علیرضا شیخی

علیرضا شیخی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۶۵ مورد.
۲۱.

بازشناسی کتیبه ها و تزیینات جامه های فتح صفوی محفوظ در موزه های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 28 - 47

کلید واژه ها: هنر صفوی جامه فتح کتیبه نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 611 تعداد دانلود : 435
بیان مسئله: جامه های فتح صفوی، نوعی پوشش آیینی خاص هستند که بارزترین مشخصه و وجه اشتراک آن ها استفاده گسترده از کتیبه و خوشنویسی است. علاوه بر خط، انواع نقوش تزیینی و نمادین، علائم نجومی و جدول های طلسمی نیز در این پوشاک به کار رفته است. این پیراهن ها همانطور که از اسم آن ها برمی آید، اغلب به هنگام جنگ و زیر زره پوشیده می شد و هدف، احتمالاً باید نوعی حرز در دستیابی به فتح و پیروزی در میدان جنگ باشد. هدف: مقاله حاضر با هدف مطالعه بصری و محتوایی عناصر به کار رفته در جامه های فتح صفوی در جهت روشن شدن ارتباط بین مفاهیم کتیبه ها و نقوش و پی بردن به عوامل تأثیرگذار بر جامه ها با در نظر داشتن شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره صفوی و در جهت پاسخ به این پرسش«جامه های فتح دوره صفوی از نظر ساختار بصری و محتوایی دارای چه ویژگی هایی است و چه کتیبه ها، نقوش و نمادهایی در آن ها به کار رفته است؟» تدوین شده است. روش پژوهش: روش پژوهش تحلیلی-تاریخی بوده و مطالب به صورت مطالعات کتابخانه ای و میدانی گردآوردی شده است. جامعه آماری و مطالعاتی نیز شامل سه نمونه از جامه های فتح مربوط به دوره صفوی است که در موزه های داخلی محفوظ هستند. یافته ها: با بررسی نمونه های موجود در موزه های ایران مشخص شد محتوای کتیبه ها و نقوش به کار رفته در جامه ها با یکدیگر مرتبط بوده و مضامین متون مقدس، نمادها و علائم به کار رفته در آن ها، هریک به نوعی بیانگر پیروزی، غلبه بر دشمنان و حفاظت در برابر انواع شرایط دشوار است. شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر دوره صفوی و عواملی چون مذهب، خرافه باوری و باستان گرایی، از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر نمونه های موجود محسوب می شوند؛ بر این اساس، علاوه بر استفاده از خوشنویسی به عنوان تزیین غالب، استفاده از نمادهای باستانی نیز مهم ترین وجه اشتراک این آثار است.
۲۲.

تبیین ویژگی های فنی و هنری حکاکی در مناطق شاخص ایران دوره معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی ایران سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۸) 155 - 170

کلید واژه ها: حکاکی فلز حکاکی تبریز حکاکی زنجان حکاکی طبس حکاکی کرمان حکاکی یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 932 تعداد دانلود : 125
  با وجود اینکه حکاکی همچون قلم زنی یکی از روش های ایجاد نقش بر روی فلز است، مطالعه نظام مندی از ویژگی های فنی و هنری آن انجام نشده است. این هنر نیز مانند بسیاری از هنرها در دوره قاجار رو به افول گذاشته، اما تا به امروز به حیات خود ادامه داده و با گذشت زمان، پویایی و مانایی خاصی به هنر فلزکاری بخشیده است. شهرستان های شاخص حکاکی در ایران دوره معاصر شامل تبریز، زنجان، طبس، کرمان و یزد است. هدف تبیین ویژگی های فنی و هنری حکاکی در شهرستان های مذکور است و به دنبال پاسخ بدین پرسش است که خصوصیات فنی و هنری حکاکی معاصر ایران در شهرهای مذکور چیست؟ تحقیق از نظر هدف بنیادی و از نظر روش و ماهیت، توصیفی تحلیلی است. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای بوده و به ویژه بر داده های میدانی استوار است. یافته های حاصل از این پژوهش گویای این است که نقوش کنداک تبریز، پلیکان و نخل طبس، نقوش ابتدایی کرمان و گل و مرغ یزد منحصربه فرد است. قلم های مادر، چزقل و سایه در تبریز، قلم های تک، جفت و دلما در زنجان، قرمز قلم، سفید قلم و تک در طبس و قلم رورو کرمان برای کاربرهای متنوع در طرح و نقش استفاده شده است. آبکاری به روش الکترولیز در یزد نمود بصریِ زیبایی به فلز داده است. برخی از این نقوش تبدیل به نماد در شهرهای مذکور شده، برخی در بوته فراموشی قرار گرفته و تعدادی هنوز نفس می کشند.  
۲۳.

