بایسته های نظریه پردازی اسلامی روابط بین الملل (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نظریه و نظریه پردازی در حوزه روابط بین الملل همواره با فراز و نشیب هایی روبه رو بوده است؛ به گونه ای که این حوزه مطالعاتی با تنوع نظریات مواجه است. با ظهور نگرش های انتقادی در مطالعات روابط بین الملل و ضرورت فهم نظم بین المللی موجود و ارائه نظم بین المللی مطلوب، از دهه 1970 اهمیت ارائه نظریات هنجاری روابط بین الملل مطرح شده است. در این راستا، تلاش اندیشمندان مناطق مختلف بین المللی در جهت ارائه نظریه بومی روابط بین الملل شایان توجه است. دین اسلام با دارا بودن اصولی جهان شمول در راستای تحقق دو هدف اصلی و مجزای خود که در عین مجزا بودن از یکدیگر دارای ارتباط وثیقی با هم هستند؛ یعنی تحقق عدالت بین المللی و نظم بین المللی مطلوب در چند دهه اخیر مورد توجه وسیع اندیشمندان قرار گرفته است؛ از این رو، این پژوهش در جهت پاسخ به این پرسش بوده که آیا دین اسلام می تواند به عنوان یک نظریه هنجاری روابط بین الملل مطرح گردد، و بررسی می کند که این دین با دارا بودن اصولی مثل قاعده دعوت و جهاد، ظلم ستیزی و نفی سبیل، عزت دینی و سیادت اسلامی، پایبندی به قوانین و الزامات حقوقی(وفای به عهد)، قابلیت مطرح شدن به عنوان یک نظریه هنجاری- اسلامی روابط بین الملل را داراست. در نظریه اسلامی روابط بین الملل، توجه به نظم، پیش شرط زندگی اجتماعی بین المللی و اصلی ترین راه رسیدن به عدالت بین المللی است؛ نظم بین المللی موجود مغایر با نظم بین المللی مطلوب در راستای این نظریه است. این نوشتار  با هدف بررسی ابعاد یک نظریه اسلامی روابط بین الملل، مهمترین دستاورد خود را ارتباط وثیقی می داند که میان چهار اصل دین اسلام که در این مقاله بررسی می گردد، با مباحث مطرح در روابط بین الملل ایجاد شده است و در این راستا با روشی توصیفی- تحلیلی و با ابزار و شیوه گرده آوری کتابخانه ای اطلاعات به بررسی نظریه هنجاری اسلامی روابط بین الملل می پردازد.