فاطمه سادات شهرامی

هنرمندان دوره صفوی از نمادها و نشانه ها در آثار خود استفاده کرده اند که با گذشت زمان بر معانی این نمادها غباری نشسته است. در این پژوهش نقوش و کتیبه های رواق الله وردی خان و تعامل این دو عنصر با یکدیگر در حرم مطهّر رضوی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف مقاله بازخوانی و رابطه کتیبه ها و مرغانی است که در لابلای نقوش اسلیمی و ختایی کاشی کاری این رواق به کار رفته اند. لذا سوال ها این است 1. مضامین کتیبه های به کار رفته در این رواق چیست؟ 2. مرغان نقش شده، نماد چه موضوعی هستند و3. آیا بین این دو عنصر رابطه ای وجود دارد؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات بر مبنای اسناد کتابخانه ای و میدانی استوار است. یافته ها نشان می دهد بانی بنا  با هدف گسترش و ترویج فرهنگ شیعی، کتیبه و نقش پرنده را هدفمند انتخاب و با نقوش و رنگارنگ مرغان، تصویری از بهشت ارایه نموده است.. قرقاول، طوطی، طاوس، سیمرغ و مرغابی نمادی از پرواز، فضایی روحانی و معنوی در بین عناصر گیاهی خاطرنشان ساخته اند. مضامین کتیبه ها با خط ثلث و نستعلیق به تاریخ ولادت، شهادت و فضیلت زیارت امام رضا(ع)، آیه تطهیر، سلام بر اهل بیت و توصیف بنا اختصاص یافته است. مرغان از نظر نمادین، تعداد و رنگ با مفاهیمی چون بهشت، عقل انسان کامل، نام امامان معصوم وحضرت مهدی(عج) با کتیبه ها هماهنگ و در تعامل هستند.