سیر تحول دیونگاری در نگارگری ایرانی با تأکید بر شاهنامه نگاری از دوره ایلخانی تا پایان دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۴۰۱ شماره ۶۴ 105 - 125
تعداد بازدید : 450 تعداد دانلود : 239
دیوان به عنوان موجوداتی اهریمنی در بسیاری از داستان های شاهنامه نقش آفرینی می کنند. بر همین اساس تحلیل دیونگاری ها درگذر زمان می تواند موجبات شناخت شرایط فرهنگی هنری دوره های تاریخی مختلف و مکاتب نگارگری را فراهم آورد. این مقاله باهدف شناخت سیر تاریخی و تحلیلی مفهوم و نقش دیو در ادبیات و شاهنامه و پیرو آن در شاهنامه نگاری در پی پاسخ به این سؤالات است: 1. در یک سیر تاریخی، نگاره دیو در شاهنامه نگاری ها در تقابل با نقش آن در ادبیات دچار چه تحولاتی شده است؟ 2. ویژگی های فرمی و بصری نقش مایه دیو در نگاره های شاهنامه چیست؟ روش تحقیق ، توصیفی و تحلیلی بوده و روش جمع آوری داده ها، کتابخانه ای است. نتایج پژوهش نشان می دهد دیونگاری، با تکرار سنت های بصری نگارگران دارای هویت خاص گردید. صفات ظاهری چون شکل دست وپا، نحوه ی پوشش دیو، نوع زیورآلات و به کارگیری ترکیبات نیمه انسانی نیمه حیوانی در شکل جمجمه و سیمای دیو به صورت اشتراکاتی تکرارشونده درآمده و درگذر زمان ویژگی های دیوان را در نگاره های شاهنامه تا حدی به هم نزدیک کرده است. از سویی نگارگران در کنار پایبندی به خصوصیات دیوان در متن شاهنامه و همین طور روایات شفاهی موجود، در مواردی سنت نگارگری و خلاقیت هنری را مقدم تر دانسته اند. همچنین صفات منفی چون خشونت و پلیدی دیو با بهره گیری از اجزاء حیوانات درنده مانند شیر یا گربه سانان و سگ سانان ایجادشده اند و به کارگیری ویژگی های انسانی در دیوان را می توان در جهت القاء صفات مثبت دیوان، مانند معلم، موسیقیدان بودن و فرماندهی دانست.
۲۴.

بازخوانی کارکرد اسطوره در اشعار فارسی و عربی با تکیه بر اشعار شاملو و البیاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 239 - 268

کلید واژه ها: اسطوره شعر معاصر فارسی شعر معاصر عربی شاملو البیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 49 تعداد دانلود : 621
اسطوره و ادبیات به سبب دارا بودن خاستگاه مشترک؛ یعنی نشأت گرفتن از ناخودآگاه آدمی، با یکدیگر پیوندی ناگسستنی دارند. همانگونه که اسطوره از ظرفیت ادبیات به ویژه شعر برای استمرار حیات خود استفاده می کند، شاعران نیز از ظرفیت اسطوره اغلب برای غنا و زیبایی اشعار خویش بهره می گیرند؛ اما کارکرد اسطوره در ادبیات تنها معطوف به عنصر زیبایی شناختی نیست. شاملو در شعر فارسی و البیاتی در شعر عرب نمونه دو شاعری هستند که با آگاهی از ظرفیت اسطوره ها، با تکیه بر تجربه های زیستی مشترک به کارکرد سیاسی و اجتماعی اسطوره ها، در کنار کارکرد زیبایی و ساختاری در شعر نیز توجه کردند. این مقاله به شیوه توصیفی – تحلیلی به کارکرد اساطیر در شعر این دو شاعر می پردازد. از نتایج این پژوهش تطبیقی برمی آید که اگرچه این دو شاعر معاصر در کاربرد اساطیر همانندی هایی دارند، اساطیر در اشعار شاملو از کمیت و کارکرد متنوع تری در قیاس با اشعار البیاتی برخوردار است. نوآوری های شاملو در بازآفرینی اسطوره ها در مقایسه با اشعار البیاتی آشکار است؛ درحالی که البیاتی بیشتر از اسطوره برای بازنمایی جامعه عرب و موقعیت خود در آن جامعه استفاده کرده است؛ شاملو با بازخوانی اسطوره ها، به ماهیت یا کارکرد معرفت شناسانه اساطیر توجه کرده و تلاش کرده از رهگذر آن، جهان بینی ایرانی و انسان معاصر را بازنمایی کند.
۲۵.

تحلیل هندسی نقوش و تکنیک گره چینی بناهای تاریخی شهرستان های خوانسار و گلپایگان از دوره صفوی تا پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی ایران سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۷) 123 - 136

کلید واژه ها: هنرهای چوبی گره چینی شهرستان های خوانسار و گلپایگان تکنیک و نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 252 تعداد دانلود : 312
  شهرستان های خوانسار و گلپایگان  در حاشیه کویر مرکزی ایران، دارای بناهایی با کاربری مذهبی، مسکونی و خدماتی هستند که گره چینی جایگاه مهمی در معماری این اماکن دارد. هدف، شناخت و گونه شناسی ویژگی های فنی و هنری گره چینی در بناهای شهرستان های خوانسار و گلپایگان است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و روش نمونه گیری، هدفمند از نوع در دسترس است. جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و به ویژه بر مطالعات میدانی استوار است. یافته ها نشان می دهد کارکرد گره چینی در بناهای مذهبی شهرستان های خوانسار و گلپایگان ارسی، پنجره، درِ ورودی، روزن، صندوق قبر، منبر و ضریح و در بناهای غیرمذهبی پنجره، روزن و ارسی است. گره چینی در بناهای مذهبی با کارکرد متنوع تر و بیشتری به کار رفته است. بیشترین تکنیک به کاررفته آلت چینی پوک است. آلت و شیشه بیشتر برای ساخت ارسی و قواره بری کاربرد داشته و آلت و لقط بیشتر در اماکن مذهبی برای ساخت درهای ورودی کاربرد داشته است. انواع گره های هندسی در اماکن مذهبی و غیرمذهبی این شهرستان ها دیده می شود اما در اماکن مذهبی تنوع گره بیشتر است. گره های چهار، شش، هشت، ده و دوازده بیشترین کاربرد را داشته و اشکال بر مبنای چهار، دارای بالاترین کاربرد هستند.
۲۶.

