تحلیل جایگاه فرش در برخی عناصر معنوی فرهنگ عامه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
فرش از مهم ترین اسباب خانه ایرانی است و بسامد فراوان واژه هایی مانند «قالی» و «فرش» در مثل ها، چیستان ها، آیین ها، افسانه ها و ترانه ها نشان دهنده اهمیت آن در فرهنگ مردم است. در این پژوهش، با روش گردآوری اطلاعات از منابع مختلف و تحلیل محتوای آن ها، جایگاه فرش در برخی عناصر معنوی فرهنگ عامه بررسی شده است. نتایج گویای آن است که در فرهنگ عامه، فلسفه پیدایش و ماهیت باورهای قالی بافان و قالی بافی ایران، به ترتیب عبارت اند از: فرافکنانه، تدافعی، ذوقی و تسکینی؛ و تحلیل آیین هایی چون «می بچکلسن» آلاشت از کاریاری مرتبط با تهیه پشم بافندگی حکایت دارد و پیوند آیین های کهن باران خواهی ایرانی با اعتقادات مذهبی در قالی شویان مشهد اردهال دیده می شود. در ادبیات عامه، در مثل ها با اشاره به مهم ترین مناطق قالی بافی ایران، نکاتی درباره نگه داری قالی و رنج قالی بافان آمده و با اشاره به نکات اقتصادی درباره فرش، از اصطلاحات تخصصی قالی، مضامین متنوعی ساخته شده و برخی آداب و رسوم در آن ها منعکس شده است. عمده ترین درون مایه ترانه های قالی بافان ایران را عشق، دوری از معشوق، غم غربت، رنج و سختی قالی بافان، توصیف زیبایی های قالی و استمداد از امام رضا (ع) در کار و آرزوی اتمام کار قالی و زیارت امام رضا(ع) تشکیل می دهد. در افسانه های شکل گرفته در موضوع قالی و بافته ها، در افسانه قالیچه سلیمان، قهرمانی با شخصیت واقعی، بر عناصر طبیعی غلبه می کند و قالیچه نیز در این میان عنصری خیالی است که عامه به افسانه افزوده اند؛ در افسانه «نمد و پسر سلیمان» نیز عنصر تصادف، به کشف چگونگی ساخت کرباس منجر می شود. همه این موارد جایگاه انکارناپذیر فرش را در فرهنگ و ادبیات عامه نشان می دهد. عامه خود این باورها، مثل ها، ترانه ها و افسانه ها را ساخته اند و زمزمه می کنند و خود مجری آیین های قالی بافی اند.Analyzing the Significance of Carpets in Iranian Folk Culture
The aim of this article is to examine the position of carpet weaving in folk culture and literature. Its explicit findings indicate that in the folk culture, the philosophy of the emergence and nature of carpet weavers' beliefs and carpet weaving in Iran are expressed as follows: projective, defensive, aesthetic, and palliative. The analysis of rituals such as the “Mi bechkelessen Alasht" related to wool preparation for weaving shows the link between ancient Iranian rain rituals and religious beliefs in the carpet washers of Mashhad Ardahal. In folk literature, references to the most important carpet weaving regions in Iran are made in proverbs, discussing carpet maintenance and the hardships of carpet weavers, while economic aspects of carpets are discussed using specialized carpet terminology, creating various themes and reflecting some customs and traditions. The main themes of Iranian carpet weavers' songs include love, separation from the beloved, the sorrow of exile, the hardship of carpet weaving, describing the beauty of carpets, seeking help from Imam Reza (AS) at work, and wishing for the completion of carpet weaving and pilgrimage to Imam Reza (AS). In myths formed around the theme of carpets and weavings, and in the myth of Solomon's Carpet, one can find heroism with real characters defeating natural elements, and the carpet itself being a mythical element added to the myth by the public. In the myth of "Muffler and Solomon's Son," the element of coincidence leads to the discovery of how the harp is made. All of these instances demonstrate the undeniable significance of carpets in folk culture and literature; the public themselves have created these beliefs, proverbs, songs, and myths, reciting them and being the performers of carpet weaving rituals.
تبلیغات
