مهدی مجیدپور

ﺻﻨﺪوق ﻫﺎى ﻗﺮض اﻟﺤﺴ ﻨﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﻰ ﻣﺮدﻣﻰ در ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳ ﻼﻣﻰ هستند که با در اختیار داشتن مبلغی بالغ بر 150 هزار میلیارد از نقدینگی کشور نقش انکارناپذیری در اقنصاد دارند در حالی که اطلاعات شفافی از مبادلات آنها وجود ندارد. بدین منظور هدف اصلی این پژوهش تبیین نقش فناوری اطلاعات به طور عام و سیستم یکپارچه بانکی به طور خاص بر شفافیت مبادلات صندوق های قرض الحسنه و بررسی این موضوع است که آیا با استفاده از یک سیستم یکپارچه پولی بانکی می توان شفافیت اطلاعات پولی و مالی موسسات مذکور را بهبود بخشید. با توجه به مرور ادبیات حاصله و با توجه به نظرات خبرگان معیارهای پرسشنامه تعیین گردید، سپس با توجه به ابعاد موجود در مدل مفهومی تحقیق، سوالات مربوط به هربعد به عنوان گویه ی مورد بررسی جهت تجزیه و تحلیل در مدلسازی معادلات ساختاری در نظر گرفته شد. در مرحله ی بعد تعداد 278 نفر از کارکنان و مدیران موسسات قرض الحسنه به شیوه ی نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و به توزیع پرسشنامه بین آنها اقدام شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نشان از تایید تاثیر ابعاد عوامل استراتژیک، عوامل فنی، عوامل سازمانی و عوامل فرهنگی بر شفافیت مبادلات صندوق های قرض الحسنه داشتند.

امروزه نمی توان نگاه به فرایند همپایی را به بررسی نحوه ی ارتباط میان دو منبع داخلی و خارجی دانش تقلیل داد و نیاز است جهت رسیدن به فهمی عمیق تر از علل موفقیت و شکست این فرایند در فضاهای مختلف، رویکرد جدیدی در پیش گرفته شود. در رویکرد تحلیل جامع مورد به شناسایی عوامل بیرونی و درونی کیس مورد بررسی و نحوه ارتباط سیستمی آن ها پرداخته می شود و سعی می گردد به کمک آن دشواری های موجود در مسیر شرکت های «دنباله رو» که می خواهند فرایند همپایی را به صورت موفقیت آمیز طی کنند، شناسایی شود. در این پژوهش با اتخاذ این رویکرد به مطالعه ی موردی شرکت سیناژن به عنوان شرکت ایرانی موفق در عرصه ی تولید انواع بایوسیمیلارها پرداخته شده است و تلاش شده با شناسایی فاکتورها و چالش های مؤثر بر مسیر توسعه ی این شرکت و نحوه ی رویارویی و مدیریت آن ها، الگوی توسعه ی آن استخراج شود. همچنین نقش تلاش های فناورانه ی داخلی همچون تحقیق وتوسعه بر شکل گیری قابلیت های فناورانه در این شرکت مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه از نوع کیفی است و اطلاعات به دست آمده از آن، حاصل مصاحبه های هدفمند با مدیران شرکت سیناژن و مطالعه ی اسناد شرکت بوده است. نتایج این پژوهش به روش تحلیل محتوا به دست آمده و نشان می دهد که سیناژن با اتکا بر تلاش های فناورانه ی داخلی و بهره گیری از منابع خارجی دانش توانسته است ضمن دستیابی به کلیه ی توانمندی های تولید بایوسیمیلارها، به دانش توسعه ی فرایند نیز دست یابد و همچنین به-تازگی به حوزه ی توسعه ی مستقل سویه وارد شود. همچنین الگوی به دست آمده از راهبردهای توسعه در این شرکت نشان می دهد که موفقیت آن در فرایند همپایی حاصل مدیریت صحیح فاکتورهای اثرگذار بر توسعه ی «فناوری» و «بازار» بوده است.