بررسی تزیینات آجرکاری در نمای بیرونی بناهای قاجار و پهلوی بیرجند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 94 - 108

کلید واژه ها: قاجار و پهلوی بیرجند آجرکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 829 تعداد دانلود : 654
آجر از مصالح مهم در زمود و آمود ایرانی بوده که در ادواری از تاریخ دوره اسلامی نمود قابل توجهی دارد. بعد از سلجوقی می توان ادوار قاجار و پهلوی را در زمینه آجرکاری برجسته دانست. هدف، مطالعه تزیینات آجرکاری در نمای بیرونی بناهای قاجار و پهلوی بیرجند و عوامل تاثیرگذار اجتماعی و فرهنگی بر آنست. از این رو تزئینات آجرکاری بناهای قاجار و پهلوی در بیرجند چیست و عوامل اجتماعی و فرهنگی تاثیرگذار بر آن کدام است؟ روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و بویژه میدانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد فرم های آجری بناهای بیرجند شامل ستون نماها، قوس های در،پنجره و جداره و سنتوری هاست. همچنین نقوش آجرکاری زینت بخش حاشیه، متن جداره، عناصر منفرد و مشبک ابنیه هستند. نقوش با ترکیب های متنوع آجری مانند، چلیپا، خفته و رفته، جناغی،گلچین و انتزاعی در کنار یکدیگر نمایان شده اند. نیز تاثیر موقعیت سوق الجیشی بیرجند و همچنین نقش تجاری و محوری در دفاع از قلمرو سیستان و پاسداری از مرزهای شرقی در دوره قاجار، نیز حضور سیاحان و ماموران به دلیل دست اندازی انگلیسی ها بر هند و همجواری با ایران، تاسیس مدارس نوین و افتتاح سرکنسولگری انگلیس در بیرجند بر تزیینات آجری بارز است. فروش فرش منطقه در بازار های جهانی رونق اقتصادی، تولید سرمایه و آمد و شد تجار را در پی داشته که باعث ورود تزئینات اروپایی به معماری بیرجند شد اگرچه سویه تامل و نگاه بومی منطقه و سیاست های حاکم در بهره گیری از عناصر باستانی و هنر اسلامی در آجرکاری نیز قابل تامل است.
۲۷.

کاوشی در ترجمه عربی مؤلفه های فرهنگی رمان «خریدار عشق» براساس نظریه نیومارک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 199 - 224

کلید واژه ها: ترجمه عربی مؤلفه های فرهنگی خریدار عشق پیتر نیومارک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 759 تعداد دانلود : 590
عناصر فرهنگی به عنوان یکی از اجزای مهم هر متن، نقش مهمی در انتقال و القای مفاهیم اصلی به خواننده دارند. درک و دریافت این مفاهیم، دغدغه اصلی مترجمان متون مختلف است. بنابراین، مترجم می تواند با بهره گیری از معادل های دقیق فرهنگی، معنای متن و افزون بر آن حالات و احساسات نویسنده را نیز به مخاطب منتقل کند. در همین راستا، جستار حاضر بر آن است تا به بررسی رمان «خریدار عشق» اثر محمد علی بهزادراد، براساس الگوی فرهنگی پیتر نیومارک بپردازد و چگونگی مواجهه مترجم در برخورد با مؤلفه های فرهنگی موجود در رمان نامبرده و نیز شیوه برابریابی اصطلاحات فرهنگی در زبان عربی و فارسی را کنکاش کند. بیان اهمیت توجه مترجم به عناصر فرهنگی متن برای القای معنا و تجربه نویسنده، هدفی است که این پژوهش می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی و با معادل یابی اصطلاحات و مفاهیم زبان مبدأ به آن بپردازد. برخی از یافته ها نشان داد که مترجم این اثر، بیشتر در پی القای معنا بوده و توجهی به احساسات نویسنده نداشته است و در موارد بسیاری به دلیل ترجمه تحت اللفظی عبارات، سبب ابهام ترجمه شده و در مواردی دیگر معنای اصطلاحات یا کنایه ها به درستی درک نشده و یا معادلی نامناسب برای ترجمه انتخاب شده است. همچنین از میان مؤلفه های فرهنگی نیومارک به ترتیب مواد و فرآورده های فرهنگی، ضرب المثل ها و بوم شناسی پربسامدترین مؤلفه فرهنگی در رمان «خریدار عشق» است.
۲۸.

گونه شناسی ترکیب بصری و مضمونی گل و مرغ بر دیوارنگاره های کاخ های صفوی و الحاقات قاجاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: نقاشی دیواری گل و مرغ چهلستون هشت بهشت رکیب خانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 492 تعداد دانلود : 460
گل و مرغ از پیشینه ای کهن برخوردار بوده و در باورهای ایرانیان به درخت زندگی یا درخت همه تخمه می رسد که سیمرغی بر آن نگاهبان است. در دوره تیموری به نقوش گرفت و گیر من جمله هم نشینی گل های ختایی با مرغانی که وجهی طبیعت گرانه داشتند، توجه شد. در این زمینه پیش از صفوی، نقاشی دیواری های قابل توجهی در دست نیست. در دوره صفوی کاخ های شاهی علاوه بر نقاشی هایی از نبرد شاهان تا بزم و رزم عشاق، با نقاشی های گل و مرغ تزیین شد، این کاخ ها بعدها مورد توجه شاهان قاجار گرفت و تزیینات دیگری به آن اضافه شد. هدف پژوهش، گونه شناسی ترکیب بصری و مضامین نمادین نقاشی گل و مرغ به صورت موردی در دیوارنگاری کاخ های صفوی چهلستون قزوین و اصفهان، هشت بهشت و برج رکیب خانه در اصفهان و الحاقات قاجاری در آنهاست. پرسش مقاله اینست: ترکیب بصری نقاشی گل و مرغ در کاخ های صفوی مذکور با الحاقات قاجاری آن چیست؟ و این نقاشی ها حاوی چه مضامین نمادینی است؟ رویکرد تحقیق کیفی، از نظر هدف، کاربردی و ماهیتی «توصیفی تحلیلی» دارد. جمع آوری داده ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و بویژه میدانی استوار است. یافته ها نشان دارد نقاشی های گل و مرغ کاخ های مذکور از منظر تجسمی، دانسته و با اندیشه بر جداره ها نقش بسته اند و ترکیب بصری آنها در پنج گونه مطالعه شده است: گلشن یا یله، گل و گلدان، گلبوته، ختایی و مرغان، افشان و گل و فرشته.
۲۹.

