سید جواد میری

سید جواد میری

مدرک تحصیلی: دکتری تخصصی (Ph.D): جامعه‌شناسی، (دانشگاه بریستول/ انگلستان)
رتبه علمی: استاد پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
پست الکترونیکی: Seyedjavad@hotmail.com
لینک رزومه

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۷ مورد.
۱.

بازخوانی چالشها و فرصتهای سیاسی، اقتصادی و جغرافیای منابع انرژی بین ایران و ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران ترکیه بازار گاز مدل سوات ابعاد جغرافیای منابع اقتصادی و سیاسی گاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 346 تعداد دانلود : 284
این مقاله به بررسی موانع و فرصتهای ابعاد جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی صادرات گاز ایران در بازار ترکیه می پردازد. ایران با توجه به منابع غنی گازی می تواند از این فرصت برای ارتقای توان اقتصادی خود بهره گیرد. روش پژوهش ، مدل سوات و چارچوب نظری امنیت انرژی با تاکید بر امنیت انرژی کشورهای تولید کننده و مشخصاً ایران است که به توضیح وضعیت موجود ذخایر گاز طبیعی و تولید این کشور و سپسبه تبیین و تحلیل فرصتها و چالشهای موجود در بازار ترکیه از دیدگاه جغرافیای منابع، اقتصاد و سیاست می پردازد. ایران دارای ذخایرو میادین گازی است که از طریق خط لوله آنکارا-تبریز به ترکیه صادر می شود اما با وجود تحریمها، ایران نتوانسته زیرساختارهای گازی خود را به طور گسترده بازسازی کند. افزایش تقاضا و قیمتهای مناسب گاز برای ایران درآمد به همراه داشته است. اگرچه مشکلات مربوط به ترانزیت گاز می تواند درآمد اقتصادی ایران را تحت الشعاع قرار دهد. رقابت سیاسی نیز بخشی از رابطه ایران و ترکیه می باشد اگرچه همکاری نیز در دهه های اخیر تقویت شده است. اما رابطه ترکیه و امریکا در زمینه استقرار سپر دفاع موشکی امریکا در ترکیه، تحولات در دریای خزر و تحولات سوریه سبب تردید ایران به همکاری با ترکیه شده است. نتایج نشان می دهد که قراردادهای بلند مدت و قیمتهای مناسب گاز ایران در ترکیه، فرصت مناسب برای صادرات و کسب درآمد ایران
۲.

Visible and Invisible Religiosity Probing into issues of Islamism and Post-Islamism(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 751 تعداد دانلود : 290
In this paper the author is attempting to assess both Islamism and Post-Islamism discourses and sees whether it is possible to talk about a Post-Islamist turn in the Muslim World, in general, and Iran, in particular. The author believes that we are still in an Islamist era but the challenges ahead belong to competitions between different approaches to Islamism rather than post-Islamist discourses. By arguing this, the author attempts to analyze how these competing discourses may affect the notion and locus of the state in Iran.
۳.

Reconstructing Allameh Tabatabai’s ‘Reconstructive Reality Perceptions’ through Social Theory(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 384 تعداد دانلود : 579
In order to study the formation of human’s perception, it is significant to determine what reconstructive reality perception is, how they are formed, and what are their positions in the categorization of intelligibilities and in the analysis and reconstruction of social theory. Relations between human beings and the ones between human beings and their surroundings fall under the category of reconstructive reality; therefore, it is important to understand what reconstructive realities are and how they can be reconstructed and ranked based on Allameh Tabatabai’s philosophy. Employing the descriptive analytical method, the present study focuses on the analysis of reconstructive reality perception in his philosophy, through which, moral and social systems can be shaped. Social theory does not discuss the truth of existence, instead, sheds light on the realm of accident. By introducing the reconstructive reality theory, Allameh Tabatabai links the scope of philosophy and wisdom in the Islamic tradition to the issues and possibilities of occurrence – and in the ratio of reconstructive reality that man provides. Assuming the power of human credibility, he introduces an abstract concept called society in his philosophy, and, in this sense, he creates a link between philosophy and sociology that has not been studied by many scholars. Society has not been seen as a real credible issue among Islamic philosophers. However, Allameh Tabatabai does not consider society as a truth rather speaks of it as a reconstructive reality perception, and this can be a turning point in the discussion of alternative social sciences.
۴.

