حامد فاضلی کبریا

برنامه ریزی نیروی انسانی از مهم ترین مسائل هر سازمان است که موضوعات متنوع، جذاب و در عین حال پیچیده ای را شامل می شود. امروزه با توجه به تحولات شگرف در حوزه مدیریت منابع انسانی و گرایش مدیران به شایسته سالاری در برنامه ریزی های سازمانی، برنامه ریزی منابع انسانی مبتنی بر شایستگی جایگاه ویژه ای پیدا نموده است. بررسی مدل های مختلف در حوزه برنامه ریزی نیروی انسانی مبتنی بر شایستگی نشان می دهد که لزوم توجه به چشم انداز، مأموریت، استراتژی و اهداف سازمان و در ادامه ساختار سازمان جزء لاینفک در برنامه ریزی نیروی انسانی موفق خواهد بود و بدون توجه به این امر نمی توان رویکرد سازمان را مشخص نمود. تبدیل شدن برنامه ریزی منابع انسانی بر اساس رویکرد مبتنی بر شایستگی، نیازمند پارادایم عمده ای است که تفکر برنامه ریزان منابع انسانی را درباره افراد و سازمان به طور کلی تغییر دهد. پژوهش زیر با استفاده از روش تحقیق های مروری (اسنادی، کتابخانه ای)، سعی دارد یک روش اجرایی عمومی جهت طراحی مدل مفهومی شایستگی های منابع انسانی برای برنامه ریزی منابع انسانی سازمان های دولتی و تابعه دولت جمهوری اسلامی ایران ارائه دهد. در این پژوهش ضمن بررسی تفصیلی مفاهیم برنامه ریزی نیروی انسانی، به بررسی محتوایی مفاهیم شایستگی، شایسته سالاری و رویکردهای مختلف این حوزه پرداخته شده است.

یکی از موضوعاتی که امروزه در حوزه مدیریت، خصوصا مدیریت منابع انسانی بصورت چشمگیری بکار گرفته می شود، مفهوم شایستگی و شایسته سالاری می باشد. در واقع همان گونه که وی.ای.کامپرفرم مطرح می کند، مدلهای شایستگی می تواند به عنوان شیوه ای برای یکپارچه کردن اقدامهای مختلف منابع انسانی به کار رود. این بدین معناست که می توان هر یک از زیر سیستم های مدیریت منابع انسانی را بر اساس شایستگی طراحی کرد و در واقع شایستگی، هسته مرکزی تمامی فعالیت های منابع انسانی سازمان است. این شایستگی موجب به وجود آمدن پارادایمی در ادبیات مدیریت منابع انسانی شده، که به مدیریت منابع انسانی مبتنی بر شایستگی معروف است. در این پژوهش با توجه به پرسش اساسی آن «مدل مفهومی شایستگی منابع انسانی در نهج البلاغه کدام است؟ » سعی می شود با مطالعه دقیق و جامع کتاب شریف نهج البلاغه با استفاده از تکنیک روش تحقیق کیفی تحلیل مضمون و روش تحقیق کمی مدلسازی ساختاری تفسیری و تکمیل پرسش نامه توسط 40 تن از نخبگان و متخصصان حوزه مدیریت و نهج البلاغه، ضمن استخراج 332 کد از متن نهج البلاغه، چهل و هشت مضمون پایه و شش مضمون سازمان دهنده با عناوین( خدا مجوری، عدالت محوری، معرفت، درایت، قوت و سلامت)، شایستگی های منابع انسانی مدل سازی شود و همچنین در نهایت در راستای تست مدل، مولفه های نیروی انسانی دانشگاه امام صادق(ع) با مولفه های شایستگی منابع انسانی استخراج شده سنخیت سنجی و مدل رادار آن ارائه شود.

امروزه در کنار انواع مختلف سرمایه، مانند سرمایه انسانی، مالی و اقتصادی، سرمایه دیگری با عنوان سرمایه اجتماعی مورد بهره برداری قرار گرفته است. این مفهوم به پیوند ها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع باارزش اشاره دارد که با خلق هنجار ها و اعتماد متقابل، موجب تحقق اهداف اعضا می شود. با توجه به اهمیت و جایگاه سرمایه اجتماعی در مدیریت سازمان ها به تبیین این بحث از دیدگاه الهی امیرالمؤمنین علی(ع) به عنوان مدیری مدبر و کارآمد در تشکیل حکومت اسلامی پرداخته می شود. مقاله حاضر مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام پذیرفته است. عناوین مباحث این نوشتار به شرح زیر است: ابتدا سرمایه اجتماعی، سپس به ترتیب و به اختصار مدیریت ارزش، مدیریت در نگاه امیرالمؤمنین علی(ع) و الگوی مدیریت علوی بر مبنای سرمایه اجتماعی محبت و معرفت و در نهایت، سرمایه دینی و مؤلفه هایی از سرمایه اجتماعی در مدیریت امام علی(ع) بررسی می شود.