مطالعه کتیبه ها و تزئینات جامه های فتح زند و قاجار محفوظ در موزه های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ ۵۳-۳۵

کلید واژه ها: هنر زند و قاجار لباس رزم جامه فتح کتیبه نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 418 تعداد دانلود : 723
جامه های فتح یا پیراهن های طلسم، نوعی لباس و پوشش خاص هستند که به قرن 9ه ./ 15م. و پس از آن منسوب اند. بارزترین مشخصه آنها، استفاده گسترده از متون مقدس در قالب کتیبه و خوشنویسی است. در کنار کتیبه ها، انواع نقوش، نمادها و علائم طلسمی نیز در جامه ها به کار رفته اند. تولید این دسته از پوشاک، در ایران از دوره صفوی آغاز شده و در دوران زند و قاجار نیز به شکل های مختلف ادامه پیدا کرده است. مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی تطبیقی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و میدانی، درصدد پاسخ به این پرسش است که جامه های فتح زند و قاجار از نظر ساختار بصری و محتوایی، دارای چه ویژگی هایی هستند؟ هدف پژوهش، مطالعه بصری و محتوایی عناصر به کاررفته در جامه های فتح زند و قاجار در جهت روشن شدن ارتباط بین مفاهیم کتیبه ها و نقوش و پی بردن به عوامل تأثیرگذار بر جامه ها است. نتایج به دست آمده نشانگر آن هستند که محتوای کتیبه ها و نقوش به کاررفته در جامه ها با یکدیگر مرتبط بوده و مضامین متون مقدس، نمادها و علائم به کاررفته در آنها، هر یک به نوعی بیانگر پیروزی، غلبه بر دشمنان و حفاظت در برابر انواع شرایط دشوار است. شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر دوران زند و قاجار و عواملی چون؛ مذهب، مشروعیت بخشی به حکومت و باستان گرایی، از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر نمونه های موجود محسوب می شوند. بر این اساس، علاوه بر استفاده از خوشنویسی به عنوان تزئین غالب، استفاده از نمادهای باستانی نیز مهم ترین وجه اشترک این آثار است و تفاوت بین نمونه های موجود در نحوه طراحی لباس، میزان استفاده از کتیبه نسبت به نقش و شیوه اجرای تزئینات است.
۳۰.

ویژگی های بصری تذهیب قرآن های مجموعه شیخ احمد جامی(مطالعه پنج اثر از ادوار سلجوقی تا قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 5 - 23

کلید واژه ها: تربت جام مجموعه شیخ احمد جامی قرآن تزیینات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 997 تعداد دانلود : 561
گنجینه مصاحف محفوظ در مجموعه شیخ احمد جامی در شهرستان تربت جام تا کنون معرفی و مورد مطالعه واقع نشده است. تعداد41 نسخه قرآنی در مجموعه ی تاریخی آرامگاهی شیخ احمد جام از دوره سلجوقی تا دوره قاجار وجود دارد که از این تعداد ۷ نسخه دارای ترجمه ی فارسی هستند و ۸ نسخه نیز به صورت سی پاره موجودند و در اتاق های کوچک گنبدخانه مجموعه نگهداری می شوند.غنای خوشنویسی و تذهیب این نُسخ در کتابت، ترکیب بندی صفحات، خوشنویسی، تزیینات، نشان ها، صفحات وقف نامه، اوراق افتتاح و اختتام، قابل تأمل و مطالعه است. هدف پژوهش حاضر تحلیل بصری تزیینات پنج قرآن منتخب از مجموعه مذکور در دوران سلجوی تا قاجار است. پرسش های مقاله عبارت اند: 1- ترکیب بندی قرآن های خطی منتخب سده ی ۶ تا ۱۴ هجری، وقفی آرامگاه شیخ جام چیست؟ 2- ویژگی های بصریِ کتاب آرایی قرآن های منتخب این مخزن، از نوع خط و خوشنویسی، صفحه آرایی، تزیینات و تذهیب و نشان ها چیست؟ روش تحقیق توصیفی و تحلیلی بوده و روش جمع آوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه ای و به ویژه بر برداشت های میدانی شامل عکاسی و مصاحبه استوار است. جامعه پژوهش شامل چهل و یک مصحف از دوران سلجوقی تا قاجار است. نمونه گیری هدفمند است و از نمونه های بارز از هر دوره، یک عدد مصحف جهت مطالعه، انتخاب شده است. یافته ها نشان داد آرایه ها شامل جدول اندازی، سرسوره، شمسه و شرفه، ترصیع و نشان آیات، خمس و عشر است و قلم های مورد استفاده نیز تنوع جالب توجهی دارد. جدول اندازی در قرآن های دوره سلجوقی و ایلخانی نسبت به ادوار بعدی کمتر مورد توجه بوده ولی سرسوره ها پرکارتر با رنگ غالب طلایی است؛ در حالیکه سرسوره ها در قرآن های ادوار تیموری، صفوی و قاجار با لاجورد آراسته شده است. شمسه ها و شرفه ها در قرآن های ایلخانی به بعد، رواج بیشتری یافته و نشان های آیات، خمس و عشر در دوران ایلخانی و تیموری، پرکار و ظریف تصویر شده است. بررسی کتابت قرآن از قلم های کوفی تزیینی و ثلث برای سرسوره ها و قلم های ثلث و ریحان در متن قرآن تا عصر صفوی کاربرد داشته و از آن به بعد قلم نسخ مورد استقبال واقع شد. ترجمه ی آیات در ابتدا به نسخ و در عصر قاجار با نستعلیق کتابت شده است. شناسنامه مصاحف بازخوانی و بازشناسی شد و نوع قلم و تزیینات، نیز در تعدادی، دوره تاریخی مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت.
۳۱.