نسبت ما با غرب و تاثیر آن بر هستی اجتماعیِ جامعه ایران؛ بازخوانی روایت رضا داوری اردکانی از "تفکر"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 830
در این مقاله تلاش کرده که وضع تفکر در ایران از منظر رضا داوری مورد بررسی قرار گیرد. البته این بررسی به دو صورت مورد صورتبندی قرار گرفته است؛ در صورت نخست ما تلاش کرده ایم فهم خویش از روایت داوری اردکانی را نشان دهیم و در گام دوم تلاش کرده ایم در این فهم کند و کاو بکنیم. تفکر در نگاه داوری چیست؟ چه معنایی از تفکر را او قصد کرده است؟ برخی تلاش کرده اند نگاه داوری را صرفا نگاهی هایدگری با خوانش فردیدی قلمداد کنند ولی این نوعی بی التفاتی به منظومه فکری داوری است. تلاش ما در این نوشتار بر این بوده است که به متن رجوع کنیم و بینا متنی نیز تفسیر بنماییم. این سخن بدین معناست که در تفسیر ما داوری از متن جدا نیست و برای فهم منظومه فکری او نیارمند آنالیز دقیق متن و اشارات تو در تو در متن می باشیم. البته من بر این باور نیستم که متن جدا از جامعه است ولی بدون تدقیق در متن نمی توان احکام کلی در باب روایت او صادر کرد. تفکر در روایت داوری به معنای انس است ولی برای فهم این انس نمی توان بدون درک هستیشناختی انسان به مراد داوری نزدیک شد.
۵.

بازخوانی متدولوژی شناسی «دین شناسی» شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 741 تعداد دانلود : 617
در این مقاله رویکرد «روش شناسی شریعتی» در حوزه مطالعات دین پژوهی از زاویه علوم انسانی نقد و بررسی شده است. نگارنده در این مقاله تلاش نموده این پرسش را مطرح و دنبال کند که نگاه متدولوژیک شریعتی به مقوله دین پژوهی بر چه اساس و مبنایی می باشد. سپس برای راستی آزمایی رویکرد شریعتی در مطالعه جامعه شناختی ادیان تلاش کرده است با خوانش انتقادی، متدولوژی شریعتی را کنکاش و واکاوی کند.البته تلاش نگارنده این بوده است که بحث «روش شناسی» شریعتی در «بستر علوم انسانی» را با اتکاء بر آثار شریعتی مورد بازبینی انتقادی قرار دهد و مقصود این است که اغلب آثار نسبت به متن شریعتی بی التفات بوده اند و منتقدان او حتی بر این باورند که شریعتی بحثی در باب روش شناسی علوم انسانی به صورت اعم، و دین شناسی، به صورت اخص، ندارد. امّا با خوانش انتقادی متن می توان به نتایج بنیادین متفاوت تری دست یافت و تلاش نگارنده آن است که این ساحت از اندیشه شریعتی را مورد مداقه قرار دهد
۶.

Ritual as a Social Phenomenon in Ancient Near Eastern Societies(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 926 تعداد دانلود : 394
One of the most complex issues in understanding the evolution of human society is religion. However, religion in this sense is not the spiritual dimension of confessional or rhetorical form; rather it is a social phenomenon that has long been considered as one of the fundamental components of human society. Archaeological excavations often lead to the unearthing of movable and immovable objects that bear an obvious symbolic insignia; this is suggestive of the roles of beliefs and convictions in the formation of these objects. For instance, during the Neolithic period in some archeological sites such as Catalhoyuk in Anatolia, Sheikhiabad in Kermanshah and a number of other sites in the Near East, some objects were found that can be considered as symbolic made for specific purposes according to humans’ rituals and beliefs. In the present article, we study the views and theories of anthropologists and sociologists about religions, and the views of archaeologists about symbolism and religion in the contemporary world and in the beginning of the Neolithic period. Employing an interpretive approach, we examine and analyze possible intentions behind construction and functions of these symbolic objects.
۷.

