار فردی در بین ابعاد از وضعیت مناسبی برخوردارند. در عین حال برخی از ابعاد فرهنگ سازمانی وضعیت مطلوبی ندارند. این تحقیق که منجر به شناسایی نقاط قوت و ضعف شاخصه های فرهنگ سازمانی در دانشگاه گردیده است، زمینه ساز گامی مهم جهت ارتقاء فرهنگ سازمانی و به تبع آن کیفیت خدمات آموزشی خواهد بود.

عملکرد سازمانی همواره اثر قابل ملاحظه ای بر فعالیت های سازمان دارد و روش ها و ابزار ارزیابی دقیق عملکرد همواره یکی از مباحث مهم در تحقیقات سازمانی و آکادمیک است. با توجه به اهمیت بسیار بالای صنعت بیمه در رشد و توسعه کشورها، ارزیابی عملکرد شعب شرکت های بیمه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ارزیابی شعب شرکت های بیمه با بررسی کیفیت و چگونگی عملکرد و مقایسه آنها گامی در راستای بهبود مستمر عملکرد این شعب امکان پذیر است. در همین راستا، این مقاله انواع روش های ارزیابی در شرکت های بیمه که توسط پژوهشگران کشورهای مختلف انجام شده را مرور نموده است. در نهایت نیز مدلی برای ارزیابی عملکرد شعب شرکت های بیمه ارائه شده که حاصل پژوهش نگارنده در یکی از شرکت های بیمه کشورمان است.

عملکرد سازمانی همواره اثر قابل ملاحظه ای بر فعالیتهای سازمان دارد و روشها و ابزار ارزیابی دقیق عملکرد همواره یکی از مباحث مهم در تحقیقات سازمانی و آکادمیک می باشد. از طرفی توان مدلهای تحلیل پوششی داده ها در ارزیابی عملکرد و اندازه گیری سبب شده است که تحقیقات وسیعی در حوزه های علمی مختلف انجام گیرد. با توجه به اهمیت بسیار بالای صنعت بیمه در رشد و توسعه کشورها ارزیابی عملکرد شعب شرکتهای بیمه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ارزیابی شعب شرکتهای بیمه با بررسی کیفیت و چگونگی عملکرد و مقایسه آنها گامی در راستای بهبود مستمر عملکرد این شعب می باشد. در همین راستا این پژوهش به تبیین مدلی برای ارزیابی عملکرد شعب بیمه با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها پرداخته است. سؤال اصلی در این تحقیق به این صورت مطرح است که چگونه می توان عملکرد شعب بیمه را ارزیابی کرد؟ به منظور پاسخگویی به این سؤال کلیه شعب بیمه دانا، به جز شعب واقع در تهران انتخاب شده اند و داده های سال 1382 این شعب مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد تکنیک DEA روشی مناسب برای ارزیابی عملکرد شعب شرکت های بیمه وشناسایی شعب کارا و ناکارا می باشد. در این مقاله پس از معرفی این تکنیک چگونگی استفاده از آن در راستای ارزیابی عملکرد شعب شرکت بیمه دانا (به عنوان یک نمونه) تشریح خواهیم کرد.. بدیهی است این تکنیک در سایر شرکتهای بیمه نیز قابل اجرا می باشد.