تحلیل فرم و ساختار کتیبه های مناره های(میل) آجری دوره های غزنوی و سلجوقی در خراسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۳۳) 23 - 37

کلید واژه ها: خراسان غزنوی سلجوقی منار کتیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 839 تعداد دانلود : 506
  قابلیت قلم کوفی در هندسه حروف و هم آمیختگی آن با نقوش در دوره های غزنوی و سلجوقی طیف وسیعی از تزیینات را به مدد ذوق ایرانی بر آثار معماری به جای گذاشته است. هدف، بازخوانی کتیبه ها و تحلیل فرم و ساختار نوشتاری حاکم بر مناره های راهبر فیروزآباد، خسروگرد، ایاز و کرات از دوره غزنوی و سلجوقی در خراسان امروزاست. مقاله به دنبال پاسخ بدین سؤال است که مضامین کتیبه مناره های مذکور چیست و ویژگی های فرم و ساختاری این کتیبه ها چگونه است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات، بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای و به ویژه برداشت های میدانی استوار است. یافته ها نشان می دهد در کتیبه مناره ها از ترکیب نوشتار با نقوش گیاهی و گاهی نوشتاری صرف استفاده شده است. در ترکیب کتیبه علاوه بر حروف افراشته،  طراحی خلاق سایر حروف در راستای کشیدگی کتیبه، ضرب آهنگ استواری را ارائه داده است. حرف «لا» نقش پویایی در حرکت سیال کتیبه ها دارد. تنوع طراحی حروف در کتیبه مناره فیروزآباد، چشمگیر است و از توان کاتب در ترسیم حروف در ساختار منسجم کتیبه حکایت می کند. این صلابت در سادگی مناره کرات و خسروگرد نیز عیان است، اگرچه در مناره ایاز اندکی مغفول مانده است.  
۳۲.

مطالعه نقش پاپوش ها و نمادهای اصلی آن در اقوام زعفرانلو و شادلو ایل کرمانج خراسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 1 - 15

کلید واژه ها: عشایر کرمانج زعفرانلو شادلو پاپوش نقوش و نماد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 564 تعداد دانلود : 461
بیان مسئله: اقوام کرمانج که به دستور شاه عباس صفوی برای حفاظت از مرزهای شرقی، از غرب کشور به خراسان کوچانده شدند، عمدتاً دامدار و مأنوس با طبیعت هستند. از جمله تولیدات ایشان، بافته های پاپوش با طرح و نقش قابل تأمل است. پاپوش ها شامل جوراب پشمی، پَتاوه و چاروق است که زن و مرد عشایر با بافت و دوخت و دوز آن به روایت زندگی و خاطرات خود می پردازند. در این پژوهش به چیستی نقوش پاپوش اقوام زعفرانلو و شادلو و همچنین چیستی مفاهیم نمادین آن ها که بازنمود فرهنگ بصری این اقوام است، پاسخ داده می شود. هدف: دسته بندی نقوش و بازشناسی نمادهای برتر و معنا و مفهوم در پاپوش های اقوام زعفرانلو و شادلو در شهرستان های شیروان، بجنورد، قوچان و کلات نادری هدف این پژوهش است. روش پژوهش: رویکرد تحقیق، کیفی است. این تحقیق از نظر هدف، بنیادی و ماهیتی توصیفی و تحلیلی دارد. جمع آوری مطالب کتابخانه ای و نیز میدانی و شامل مصاحبه و عکاسی است. یافته ها: پاپوش های ایل کرمانج به سه نوع جوراب، پتاوه و چاروق تقسیم می شوند که تنوع نقوش در جوراب ها بیشتر از نقوش پتاوه و کفش است. نقش پاپوش ها، حیوانی، گیاهی و هندسی اند و مهم ترین خصیصه، انتزاعی و هندسی بودن آن هاست. کاربرد و معنای نقش ها تا اندازه ای همپوشان و در برخی طایفه ها متفاوت است. منبع الهام نقوش و باورهای ایل کرمانج طبیعت، گیاهان، پرندگان، حیوانات، امور روزمره و شرایط اقلیمی است. در هنر کرمانجی می توان نمادهایی چون برکت، حاصل خیزی، قدرت، استقامت، تجدید حیات، زندگی، باروری محافظت کننده و آسیب رسان و نیروهای فرامادی و کیهانی را پی جویی کرد.
۳۳.