امروزه الگوهای شایستگی یکی از موضوعات اثرگذار و در واقع هسته مرکزی تمامی فعالیت های مدیریت منابع انسانی سازمانها می باشد. این الگوها ضمن ایجاد گفتمان جدیدی در ادبیات مدیریت با عنوان مدیریت منابع انسانی مبتنی بر شایستگی(CBHRM ) در قالب شیوه ای نو برای یکپارچه کردن اقدامهای مختلف حوزه نیروی انسانی به کار می رود. در این مقاله با توجه به پرسش اساسی «الگوی مفهومی شایستگی نیروی انسانی در نهج البلاغه کدام است؟ » و با استفاده از روش ترکیی(کیفی تحلیل مضمون و کمی ISM)، مطالعه دقیق و جامع کتاب شریف نهج البلاغه، تکمیل پرسش نامه توسط 40 تن از نخبگان و متخصصان حوزه مدیریت و نهج البلاغه، سعی شده ضمن استخراج مولفه های شایستگی، الگوی مفهومی تحقیق تدوین گردد. در نهایت با توجه به مطالعه متن و روش تحلیل مضمون، 332 کد باز، 48 مضمون پایه و شش مضمون سازمان دهنده با عناوین( خدا محوری، عدالت محوری، معرفت، درایت، قوت و سلامت) از متن استخراج و بر اساس تکنیک ISM الگوسازی، رتبه بندی و سرانجام الگوی شایستگی های منابع انسانی در نهج البلاغه ارائه و تشریح شد.

شتاب روزافزون تحولات در حوزه های مختلف، دانش و مهارت های نوظهور، تماس روزافزون فرهنگ ها و گسترش شبکه های ارتباطی در عرصه فرهنگ و اندیشه، چالش ها و فرصت های جدیدی را در سطوح ملی و بین المللی به وجود آورده است. لذا یافتن قانونمندی های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در مواجهه با این پدیده مورد توجه دولت ها قرار گرفته است و دولت ها باید در جهت گیری های کلی سیاست ها و راهبردها به شکل گیری نوع جدید جامعه جهانی توجه کنند. برای حفظ و ترویج و تبادل فرهنگ جامعه، نظام حاکم نیازمند برنامه ریزی راهبردی فرهنگی است، در راستای تدوین این برنامه ریزی توجه به عوامل محیطی مؤثر بر برنامه ریزی راهبردی فرهنگی مهم است. زیرا در صورت عدم شناسایی و تشخیص درست عوامل محیطی، عملیاتی کردن و اجرای برنامه با مشکل مواجه می شود. در این مقاله عوامل محیطی مؤثر بر برنامه ریزی راهبردی فرهنگی در سه شاخه عوامل اقتصادی، سیاسی و فناوری در نظر گرفته شده است. این نوشتار برخاسته از پژوهش بر اساس داده های جمع آوری شده از پرسشنامه در سازمان تبلیغات اسلامی- شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متشکل از مدیران، کارشناسان و متخصصان موضع پژوهش انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل آماری نشان داد که بین عوامل محیطی مؤثر در برنامه ریزی راهبردی فرهنگی کشور رابطه معنی داری وجود دارد. در ادامه به رتبه بندی عوامل اقتصادی- سیاسی و فناوری پرداخته شد و درنهایت الگوی تحلیلی پژوهش در نرم افزار لیزرل مورد تحلیل و آزمون قرار گرفت و الگو مورد تأیید قرار گرفت.