Ali Shariati: Re-imagining the Critique in Critical Theory(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 219 تعداد دانلود : 752
In this article, the author is trying to problematize the concept of critique in Critical Theory by arguing that we need to go beyond the traditional parameters of the Critical Theory Canon as defined by Euro-Atlantic historiographers and critical social theorists. But in order to achieve this goal the author has attempted to demonstrate alternative approaches in conceptualizing complexities of social reality by employing the concept of Istehmar as defined by Ali Shariati. What does Istehmar mean? How does Shariati articulate this concept in sociological fashion? How is this concept different than classical concepts such as anomie, alienation and disenchantment?
۸.

بازخوانی جامعه شناسی تاریخیِ روایت شریعتی از تشیّع در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تشیع صفویه استحمار روضه خوانی جامعه شناسی تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 484 تعداد دانلود : 92
جامعه شناسی تاریخی در حوزه مطالعات اجتماعی تاریخ ایران، جایگاه ویژه ای دارد و ایران به عنوان جامعه ای با تاریخ دراز دامن، یکی از بسترهای مهم این سنخ از مطالعات می باشد. در این مطالعه که به روش تجزیه و تحلیل انتقادی متن انجام شده است، به رویکرد «علی شریعتی» در یکی از مهم ترین دوره های تاریخی جامعه ایران، یعنی حکومت صفویه پرداخته و تلاش شده است که مفهوم «روضه خوانی» را به مثابه یک نهاد اجتماعی جامعه ساز مورد کندوکاو جامعه شناختی قرار دهد. در این پژوهش، از منظر انتقادی، تساهل مذهبی صفویه مورد بازبینی و چشم انداز شریعتی، مورد نقد قرار گرفته است. نتایج تجزیه و تحلیل ها در این مطالعه نشان می دهد شریعتی تساهل اجتماعی -که دارای زمینه های دینی هم بوده- را به اشتباه از نقاط ضعف صفویه برمی شمارد و کوچ «مسیحیان گرجی» و «ارمنی» و توسعه اقتصادی در این دوران را که مبتنی بر شبکه فعال ارمنی/ مسیحی و یهودی بود، به غلط محصول دست های مرموز می خواند. شاید اگر این شبکه ها تقویت می شد و تساهل اجتماعی در امپراتوری صفویان دچار افت و گزند نمی شد، تاریخ ظهور سرمایه داری به گونه دیگری نوشته می شد؛ اما در قرائت شریعتی چندصدایی و تنوع دینی و مشرب های متکثر در دوره صفویه از نشانه های «روابط بسیار نزدیک و مرموز» صفویه با غرب مسیحی قلمداد می گردد. به سخن دیگر، این مطالعه در پی پیشنهاد این نکته است که با رویکرد جامعه شناسی تاریخی می توان برخی از مسائل پیچیده تاریخ ایران و مدرنیته را در بستر مفهومی نوین، طرح و مورد بازخوانی قرار داد.
۹.