گونه شناسی و تحلیل نقوش قوم بلوچ در بلوچی دوزی سرحد و مکران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی دوره چهارم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) 59 - 74

کلید واژه ها: بلوچستان زن بلوچی سوزن دوزی تکنیک و نقوش سوزن دوزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 92 تعداد دانلود : 102
سوزن دوزی یا بلوچی دوزی هنری است با قدمتی به بلندای تاریخ سیستان و بلوچستان. این هنر، ریشه در تاروپود زندگی عشیره ای، بازتاب ذوق زنان در آیینه طرح های جاودانه دارد. هدف مقاله معرفی، دسته بندی، تحلیل صوری و معنایی نقوش و تکنیک های اصلی دوخت سوزن دوزی بلوچیست. بنابراین متداول ترین طرح ها و نقوش به کاربرده در سوزن دوزی چیست؟ و عوامل مؤثر در ایجاد آنها کدام ست؟ نگارندگان ابتدا به بررسی و معرفی نقوش سوزن دوزی بلوچ پرداخته، سپس به لحاظ فرمی، دسته بندی و از نظر محتوایی مورد مطالعه قرار داده اند. به دلیل کمبود منابع کتابخانه ای، روستاها و شهرهای مورد نظر تحقیق در منطقه مکران و سرحد سیستان و بلوچستان از جمله چابهار، نیکشهر، ایرانشهر، قاسم آباد بمپور، ایرندگان، مارندگان، سراوان، خاش و زاهدان با مشاهده میدانی شامل مصاحبه و طرح پرسش از هنرمندان سوزن دوز فعال در خصوص نام گذاری و دسته بندی نقوش به تحلیل موضوع دست یازیده شده است. نتایج به دست آمده نشان دارد که زنان سوزن دوز بلوچ در طراحی نقوش آثارشان از عوامل طبیعی پیرامون خود شامل نقوش حیوانی، گیاهی، هندسی و کیهانی، الهام گرفته است. لازم به ذکر است شرایط زندگی که همانا باورهای دینی، آرزوها، عقاید و اعتقادات قومی و تخیل زن بلوچ است، تأثیر بسزایی در خلق طراحی نقوش داشته است.
۳۴.

مطالعه وتعامل کتیبه ها و مرغان نقش بسته بر رواق الله وردیخان در مجموعه حرم امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 5 - 19

کلید واژه ها: حرم رضوی صفوی رواق الله وردیخان نقش مرغ کتیبه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 691 تعداد دانلود : 828
هنرمندان دوره صفوی از نمادها و نشانه ها در آثار خود استفاده کرده اند که با گذشت زمان بر معانی این نمادها غباری نشسته است. در این پژوهش نقوش و کتیبه های رواق الله وردی خان و تعامل این دو عنصر با یکدیگر در حرم مطهّر رضوی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مقاله بازخوانی و رابطه کتیبه ها و مرغانی است که در لابلای نقوش اسلیمی و ختایی کاشی کاری این رواق به کار رفته اند. لذا سوال ها این است 1. مضامین کتیبه های به کار رفته در این رواق چیست؟ 2. مرغان نقش شده، نماد چه موضوعی هستند و3. آیا بین این دو عنصر رابطه ای وجود دارد؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات بر مبنای اسناد کتابخانه ای و میدانی استوار است. یافته ها نشان می دهد بانی بنا  با هدف گسترش و ترویج فرهنگ شیعی، کتیبه و نقش پرنده را هدفمند انتخاب و با نقوش و رنگارنگ مرغان، تصویری از بهشت ارایه نموده است.. قرقاول، طوطی، طاوس، سیمرغ و مرغابی نمادی از پرواز، فضایی روحانی و معنوی در بین عناصر گیاهی خاطرنشان ساخته اند. مضامین کتیبه ها با خط ثلث و نستعلیق به تاریخ ولادت، شهادت و فضیلت زیارت امام رضا(ع)، آیه تطهیر، سلام بر اهل بیت و توصیف بنا اختصاص یافته است. مرغان از نظر نمادین، تعداد و رنگ با مفاهیمی چون بهشت، عقل انسان کامل، نام امامان معصوم وحضرت مهدی(عج) با کتیبه ها هماهنگ و در تعامل هستند.  
۳۵.

بررسی کارکردهای خوش نویسی سه بعدی با رویکرد مبلمان شهری (مطالعه موردی: آثار حجمی نوشتاری شهرستان های تهران و مشهد، از سال 1390 تا 1394هجری شمسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 21-32

کلید واژه ها: خوش نویسی تایپوگرافی سه بعدی مبلمان شهری تهران مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 753 تعداد دانلود : 222
ترکیب و چینش حروف، با هدف اثربخشی به محتوای متن، از ارکان خوش نویسی شهری است. با تبدیل تایپوگرافی دوبُعدی به سه بُعدی، شدت اثربخشی نوشتار بیش تر می شود و چنان چه این آثار در فضاهای عمومی نصب شوند، باید علاوه بر رعایت خصوصیات ذاتی تایپوگرافی، معیارهای مبلمان شهری نیز در نظر گرفته شود. هدفِ پژوهش بررسی ویژگی های بصری و تجسمی آثار نوشتاری سه بعدیِ اجراشده در شهرستان های تهران و مشهد، در فاصله سال های 1390 تا 1394هجری شمسی است ؛ و در پی پاسخ به این پرسش است: ویژگی بصری و تجسمی آثار مذکور چیست و چطور دسته بندی می شوند؟ رویکرد پژوهش، کمی و کاربردی و روش پژوهش، تحلیلی و تطبیقی است. جمع آوری اطلاعات، کتاب خانه ای و میدانی بوده و جامعه آماری، آثار تایپوگرافی سه بعدی اجراشده در تهران و مشهد است. نمونه گیری برای دست یابی به بیش ترین داده های آماری، هدفمند است. به این معنا که موارد با حداکثر اختلاف انتخاب شده اند. مبنای انتخاب، آمار آثار خوش نویسی شهری در شهرهای تهران و مشهد است که توسط سازمان زیباسازی شهرداری ها اجراشده و در سطح شهر نصب گردیده است. تامل در این آثار، نشان می دهد که به خصوص در مشهد، گرایش سفارش دهندگان و هنرمندان، بیش تر به استفاده از مضامین مذهبی است. نتیجه آن سبب پدیدآمدن آثار تکراری است که کم تر می توان در آن خلاقیتی یافت. یا با محیط خود تناسب ندارند و یا خوانش سریع و ساده آن ها برای مخاطبِ عام میسر نیست. این نشان می دهد که توجه به ویژگی های بنیادین تایپوگرافی، رعایت معیارهای گرافیک محیطی و مبلمان شهری، دقت در شیوه جانمایی و مکان یابی آثار، خلاقیت در ایده پردازی و استفاده از فونت مناسب، می تواند به تناسب حداکثری اثر با محیط کمک کند.
۳۶.