هدف اصلی این پژوهش تحلیل جایگاه خرید سبز بین دانشجویان دانشگاه های پیام نور شهر تهران و درعین حال بررسی یک مدل توسعه یافته مفهومی از عوامل مؤثر بر نگرش و قصد خرید محصولات سبز نزد این قشر از مصرف کنندگان بود. روش انجام تحقیق حاضر از نوع توصیفی - پیمایشی بوده و در این راستا از پرسش نامه 5 گزینه ای لیکرت استفاده شد. برای توصیف داده ها از آمار توصیفی و به منظور تجزیه وتحلیل آنها و آزمون فرضیه های تحقیق از آمار استنباطی شامل: مدل معادلات ساختاری (SEM)، تحلیل عاملی تأییدی (CFA)، رگرسیون سلسله مراتبی و آزمون t با دو نمونه مستقل بهره گرفته شد. بر اساس نتایج حاصله از تحلیل این داده ها، متغیرهای «نگرش های محیط زیستی»، «اثرات میان فردی»، «دانش محیط زیستی» و «تمایل به جمع گرایی» تأثیر مثبت و معنی داری بر نوع «نگرش به محصولات سبز» داشتند. ضمن اینکه نتایج تحقیق نشان داد که تأثیر «توجه به سلامتی» بر نگرش به محصولات سبز معنی دار نمی باشد. در این رابطه همچنین نتایج آزمون نشان داد که «نگرش به محصولات سبز» بر «قصد خرید محصولات سبز» تأثیر مثبت و معنی داری دارد و متغیرهای «تمایل به پرداخت» و «ضرورت درک شده محصول» خود را به ترتیب به عنوان متغیرهای میانجی و تعدیل گر نمایان کردند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر رهبری اخلاقی و اعتماد سازمانی بر انگیزش شغلی با نقش تعدیلگر خودکارآمدی عمومی بوده است. پژوهش کنونی به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق در زمره تحقیقات توصیفی پیمایشی قرار می گیرد. اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. برای اندازه گیری متغیر ها، از سؤالات چندگزینه ای پرسشنامه استاندارد ایلیاس و همکاران(2020) شامل متغیرهای رهبری اخلاقی( سوال 1- 10)، اعتماد سازمانی(سوال 11-22) و خودکارآمدی(سوال 23-30) و پرسشنامه استاندارد انگیزه شغلی هاکمن و اولدهام(1975) شامل (سوال 31-45) و مقیاس پنج درجه ای لیکرت استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان چهارمحال و بختیاری 300 نفر بوده است که با استفاده از جدول مورگان، حجم نمونه آماری این پژوهش 169 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری تصادفی ساده است. آلفای کرونباخ مقدار عددی این ضریب برای پرسشنامه استاندارد در حالت کلی برابر 0.916 شد. برای تجزیه و تحلیل استنباطی داده های تحقیق از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار اسمارت پی ال اس (PLS) استفاده شده است. یافته ها نشان داد با توجه به آماره تی برابر با 4.206 که بیشتر از 1.96 است، رهبری اخلاقی بر انگیزش در سطح اطمینان 95 درصد تاثیر معناداری دارد. همچنین با توجه به آماره تی برابر با5.832 که بیشتر از 1.96 است، اعتماد سازمانی بر انگیزش در سطح اطمینان 95 درصد تاثیر معناداری دارد. در نهایت با توجه به کمتر بودن مقادیر تی در متغیرهای تعدیلگر، نقش تعدیلگری خودکارآمدی عمومی مورد تایید قرار نگرفت. نتایج حاکی از تاثیر رهبری اخلاقی و اعتماد سازمانی بر انگیزش کارکنان بوده است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل توانمندسازی کارکنان سازمان تأمین اجتماعی بر اساس آموزه های نهج البلاغه انجام پذیرفت. براین اساس ابتدا با استفاده از رویکرد تحلیل اسنادی کتاب نهج البلاغه ترجمه دشتى (1330 ش)، که شامل 625 صفحه و 241 خطبه، 79 نامه و 480 حکمت است، مورد تحلیل قرار گرفت و مواردی را که با مضامین مدنظر همخوانی داشتند استخراج شد. سپس از روی مضامین استخراج شده شاخص ها و از روی شاخص ها مولفه ها انتخاب شدند. تحلیل انجام شده در این پژوهش از نوع تحلیل محتوی کیفی به صورت استقرایی بود. سپس مضامین استخراج شده با استفاده از تکنیک دلفی در اختیار متخصصان قرار گرفت و بعد از تایید دلفی، مدل طراحی شد. برای اعتبارسنجی الگوی طراحی شده، الگوی در قالب پرسشنامه مناسب تدوین و پرسشنامه در اختیار 281 نفر از کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفت و سپس نتایج براساس مدل معادلات ساختاری (تحلیل عاملی اکتشافی) مورد تحلیل قرار گرفتند. بنابراین با توجه به تحلیل عاملی 8 عامل و 45 گویه استخراج شده که شامل: عامل اول: استقلال (شامل 4 ماده)؛ عامل دوم: مسولیت پذیری (شامل6 ماده)؛ عامل سوم: خودکنترلی (شامل 8 ماده)؛ عامل چهارم: عزت نفس (شامل 6 ماده)؛ عامل پنجم: اعتمادسازی (شامل 4 ماده)؛ عامل ششم: الگوگیری (شامل 5 ماده)؛ عامل هفتم: دانش افزایی (شامل 6 ماده) و عامل هشتم: انضباط کاری (شامل 6 ماده) است و در نهایت نتایح تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار PLS اسمارت حاکی از برازندگی ساختاری مدل دارد.