روند رو به رشد مصرف انرژی در جهان و وابستگی رژیم های کنونی انرژی به منابع رو به زوال سوخت های فسیلی از یک طرف و فوریت پاسخگویی به تغییرات اقلیمی ناشی از مصرف سوخت های فسیلی از سوی دیگر باعث شده است تا توسعه فناوری های کم کربن بیش از پیش مورد توجه محافل بین المللی قرار گیرد. امروزه فناوری های جذب و ذخیره سازی کربن به عنوان گزینه ای مناسب، علاوه بر این که باعث کاهش انتشار گازکربنیک در اتمسفر شده، راه را برای گذار نرم از رژیم های کنونی انرژی به سمت رژیم های انرژی توسعه پایدار فراهم می آورند. البته توسعه این فناوری ها هنوز در مرحله پایلوت قرار داشته و خطرپذیری هخای فنی و اجتماعی ناشی از اجرای آن ها یکی از مهم ترین دغدغه های محققان است. این مقاله با بررسی فناوری های جذب و ذخیره سازی کربن و تبیین وضعیت کنونی توسعه این فناوری ها، سعی دارد رشد و توسعه فناوری های مذکور را از منظر سیاست گذاری مورد تحلیل قرار دهد. مقئله جذب و ذخیره سازی کربن تنها یک موضوع فنی نبوده بلکه ابعاد بسیار مهم اجتماعی، سیاسی و محیط زیستی را نیز شامل می شود. استدلال مقاله حاضر این است که در فرایند تجاری سازی فناوری های جذب و ذخیره سازی کربن، از طرفی دولت ها نقش بسیار مهمی دارند، به طوری که بدون دخالت دولت ها رشد فناوری ها و ظهور نوآوری های مربوط به آن ها در عمل غیر ممکن است؛ از طرفی دیگر سیاست های مبتنی بر بازار به تنهایی نمی تواند توسعه فناوری های مذکور را تضمین کند، بلکه سیاست های فناوری محور دولت ها و حمایت های هوشمندانه آن ها از طرف عرضه فناوری ها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

با توجه به رقابتی شدن محیط کسب وکار در طی چند دهه اخیر،شرکت های بزرگ با وجود دسترسی به منابع مالی و کانال های توزیع با دیوان سالاری، لَختی و عدم انعطاف پذیری روبرو هستند، در مقابل شرکت های کوچک فناوری محور با وجود انعطاف پذیری و توانمندی نوآوری بالا با کمبود منابع و عدم دسترسی به بازار روبرو هستند.بنابراین هر دو دسته شرکت های فوق برای حفظ موقعیت خود در فضای رقابتی و ادامه حیات نیاز دارند که با همدیگر همکاری کنند.با این حال همکاری فناورانه بین شرکت ها موضوعی پیچیده است که بررسی جامع آن نیازمند نگرشی نظام مند و کل نگر است.در این راستا میتوان از رویکرد اکوسیستمی برای تحلیل و تبیین فرآیند همکاری فناورانه بین دو دسته شرکت های مذکور استفاده کرد.به همین منظور در راستای تدوین چارچوب مناسب برای تحلیل اکوسیستم همکاری فناورانه از روش مرور نظام مند استفاده و با جستجو در پایگاه های معتبر تعداد 605 سند استخراج شد که پس از بررسی های لازم 63 مورد از آن ها به عنوان اسناد مرتبط و معتبر شناسایی و در ادامه نیز با استفاده از روش فراترکیب، اسناد منتخب بررسی و کدگذاری شدند.در نهایت کدهای استخراج شده در ذیل 5 مقوله قرار گرفتند که یک مقوله در مورد ویژگی های اکوسیستم بود و 4 مورد دیگر به مقوله هایی اشاره داشتند که در تحلیل اکوسیستم باید به آن ها توجه شود این مقوله ها عبارتند: چرخه عمر، ابعاد تحلیل، نقش ها و نهادهای حاضر در اکوسیستم همکاری فناورانه.

زمانی می توان یک فعالیت آینده نگاری را موثر تلقی نمود که بتوان آثار و نتایج آن را به گونه ای مناسب در سیاست گذاری ملاحظه کرد. این موضوع به مفهوم آینده نگاری به عنوان ابزار هوشمندی سیاستی اشاره دارد. تا کنون چارچوبی برای نشان دادن نحوه اثرگذاری آینده نگاری بر فرآیند سیاست گذاری، ارائه نشده است، لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچوبی برای همراستایی آینده نگاری با سیاست گذاری، انجام شد. برای این منظور، روش شناسی ترکیبی با رویکرد طراحی اکتشافی ترتیبی مورد استفاده قرار گرفت. برای نشان دادن اینکه هر گام آینده نگاری، یک کارکرد برای هر گام سیاست گذاری دارد، ابتدا با استفاده از روش فراترکیب، چارچوبهای جامعی برای آینده نگاری و سیاست گذاری استخراج گردید. سپس با روش تحلیل تطبیقی پایدار، میان گام های استخراج شده برای آینده نگاری و سیاست گذاری و نیز کارکردهای سیاستی آینده نگاری همراستایی برقرار شد. در ادامه برای اعتبارسنجی چارچوب مفهومی پژوهش، آزمون دوجمله ای مورد استفاده قرار گرفت. برای گردآوری داده های کمی، پرسش نامه ای طراحی و توسط 15 نفر از خبرگان حوزه آینده نگاری و سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری کشور تکمیل گردید. کلیه فرضیه های پژوهش تایید شد و  نتایج نشان دهنده اعتبار چارچوب پیشنهادی بود.

در عصر دانش و فناوری، مزیت رقابتی سازمان‌ها بیش از آن‌که وابسته به منابع فیزیکی باشد، به دارایی‌های دانشی و توانایی آن‌ها در جذب دانش و فناوری خارجی وابسته است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر ابعاد ظرفیت جذب در اثربخشی فرایند انتقال فناوری موتور ملی EF7 از طریق بررسی شرکت‌های حاضر در آن پروژه می‌باشد.در این راستا 4 فرضیه ارائه و برای تحلیل مدل، از آزمون‌های تحلیل واریانس و رگرسیون با استفاده از داده‌های پنج شرکت قطعه‌سازی لاتون، واشر مشهد، شرکت STYM، پیستون‌سازی تبریز و فراصنعت شمال استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که ظرفیت جذب کلیه شرکت‌های مورد مطالعه به‌طور معناداری با اثربخشی انتقال فناوری مرتبط می‌باشد، به‌طوری‌که شرکت‌هایی که از ظرفیت جذب بالاتری قبل از آغاز پروژه طراحی موتور ملی EF7 برخوردار بودند، به سطح بالاتری از توانمندی‌ها پس از اتمام پروژه یادشده دست یافتند.

اهمیت یافتن مباحث مربوط به تولید فناوری و سرمایه گذاری های صورت گرفته، نیازمند نتایجی ملموس در حوزه انتشار دانش کاربردی خلق شده باقابلیت تجاری سازی و انتقال آن به بازار مصرف در قالب خلق پتنت می باشد. بااین وجود در مطالعات صورت گرفته چارچوب یکپارچه ای از روابط بین عوامل مؤثر بر خلق پتنت مشاهده نمی شود. لذا هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر خلق پتنت و تبیین نحوه ارتباط این عوامل می باشد. در این پژوهش کیفی تلاش شده با استفاده از شیوه فراترکیب و مرور نظام مند، مهم ترین عوامل مؤثر بر خلق پتنت بررسی و استخراج گردد. درنهایت با کدگذاری در قالب واحدهای معنایی و کدهای مفهومی نسبت به ترسیم ارتباطات بین آن ها اقدام شده است. براساس نتایج حاصل شده، مدیریت دانش، خدمات مدیریت فناوری، مدیریت فرآیندهای ثبت اختراع، فعالیت های تحقیق و توسعه و تعاملات بین المللی در تحقیق و توسعه، بیشترین نقش را در ایجاد تعادل بین مفاهیم مؤثر بر خلق پتنت دارد. چنین مطالعه ای با معرفی عوامل تأثیرگذار بر خلق پتنت به شیوه ای نظام مند نه تنها به شناخت مهم ترین عوامل موجود این حوزه کمک خواهد کرد بلکه با مشخص کردن نحوه ارتباط هر یک، برای سیاست گذاران در جهت تشخیص اثربخش ترین سیاست های ارتقای نوآوری، بستر لازم برای خلق پتنت را در پی دارد.