مطالعه فرم و نقشِ رکاب و نگین در انگشترسازی معاصر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی ایران سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۵) ۱۷-۲۶

کلید واژه ها: دوره معاصر شهرستان مشهد انگشترسازی رکاب و نگین نقش و محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 918 تعداد دانلود : 435
انگشترسازی از هنرهای اصیل ایرانی با قدمتی دیرینه است. انگشتر، گاهی مُهر و نشان یا فرمانی برای ابلاغ است و یا از نمادین ترین جواهرآلات و بیان کننده پیمان، میراث، شخصیت، افکار و اعتقادات مذهبی است. در دوره معاصر، شهر مشهد با وجود کارگاه های فعال انگشترسازی از مهم ترین مراکز این حرفه محسوب می شود. هدف نگارش این مقاله، مطالعه فرم رکاب و نگین، سنگ های مورد استفاده، دسته بندی و گونه شناسی رکاب ها، تزیینات و کتیبه های به کار رفته در انگشترهای دست ساز معاصر مشهد بوده است که عمدتاً انگشتری های مردانه هستند. پرسش های مطرح شده عبارت اند از: انگشتری های دوره معاصر مشهد چه فرمی دارند؟ و تزیینات و کتیبه های این انگشتری ها کدام است و چگونه دسته بندی می شوند؟ روش انجام این تحقیق، توصیفی و تحلیلی است و جامعه آماری، انگشترسازی معاصر مشهد بوده است که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد سه نوع فرم انگشتری در بازار موجود است: 1) ماشینی، 2) نیمه هنری دست ساز و دارای تزیینات اندک خطی یا طرح مشبک، آینه کاری، پولکی و هم چنین انگشترهای فیلی ساده، طرح صفوی و بیگلو، 3- انگشترهای فاخر هنری، قلمزنی شده روی رکاب انگشتر به صورت مینیاتوری، سه بُعدی و برجسته که تزیینات آن شامل نقوش حیوانات، پرندگان، گیاهان، اماکن مقدس و هم چنین کتیبه با مضمون اسماء الهی، اسامی ائمه، ادعیه، اذکار، آیات قرآن با خط نستعلیق و ثلث و شبکه زنی حروف روی رکاب انگشتر است. انگشترهایی که نگین های عقیق و فیروزه دارند، عمدتاً به احادیث شیعی مزین شده اند.
۳۷.

نقوش مهری و توپی های گچی ته آجری درتزئینات رباط شرف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 87 - 98

کلید واژه ها: نقوش مهری توپی گچی ته آجری دوره سلجوقی رباط شرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 986 تعداد دانلود : 487
 بندکشی تزیینی در فاصله دو سر آجرها عموماً با ملاط گچ و قالب؛ جهت نقش اندازی بر روی آن از حدود قرن چهارم هجری انجام شده و به توپی های ته آجری، توپی های بند آجری، کوربند، بندکشی تراشیده در بندهای افقی، سوراخ گیری های تزیینی و نقوش مهری شناخته می شود. رباط شرف، یکی از بناهای شاخص دوره سلجوقی از لحاظ تزیینات آجری چنان است که از آن به موزه آجرکاری ایران یاد می شود. هدف تحقیق، تحلیل تنوع تزیینات گچی موسوم به مهرهای تزیینی یا توپی های ته آجری در فضاهای مختلف بنای مذکور است. پرسش پژوهش این است که اشکال نقوش توپی ته آجری در رباط شرف چیست و چگونه گسترش یافته اند؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهد نقوش مهری رباط شرف، تنوعی چشمگیر دارد. تعداد هفده نقش در جاهای مختلف رباط شناسایی و مستند شد که از این میان یازده نقش هندسی و شش نقش، گیاهی است. نقوش هندسی بر پایه اشکال هندسی و برخی از نقش مایه های کهن ایران همچون چلیپا چهار و سه شاخه بوده و نقوش گیاهی تداوم نقوش گل نیلوفر و برگ کنگر دوره ساسانی است.
۳۸.