مقایسه آراء مارتین هایدگر و علی شریعتی در قبال تکنولوژی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تکنولوژی سوبژکتیویسم شریعتی هایدگر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 568 تعداد دانلود : 819
مارتین هایدگر یکی از شاخص ترین متفکران قرن بیستم است که نقدهای بنیادینی را متوجه سوبژکتیویسم مترتب بر جهان مدرن کرده است. هایدگر تاریخ 2500 ساله غرب را به مثابه تجلیگاه عقلانیت متافیزیکی به مهمیز نقد می کشد و در برابر تفکر محاسبه ای دکارتی و کانتی، تفکر ژرفانگر مبتنی بر متافیزیک وصال را مطرح می کند. هایدگر بر این باور است که با ظهور و بروز دکارت به عنوان مبدع پارادایم مدرنیته، سوبژکتیویسم در جهان سایه می گستراند و یکی از نتایج و تبعات گریز ناپذیر تفوق سوبژکتیویسم، سیطره عقلانیت تکنولوژیک بر جهان است. از نظر هایدگر، تکنولوژی یک ابزار صرف نیست؛ بلکه نوعی انکشاف و شیوه تفکر خاصی است که منطق متصرفانه و حسابگرانه خود را بر همه چیز و همه کس تحمیل می کند. به عبارتی دیگر، در پارادایم معرفت بنیاد مدرن، هستی به صورت تکنولوژیک آشکار می شود که نوع خاصی از عقلانیت را به وجود آورده که تحت عنوان عقلانیت تکنولوژیک از آن یاد می شود. مفروض این مقاله بر این نکته استوار است که اگرچه علی شریعتی نیز به مثابه متفکری که منتقد جهان مدرن است، علم گرایی و ماشینیسم را نقد می کند ولی واقعیت این است که نقد شریعتی از تکنولوژی و ماشینیسم، بیشتر سویه و صبغه سیاسی و جامعه شناختی دارد و شریعتی هرگز همچون هایدگر قادر به نقد فلسفی، حکمی و هستی شناسانه سوبژکتیویسم و عقلانیت تکنولوژیک مترتب بر جهان مدرن نیست.
۱۰.

سید حسین العطاس و مسئله روشنفکران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : 391 تعداد دانلود : 389
درک سید حسین العطاس از مفهوم «روشنفکر» را چگونه باید فهمید؟ مسئله روشنفکران در جهان مدرن یکی از چالش برانگیزترین پرسش های علوم انسانی و اجتماعی است. العطاس میان نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه و توسعه یافته تمایز قائل است. مفروضات بنیادی نگرش العطاس، به عنوان یک اندیشمند پسااستعماری از مالزی، درباره نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه چیست؟ روایت های غیراروپامحور زیادی درباره نقش روشنفکران در جهان معاصر وجود دارد.  برای مثال می توان به علی شریعتی، جلال آل احمد و ادوارد سعید اشاره کرد. اما تنها اندکی بر نگرش العطاس در ارتباط با آینده روشنفکران مدرن در دنیا و به خصوص در جوامع در حال توسعه کار کرده اند. به عبارت دیگر، در این مقاله بر مفهوم روشنفکر، آنگونه که العطاس آن را می فهمد، متمرکز خواهیم بود و تلاش خواهیم کرد مربوطیت این رویکرد را در بستر امروز جوامع در حال توسعه پیدا کنیم و در این باره که آیا تعامل انتقادی با این رویکرد غیراروپامحور می تواند در به کارگیری رویکرد العطاس در سطحی کلی و جهانی مؤثر باشد بحث کنیم؟
۱۱.

ادراکات اعتباری به مثابه خوانشی غیر یوروسنتریک در بستر جامعه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادراکات انسان مفاهیم اعتباری علامه طباطبایی نظریه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 406 تعداد دانلود : 711
کسب معرفت توسط انسان از سه راه عقل، حس و قلب حاصل می شود و هر کدام کارکردی ویژه دارند. یکی از مفاهیم مهم در بررسی سیر شکل گیری ادراکات در انسان، ادراکات اعتباری، چگونگی شکل گیری آن ها و جایگاه آن ها در تقسیم-بندی انحاء معقولات و جایگاه آن ها در تحلیل و بازسازی نظریه اجتماعی است. روابط انسان ها با یکدیگر و رابطه انسان با محیط پیرامون خود در محدوده مفاهیم اعتباری قرار می گیرند، لذا شناخت دقیق اعتباریات، نحوه بازسازی و جایگاه آن ها در تفکر علامه طباطبایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش به تحلیل بازسازی ادراکات اعتباری در تفکر علامه طباطبایی با روش تحلیلی توصیفی پرداخته می شود که می توان بر اساس آن نظامات اخلاقی و اجتماعی را شکل داد. ابتدا سیر ادراکات از حس تا اعتباریات در انسان تحلیل می شود، سپس به معرفی انواع معقولات در انسان و سپس به مساله ادراکات اعتباری در اندیشه علامه طباطبایی و چگونگی بازسازی آن در تفکر علامه در چارچوب نظریه اجتماعی پرداخته خواهد شد.
۱۲.

بازخوانی خوانش حِکمی استاد مطهری از ناسیونالیسم به مثابه مؤلفه ای از تجدّد ایرانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
تعداد بازدید : 508 تعداد دانلود : 704
مسئله تجدّد یکی از کلیدی ترین مفاهیم مورد بحث استاد مرتضی مطهری است. البته تجدد وجوه گوناگونی دارد و در این بحث به امر جمعی یا روایت ناسیونالیسم ایرانی و نقدهای مطهری بر آن تمرکز خواهیم کرد. مطهری مفهوم ایرانیت را در قالب «نژاد آریایی» روایت نمی کند و می گوید مفهوم سازی ایرانیت در قالب آریایی گرایی اکثریت ملت ایران را از خود بیگانه می کند و این غیریت سازی ضد منافع ملی واقعی ایران است. چرا مطهری این را می گوید؟ مبنای مطهری برای این مفهوم سازی چیست؟ آیا او به این موضوع التفات ندارد که سخنانش در تباین با گفتمان ناسیونالیسم افراطی است؟ آیا او به ملّیت ایرانی نمی اندیشد؟ دلائل مطهری که فیلسوفی طراز اول است چیست؟ پاسخ استاد مطهری بسیار شگفت انگیز است. درست است که او انسان شناس [1] به معنای آکادمیک کلمه نیست؛ ولی پاسخ او برآمده از یک مردم شناسی عمیق و فهم تجربی او از جامعه متکثر ایران است که در جهان بینی حِکمی او ریشه دارد که مسئله جامعه را در ذیل تحولات تاریخی صورت بندی می کند و نسبت دین و جامعه را در برساخت امر ملی و هویت ملی به شدت دخیل می بیند. روش پژوهش در این مقاله مبتنی بر تحلیل محتوای انتقادی است.
۱۳.

علوم اجتماعی اروپامحور و جامعه شناسی ابن خلدون: بررسی دیدگاه انتقادی سید فرید العطاس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن خلدون فرید العطاس مقدمه جامعه شناسی مدرن اروپامحوری اسلامی کردن دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 104 تعداد دانلود : 694
ابن خلدون در مقدمه علم عمران را بنیاد نهاد و بدین سبب اغلب به عنوان بنیان گذار یا دست کم پیشگام جامعه شناسی شناخته شده است؛ اما جامعه شناسی وی بسط نیافته و از او به عنوان نظریه پرداز غفلت شده است. فرید العطاس تداوم اروپامحوری در علوم اجتماعی را مانع توجه به منابع غیر اروپایی نظریه ها و مفاهیم دانسته؛ به طوری که تفکر ابن خلدون را در حاشیه علوم اجتماعی مدرن قرار داده است. طرح اسلامی کردن دانش به عنوان واکنشی به اروپامحوری در جهان اسلام مطرح شد. فرید العطاس این طرح را در بسط جامعه شناسی ابن خلدون به عنوان نمونه ای برای جامعه شناسی دگرواره ناموفق دانسته است. هدف این پژوهش بررسی دیدگاه انتقادی فرید العطاس درباب علوم اجتماعی اروپامحور و نقش آن به مثابه مانع برای بسط جامعه شناسی ابن خلدون است. روش این پژوهش اسنادی است و با مراجعه به آثار فرید العطاس به شیوه توصیفی _ تحلیلی این پرسش ها بررسی شد: فرید العطاس چگونه اروپامحوری را به مثابه مانعی برای بروز نظریه اجتماعی ابن خلدون مطرح می کند؟ چرا فرید العطاس طرح اسلامی کردن دانش را در بسط جامعه شناسی ابن خلدون ناموفق می داند؟ و این که فرید العطاس فراهم آوردن چه شرایطی را برای بسط جامعه شناسی ابن خلدون لازم می داند؟ بنابر یافته های پژوهش فرید العطاس هم مخالف علوم اجتماعی اروپامحور است و هم خصم آن یعنی طرح اسلامی کردن دانش را مکفی نداسته است؛ لذا جامعه شناسی ابن خلدون در جریان اصلی جامعه شناسی و نیز در علوم اجتماعی اسلامی توفیقی نیافته است. بدین روی فرید العطاس پیشنهاداتی برای ورود ابن خلدون به جریان اصلی جامعه شناسی و بسط جامعه شناسی نو _ ابن خلدونی ارائه داده است.
۱۴.

اقالیم معرفت دینی: نگاهی فراسوی معرفت سکولار و معرفت دینی در نگاه علامه جعفری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه جعفری فرهنگ مشترک بشری اقالیم معرفت دینی معرفت دینی معرفت سکولار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 415 تعداد دانلود : 593
علامه جعفری با تکیه بر مفهوم «فرهنگ مشترک بشری» اندیشمندان مختلف در ازمنه و جوامع گوناگون را با یک دید کل نگرانه مورد توجه قرار می دهد و با روش شناسی خاص خود، معرفت دینی را به گونه ای صورت بندی می کند که توجه به آن، ما را به بازنگری و بازاندیشی حوزه های متفاوت اندیشه و الگوهای فکری رایج دعوت می کند. او معرفت دینی را برآیند اقالیم هفت گانه معرفتی (علمی، فلسفی، شهودی، حکمی، اخلاقی، عرفانی، مذهبی) می داند. بر این اساس تقسیم معرفت به دو طیف دینی و سکولار کارکرد و مفهوم خود را از دست می دهد. سکولار اساسا نه به معنی غیر دینی یا ضد دینی بلکه مفهومی خاص جامعه مسیحی به معنای غیررهبانی است که مسلمانان با درونی کردن این مفهوم، آن را به عنوان بنیان نظری و فکری زیست جهان خود برگزیده اند؛ در حالی که دین اسلام هم تفسیر رهبانی و هم تفسیر روحانیتی از دین را نفی می کند و تفقه و ارتباط بی واسطه با خدا را مدنظر قرار می دهد. لذا می توان به جای دوگانه دینی/ سکولار با توجه به مفهوم «عرف» و «فرهنگ مشترک بشری» صورت بندی جدیدی از زیست جهان اسلام ارائه کرد که ریشه در سنت تاریخی و تعابیر فرهنگی و دینی مسلمانان داشته باشد.
۱۵.

بررسی دلایل افول هنر آوانگارد در روسیه و نسبت آن با تصلُّب ایدئولوژی در بازه زمانی پیش از انقلاب اکتبر تا پایان دوران زمامداری استالین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مارکس انگلس لنین استالین ایدئولوژی هنر آوانگارد اومانیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 406 تعداد دانلود : 779
همان طور که همه می دانیم مبانی فکری مارکس متأثر از فلسفه هگل بود و به همین دلیل وی در مواجهه با دوگانه معروف هنرمستقل و هنرمتعهد (کانت - هگل) طرف هنرمتعهد هگلی را می گرفت. از لحاظ نظری، این سوگیری به معنای رد خودمختاری و استقلال اندیشمند و مردود دانستن تفرّد سوژه خلاق در ساحت خلق اثر است، اما در عمل خواهیم دید که با توجه به ذات انسان باورانه ادعاهای اتوپیاگرایانه کمونیستی (برابری جامعه بی طبقه)، لاجرم سویه های اومانیستی در آراء متقدم مارکس نیز مشاهده می شود. همین سویه هاست که موتور محرکه هنرمندان نوگرای چپ در سال های منتهی به انقلاب اکتبر شد. در این نوشتار سعی شده تا به جستجوی ریشه های رشد هنرآوانگارد (هنر مارکسیستی پیش از انقلاب اکتبر) در آراء متقدم مارکس پرداخته و حتی الامکان نشان داده شود که چگونه کم رنگ شدن این آموزه ها و سنگینی کفه ترازوی اندیشه مستقل متعهد به سمت رویکرد هگلی و تصلّب نظام ایدئولوژیک، اسباب افول اندیشه نوگرا در فاصله زمانی پسا مارکس [پیش از انقلاب] تا اوج ایدئولوژی استالینیستی را در سپهر اندیشه چپ، فراهم کردند. این مقاله مطالعه ای موردی در باب «نسبت هنر و ایدئولوژی» است که به قبل و بعد انقلاب اکتبر روسیه اختصاص یافته اما به لحاظ نظری، نتایجی قابل تعمیم دارد.
۱۶.

نسبت میان تفکر تأملی و سیاست در اندیشه مارتین هایدگر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سوبژکتیویسم سیاست مدرنیته هستی شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 911 تعداد دانلود : 468
سخنی به گزاف نرفته است اگر گفته شود که مارتین هایدگر یکی از شاخص ترین متفکران قرن بیستم است که تاریخ 2500 ساله غرب را به مثابه تجلیگاه سوبژکتیویسم و عقلانیت تکنولوژیک به مهمیز نقد می کشد و وجهه همت خویش را بر این امر قرار می دهد که از پارادایم معرفت بنیاد عالم مدرن بگسلد و به هستی شناسی روی آورد. مفروض این مقاله بر این اصل استوار است که اگر سیاست مدرن بر پایه اراده معطوف به قدرت، شکاف میان سوژه و ابژه و سیطره عقلانیت تکنولوژیک پایه ریزی شده است؛ هایدگر قصد دارد با گسست از معرفت شناسی و روی آوردن به هستی شناسی، از سیاست مبتنی بر رابطه ارباب و بندگی عالم مدرن گذر کند و سیاست مبتنی بر هستی شناسی را که متضمن از میان برداشتن شکاف میان سوژه و ابژه و گشودگی انسان نسبت به خود، جهان و دیگری است مطرح کند.
۱۷.

روان شناسی اجتماعی پیدایش گروه های تکفیری در عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحقیر گروه های تکفیری داعش خاورمیانه عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 249 تعداد دانلود : 438
در این مقاله تلاش شده است ظهور و گسترش پدیده تکفیر از منظر احساس تحقیر مورد بررسی قرار گیرد. موضوع تحقیر منجر به بروز هیجان جمعی و فردی است که در شرایط خاصی می تواند به کنش یا واکنش خشونت آمیز منتهی گردد. در جوامعی که تضادهای اجتماعی نابرابری های ناموجه، فشارها و تحقیرهای داخلی و خارجی در کنار شرایط استبداد و انسداد وجود داشته باشند. حس ناکامی و ناامیدی رشد می کند و در پی آن در بستر فضای اجتماعی گروه های رشد می کنند که از وضع موجود ناراضی و درتلاش برای تغییر آن می افتند. این تغییرات با توجه به متن خود آغشته به نفرت و خشونت هستند. در چارچوب عراق ایده هویت دهنده اسلام تکفیری است، ایده ای که رنگ زمینه خود را دارد و در مقابل هویت ملی قرار گرفته است. برپایه چارچوب نظری روان شناسی اجتماعی درصدد پاسخ به این سئوال هستیم که چگونه احساس تحقیر باعث ظهور و گسترش گروه های تکفیری در خاورمیانه بطور کلی و علی الخصوص در عراق شده است؟ گروه های تکفیر چگونه هویت خود را در تضاد با هویت ملی و بر پایه اسلام تعریف کرده اند.
۱۸.