اشاعه فناوری، یکی از مهمترین اهداف نظام های نوآوری به ویژه در کشورهای در حال توسعه و البته به همان اندازه از مساله های دشوار پیش روی سیاست گذاران است. یکی از بخش هایی که بطور جدی با مساله اشاعه فناوری مواجه شده، بخش انرژی های تجدیدپذیر است. در سال های اخیر حمایت از گسترش استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در ایران مورد تاکید قرار گرفته است. از این رو مقاله حاضر به مطالعه اشاعه فناوری های انرژی تجدیدپذیر پرداخته است. برای این منظور، با توجه به وجود محتوای اطلاعاتی غنی در اسناد مطالعاتی و از طرفی پراکنده بودن جنبه های مورد مطالعه و دیدگاه های مختلف تحلیلی، سعی شد متون معتبر و مرتبط شناسایی و با استفاده از روش نظریه سازی بنیادی مورد تحلیل و مدل سازی قرار گیرند. نتایج پژوهش، الگویی را آشکار کرد که نشان دهنده وجود 4 دسته عوامل اصلی است فشار علم، کشش تقاضا، جذابیت سرمایه گذاری، و چارچوبی و زیرساختی.

تغییرات فضای کسب وکار در طی سال های اخیر باعث شده است که بسیاری از شرکت های بزرگ به دنبال همکاری فناورانه نامتقارن با شرکت های کوچک باشند. با این حال به دلیل پیچیدگی و چندبعدی بودن فرآیند همکاری نرخ شکست آن ها بالا است. لذا شناسایی عوامل موثر بر موفقیت همکاری های فناورانه نامتقارن ضروری است. با این حال اغلب مطالعات قبلی متمرکز بر بررسی یک یا چند عامل محدود بوده یا در بافت کشورهای توسعه یافته انجام شده اند. لذا پژوهش حاضر سعی دارد با مطالعه 8 مورد تجربه همکاری فناورانه نامتقارن در بخش نانو فناوری ایران عوامل ضروری برای موفقیت همکاری ها را شناسایی کند. لذا با روش مطالعه چند موردی و مقایسه میزان حضور عوامل در بین موردهای موفق و ناموفق، یک گونه شناسی از عوامل موثر بر همکاری فناورانه نامتقارن در بخش نانو فناوری ایران ارائه شد. در نهایت نیز با توجه به گونه شناسی عوامل، 16 عامل به عنوان عوامل ضروری برای موفقیت همکاری های فناورانه نامتقارن شناخته شدند که از جمله مهمترین آن ها می توان به شفافیت اهداف و وظایف طرفین همکاری، همراستایی فناوری با نیاز متقاضی و تقارن اطلاعات اشاره کرد.

تغییر جهت فعالیت های آینده نگاری از سیاست تحقیق وتوسعه به سمت بستر گسترده تر سیاست اجتماعی، سبب ظهور شکافی در ادبیات، در زمینه ارتباط میان آینده نگاری و سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری  شده است. اغلب پژوهش های موجود، بر سازماندهی و پیاده سازی آینده نگاری و تبدیل دستاوردهای حاصل از این فعالیت ها به سیاست متمرکز می شوند. با وجود تلاش برخی از پژوهش ها، هنوز شکل دادن به آینده نگاری به عنوان یک ابزار سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری در قالب چارچوب نظری، یک کمبود در ادبیات موضوع به شمار می آید. از این رو، هدف این مقاله ارائه یک چارچوب برای ارزیابی اثرات آینده نگاری بر سیاست گذاری، با تأکید بر نقش آن به عنوان ابزار هوشمندی سیاستی است. در این راستا از روش شناسی ترکیبی با رویکرد طراحی اکتشافی ترتیبی  استفاده شد. در بخش کیفی، چارچوب مفهومی پژوهش، با بهره گیری از مفهوم آینده نگاری انطباقی و روش تحلیل تطبیقی پایدار  تعیین گردید و سپس، به منظور اعتبارسنجی آن، در بخش کمّی از آزمون دوجمله ای استفاده شد. ابزار گردآوری داده های کمّی، پرسش نامه بود که توسط 15 نفر از خبرگان حوزه آینده نگاری و سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور تکمیل گردید. تمامی فرضیه های پژوهش و  اعتبار چارچوب پیشنهادی پژوهش مورد تایید قرار گرفت.

اجرای ناقص سیاست ها، از مشکلاتی است که تمام کشورها، چه پیشرفته و چه در حال توسعه با آن مواجه اند. از منظر دانش سیاست گذاری، دلیل عمده این موضوع، عوامل بازدارنده اجرای سیاست ها در سطوح مختلف هستند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل بازدارنده اجرای اسناد سیاست علم وفناوری در کشور با تاکید بر نقشه جامع علمی کشور به عنوان یک سند کلان و سند توسعه هوا و فضای کشور، سند علوم و فناوری های سلول های بنیادی و سند گیاهان دارویی به عنوان سه سند بخشی ذیل آن انجام شد. در این راستا، روش ترکیبی با دو مرحله کیفی و کمی مورد استفاده قرار گرفت. در بخش کیفی، با بررسی مطالعات پیشین، موانع اجرای سیاست ها در قالب یک چارچوب طبقه بندی شد و سپس با مصاحبه و بهره گیری از تجربه ها و دیدگاه های تعدادی از سیاستگذاران و مجریان اسناد یادشده، فهرستی از موانع، تهیه، اصلاح و تکمیل گردید. در بخش کمی، برای تعیین وزن هر یک از موانع شناسایی شده، پرسش نامه ای تهیه و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند بین 31 نفر از خبرگان و مجریان سیاستگذاری کشور توزیع گردید. بر اساس این نظرسنجی، عمده موانع موجود بر سر راه اجرای اسناد سیاست علم وفناوری عبارتند از: معضل اولویت گذاری، به گونه ای که کلیه اقدامات ذکر شده در سند، دارای اولویت هستند، عدم استفاده از نتایج آینده نگاری در تدوین اسناد، عدم انطباق پذیری سیاست ها با چالش های موجود، عدم شبکه سازی میان سیاستگذاران، حاکمیت نکردن سیاست های فرادستی، نبود نگاه فرابخشی، ساختار دیوان سالاری جزیره ای و نبود نگاه بلندمدت به مدیریت و راهبری برنامه های سیاستی. به این ترتیب، این مقاله سعی دارد تا در شناسایی و تحلیل موانع بازدارنده اجرا در ظرف و زمینه ایران گامی جدید بردارد و با روش علمی، به آسیب شناسی اجرای اسناد سیاستی علم وفناوری در کشور بپردازد.

فرارسی فناورانه، از مسائل اصلی توسعه فناوری در بسیاری از کشور های در حال توسعه بوده و تعیین فرآیند مناسب آن بر اساس شرایط نهادی و ویژگی های بنگاه های صنایع مختلف، از الزامات یک فرارسی موفق است. بررسی مطالعات حوزه فناوری حاکی از آن است که مطالعات تجربی و نظری اندکی در زمینه تعیین فرآیند مناسب فرارسی فناورانه برای شرکت های زیست دارو انجام شده است. این مقاله تلاش کرده با موردکاوی شرکت های موفق حوزه زیست داروی ایران، فرآیند مناسب فرارسی فناورانه بنگاه های این حوزه را با توجه به بستر آن و همچنین شرایط کشور مورد بررسی و تببین قرار دهد که برای این کار، داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از تحلیل تم و کدگذاری، تحلیل و در قالب مدلی ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، بنگاه های مورد مطالعه در فرآیند فرارسی فناورانه خود ابتدا توانمندی های تولید (فرمولاسیون، تولید ماده مؤثره و کسب تأییدیه ها) را توسعه داده، سپس توانمندی نوآوری در فرآیند تولید را کسب و نهایتاً وارد مرحله کسب توانمندی توسعه سویه های موجود شده اند. یافته ها همچنین گزاره مؤید اینکه برای بنگاه ها کسب توانمندی ساده تر فرمولاسیون الزاماً باید مقدم بر کسب توانمندی پیچیده تر تولید ماده مؤثره باشد را نقض می کند و در واقع، شروع توسعه فناوری از توانمندی پیچیده تولید ماده مؤثره، می تواند یکی از رویکردهای صحیح در فرارسی فناورانه بنگاه های زیست دارو باشد.

اکتساب فناوری تنها از طریق تحقیق و توسعه، امکان پذیر و اقتصادی نبوده و از این رو انتقال فناوری به عنوان یکی از روش های میان بر برای کسب توانمندی های فناورانه مطرح می شود. مفهوم انتقال فناوری بین المللی به همکاری های فناورانه میان بنگاه ها در فضای بین المللی اطلاق می شود که کشورهای در حال توسعه در خلال آن به وسیله جذب، کاربرد و توسعه فناوری انتقال داده شده، توسعه درون زای فناوری و فعالیت های تحقیق وتوسعه خود را رقم می زنند و به این ترتیب شکاف خود با کشورهای توسعه یافته را کاهش می دهند. با توجه به اهمیت سیاست های کلان در قبال انتقال فناوری و اثرگذاری آن بر توسعه فناورانه کشور، در این مقاله با بررسی دیدگاه های رایج به مقوله انتقال فناوری بین المللی، به تبیین سیر تکاملی سیاست های این حوزه خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که سیاست «جایگزینی واردات» جای خود را به سیاست «توسعه مبتنی بر صادرات» داده است.  

برخلاف مطالعات موجود فرارسی که موارد موفق را تحلیل می کنند، مقاله حاضر فرارسی ناموفقِ یک بنگاه خودروسازی دیرآمده را مورد مطالعه قرار می دهد. بدین منظور با استفاده از راهبرد مطالعه موردی و روش تحلیل مضمون (تم)، مضامین و مفاهیم مرتبط با چارچوب مفهومی، استخراج و دسته بندی می شوند. چارچوب مفهومی عملیاتی شده به عنوان مهم ترین دانش افزایی این مقاله، عناصر جدیدی را به عنوان رژیم های فناورانه و بازار صنعت خودرو به ادبیات حوزه فرارسی معرفی می کند. این عناصر عبارتند از انتقال فناوری، تنوع حوزه های فناورانه، دانش ضمنی، پیوندهای پیشین، صرفه مقیاس، زنجیره تامین بومی، نگاه سرمایه ای به کالای مصرفی، بازار انحصاری چندجانبه و بازار همگن. علاوه بر این، مقاله حاضر دو عامل جدید موثر بر فرارسی که در جریان مطالعه موردی بنگاه بومی ایجاد شده اند یعنی"راهبرد صنعتی" و"مسائل ساختاری" را به مدل های فرارسی موجود اضافه می کند. در نهایت، اتخاذ سیاست های منسجم برمبنای رژیم های صنعت و راهبرد صنعتی می تواند فضای مساعدی را برای فرارسی بنگاه بومی فراهم نماید.  

یکی از موضوعات اصلی اقتصاد این است که تغییرات جهانی تا چه اندازه باعث ایجاد فرصت های پیشرفت کشورهای در حال توسعه می شود. مکتب اقتصاد نئوکلاسیک بر فرارسی تأکید داشته اما با این حال سیاست ها و راهبرد های فرارسی را برای تمامی کشورها یکسان در نظر گرفته است. در مکتب اقتصاد تکاملی، به مرور این نوع نگاه به فرارسی تغییر و این موضوع سبب علاقه کشورهای در حال توسعه به انجام مطالعات پیشرفت فناورانه و پیشی گرفتن آنها از کشورهای توسعه یافته در قالب مطالعات فرارسی فناورانه شده است. این مطالعات با توجه به تحولات جهانی، دستخوش تغییر شده و تکامل پیدا کرده است. مقاله حاضر به بررسی روند مطالعات فرارسی فناورانه می پردازد. در این نوشتار، 92 مقاله در بازه زمانی 58 سال (1962 تا 2020) از 21 مجله معتبر استخراج گردید. به روش تحلیل فراترکیب، دو جریان اصلی مسیر کوتاه و مسیر بلند در پیشینه شناسایی و ویژگی های هر یک از این مطالعات با یکدیگر مقایسه شدند. یافته ها حاکی از آن است که روند مطالعات فرارسی فناورانه به سمت گذارهای پایدار با تأکید بر باز کردن پنجره های فرصت درون زا از طریق مدیریت مجموعه ای از فعالیت ها جهت توسعه رژیم های اجتماعی-فنی و مبتنی بر تحلیل نظام های نوآوری فناورانه و برای ایجاد پاسخ های پیش فعالانه توسط کشورهای پیرو، در جریان است.