مطالعه تطبیقی کتیبه های ضریح های امام حسین (ع) و حضرت عباس(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 191 - 205

کلید واژه ها: ضریح کتیبه امام حسین (ع) حضرت عباس (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 547 تعداد دانلود : 989
ضریح ها سازه هایی هستند از چوب و یافلز که بر مرقد بزرگان به جهت ادای احترام و شان ایشان قرار می گیرد. ضریح سازی در دوره معاصر محل هنرنمایی و تامل اندیشمندان عالم قرار گرفته که در این میان کتیبه ها اهمیت والایی دارد. از نمونه های عالی ضریح سازی می توان ضریح های امام حسین و حضرت عباس علیهاسلام را نام برد که توسط هنرمندان ایرانی و عراقی انجام پذیرفته است. بازشناسی و واکاوی کتیبه های این دو ضریح گامی است در جهت تاباندن لایه های مستتر در کتیبه ها و جایگاه آنها در اعتقادات و باور شیعیان. هدف بررسی تاریخ ضریح های ایشان در طول تاریخ و کتیبه های آنها، ارتباط آیات منتخب با شان ائمه اطهار است. یافته ها نشان دارد در دو ضریح، 13کتیبه با سه قلم ثلث، نسخ و نستعلیق در مقام و منزلت ایشان کتابت شده است. به دلیل ابعاد متفاوت ساختمان دو ضریح، یک ردیف کتیبه در ضریح امام حسین(ع) بیشتر به کار رفته است. از نظر محتوا، کتیبه های ضریح امام حسین و حضرت عباس(علیهم السلام) در چهار گروه 1- قرآنی، 2- اسماء الحسنی و چهارده معصوم(ع)، 3- روایات و احادیث، 4- اشعار طبقه بندی می شود که کتیبه های قرآنی جلوه بیشتری نسبت به دیگر بخش ها دارند. روش تحقیق تحلیلی - تطبیقی بوده و جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و بویژه میدانی است.
۳۹.

سبک شناسی سوره البلد (سطح آوایی، واژگانی، نحوی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۶) 121 - 141

کلید واژه ها: سبک شناسی سوره البلد لا أقسم نجدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 408 تعداد دانلود : 333
تمامی متون چه شعر باشد و چه نثر قابلیت نقد و تحلیل را دارد، قرآن نیز به عنوان یک متن آسمانی و فاخر از جنبه های مختلف و به ویژه سبک شناسی قابل بررسی و تحلیل می باشد. از این رو در این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی سعی شده است ساختار آوایی، واژگانی و نحوی سوره "البلد" با مبنا قرار دادن اصول سبک شناسانه تحلیل گردد. این سوره در سطح آوایی از یک نوع هماهنگی و توازن موسیقایی برخودار است که کاملا با معنا و مفهوم سوره مبارکه در تناسب است. این تناسب حتی در نوع گزینش واژگان و ساختار خاص آنها و همچنین در استفاده از ساختارهای نحوی ویژه بیانگر یک جهان بینی خاص است که همه این سطوح در فضای چند معنایی تجلی می یابد، به گونه ای که آغاز سوره نیز بر این امر صحه می گذارد. ابهام موجود در واژگانی چون «والد، ولد و نجدین» سبب دیدگاهای متفاوتی در این سوره گشته که در پیوند با ساختار کلی سوره تا حدودی قابل تحلیل و تاویل هستند از سویی ساختار واژگانی بر وزن «مفعله» همسو با قطعیت معنا بر تاکید و مبالغه دلالت می کنند. چنین گزینشهایی از همان ابتدا و با سبک ویژه، مخاطب را به تفکر و اندیشه وا می دارد که در واقع ژرف ساخت و سبک این سوره به صورت غیر مستقیم و پنهانی با کاربرد ساختار آغازین و متفاوت (لا أقسم) و ابهام واژگانی بر این امر تاکید وافر دارد و بیانگر اعجاز قرآن است.
۴۰.

دراسه لمحتویات کتابات ونقوش العملات النقدیّه المضروبه خلال الدوره الإیلخانیّه فی اسفراین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۷ سال ۱۴۴۲ شماره ۴ 25-51
تعداد بازدید : 871 تعداد دانلود : 348
کانت مدینه اسفراین المکان الأوّل الذی ضُربت فیه أوّل عمله نقد ی ه فی عصر الإیلخانیّین. الهدف من هذا البحث هو دراسه شکلیه ومضمونیّه للکتابات علی العملات النقدیّه الإیلخانیّه التی ضُربت فی مدینه اسفراین، من ثمّ الإجابه عن الأسئله التالیه: ما النقوش والکتابات التی استخدمت فی العملات النقدیّه الإیلخانیّه المضروبه فی اسفراین؟ ماذا تعنی کتابات العملات النقدیّه الإیلخانیّه المضروبه فی اسفراین؟ منهج البحث تاریخیّ، ووصفیّ ضمن تحلیل المضمون. عنی المجتمع الإحصائیّ بدراسه 42 عمله نقدیه ضُربت فی اسفراین . تشیر النتائج الحاصله إلی أنّ الإیلخانیّین قد صمّموا عدّه نقوش علی العملات النقدیّه مثل نجمه خماسیّه، ونجمه سداسیّه، وثمانیّه مملوءه، ودائره، و مندل ، وزهور متعدده الأوراق، وزهره النفل، وصفّ دوائر علی الجوانب وفارس، وأسد. وکانت لغه النقوش علی العملات النقدیّه المضروبه فی اسفراین تتبدل من الخطوط العربیه والفارسیه والأیغوریّه والصینیّه تبعاً لتولّی الإیلخانیّین السلطه وزوالهم عنها. علی الرغم من أنّهم کانوا یعتنقون الأدیان مثل ا لشامانیّه ، والبوذیّه والمسیحیّه والیهودیّه لکنّهم تساهلوا فی اعتناق الإسلام ضمن المجالات السیاسیه فی إیران. إضافه إلی الشعائر الإسلامیه، انعکست جلیّاً شعائرهم الدینیه، علی العملات النقدیّه المضروبه معبّرهً بذلک عن ثقافتهم. إنّ اختلاف دین حکّام المغول مع الشعب الإیرانی وسیاستهم الدینیه والحکومیه، تضمّنت أکبر قدرٍ من التغیّرات من ناحیه المحتویات والنقوش التی انعکست علی المسکوکات والتی یمکن دراستها علی ثلاث دورات عامّه.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان