بازشناسی جایگاه کیفیت زندگی در فرایند تصویب طرح توسعه و عمران شهر (نمونه موردی: شهر مشهد)
آرشیو
چکیده
با افزایش جمعیت و تعداد شهرها در قرن حاضر خصوصاً در کشورهای در حال توسعه، کیفیت زندگی در شهرها به موضوع مهمی در برنامه ریزی شهری تبدیل شده است. طرح جامع (توسعه و عمران) شهر یکی از مهم ترین اسناد توسعه شهری است که در فرایندی هزینه بر در مراجع محلی و ملی به تصویب می رسد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی جایگاه مولفه های کیفیت زندگی در فرایند تصویب طرح جامع سوم شهر مشهد مشهد است. فرایند تصویب این طرح در سال 1389 آغاز شده و در نهایت طرح در سال 1396 ابلاغ شده است. به منظور مطالعه اسناد تصویب طرح از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها اسنادی و ابزار تحلیل داده به صورت تحلیل محتوای قیاسی در نرم افزار مکس کیودا بوده است. بر اساس مطالعات مبانی نظری مولفه های کیفیت زندگی در فرایند برنامه ریزی در دو بعد ماهوی و رویه ای شناسایی شده است. در بعد ماهوی زیرساخت های بهداشتی، درمانی، تفریحی، آموزشی، تکنولوژیکی، محیط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی مد نظر بوده و در بعد رویه ای ملاحظات کیفی در رویکرد برنامه ریزی، ملاحظات کیفی در اسناد برنامه ریزی، ملاحظات کیفی در اجرای برنامه، سازمان برنامه ریزی و سلسله مراتب برنامه ریزی مورد توجه بوده است. در نتیجه تحلیل صورتجلسات طرح، 1034 کد شناسایی شده و با توجه به مدل مفهومی شناسایی شده در ادبیات نظری طبقه بندی شده اند. بر اساس یافته های پژوهش، 81.23% کدهای شناسایی شده رویه ای و 18.76% ماهوی بوده اند. در صورتجلسات تصویب طرح، به سازمان برنامه ریزی بیشترین میزان توجه صورت گرفته اما به زیرساخت تکنولوژیکی و ملاحظات کیفی در اجرای برنامه پرداخته نشده است. در مقیاس محلی (شامل صورتجلسات کمیسیون تخصصی کارگروه، کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی و شورای برنامه ریزی استان) نسبت توجه به ایعاد ماهوی کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری تقریباً دو برابر مقیاس ملی (کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و معماری و شورای عالی شهرسازی و معماری) بوده است. براساس یافته های پژوهش پیشنهاد می شود ابعاد ماهوی کیفیت زندگی در فرایند تصویب طرح های توسعه شهری، خصوصاً در مقیاس ملی مورد توجه ویژه مسئولان امر قرار گیرد.Recognizing the role of quality of life in the approving process of the city development plan (case study: Mashhad city)
With the increase in population and the number of cities in this century, especially in developing countries, the quality of life in cities has become an important issue in urban planning. The master plan of the city is one of the most important documents of urban development, which is approved in a costly process by local and national authorities. The current research seeks to identify the components of quality of life in the process of approving the third comprehensive plan for Mashhad City The process of approving this plan started in 2018 and finally it was announced in 2018. In order to study the plan approval documents, the content analysis method has been used. The data collection tool was documentary and the data analysis tool was in the form of inductive content analysis in MaxQda software. Based on the literature review, the quality of life components in the planning process has been classified into substantive and procedural dimensions. The Substantive dimension includes health, recreational, educational, technological infrastructures, natural environment, social environment, and economic environment are considered, and the procedural dimension includes qualitative considerations in planning approach, qualitative considerations in planning documents, qualitative considerations in plan implementation, planning organization, and urban plans hierarchy. As a result of the analysis of the project minutes, 1034 codes were identified and classified according to the conceptual model. According to the research findings, 81.23% of the identified codes were procedural and 18.76% were substantive. In the approval documents, the most attention was paid to the planning organization, but the technological infrastructure and quality of implementation were not addressed. At the local scale, the ratio of paying attention to the quality of life in urban planning has been almost double that of the national scale. Based on the findings of the research, it is suggested that the substantive aspects of the quality of life in the process of approving urban development plans, especially on a national scale, should be given special attention by the authorities.
تبلیغات