برنامه ریزی منابع انسانی از مهم ترین مسایل هر سازمان است که موضوعات متنوع، جذاب و در عین حال پیچیده ای را شامل می شود. امروزه با توجه به تحولات شگرف در حوزه مدیریت و گرایش مدیران به شایسته سالاری، برنامه ریزی منابع انسانی مبتنی بر شایستگی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. از این رو این پژوهش با استفاده از روش تحقیق آمیخته (تحلیل مضمون و الگوسازی ساختاری تفسیری) ضمن ارائه مفاهیم برنامه ریزی منابع انسانی براساس شایستگی، سعی کرده است با بررسی و مطالعه دقیق متن کتاب شریف نهج البلاغه ضمن استخراج و مدل سازی مضامین سازمان دهنده شایستگی (با عناوین خدامحوری، معرفت، درایت، عدالت، قوت و سلامت) و تدوین شبکه مضامین آن، الگو نهایی تحقیق (برنامه ریزی منابع انسانی بر اساس شایستگی مبتنی بر آموزه های نهج البلاغه) طراحی و تبیین کند. به نظر می رسد در راستای الگو اسلامی و ایرانی پیشرفت برای تولید علوم انسانی اسلامی و بومی سازی علوم غربی با توجه به فرهنگ ارزشی و دینی حاکم بر سازمان های ایران اسلامی، استفاده از الگو های دینی، خصوصا مستخرج از نهج البلاغه برای رشد و ارتقا سازمان های کشور بسیار موثر و مفید خواهد بود.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تفاوت های شخصیتی کارکنان معاونت نیروی انسانی نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران بر میزان رضایت شغلی آن ها و تحلیل تاثیر این تفاوت ها است. روش شناسی: روش پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ابزار گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است و برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان معاونت نیروی انسانی نداجا تشکیل دادند که شامل 30 افسر، 46 درجه دار و 17 کارمند می باشد. با استفاده از فرمول کوکران تعداد اعضای نمونه 73 نفر تعیین شد و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، اعضای نمونه انتخاب و تعداد 73 پرسش نامه توزیع شد که از این میان،پاسخ 50 نفر در اختیار محقق قرار گرفت و برای تحلیل داده های پرسشنامه از نرم افزار spss  نسخه 23 بهره جویی شده است. یافته ها: یافته های پژوهش تاثیر معنی دار برخی متغیرهای پیشبین (میزان تمایل به عصبی شدن، اعتماد به نفس، میزان تمایل به با خود بودن، میزان سلطه جویی، اجتماعی بودن) را بر روی رضایت شغلی نشان داد. رابطه مستقیم بین پایین بودن تمایل به عصبی شدن و رضایت شغلی تایید شد. همچنین وجود ارتباط مستقیم بین متغیرهای پیشبین دیگر یعنی پایین بودن میزان با خود بودن، بالا بودن سلطه جویی، اعتماد بنفس و اجتماعی بودن با بالا بودن رضایت شغلی مورد تایید قرار گرفت. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که همه متغیرهای پیشبین مورد بررسی به جز برون گرایی و درون گرایی بر رضایت شغلی تاثیرگذار هستند.

هدف این پژوهش بهبود عملکرد مدیریت در شرکتهای بازار بورس اوراق بهادار است که در تحقیقات کمتر موردتوجه قرارگرفته است که در این تحقیق به بررسی آنها پرداخته شد. این پژوهش از نوع همبستگی است و نرمافزار مورداستفاده نرمافزار تاپسیس خاکستری و ایویوز نسخه10 است و جامعه آماری شامل 12 بانک و 64 شرکت در بورس اوراق بهاداراست، دو سؤال مهم این پژوهش عبارتاند از آیا عملکرد شرکتها بر یکدیگر در جهت بهبود مدیریت اثر دارد یا خیر و آیا کارایی شرکتها نیز با یکدیگر در جهت بهبود مدیریت همبستگی دارد یا خیر. در این راستا 5 فرضیه مطرحشده است و برای این پژوهش از مدل رز (2016) و روش تحلیل پوشش دادهای استفادهشده است. دادههای این پژوهش از نوع ترکیبی است و از سایت بورس اوراق بهادار جمعآوریشده است. نتایج این پژوهش شامل این موارد است که همبستگی بین عملکرد شرکتها بر مبنای نسبتهای سودآوری و اهرمی با عملکرد شرکتها بر مبنای حاکمیت شرکتی وجود دارد و بانک کارا در تحلیل پوششی دادهها با شرکت کارگزاری و بانک ناکارا با شرکت سرمایهگذاری همبستگی شدید داشتند و درروش تاپسیس، بانک دارای رتبه برتر و بانک دارای رتبه ضعیفتر با شرکت لیزینگ همبستگی شدید نشان دادند.

امروزه منابع انسانی بیش از هر زمانی نیازمند آموزش است. هدف پژوهش حاضر ارائه الگویی برای آموزش منابع انسانی در سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان است. روش پژوهش از نوع کاربردی – اکتشافی مبتنی بر رویکرد داده بنیاد و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. نمونه آماری شامل 15 نفر از مدیران منابع انسانی و خبرگان مدیریتی بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تحلیل داده های کیفی پژوهش، از راهبرد نظریه داده بنیاد با کمک نرم افزار MAXQDA22 استفاده و 17 کد فرعی از پاسخ خبرگان، استخراج شد. نتایج نشان داد مدیریت دانش و سواد اطلاعاتی، به عنوان پدیده محوری از شرایط علّی مانند اثربخشی و محرک های درون سازمانی شکل خواهد گرفت. کنش مدیریت آموزش منابع انسانی، پیامدهایی شامل رشد کارکنان، کارآمدی مدیریت و رقابت پذیری را در پی خواهد داشت. هرچند در این الگو، عوامل زمینه ای نظیر استعدادهای بالقوه و اخلاق کاری و شرایط کاری، مداخله گر شامل سطوح یادگیری و واکنش به تغییر روابط را تحت تأثیر قرار خواهند داد.

مدیریت جهادی مقوله ای است همزاد انقلاب اسلامی که آثار آن در مراحل مختلفی از انقلاب اسلامی ظهور و بروز پیدا کرده است ولی مرزهای مفهومی آن در مجامع علمی تبیین نشده است و بین اندیشمندان دانشگاهی نیز به تعریف جامع و معینی دست نیافته است؛ بر این اساس، در این تحقیق سعی گردیده است که با بررسی مکاتب غربی مدیریت و نیز غور در دستورات دین اسلام در زمینه مملکت داری، تجارت و مسائل عمومی مدیریت، الگوی جدیدی از مدیریت که با نام "مدیریت جهادی" توسط مقام معظم رهبری معرفی گردیده است، تبیین گردد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و بررسی شاخص های نهادی سازی سازمان با بهره گیری از الگوی مدیریت جهادی می باشد و بدین لحاظ، می توان گفت که پژوهش حاضر در شمار تحقیقات بنیادین است؛ در این پژوهش، به منظور گردآوری داده ها در زمینه مدیریت جهادی در سازمان ها، از روش پژوهش آمیخته استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کیفی را خبرگان حوزه سیاستگذاران، مدیران، محققان و خبرگان فعال در زمینه مدیریت جهادی تشکیل می دهند و به منظور ایجاد الگوی پیشنهادی، از روش کیفی نظریه تحلیل محتوا استفاده شده است و نمونه گیری نیز با استفاده از روش های نمونه گیری قضاوتی هدفمند صورت گرفته است. در این پژوهش، پس از مصاحبه با 10 نفر از خبرگان حوزه مدیریت جهادی در سازمان های دولتی، تصویری کامل از الگوها، مفاهیم، مقوله ها، ویژگی ها و ابعاد مربوط به الگوی پژوهش تبیین گردیده است. طبق نتایج پژوهش، تدوین خط مشی، شفافیت قوانین، ساختار مدیریت نامتمرکز، ظرفیت سازی، کنترل، حذف مقررات زائد، ارزش محوری، فرهنگ سازی، جو سازمانی، برابرسازی فرصت ها، نظام جبران خدمت، تسهیل HRMS، درونی سازی و تعهد سازمانی به عنوان سازه های اصلی شاخص های نهادی سازی سازمان با الگوی جهادی شناخته شده است.