بازخوانی جامعه شناختی روایت سید جواد طباطبایی از " نظریه عام اصلاح دینی"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: طباطبایی بازخوانی جامعه شناختی نظریه عام اصلاح دینی اصلاح دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 13 تعداد دانلود : 420
در این مقاله خوانش سید جواد طباطبایی از مشروطیت به مثابه نظریه عام اصلاح دینی از منظر جامعه شناسی انتقادی مورد ارزیابی قرار کرفته است. مولف کوشیده است ایده محوری طباطبایی در باب مشروطه به مثابه اصلاح دینی از منظر جامعه شناسی حقوق را مورد نقد قرار دهد و مبنای روشی در این نقد بر این ایده استوار است که نظریه اصلاح دینی طباطبایی در نسبت با مفهوم مستقلات عقلی که در جامعه شناسی حقوق مورد مناقشه قرار گرفته است نیازمند واکاوی جدی می باشد. البته نکته مهم دیگر این است که طباطبایی تلاش کرده است بحث خویش را به مفهوم امر ملی گره بزند و از آن طریق ایده محوری ایرانشهری را برجسته بنماید. در این مقاله تلاش شده است مبانی نظریه اصلاح دینی طباطبایی مورد مداقه و نقدهای او بر روشنفکری دینی مورد واکاوی قرار بگیرد.
۱۹.

واکاوی دین پژوهیِ شریعتی با تاکید بر دو مفهوم تشیع علوی و تشیع صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تشیع علوی تشیع صفوی اسلام نظام شیعه نظام اسلام حرکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 622 تعداد دانلود : 384
این مقاله این مسئله را مورد بازیابی و بررسی قرار داده که مبنای بحث شریعتی در گفتمان خویش، از تشیّع چیست. دو مفهوم تشیّع علوی و تشیّع صفوی در نگاه شریعتی باید در قالب دیالکتیک نهضت و نظام، مفهوم سازی شود. او مفاهیم تشیّع علوی و تشیّع صفوی را معادل یا در قالب بحث جامعه شناختیِ تبدیل حرکت به سازمان، مفهوم سازی می کند و از این روی می گوید تشیّع دارای دو دوره کاملاً منفک و جدا از هم است؛ یکی دوره از قرن اول، که خود، تعبیری از اسلام حرکت است در برابر اسلام نظام (تسنّن) تا اوایل صفویه، دوره نهضت و حرکت شیعه است و دیگری از دوره صفویه تا امروز که دوره تبدیل شدن شیعه حرکت به شیعه نظام است. او معتقد است می توان قانون تبدیل حرکت به نظام که در جامعه شناسی یک قاعده شناخته شده است را بر سیر تطوّرات تشیّع سوار کرد و از آن برای فهم انحطاط جامعه ایران بهره برد. به سخن دیگر، انحطاط جامعه ایرانی در قالب تحولات فرمیک تشیّع، موضوعی است که شریعتی آن را طرح می کند و به زعم خویش با برساختن مفهوم تشیّع علوی و بازگشت به تشیّع علوی می توان راه های عبور از انحطاط را به مثابه یک نقشه راه ترسیم کرد. روش مطالعه در این مقاله، روش تجزیه و تحلیل متون است.
۲۰.

دین شناسیِ دورکیم در نگاه فرانظریه ای شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: احساس دینی احساس اجتماعی فطرت جامعه شناسی دین انقیاد تئوریک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 458 تعداد دانلود : 478
در این مقاله، نقد شریعتی بر جامعه شناسی دین دورکیم واکاوی شده است. این واکاوی نشان می دهد هر نظریه ای باید مورد بحث و نقد قرار گیرد و شریعتی نشان داده است که نظریه دورکیمی یکی از مهم ترین سرچشمه های جامعوی کردن مقوله دین است (که توانسته نحله های گوناگون ضدّ مذهبی را تقویت کند) و در این قالب، مسئله «احساس دینی» در تاریخ بشر -که در ادبیات دینی از آن با مفهوم «فطرت» یاد می گردد- را نفی و مسخ کند و شریعتی با تفکیک بین «احساس دینی» و «روح اجتماعی» این نظریه را نقض کرده است؛ ثانیاً این رویکرد تئوریک شریعتی به عنوان یک «چشم انداز کلاسیک» باید در جهان مطرح شود و این، به خودی خود، می تواند ایجاد سنّت مطالعات دینی در چهارچوب جامعه شناسی مبتنی بر رویکرد ایرانی با قرائت شریعتی را به منصه ظهور برساند. روش مطالعه در این مقاله، روش تجزیه و تحلیل متون است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان