آینده مناسبات سیاسی- امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی (مطالعه موردی صلح ابراهیم) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
عربستان سعودی در زمره کشورهای تأثیرگذار در جهان عرب محسوب می شود کشورهایی همانند مصر، سوریه و اردن در برخی از دوران های تاریخی نقش محوری، تعیین کننده و اثربخش در سیاست کشورهای جهان عرب را عهده دار بودند، اما در شرایط موجود چنین نقش و کارویژه ای بر عهده عربستان قرار دارد. عربستان از قابلیت های اقتصادی ویژه ای برخوردار می باشد و در طی سال های گذشته تلاش نموده تا از طریق سازوکارهای عمل گرایانه به موازات کنش تهاجمی تاکتیکی و گزینشی نقش مؤثری در راستای اهداف، سیاست ها و امنیت مورد نظر ایالات متحده در محیط منطقه ای ایفا کند. این تلاش ها در کنار جایگاه ایران در منطقه و جهان و برخی شکاف های مذهبی و قومی منجر به شکل گیری رقابت تمام عیار میان دو کشور پیش و پس از انقلاب اسلامی شده است. در این راستا هدف از این پژوهش، با وجود توافقات و ائتلافات اخیر مانند صلح ابراهیم، سناریوهای آینده مناسبات سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برآورد شود. این مقاله از نوع توسعه ای کاربردی بوده و تلاش شده تا ضمن تحلیل آینده مناسبات سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، آینده مناسبات مورد اشاره با کمک روش کیفی سناریونویسی GBN توصیف شود. جمع آوری داده های مورد نیاز با کمک بررسی های اسنادی، کتابخانه ای و گروه های کانونی و در بخش کمی نیز با کمک بررسی های میدانی، مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده اند. داده های پرسشنامه مورد استفاده که با آن به اکتشاف پیشران ها، عوامل کلیدی تغییر و عدم قطعیت ها پرداخته شده، به کمک روش های کمی اولویت بندی و تعیین وزن شده است. سرانجام با توجه به عدم قطعیت های کلیدی مستخرجه از پرسشنامه چهار سناریوی: 1- بدترین؛ همگرایی جامعه عربستان سعودی و عدم احیای برجام، 2- بهترین؛ واگرایی جامعه عربستان سعودی و احیای برجام، 3- تداوم روندهای کنونی؛ واگرایی جامعه عربستان سعودی و عدم احیای برجام، 4- افسار گسیخته؛ همگرایی جامعه عربستان سعودی و احیای برجام، تدوین شده است.The Future of Political-Security Relations between the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia (A case study of Peace of Ibrahim)
Saudi Arabia is considered among the most influential countries in the Arab world. Countries such as Egypt, Syria and Jordan played a central, decisive and effective role in the politics of the Arab world in some historical periods. But in the current situation, such a special role is considered as the responsibility of Saudi Arabia. Saudi Arabia has special economic capabilities, and over the past years, has tried to play an effective role in line with the goals, policies and security priorities sought by the United States in the regional environment through pragmatic mechanisms in parallel with tactical and selective offensive action. These efforts, along with Iran's position in the region and the world and some religious and ethnic divisions, have led to the formation of a full-scale competition between the two countries before and after the Islamic Revolution. In this regard, the purpose of this research is to estimate the future scenarios of the political-security relations between the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia, despite the recent rapprochements and alliances such as the Abraham accords. This article is of a developmental-applicative type while an attempt has been made to describe the future of the aforementioned relations with the help of the GBN scenario writing method for the proper analyzing of the future political-security relations between the Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia. the required data is collected through the analysis of documentaries, library sources and focus groups, and in the quantitative part with the help of field surveys, interviews and questionnaires. The questionnaire data used to explore the drivers, key factors of change and uncertainties have been prioritized and weighted using quantitative methods. Finally, according to the key uncertainties extracted from the questionnaire, four scenarios are formulated and examined: 1) the worst; Convergence of the Saudi Arabian community and non-revival of the JCPOA, 2) the best; The divergence of the Saudi Arabian community and the revival of the JCPOA, 3) the continuation of current trends; The divergence of the Saudi society and the non-revival of the JCPOA, 4) unbridled; The convergence of the Saudi Arabian community and the revitalization of the JCPOA.